Spart
£ochtuaact
Hoe het Lagerhuis reageerde op de rede.
ONS INDISCH HOE KJ E.
Kritiek van de oppositie.
Duitsche vlootmanoeuvres
voor de Spaansche kust.
Staatsgreep in Litauen
beoogd
Roemenië verheugd.
De positie van Gibraltar.
Militaire versterkingen.
Nieuws in 't kort.
De Alkmaarsche Courant
EEN KORTE TOELICHTING
OP DE PACHTWET.
Prijs f 0.25 - Bureau Alkm. Courant.
N.V. Boek- en Handelsdrukkerij v h Herm. Coster i Zn.
Glimlachje
Prachtige inheemsche weefsels.
De algemeene toestand.
DERDE BLAD.
ALKMAARSCHE COURANT VAN VRIJDAG 14 APRIL 1939.
Onmiddellijk nadat Chamberlain zijn
rede had beëindigd, werd het debat ge
opend. Het was Attlee, de leider der
arbeidersfractie, die het eerst het woord
voerde. Hij verklaarde door de rede van
Chamberlain teleurgesteld te zijn.
Men heeft een brutalen inval in Albanië
gezien, die een schending der verplichtin
gen beteekent. De roof van Albanië heeft
verder aangetoond, dat het onmogelijk is,
het woord van Hitier en Mussolini te aan
vaarden. De aanval op Albanië is een deel
van de vastomlijnde politiek der spilmo-
gendheden en de wereld verkeert in een on-
dragelijken toestand, doordat een voortdu
rende bedreiging boven haar hangt.
Attlee juichte het aanvaarden van de ver
antwoordelijkheid tegenover Polen, Grie
kenland en Roemenië toe, doch wenschte
een werkelijke politiek van collectieve vei
ligheid voor den duur van jaren te zien.
Sinclair aan het woord.
De liberale leider, Sinclair, zeide, dat deze
daad van openlijke agressie het laatste stuk
je van de politiek van pacificatie aan flar
den scheurt en twee artikelen van de
Britsch-Italiaansche overeenkomst en het
z.g. Gentlemans agreement schendt. De daad
onthult eens te meer de waarheid omtrent
den toestand in Europa, zooals de oppositie
getracht heeft die de regeering duidelijk te
maken. Men staat tegenover een samen
zwering tusschen de spilmogendheden, die
ten doel heeft de vrijheden van Europa te
ondermijnen en de overheersching der
wereld te verkrijgen. Het laatste doel, waar
naar de samenzweerders streven, is niets
anders dan de bezittingen, de hulpbronnen
en de handel vim Engeland.
- Het heeft geen zin garanties over Europa
te strooien, tenzij zij kunnen worden om
gezet in getallen, niet alleen van schepen,
maar ook van vliegtuigen, munitie, troe
pen. De eenige groote mogendheid, die dat
op den Balkan kan doen, is Rusland. Sin
clair drong er op aan, dat de regeering te
zamen met Frankrijk, Turkije en wellicht
Roemenië, zich tot Rusland zou wenden met
definitieve voorstellen voor hulpverleening
in geval van een aanval op den Balkan.
De meening van Churchill.
Churchill zeide de verklaring van Cham
berlain goed te keuren. Hoewel Italië een
houding van ontrouw heeft aangenomen
tegenover Engeland, aldus deze spreker,
ben ik er nog niet van overtuigd, dat Italië
of het Italiaansche volk besloten heeft zich
in een doodelijken strijd met Engeland en
Frankrijk in de Middellandsche Zee te stor
ten. Wij mogen aannemen, dat Duitschland
Italië in een oorlog met de westelijke mo
gendheden zou wenschen te wikkelen, voor
het zijn grooten slag slaat in Midden- of
Noord-Europa. Het is niet in het Britsche
belang dat te bevorderen. Churchill be
treurde het, dat tijdens de gebeurtenissen
in Albanië de Middellandsche zeevloot ver
spreid lag van het eene einde der zee tot het
andere. Hij geloofde, dat het Albaneesche
avontuur nooit ondernomen zou zijn, indien
de vloot in de Jonische zee geconcentreerd
was geweest.
Eden spreekt.
Nadat Lansbury had gepleit voor het voe
ren van besprekingen met Hitier en Musso
lini, nam Eden het woord. Hij zeide, dat
reeds sedert langen tijd het doel van zekere
Europeesche mogendheden strategisch is.
Zij trachten zich bepaalde posities te ver
werven tot het verwerven van voordeelen,
die den volgenden stap moeten mogelijk
maken. Het Rijnland werd niet bezet om een
gerchtvaardigden nationalen trots te be
vredigen, maar die bezetting maakte deel
uit van een weloverwogen plan tot het
verwerven van voordeelen voor nieuwe
stappen. Dat maakt den tegen woord igen
toestand zoo gevaarlijk: deze methoden
worden thans door twee Europeesche mo
gendheden toegepast.
Ik geloof, aldus Eden, dat de politiek,
welke tien dagen gelden door het Huis een
stemmig werd gesteund, de eenige is, waar
van men kan hopen, dat zy tot dat resultaat
kan leiden. (Applaus op de ministersban-
ken.)
Namens de regeering heeft sir John Simon
de debaters beantwoord in een lange rede,
waarna het Huis uiteenging tot Dinsdag a.s
In officieele Britsche kringen wordt ver
nomen, dat de Duitsche regeering de
Britsche en de Fransche regeering heeft
medegedeeld, dat de gebruikelijke voor
jaarsmanoeuvres van de Duitsche vloot dit
jaar voor de Spaansche kust zullen worden
gehóuden en ongeveer een maand zullen
duren. De betrokken oorlogsbodems zullen
hun thuishavens op 18 dezer verlaten en
bestaan uit zes kruisers, waaronder drie van
het type „Deutschland", een flottielje tor
pedojagers, duikbooten en hulpschepen.
Volgens een bericht van Havas uit Berlijn
zou het eskader hedennacht uit Wilhelms-
hafen naar de Spaansche wateren zijn ver
trokken. Men verklaart te Berlijn in door
gaans goed ingelichte kringen, dat hier
sprake is van een oefenreis, die reeds lang
op het programma stond, en in den loop
waarvan de schepen de Spaansche havens
aan den Atlantischen Oceaan aandoen. Het
is mogelijk, zoo voegt men er aan toe, dat
het eskader in tegenwoordigheid van Franco
manoeuvres zal houden.
Volgens verscheidene Poolsche bladen zou
een door Berlijn geïnspireerde staatsgreep
ontdekt zyn in Litauen, welke beoogde de
afzetting der regeering Czernius en haar
vervanging door een regeering Tuebelis, met
Duitschgezinde strekking. De twee voor
naamste leiders van het complot, waar
onder kolonel Saladzius, die lid is eener
paramilitaire organisatie, zouden zijn ge
arresteerd. Dezelfde bladen melden ook,
dat Duitschland hoopt te profileren van de
a.s. handelsbesprekingen met Litauen, om
het Litausche bedrijfsleven aan een nauwe
Duitsche controle te onderwerpen. De
Litausche gezant in Berlijn is gisteren plot
seling in Kaunas aangekomen en heeft ge
confereerd met den minister-president en
den minister van buitenlandsche zaken.
Vanmorgen is hij naar Berlijn teruggekeerd.
De „Kurjer Warszawski" voegt hieraan
toe, dat de Duitsche autoriteiten in Memel
Litausch hout in de haven in beslag ge
nomen zouden hebben, dat gereed lag voor
verscheping naar Engeland, Nederland
en Denemarken. Dit hout, zoo meldt het
blad verder, zou gebruikt worden voor den
aanleg van versterkingen in het Memel-
gebied.
Het nieuws van de Britsche garantie voor
Roemenië beteekende voor het publiek te
Boekarest een volkomen verrassing. Over
al in de hoofdstad, waar vanmorgen zelfs
in leidende kringen een atmosfeer van te
leurstelling heerschte, hoorde men uitroe
pen van vreugde. Men verwachtte algemeen
een garantie voor Griekenland, doch geloof
de niet, dat ook Roemenië bij de waarbor
gen betrokken zou zijn. In officieele krin
gen uitte men algemeen zijn voldoening.
Men zegt, dat de Britsche handelsmissie
onder de beste voorteekenen te Boekarest
zal komen en op een warme ontvangst kan
rekenen. Dat het bezoek van Gafencu aan
Berlijn thans verlengd zal worden, ver
wacht cien nu niet meer.
De militaire attaché en de luchtvaart-
attaché der Fransche ambassade zijn te
Gibraltar aangekomen. Men meent te we
ten, dat zij een speciale missie hebben.
Te Londen zijn volgens Havas berichten
ontvangen, welke wijzen op een activiteit
van Spaansche troepen bij Gibraltar. De
Engelsche militaire autoriteiten hebben de
noodige voorzorgsmaatregelen genomen.
Vannacht werken 200 man genietroepen
aan den aanleg van een baricade op den
grooten weg op ongeveer 200 m. van de
neutrale zone tusschen het Spaansche en
Engelsche gebied. Na zonsondergang mo
gen geen auto's en autobussen meer Gi
braltar in of uit.
Deze maatregelen werden genomen na
een aantal constateeringen.
Men meldt dat verschillende soorten
veldgeschut, mitrailleurs, tanks en munitie
alle dagen op groote vrachtauto's van Ca-
diz naar La Linea zijn overgebracht. Sinds
Dinsdag zouden in deze stad 2000 tot 3000
man troepen zijn aangekomen. In La Linea
hebben de autoriteiten alle auto's opgevor
derd.
26 dooden bij een spoorwegongeval. -
Ongeveer 225 km. ten Noorden van Mexico
stad is een sneltrein tegen een stilstaanden
trein gereden. Hierdoor werden 26 personen
gedood en vijftig gewend.
Ontploffing in observatorium. - In het
aerologisch observatorium te Friedrichs-
haven is een ontploffing ontstaan. Het hou
ten gebouw werd vernield. Het is nog niet
bekend of menschenlevens verloren zijn
gegaan. De ontploffing is ontstaan door een
ballon, dien men wilde laten opstijgen.
Door instortenden muur gedood. - Ten
gevolge van het instorten van een muur
zijn te Hannover vier kinderen om het
leven gekomen en zeven gewond.
1.200.000 dooden gedurende den bur
geroorlog? - Naar schatting zijn ongeveer
1.200.000 personen, waarvan 450.000 mili
tairen en 750.000 burgers tijdens den Spaan-
schen burgeroorlog gedood.
Wat de strikt militaire verliezen aangaat,
hadden de nationalisten 130.000 dooden te
betreuren. Dit was het gevolg van de over
weldigende meerderheid van Franco op het
gebied van artillerie en luchtmacht. De
republikeinsche artillerie was bij Teruel het
talrijkst. Daar stonden 180 kanonnen op
gesteld. Aan de Ebro had Franco 1400 stuk
ken tegenover de republikeinen 120.
Politiebeambte gearresteerd. - Te Lu
xemburg is een agent der staats-locale poli
tie gevangen genomen, die zich door een
met" een Luxemburger gehuwde Duitsche
vrouw had laten omkoopen mededeelingen
omtrent Duitsche uitgewekenen te verstrek
ken. Bovendien was hij betrokken bij een
complot om een opperwachtmeester van de
Luxemburgsche ryksveldwacht, die men in
bepaalde Duitsche kringen gaarne in handen
wilde hebben, over de Duitsche grens te
lokken. Deze opzet mislukte echter en daar
door kwam de zaak aan het licht.
is het EENIGE DAGBLAD met een
EIGEN STADSKARAKTER.
Dat is de GROOTSTE WAARDE voor den
adverteerder! TeL 3320.
VoetbaL
K. N. V. B.-BEKER.
Ook dit seizoen zullen nog wedstrijden
om den K. N. V. B.-beker gespeeld wor
den, maar de deelname blijft beperkt tot
alle eerste klassers, behalve de kampioenen
en de hekkensluiters, de nos. 2, 3, 4 en 5
der 2e klasse en de nummers 2 en 3 der
derde klasse.
De resteerende competitie-wedstrijden
kunnen dus thans nog van belang worden,
omdat het uitkomen in bekerwedstrijden
toch altijd nog een voordeeltje kan ople
veren voor de clubs, 't Is alleen jammer
dat de K. N. V. B. pas thans komt met de
ze bepalingen. Wanneer ze direct bij den
aanvang der competitie waren bekend ge
weest. zouden vele wedstrijden belang
rijker zijn geworden dan thans het geval
was.
Athletiek.
DE A.V.A.-SINGELLOOP.
De singelloop, welke a.s. Zondag door
de A.V.A. alhier georganiseerd wordt, be
looft zeer goed te worden. De verschillen
de K.N.A.U.-klassen zijn uitstekend bezet
en ongetwijfeld zal de strijd hier een span
nend karakter dragen.
Wat de D-klasse betreft, men weet, dat
deze is opengesteld voor niet-leden der
K.N.A.U. De deelname voor deze klasse is
nog steeds open, zoodat liefhebbers (de
afstand is voor hen 3 K.M.) zich nog kun
nen opgeven bij het bestuur der A.V.A.
Een fraaie collectie prijzen is uitgeloofd
voor alle klassen, terwijl als we ons niet
vergissen bovendien nog een verrassing
in petto wordt gehouden.
DE POSTVLUCHTEN.
De positie der postvliegtuigen was gisteren:
Uitreis: Nandoe te Medan; Buizerd te
Basra; Torenvalk te Napels.
Thuisreis: Uil te Jodhpoer; Emoe te Me
dan.
Verkrijgbaar aan ons bureau:
Uiteengezet door een ter zake kundig Jurist,
met eenige modellen van brieven en
eenige verzoekschriften aan de Pacht-
kamer benevens eene eenvoudige
uiteenzetting van hetgeen verpachter en
pachter te doen staat met het oog op de
overgangsbepalingen der pachtwet (loo-
pende contracten.)
Onmisbaar voor ieder, die iets met
de pachtwet te maken heeft
Pachtcontracten A 15 ct.
idem B 7Vj ct.
Voordam 9 Alkmaar.
Voorzorgsmaatregel bij 'n spring
concours voor beginners.
Twente voerde vele jaren lang groote
hoeveelheden katoenen weefsels uit naar
Java, Sumatra en de vele andere groote en
kleine eilanden van den uitgestrekten
Indonesischen archipel. Toen kwam Japan
op de markt en concurreerde met zijn lage
prijzen zóó sterk, dat Twente's uitvoer
weinig meer te beteekenen had. Het gevolg
ervan is geweest, dat Twentsche fabrikan
ten een ernstige poging hebben gedaan
om op Java een eigen weef-industrie te
vestigen. Voorzichtig voortschrijdend,
blijkt het, dat die poging tot succes zal
leiden. Men spreekt ook al van de oprich
ting van garenspinnerijen, zoodat vermoe
delijk t.z.t. ook de invoer van Europeesche
garens niet meer noodig zal zijn. Ook
worden er proeven genomen met het ver
bouwen van katoen, waartoe zich wellicht
eilanden in het Oosten van den archipel,
waar minder regen valt dan b.v. op Su
matra en Java, zullen leenen. Op tal van
eilanden verbouwde de inheemsche bevol
king al heel lang katoen voor eigen ge-
biuik. Ze weefde er doeken, die wij in onze
musea kunnen bewonderen. En die wij
kunnen koopen ook. Al sedert vele jaren
n.1. legt in Den Haag een bekende winkel
er zich op toe de zeer bijzonder mopie weef
sels uit Indië hier populair te maken. Die
weefsels worden niet steeds van katoen
gemaakt. Men gebruikt er ook voor:
ananasvezels, tot draden verwerkt, ja
zelfs draden, vervaardigd van planten-
schors! Ik zag dit o.a. in „Apo-Kajan", waar
die manieren van weven bijna waren ver
geten. Met veel moeite gelukte het een
paar heel oude vrouwtjes te vinden, die in
hun jeugd de kunst hadden beoefend en
met nog veel meer moeite gelukte het ze
over te halen de kunst te demonstreeren!
De bezwaren waren van godsdienstigen
aard. Weven mocht men eertijds alléén
vóór den oogst. Andere tijden waren door
de geesten verboden. En deden de men-
schen 't nu voor mij op 'n tijd, die er niet
voor bestemd was, dan zouden de geesten
vertoorn zijn, waaronder de vrouwen zelf
en haar familie zouden lijden! Maar het is
mijn mentor, dokter de Rooij, gelukt de
menschen over te halen, en door het laten
houden van enkele ceremonies vóór en na
de demonstratie, de goden niet te ontstem
men. Van godsdienstigen oorsprong is ook
het maken van figuren in die weefsels:
menschen, hagedissen, krokodillen enz.
Soms zóó sferk gestyleerd, dat men ze pas
met moeite kan herkennen. De mensche-
lijke figuren stellen wellicht beminde af
gestorvenen voor, de dierlijke heilige, ver
eerde wezens. Ook houden sommige doe
ken, waarop figuren zonder hoofd voor
komen wellicht verband met het koppen
snellen, dat, zooals bekend, voor de primi
tieven van zeer groote beteekenis was; hun
geestelijk en lichamelijk welzijn hing er
van af!
Op de foto's ziet u een vrouw op Flores
aan haar primitieve weefgetouwen en
twee bruidsparen met een der moeders op
Roti, in hun fraaie geweven doeken, waar
van de figuren op een krantencliché, jam
mer genoeg, niet goed uitkomen, evenmin
als de kleuren.
H. F. TILLEMA.
Reacties op de rede
van Chamberlain.
Minister-president Chamberlain heeft ge
sproken en na hem hebben verschillende
Lagerhuis-leden het woord gevoerd. Minis
ter Halifax heeft eveneens gesproken en na
hem hebben verschillende Hoogerhuis-leden
het woord gevoerd. De redevoeringen van
beide ministers hadden een vrijwel gelij
ken inhoud, de debatten waren ook merk
waardig eensluidend. En zoo heeft het bui
tenland kennis kunnen nemen van de mee
ning der Britsche regeering en van die der
afgevaardigden van het Britsche volk.
Die meening is niet onverdeeld gunstig
t.a.v. Duitschland en Italië. Van regeerings-
zijde werd in zorgvuldig gekozen woorden
meegedeeld, dat men ernstig teleurgesteld
was door de Italiaansche actie tegen Alba
nië, van de zijde der oppositie werd rond
uit verklaard, dat Hitier en Mussolini nu
voldoende bewezen hebben, dat men geen
enkele waarde kan hechten aan hun woord.
Natuurlijk was het belangrijkste van alles
de verklaring, dat Italië en Duitschland van
Griekenland en Roemenië moeten afblijven;
zoo niet, dan zullen Engeland en Frankrijk
onmiddellijk ingrijpen. Wat Griekenland be
treft, is deze mededeeling niet zoo'n groote
verrassing, wat Roemenië echter betreft,
zelfs de Roemeensche regeering toont zich
verrast door Chamberlain's verklaring; ver
rast en tegelijkertijd gerustgesteld.
U
Op het oogenblik interesseert men zich
echter niet in de allereerste plaats meer voor
Chamberlain's rede we leven snel!
maar voor de reactie in Duitschland en
Italië.
Wat die reactie in Duitschland betreft,
moeten we het voorloopig doen met eenige
perscommentaren.
En dan schrijft de „Deutsche Dienst" o.m.:
De redevoering van Chamberlain, welke
een zoo groote sensatie zou brengen, kan
slechts een heel grooten bluf genoemd wor
den van de soort, zooals wij in de verkla
ringen van den Engelschen minister-presi
dent in de laatste maanden steeds hebben
aangetroffen.
De geheele jongste ontwikkeling, waarin
Engeland een zoo treurig beroemde rol
speelde en welke een klaaglijk einde heeft
gevonden door de redevoering van den mi
nister-president in het Lagerhuis bewijst
opnieuw dat Engeland paniek en oorlogs
stemming noodig heeft om tenslotte op te
treden in de rol van vredestichter. In wer
kelijkheid evenwel om als lijkenroover een
buit binnen te halen, welke voor hem in
rustige tjjden volkomen onbereikbaar zou
zyn! Het is zacht uitgedrukt een ongege
neerdheid, wanneer Engeland zich verstout
zyn twijfelachtige bescherming aan te bie
den aan de Grieksche regeering, welke zoo
juist door haar hartelijk gestelde notawis
seling met de Italiaansche regeering heeft
bewezen, dat zy zich niet bedreigd gevoelt.
Hetzelfde geldt voor het Engelsche aanbod
aan Roemenië, Turkije en Zuidslavië, die
in vriendschappelijke betrekkingen staan
met de as-mogendheder.
Deze Engelsche gebruiken zijn in werke
lijkheid een voogdij over de kleine staten.
In Berlijnsche politieke kringen tracht
men de beteekenis van de verklaringen van
Chamberlain en Daladier te verkleinen. Men
stelt de door Frankrijk en Engeland aan
Griekenland en Roemenië verstrekte garan
tie als een slag in de lucht, omdat, zoo zegt
men, deze gebaren op geen enkele werke
lijke bedreiging van de zijde der autoritaire
staten tegen de onafhankelijkheid van Roe
menië en Griekenland correspondeeren. Te
Berlijn blijft het consigne: „zich niet van de
kalmte der sterke volken laten afbrengen".
Men zegt, dat officieele kringen de verkla
ringen zorgvuldig willen bestudeeren, alvo
rens zij zich formeel uitspreken. Zij verkla
ren echter reeds thans, dat de Fransch-
Britsche garantie althans geen nut heeft.
li
De Italiaansche reactie op de verklarin
gen van Chamberlain en Daladier schijnt
niet zeer gunstig te zijn, hoewel men zich
in regeeringskringen nog uiterst gereser
veerd toont. Te Rome is men van meening,
dat de Italiaansche verzekeringen, welke
Griekenland spontaan gegeven zijn, een ga
rantie overbodig maakten, een garantie,
waarin men bovendien een voortzetting van
een politiek tot omsingeling der spilmo
gendheden wil zien. Men uit verder de mee
ning, dat de garantie aan Roemenië een
ontspanning tusschen Boedapest en Boeka
rest niet zal vergemakkelijken, doordat zij
Roemenië slechts minder welwillend tegen
over de verlangens van Hongarije kan ma
ken. Kortom, fascistische kringen zijn van
oordeel, dat de verklaringen van heden een
moeilijker situatie scheppen op den Balkan,
waar zones van spanning bestaan.
De „Lavoro Fascista" schrijft boven het
korte verslag van de Lagerhuisvergade
ring: „Chamberlain biedt Roemenië en Grie
kenland een ongevraagde garantie aan".
