DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN* Minister Devèze over België's internationale positie. Duitschlarid eri de mogelijke Poolsche eischen inzake Dantzig. No. 104 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Woensdag 3 Mei 1939 141e Jaargang In afwachting van Beck's rede. Scherpe taal der Duitsche pers. Pe algemeene toestand. Ernstige incidenten bij Haifa. Felle strijd tusschen rebellen en Britsche politie. Door geen hypotheek bezwaard. COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENT1EN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, grcote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Directeur: C. KRAK. Hootdredacteur: Tj. N. ADEMA. De N.R.C.-correspondent te Berlijn telefoneerde gisteravond: Hier acht men te bevoegder plaatse zulks in overeenstemming met hetgeen de Dujtsche radio en de Duitsche bladen daarover zeggen de toon van de Poolsche pers uitdagend. Nochtans wil men niet voetstoots aannemen, dat Beek in zyn redevoering aanstaanden Vrijdag een even zeer provoceerende houding zal aannemen. De Duitsche regeering wacht dus deze redevoering af en zal onmiddellijk daarna haar houding be palen. Zij zal daarbij hebben te overwegen, of de houding van de Poolsche regeering nog een grondslag laat bestaan voor diploma tieke besprekingen, dan wel of de doelein den van de Poolsche politiek ten opzichte van Dantzig zoo extreem blijken te zijn, dat een beslissing, d.w.z. een beslissing t u s- schen Dantzig en Polen nog "slechts door andere middelen te bereiken is. Wij hebben uitdrukkelijk gezegd: een be slissing tusschen Dantzig en Polen, wat wel te onderscheiden is van een beslissing tUs- schen Duitschland en Polen. Maar eerst dient te worden aangeduid in welk geval men een over eenstemming door onderhandelingen tus schen Dantzig en Polen nauwelijks meer voor mogelijk zou houden. Dat zal zijn indien Beek een Poolsch protectoraat over Dantzig tal eischen. Van het po neeren van dezen eisch door de Pool sche regeering worden hier belangrijke gevolgen in Dantzig gevreesd. Niet dat Duitschland op zulk een eisch zou reageeren door Duitsche troepen in het Dantziger gebied te laten binnentrek ken. Een dergel:jk ingrijpen ligt in het vooronderstelde geval geenszins in het voornemen van de Duitsche regeering, en zou trouwens niet stroo- ken met de methode, welke deze regee ring in overeenkomstige gevallen pleegt te volgen. Hoe zal evenwel de Dantziger bevolking op een Poolschen eisch om een protectoraat over Dantzig uit te oefenen reageeren? Uit betrouwbare bronnen waaronder wel de Dantziger nationaal-socialistische re- geeringskringen zullen moeten worden ver staan heeft men hier te Berlijn kennis gekregen van de omstandigheid, dat de Duitsche bevolking van Dantzig, welke op zijn minst 95 pet. van het heele zielental uitmaakt, den toestand van spanning niet lang meer rustig zal kunnen verdragen en dat zij bij zulk een eisch van Polen waar schijnlijk in beweging zou komen en zich eventueel zou verzetten, indien Polen door druk op Dantzig zijn eisch zou willen door zetten. Met andere woorden is er kans, dat reeds ten gevolge van het uiten van het ver langen naar een protectoraat over Dantzig. in Dantzig een „heim ins Reich"-beweging losbarst. Mocht Polen daartegenover dreiging met geweld stelien of v/illen probeeren door een ccupe de force een fait accompli te schep pen dan zou het op verzet stuiten. Wel zijn, gelijk bekend, in Dantzig in het geheel geen Duitsche troepen en beoogt Duitschland ook geenszins, zooals reeds gezegd, er bij wijze van voorzorg troepen heen te zenden, maar in Dantzig bevinden zich formaties van de S.S. en de S.A. en al beschikken deze ook niet over zware artillerie, tot het presteeren van aanmerkelijken tegenstand zijn zij on getwijfeld in staat, daargelaten nog hoeveel tienduizenden zij tellen. Dantzig is zelfstandig. Dit alles is in zoover theorie, als het be rust op de veronderstelling, dat Polen aanspraak zou maken op het uitoefenen van een Poolsch protectoraat over Dantzig. Dit is nog niet zeker, maar, gezien den toon van de Poolsche pers, is het lang niet onmoge lijk. Noch minder onmogelijk is het, dat de redevoering van Beek in bewoordingen zal zijn vervat, waarin zulk een eisch wel niet direct wordt geformuleerd, maar toch van zoodanigen aard zijn, dat Dantzig daarop met een krachtige „heim ins Reich-beweging reageert en besluit om zijn eigen lot in dier. zin te bepalen. Het is verstandig zich niet bij voorbaat te verdiepen in alle gevolgen, die zulk een ontwikkeling zou kunnen hebben, maar op één ding moet dadelijk worden gewezen. Indien Polen zich tegen zulk een beweging in Dantzig met geweld zou willen gaan ver zetten, ontstaat er dan een conflict over Poolsch grondgebied? Neen, want Dantzig is volgens den tegenwoordige status een zelf standige staat en het behoort niet aan Polen. Het zou dus in dat geval om een con flict gaan tusschen Polen en Dantzig, waarbij Polen nauwelijks zou kunnen beweren, dat het door Dantzig zou zijn bedreigd of aangevallen. Het is dus zeer de vraag of Engeland zijn voor Polen gegeven garantie op dit geval toepasse- lijk zou achten en terecht is dezer dagen dan ook voorspeld, dat nu eerst alles zich op Dantzig zal concentreeren, waarbij rechtstreeks noch de onafhan kelijkheid, noch de integriteit van den Poolsche staat wordt getangeerd. „De anti-Duitsche agitatie der Poolsche pers en haar houding ten aanzien van de Duitsche stad Dantzig en Duitsch rijksge bied, hebben thans ook geleid tot zeer ernstige taal in de Duitsche pers", aldus het Duitsche nieuwsbureau. Daarbij wordt er uitvoerig op gewezen, zoo vervolgt het D.N. B., dat Polen's starre houding in het bijzon der een gevolg zou zijn van de Engelsche politiek, waardoor Polen ook daar dekking in den rug meent te hebben, waar het deze, zooals Engelsche bladen het reeds op voor zichtige wijze hebben uitgedrukt, op het be slissende oogenblik niet zal vinden. De Nachtausgabe schrijft, dat het doel der En gelsche en Fransche pers in haar houding ten aanzien van het DuitschPoolsche vraagstuk is de spanning tusschen Berlijn en Warschau te verscherpen. De Angriff vindt het erg bedenkelijk, dat niet alleen Pool sche bladen, maar ook Warschausche politici zicht tot oorlogszuchtige woorden laten ver leiden. Het Hamburger Fremdenblatt meent, dat de uitvallen der Poolsche pers tegen den machtigen buur van Polen, de kwestie Dantzig en daarmede het geheele vraag stuk der Duitsch-Poolsche betrekkingen, op den voorgrond der internationale besprekin gen geplaatst hebben. De vraag dringt zich op of de overmoedigheid te Warschau niet reeds zoozeer is toegenomen, dat men de uitwerking van zijn eigen optreden niet dui delijk herkent. Duitschland heeft geen en kel dreigement geuit, integendeel: De deur voor onderhandelingen staat den Polen nog open. Maar de doldriestheid, die altijd in de Poolsche geschiedenis een gevolg van ver keerd begrepen moed geweest is en in den loop der eeuwen een nameloos ongeluk over het land gebracht heeft, komt ook ditmaal op onbegrijpelijke wijze naar voren. Als het Poolsche chauvinisme eenmaal^ op gang ge bracht is. dan mist het ieder gevoel voor maat en handigheid, dan gebeurt het, dat de herovering van „vroeger Poolsche gebieden" geëischt wordt, dat de wellustige fantasie haar oog slaat op Oost-Pruisen en Opper- Silezië en de Oostzee tot „Lebensraum" van het Poolsche volk verklaard wordt. Wellicht zullen de nieuwe Britsche re- eruten de eer hebben hun huid voor een Poolschen aanslag op het Duitsche Dantzig te verkoopen. Te laat laat de Times door schemeren, dat Polen alleen de verantwoor delijkheid voor de afwijzing der Duitsche voorstellen heeft e dragen, daar het Pool sche antwoord gegeven is zonder overleg met de Britsche regeering. De kennis van de gematigde houding der Duitsche regeering in de kwestie-Dantzig had Engeland er van moeten terughouden Polen een blanco vol macht te geven. Veel Duitsche troepen aan de Poolsche grens. Reuter meldt uit Berlijn dat reizigers, die van de streken aan de Poolsche grens ko men, verklaren dat de groote steden vol troepen zijn. Officiëel wordt gezegd, dat langs de grens, die altijd streng bewaakt wordt, geen buitengewone troepenbewegin gen zijn geschied. Reuter verneemt, dat eenige afdeelingen, die uit Bohemen en Moravië terugkwamen en met verlof zouden gaan, naar de grens gezonden zijn. Het wachten is op de verklaring van Beek. De spanning in Europa keert weer te rug. Even bracht de rede van Hitier eenige verademing voorzoover daar tenminste nog sprake van is! en nu moet Vrijdag Beek zijn Pooslche verklaring afleggen. Misschien is deze aanstaande rede van den Poolschen minister veel belangrijker dan die, welke Hitier hield! Want het gaat hier om Dantzig en om de Duitsch-Poolsche verhouding. De laatste is thans niet best, het eerste geval is een cause célèbre. Hoe denkt Polen over Danzig? Volgens den Warschauschen correspon dent van de Daily Telegraph zullen vol gens een versie, welke voor betrouwbaar gehouden wordt, de tegeneischen, welke Beek Vrijdag stellen zal, op het volgende neerkomen: De instelling van een Poolsch protectoraat over Dantzig; een Poolsch recht van veto over de beslissingen van den Dantzigschen senaat; de bezetting van Dantzig door eenheden van het Poolsche leger en de Poolsche vloot en de contro.e over de zware industrieën op het grondge bied van Dantzig als zekerheid tegen de vervaardiging van oorlogsmaterieel voor Duitschland. Verwacht wordt, dat de tekst van het antwoord aan de Duitsche regeering zal ■worden overhandigd door een zaakgelas tigde, kort voordat hij draadloos aan de wereld bekend gemaakt wordt, in navol ging van het precedent, dat de Duitsche regeering j.1. Vrijdag met de rede \an Hitier geschapen heeft. Aan een bericht van den diplomatieken correspondent van de Daily e ontleer.en we nog, dat de Poolsche ïegee- -ring bereid is om met Dintschland te on derhandelen over het toekomstige bestuur van Dantzig, maar dat zij erop staat, dat deze onderhandelingen slechts gevoerd kunnen worden op den grondslag van vol komen gelijkheid. Intusschen zou nog opheldering bereikt zijn op een punt van de Engelsch-Poolsche overeenkomst, dat tot dusver onduidelijk was, en wel in dien zin, dat, indien Enge land zich verplicht zag Duitschland den oorlog te verklaren om een Duitschen aan val op België of Nederland te weer staan, Polen zich verplicht zou voelen om een dergelijke actie te ondernemen. Voorts melden de Poolsche bladen, dat de Duitsche ambassadeur in Polen, von Moltke, terugkeert. Hij zcu door Beek ontvangen willen worden voor de bijeen komst van den landdag, maar de pers ver onderstelt, dat die ontvangst eerst na de bijeenkomst zal kunnen geschieden, gezien het feit, dat de Duitsche ambassadeur sinds 6 April uit Warschau afwezig was, hetgeen ieder contact met den Poolschen minister van buitenlandsche zaken onmo gelijk had gemaakt. Beek en zijn mede werkers zullen bezet zijn door de uitwer king van de redevoering Graaf Potocki, de Poolsche ambassadeur in de Vereenigde Staten, heeft in een van te voren gereed gemaakte verklaring voor een interview gezegd, dat Polen zijn eco nomische rechten in Dantzig zal handha ven. De ambassadeur voegde hieraan toe, dat minister Beek Vrijdag in het parlement de tegeneischen van Polen uiteenzetten zal, waardoor de rechten van Polen in Dantzig verzekerd zullen worden. Ten aanzien van het verzoek van Hitier een weg door den corridor te mogen aan leggen zeide Potocki: „De eenige verkla ring voor dit verlangen van Duitschland is de wen6ch Polen van de zee af te sluiten en zijn economische en vermoedelijk ook politieke onafhankelijkheid te verminde ren," Tenslotte zeide graaf Potocki, dat Polen wel bereid is over Dantzig te onderhande len, doch nooit zal wijken voor geweld. De aandacht van de Britsche pers was vanochtend verdeeld over de onderhande lingen met de sovjet-unie en de betrekking tusschen Duitschland en Polen. De News-Chronicle en de Daily Herald waren van oordeel, dat de onderhandelin gen met de sovjet-unie te lang duren. De Daily Herald wees er op. dat de ministers van buitenlandsche zaken van beide lan den ter gelegenheid van de bijeenkomst van den volkenbondsraad deze maand ge legenheid zullen hebben de zaak in vollen omvang te bespreken. De Daily Mail was verontrust over den feilen toon van de Poolsche pers en het blad waarschuwde Polen geen overdreven eischen te gaan stellen, welke nooit naar voren zijn gebracht. De geschillen tusschen Duitschland en Polen zijn niet onoplosbaar en het is moeilijk de democratieën te over tuigen dat de bescherming van de Pool sche handelsbelangen niet door middel van onderhandelen tot stand kan komen. Het is bekend dat Engeland en Frankrijk niet bereid zijn over een degelijk onder werp een Europeesch conflict te ontkete nen. Toch kan Polen gerust zijn, dat indien zijn onafhankelijkheid of vitale belangen bedreigd zouden worden, het kan rekenen op Engeland en Frankrijk. De Daily Telegraph was tenslotte van meening, dat het doel van Hitier is een doodelijken slag toe te brengen aan het anti-aanvals-front, door een diplomatieken aanval te ondernemen op de positie van Polen in Dantzig en de Coridor en tenzij Polen krachtig wordt gesteund door de garantie-mogendheden, loopt het geheele veiligheids-systeem, dat is opgebouwd sedert het verdwijnen van Tsjecho-Slowa- kye ernstig gevaar. Gistermorgen hebben zich in Haifa en omgeving ernstige incidenten voorgedaan. Rebellen bonden hier een feilen strijd aan met Britsche troepen in de omgeving van den berg Carmel. De opstandelingen, die onder bevel stonden van den nieuwen opper bevelhebber, Aboe Baker, ondernamen een poging, om Nazareth te omsingelen, met als doel de woningen van de Arabische familie Farhoen, welker leden bekend staan om hun opvattingen ten gunste van een Britsch- Arabische overeenstemming in Palestina. Terwijl rebellen op de daken van enkele huizen vuurden ter dekking van andere op standelingen, namen deze laatsten stormen derhand twee huizen, die toebehoorden aan de familie Farhoen. Zij staken de woningen in brand, evenals verscheidene regeerings- bureaux. Tijdens den aanval werd een Ara bische vrouw gedood en een non gewond. Een knaap, lid van de familie Farhoen, werd ontvoerd. Na twee uur trokken de re bellen terug, achtervolgd door politie en troepen, die hun ernstige verliezen zouden hebben toegebracht. Zij grepen echter laat in, tengevolge van het feit, dat alle telefoon draden rondom Nazareth waren doorge sneden. De autoriteiten hebben den toestand thans weer in handen en zij bereiden strenge straf maatregelen voor. In de eerste plaats is een verbod uitgevaardigd om gedurende 48 uur de huizen te verlaten. Verder is in Haifa de directeur van een dagblad, een Arabisch notabel ter plaatse, gistermorgen op het marktplein gedood. Zie verder Buitenland pag. 4, Ze blad. De Belgische minister van binnenland- sche zaken, Albert Devèze, heeft tijdens de algemeene vergadering van het ge nootschap der Leopoldorde een rede voering uitgesproken, waarin hy de in ternationale positie van België defi nieerde. De minister herinnerde aan de wijzigingen in den Europeeschen toestand, welke België ertoe hebben gebracht een politiek van on afhankelijkheid te aanvaarden, na den brief des konings van 14 October 1936. Hij gaf een uiteenzetting in groote lijnen van dezen brief en verklaarde: Zoo is Locarno vervan gen door een oneindig betere positie, waarin wij, ten opzichte van onszei ven onze nati onale verplichtingen nakomende en ten aanzien van al onze buren onze internatio nale verplichtingen nakomend, juridisch in geval van een Europeeschen oorlog on schendbaar gebied blijven, dat tegelijkertijd geplaatst is onder de hoede van ons leger en van de eere-verplichting, die gemeenschap pelijk door de naburige mogendheden is aan vaard. Er bestaan echter tusschen de Duitsche verklaring en de Fransch-Britsche verkla ring zekere verschillen, welke het van belang is op te helderen. Duitschland neemt er kennis van, dat de Belgische regeering uitdrukking heeft gegeven aan haar wil om „een onafhankelijkheidspolitiek te voeren in volledige souvereiniteit". Het is van be lang om te constateeren, dat deze politiek steeds door ons gevoerd is. Wij hebben ons nooit aan iemand ondergeschikt gemaakt en wanneer wij de neutraliteit verwerpen, be houden wy de onafhankelijkheid in de vol heid van onze souvereiniteit. Geen bondgenootschap. Na te hebben uiteengezet, welke strekking het Fransch-Belgische mili taire accoord had, legde hij er den na druk op, dat er nooit een bondgenoot schap heeft bestaan en niet kon bestaan. Om een bondgenootschap af te sluiten, zou Frankrijk zyn volstrekte vrijheid hebben moeten prijsgeven, om zonder voorafgaand accoord met ons, in de ge heele wereld te onderhandelen over zyn eigen politiek, en zoodanige verplichtin gen te aanvaarden en verdragen te sluiten als het passend zou achten aan gezien in dergelijke gevallen wy er de consequenties van zouden hebben moeten deelen. Onze toestemming zou dus steeds nood zakelijk zyn geweest, tenzij men een vazallendom overwoog, waaraan Frank rijk nooit gedacht heeft en dat wy nooit zouden hebben aanvaard. De „onafhan kelijke politiek", die door den koning uiteengezet is, is dus niets anders, dan de traditioneeie politiek, waarvan België nooit is afgeweken sedert 1918. Aan den anderen kant maakt Duitschland een uitzondering voor zyn garante voor het geval „waarin België in een gewapend con flict, waarin Duitschland gewikkeld zou zijn, medewerking zou verleenen aan een mili taire actie tegen Duitschland". Bij derge lijke clausule, die „vanzelfspreekt", terwijl wy de onafhankelijkheid van onze politiek verklaren, denkt Duitschland klaarblijkelijk aan de artikelen 16 en 17 van het Volken bondshandvest, die in geval van een gemeen schappelijke actie voor de toepassing van militaire sancties voorzien in het recht van doortocht, over gebied van de aangesloten staten. Ongetwijfeld, het toestaan van doortocht vormt onbestrijdbaar „het verleenen van medewerking aan een militaire actie", en de invoeging van dit voorbehoud blijkt der halve een voorzorgsmaatregel waarop nie mand kritiek kan uitoefenen. Maar wy hebben het recht te verklaren, dat de artikelen zestien en zeventien voor de mogendheden-leden van den Vol kenbond geen enkelen dwang met zich mede brengen ten aanzien van het recht van door tocht en dat te dien opzichte de vryheid van België onaangetast is gebleven, zonder dat men het ooit zou kunnen verwijten op eenigerlei wijze in gebreke te zyn gebleven ten aanzien van zijn handteekening. In feite wenschen onze zuidelijke buren niets anders dan eerbiediging van onze on afhankelijkheid. Op welk standpunt men zich ook plaatst, de internationale positie van België is bezwaard door geen enkele hypotheek door zyn aanwezigheid in den Volkenbond en de waarborgen behelzen geer. reserve, welke er de juridische en mo- reele waarde van zou kunnen verzwakken.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1