DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Reacties op Mussolini's rede te Turijn.
No. 115 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Dinsdag 16 Mei 1939
141e Jaargang
Varieerende berichten in de Italiaansche pers.
Toespraak van Mussolini
arbeiders te Turijn.
tot
Ernstige anti-Duitsche
incidenten te Tomaschow.
Ontploffing in springstoffen
fabriek.
Rede van von Brauchitsch.
Een muur van staal en ijzer!
De reis van de Empress
of Australia.
Palestina tusschen hoop
en vrees.
In afwachting van het Witboek.
De algemeene toestand.
Anti-Duitsche betoogingen
in Protectoraat.
Aanvallen op protestanten
en katholieken.
Baron Louis De Rothschilds
vrijgelaten.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENT1EN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, grcote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Mus6olini heeft gistermorgen te Turijn bij
de in gebruikneming van een nieuwe fabriek
van Fiat voor 50.000 arbeiders te Turijn een
toespraak gehouden. Hij herinnerde er aan,
dat Italië sinds eenigen tijd is overgegaan
tot een politiek, welke hij de politiek van
den motor noemde. De verkeersbelasting is
afgeschaft. Deze politiek zou zijn voortge
zet, indien de internationale toestand dat zou
hebben veroorloofd. Over dezen toestand
verklaarde Mussolini Zondag met de groot
ste duidelijkheid te hebben gesproken door
opnieuw den wensch naar vrede van Italië
te bevestigen, doch met het geven van de
waarschuwing daarbij, dat bepaalde vraag
stukken moeten worden opgelost aleer zij
chronisch worden.
Mussolini besloot met opnieuw de beves
tiging te geven van den wil van het fascis
tische regime steeds al het mogelijke te
doen voor het welzijn en de welvaart der
arbeiders.
Mussoiini heeft vervolgens verrichtingen
van de luchtmacht op het vliegveld van
Casella gadegeslagen.
Italiaansch commentaar op Mussolini's
rede van Zondag.
De Gazette del Popoio schrijft over de
Zondag door Mussolini te Turijn gehouden
rede:
ZÜ is er toe bestemd den internationalen
toestand definitief op te klaren. Het uur Is
gekomen, waarin de z.g. groote democra
tieën het masker afleggen en voor de ge
heele, onrustige en door angst gekwelde we-
rcjH haar ware gezicht moeten laten zien.
Italië en Duitschland, die 5ver enkele
dagen door een militair verbond in oorlog
en vrede onverbrekelijk met elkander ver
bonden zullen worden, willen oprecht en
onbetwistbaar den vrede. De kwesties, wel
ke thans in Europa op den voorgrond staan,
zijn vragen van gerechtigheid, welke op
vreedzame wijze kunnen worden opgelost,
wanneer ook de groote democratieën een
even oprechten en overtuigenden vredeswil
hebben. Danzig is een Duitsche staat, aldus
het blad, welke door het verdrag van Ver-
sailles onder de controle en het bestuur van
den Volkenbond is gesteld. Zij heeft laten
zien in den schoot van het vaderland te wil
len terugkeeren en heeft er recht op haar
vrije en spontane beslissing door de groote
democratieën geëerbiedigd te zien. De na
tuurlijke aanspraken van het Italiaansche
volk hebben in de redevoering van Musso
lini een preciseering gevonden, welke tege
lijkertijd een voorbeeld is geweest van de
grootste gematigdheid. Dziboeti en Suez zijn
de longen van Italiaansch-Oost-Afrika. Tu
nis is een oude open rekening tusschen Ita
lië en Frankrijk, welke naar het beginsel
der gerechtigheid moet worden afgesloten.
Italië wil niets anders dan een vrede van
gerechtigheid. Wanneer een oorlog zou uit
breken, zou het echter met onstuimige dy
namiek den aanval beantwoorden. De we
reld heeft het echter noodig in vrede te
werken.
De Corriere della Sera verklaart, dat het
Europa van Versailles dood en begraven is.
Men moge de dooden begraven laten en met
eerlijke bedoelingen de concrete en leven
dige werkelijkheid opnieuw aan een onder
zoek onderwerpen. Wanneer men wil stre
ven naar een vreedzame oplossing, mag men
niet te veel tijd verliezen, lang wachten ls
altijd gevaarlijk.
Nog eenige Poolsche uitlatingen over
Mussolini's rede.
De Poolsche bladen hebben de rede, wel
ke Mussolini Zondag heeft uitgesproken,
volledig afgedrukt. Bijzondere aandacht
wordt geschonken aan de passage „Er zijn
problemen, welke een oorlog rechtvaardi-
gen".
De Romeinsche correspondent van de
Gazeta Polska schrijft, dat, afgezien van de
aggressieve polemische passages, de re e
van Turijn de opvatting bevestigt, dat Italië,
niettegenstaande het bondgenootschap met
Duitschland, den vrede boven den oorlog
stelt.
De Dobry Wieczor knoopt aan Mussolini s
woorden, dat een harde werkelijkheid dik
wijls beter is dan een langdurige onzeker
heid, een beschouwing vast, waarin het
blad zegt, dat er voor Europa een harde
werkelijkheid is: de onmogelijkheid territo
riale veranderingen zonder oorlog tot stand
te brengen en de vastbeslotenheid zich te
verzetten tegen Duitschland's pogingen met
geweld de hegemonie te verkrijgen.
Duitschland, en wie dat land volgen, heb
ben te kiezen afstand doen van te eer
zuchtige plannen of een oorlog onder zeer
onvoordeelige omstandigheden.
Door de harde werkelijkheid te aanvaar
den zou Italië zeker Duitschland vragen af
te zien van onwerkelijke eischen en hege-
monistische plannen. Niets bewijst echter,
dat ook Duitschland de harde realiteit in
Europa aanvaardt en zijn plannen laat va
ren, hoewel de jongste nederlagen de com
binaties van de Duitsche diplomatie, welke
zich koortsachtig uit de impasse poogt te
redden, hebben verstoord.
De harde realiteit heeft de Duitsche droo-
men van overheersching van Europa steeds
duidelijker verijdeld.
Léon Archimbaud over de betrekkingen
tusschen Frankrijk en Italië.
Léon Archimbaud, de vice-voorzitter van
de Fransche radicale partij, heeft gisteren
in een vergadering te Valence gezegd, dat
de rede van Mussolini de deur tot onderhan
delen open laat. Indien Frankrijk en Italië
tot een overeenstemming kunnen komen,
zullen zij het lot van Europa in handen heb
ben. Spreker vroeg, waarom zij niet tot
overeenstemming kwamen. Telkens wan
neer beide landen samengingen, was dit tot
heil van beiden. Tenslotte zeide hij, dat, in
dien men bij de namen Parijs, Londen en
Moskou ook Rome zou kunnen voegen, de
vrede* in Europa definitief zou zijn.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt, dat
zich te Tomaschow. een 40 K.M. ten Oosten
van Lodz gelegen stad, waar ongeveer dui
zend Duitsche families wonen, Zaterdag en
Zondag ernstige anti-Duitsche uitspattingen
hebben voorgedaan, in den loop waarvan
de zaken en particuliere woningen van de
Duitschers op enkele uitzonderingen na ver
nield en ontelbare Duitschers door slagen
gewond zijn. Voorzoover men tot dusver
heeft kunnen vaststellen aldus het D. N.
B. zijn twee personen, vader en zoon,
aan de gevolgen der hun toegebrachte won
den overleden. Het aantal der overige
zwaargewonden kon nog niet worden vast
gesteld.
In Guggenbacht (20 K.M. ten N.-W. van
Graz) Duitschland, is gistermiddag een
ernstig ontploffingsongeluk ontstaan in een
springstoffenfabriek. Er vielen vier dooden.
De explosie was ontstaan doordat, toen
men een los geraakte schroef wilde vast
zetten, een vonk, ontstaan tusschen de
wrijvende staaldeelen, in het op den grond
liggende stof sprong.
De opperbevelhebber van het Duitsche
leger, overste generaal von Brauchitsch,
heeft gisteravond een toespraak gehouden
tot de door hem tot de bezichtiging van de
westelijke versterking uitgenoodigde rijks -
en gouwleiders der N. S. D. A. P.
Hij verklaarde daarbij o.a. het volgende:
Het Duitsche leger wil niet slechts een
onoverwinnelijken muur van staal en ijzer,
maar den onverwoestbaren muur van har
den en betrouwbaren Duitschen soldaten-
geest oprichten. In dit doel ontmoeten de
taken van partij en leger elkander op
nieuw.
Voortgaande sprak de generaal over het
probleem der vorming van een geschikt
onderofficierscorps. Hij legde er den na
druk op, dat voor den actieven onderofficier
de mogelijkheid bestaat om actief officier, of
na het uit den dienst treden reserve offi
cier te worden. Deze mogelijkheid heeft
voor den bekwamen onderofficier onbe-
perkten geldingsduur. Het Duitsche leger
is een volksleger.
Daarom bestreedt het bewust deze nieu
we wegen. Niemand weet tegenwoordig be
ter dan het Duitsche officiercorps, wat het
in den Duitschen onderofficier bezit.
Vervolgens sprak von Brauchitsch over
de verschillende problemen van de weste
lijke versterkingen, waarbij hü ook verge
lijkingen trok tusschen de maginotlinie en
de Duitsche versterking.
Hij besloot met vast te stellen, dat het
leger steeds ter beschikking van Hitier staat
De weg van den Führer is de weg van het
leger, de vlag van den Führer wordt daar
geplant, waar dat bevolen wordt.
Inspectietocht van Hitier.
Op den tweeden dag van zijn inspectie
tocht door het gebied der westelijke ver
sterkingen heeft Hitier heden een bezoek
gebracht aan het Eifelgebied en het Moe
zeldal. Hitier wijdde groote aandacht aan
alle bijzonderheden.
Volgens draadlooze berichten, ontvangen
van de Empress of Australia, heeft dit schip
gistermiddag tegen twee uur Amsterd. tijd
het Zuidelijkste deel van Newfoundlana
waargenomen en enkele minuten laten kon
den de eilanden St. Pierre en Miquelons
van de brug af worden waargenomen.
Het schip heeft het grootste deel van den
dag gevaren met een snelheid van 19 knoo-
pen, d.i. de grootste snelheid, welke gedu
rende dezen overtocht werd ontwikkeld.
Te twee uur in den middag naderde de
Empress of Australia in stralenden zonne
schijn Saint Pierre en Miquelon, eerder dan
verwacht werd. Te drie uur werd van den
kruiser Southampton een katapultvliegtuig
afgeschoten om den toestand van het ijs in
de St. Lawrence te verkennen.
Palestina is buitengewoon vermoeid
na drie jaar van bijna ononderbroken
strijd, stagnatie van het economische
leven en bloedvergieten, maar aan den
vooravond van de publicatie van de
lang verwachte verklaring over de po
litiek van de Britsche regeering, schijnt
het einde nog niet gekomen. De Joden
maken, naar de Times-correspondent te
Jeruzalem meldt, plannen, hoe zij
door een obstructie-tactiek de verwach
te poging om hen terug te brengen tot
een permanente minderheid, kunnen te
niet doen.
De Arabieren, die steeds meer de kosten
van de rebellie voelen en die misschien een
overdreven hoop hebben gekoesterd, wach
ten het Witboek af met ongeduld, dat nog
wordt vergroot door de verwachting, dat
het reeds eenige weken geleden zou zijn ge
publiceerd. Maar achter hun algemeen op
timisme schuilt de vrees, dat uitstel een
nieuwe herziening van de verwachte poli
tiek kan beteekenen.
Hoe verlangend de Arabieren zijn het nor
male leven te hervatten, kan worden opge
maakt uit de kosten van den langen strijd.
Waarschijnlijk zijn 3000 Arabieren gedood
en nog meer zijn gewond. Duizenden zijn
voor langen of korten tijd gevangen gehou
den. Collectieve boeten en afpersing door
de opstandelingen hebben vele eigendom
men vernietigd en hun hulpbronnen uitge
put. De boeren, die doorgaans zichzelf kun
nen bedruipen, hebben het beter gehad dan
de stadsbevolking, voor wie de zes maan
den staking, gevolgd door vele andere sta
kingen, de reis-beperkingen, de afwezig
heid van toeristen, de vlucht naar Syrië van
de voornaamste zakenlieden en de toene
mende armoede den handen bijna tot stil
stand hebben gebracht. De regeering is ge
dwongen 13.000 hongerige inwoners van de
Oude Stad van Jeruzalem te voeden, welke
het ergste is getroffen. De eenige lichtpun
ten van het afgeloopen jaar waren de goede
sinaasappeloogst, een veelbelovende oogst
van andere landbouwproducten en groote
uitgaven voor de veiligheid en den aanleg
van wegen en voor petroleumraffinaderijen
te Haifa, welke den zoo hoog noodigen ar
beid hebben gebracht.
De Joodsche gemeenschap is thans niet
bezorgd over het verleden, maar over de
toekomst. Hoewel zij 500 dooden en duizen
den gewonden had te betreuren en hoewel
zij moeizaam aangelegde plantages heeft
zien vernielen, een vermindering van den
handel en een daling van de levens
standaard heeft moete ondergaan, is zij ver
heugd den storm met succes te hebben
doorstaan. De Joden wijzen op hun toege
nomen zelfvertrouwen en economische zelf
voorziening 36 nieuwe nederzettingen,
meer dan 4000 H.A. nieuw land en toegeno
men sinaasappeluitvoer en kapitaalinvoer.
De Joden houden zich thans in de eerste
Het Foreign Office heeft gister zoo
schrijft de Londensche correspondent der
N .R. C. het antwoord ontvangen op de
voorstellen, die een week geleden aan de
Russische regeering werden overhandigd.
De spoed, waarmede Rusland op de Engel-
sche voorstellen heeft geantwoord En
geland heeft er meerdere weken voor
noodig gehad voor het zijn voorstellen
klaar had! beteekent echter niet, dat
men het nu eens is geworden. De kloof
tusschen de Engelsche en Russische op
vattingen omtrent den vorm, waarin de
Sovjet aan het nieuwe veiligheidstelsel
moet deelnemen, blijft bestaan.
Het jongste antwoord van Moskou schijnt
daarin weinig verandering te hebben ge
bracht. Over den preciezen inhoud van het
antwoord kunnen geen inlichtingen worden
verkregen. Er wordt echter te verstaan ge
geven dat de Russen hun standpunt in
groote trekken blijven handhaven. Men
zal zich herinneren, wat dit standpunt in
houdt. Rusland wil een veelomvattende
overeenkomst met Engeland en Frankrijk,
waarbij de drie onderteekenaars hun bij
stand zouden beloven aan de slachtoffers
van een aanvalsdaad in heel Oost-Europa,
dus niet alleen Polen en Roemenië, maar
ook Litauen, Estland en Letland. Engeland
wil op bescheidener schaal te werk gaan,
en heeft Rusland verzocht een verklaring
af te leggen, dat het Engeland en Frankrijk
ter hulp zal komen bij de uitvoering van
hun verplichtingen aan Polen en Roeme
nië, voor zoover en wanneer deze laatstge
noemde landen om Russische hulp zouden
verzoeken.
Rusland's antwoord op dit voorstel toont
nu .dat het nog steeds de voorkeur blijft
geven aan zijn eigen plan voor een anti-
agressiefront op breedere basis. Het toont
daarmede ook dat het heengaan van Lit-
winof geenerlei onmiddellijke verandering
heeft gebracht in de Russische buiten-
landsche politiek.
Hoewel de kloof tusschen Rusland en
Engeland's opvattingen dus oogenschijnlijk
nog even groot blijft als voorheen, acht
men hier in officieele kringen toch geen
reden aanwezig voor pessimisme betreffen
de het uiteindelijk resultaat van de lang
durige onderhandelingen met het Krem-
lin. Men baseert zich daarbij op drie din
gen. Ten eerste wordt er op gewezen, dat
het meeningsverschil tusschen Oost en
West niet het principe, maar den vorm van
de Russische medewerking aan het nieuwe
veiligheidsstelsel betreft. Rusland heeft
duidelijk genoeg getoond, dat het deelname
aan een anti-agressiefront wenschelijk acht
voor de bescherming van zijn eigen natio
nale belangen. Men put daaruit de hoop,
dat de moeilijkheden over den vorm van
dit door alle partijen gewenschte anti-
agressiefront overwonnen zullen kunnen
worden.
Ten tweede wordt bemoediging gevon
den in het gunstige verloop van de be
sprekingen met Turkije (Rusland's trouw-
sten vriend. Het wordt niet uitgesloten
geacht, dat Turkije mogelijkerwijs in de
komende besprekingen te Genève goede
diensten zal kunnen verrichten om zijn
oude en nieuwe vrienden dichter bij elkaar
te brengen. Het is in dit verband niet zon
der beteekenis, dat de Russische pers zich
vandaag in zoo treffend hartelijke bewoor
dingen over de totstandkoming van de
Engelsch-Turksche overeenkomst heeft
uitgelaten.
Ten derde geven ook de berichten over
Beck's onderhoud met Potemkin eenige
reden tot hoop. Beek heeft laten weten,
dat dit onderhoud een zeer gunstigen in
druk bij hem had achtergelaten, en dat de
Russische staatsman een aanzienlijk begrip
had getoond voor Polen's speciale positie,
en zijn bezwaren tegen een directe associa
tie met de Sovjet-Unie.
Interessant is tenslotte nog, dat het
belang van Rusland's medewerking aan
het nieuwe veiligheidsstelsel te Berlijn
in tegenstelling met sommige kringen in
Engeland en Frankrijk zeer hoog wordt
aangeslagen. Bevoegde waarnemers in die
hoofdstad vermelden nl. dat de voortgang
van de Engelsch-Russische besprekingen
daar met de grootste belangstelling en
zelfs bezorgdheid wordt gadegeslagen.
Over de Engelsche en Fransche garantie
aan Polen en Roemenië zou men zich vol
gens deze bron niet al te bezorgd maken,
daar men van meening was, dat zij eerder
als een passief dan actief op de strategische
balans van het Westen moesten worden
gerekend. Eerst het treden van Turkije in
het nieuwe stelsel heeft tot nadenken ge
stemd, daar de positie van de Westelijke
mogendheden geacht wordt hierdoor een
aanzienlijke versterking te hebben ontvan
gen. In hetzelfde zorgelijke licht wordt te
Berlijn ook de eventueele aanwerving van
Russischen steun voor het nieuwe blok be
schouwd.
Of de Engelsche regeering nog voor de
besprekingen te Genève formeel op het
Russische antwoord zal reageeren, is onbe
kend. Mogelijkerwijs zal zij nog voor Zater
dag haar opmerkingen aan Moskou laten
toekomen, om den grond voor te bereiden
voor deze besprekingen en het mogelijk te
maken bij deze gelegenheid spijkers met
koppen te slaan, waar al zoolang reikhal
zend naar wordt uitgezien. De druk van de
publieke opinie alleen al zal ongetwijfeld
voldoende zijn om ervoor te zorgen, dat de
regeering, wat dit betreft, niets ongedaan
laat.
plaats bezig met de beste middelen om te
genstand te bieden aan de regeeringspoli
tiek, welke, naar zij gelooven, de liquidatie
van de Nationaal Tehuis-beloften beteekent
en hun onderwerping aan de Arabieren.
Van politieke leiders en vertegenwoordigen
de lichamen komt militante taal, welke er
op berekend is het fanatisme aan te wak
keren van die minderheid, die er prat op
ging in den afgeloopen zomer zooveel Ara
bieren door bommen te hebben gedood:
maar de leiders haasten zich daaraan toe te
voegen, dat zij willen strijden met de me
thoden van lijdelijk verzet door het niet-
betalen van belastingen en andere obstrue-
tiemiddelen, welke, naar zij hopen, het ge
heele land zullen verlammen. Men moet
nog afwachten, of dit tot bloedvergieten zal
leiden. Het naderen van „nul uur" vindt Pa
lestina verscheurd tusschen hoop en vrees.
Te Praag zijn volgens de Daily Telegraph
uit verschillende deelen van Bohemen en
Moravië berichten ontvangen, dat er nog
steeds anti-Duitsche betoogingen voorko
men. Tengevolge van de strenge censuur
komen de berichten pas na eenigen tijd
binnen.
Het is, volgens de D. Tel., nu bekend, dat
zich op 1 Mei te Brno ongeregeldheden
hebben voorgedaan. Duitsche soldaten en
manschappen der S. A. zouden met de ba
jonet op het geweer gedwongen zijn ge
weest een charge uit te voeren tegen een
menigtè, welke een vijandige houding had
aangenomen.
Personeel der Tsjechische politie zou zijn
gearresteerd. Deze beambten worden er van
beschuldigd de bevolking niet in bedwang
te hebben gehouden. Bij een vechtpartij te
Vlasim bij Praag is een Duitsche soldaat
gedood.
Het Duitsche maandschrift „National
Socialistische Monatshefte" doet een feilen
aanval op het „wereldprotestantisme" ln
den persoon van den aartsbisschop van
Canterbury, alsmede op de katholieke
geestelijkheid van Frankrijk, België en
Nederland.
Het blad schrijft, dat de Britsche om-
singelings-politiek het door de angelsak
sen geleide wereldprotestantisme heeft
ontmaskerd. De bisschop van Canterbury
wordt beschuldigd een wereldbond te heb
ben geschapen, met het doel den strijd te
gen aanvallen te steunen.
De Nederlandsche bisschoppen worden
aangevallen in verband met hun herderlijk
schrijven van Passie-Zondag, waarbij de
H. Sacramenten geweigerd worden aan hen,
die de nationaal-socialistische beweging in
groote mate steunen.
België wordt beschreven als het land,
dat steeds het el dorado van het politieke
katholicisme is geweest, hetgeen weer
blijkt uit de laatste verkiezingen. Ook
maakt het blad zich kwaad over het her
derlijk schrijven van den bisschop van Luik
aan de inwoners van Eupen, Malmedy en
St. Veith. waarin wordt herinnerd aan de
veroordeling van de rassenleer door Paus
Pius XI.
Baron Louis de Rothschild. het hoofd van
den Oostenrijkschen tak der vermaarde
bankiersfamilie, is Zaterdag in Parijs aan
gekomen, na door de nazi's 14 maanden
lang gevangen te zijn gehouden in hotel
Metropole, het Gestapo-hoofdkwartier te
Weenen.
De correspondent te Parijs van de Daily
Telegraph verneemt van een ander lid der
familie Rothschild, dat baron Louis in het
begin der vorige week, toen hij op het
punt stond Oostenrijk te verlaten, plotse
ling naar Weenen werd teruggezonden. Aan
de grens ontving hij bericht, dat hij niet
zou worden vrijgelaten alvorens hij zekere
stukken zou hebben geteekend, aan welk
verzoek hij voldeed.
Baron Louis de Rothschild was gedwongen
al zijn bezittingen in de Ostmark en het
voormalige Tsjecho-Slowakije af te staan,
waaronder zijn landgoederen, huizen, kunst
schatten, enz. Zijn gevangenschap werd
verlengd, omdat hij had geweigerd den na
zi's zijn aandeelen in de Witkowitz-ijzerfa-
brieken in Bohemen te overhandigen, wel
ke belangrijke wapenbestellingen voor
Engeland en Frankrijk in uitvoering had
den. Na den Duitschen inval had deze wei
gering geen doel meer.
Baron Louis was 18 maanden geleden
volkomen op de hoogte met het gevaar voor
Oostenrijks onafhankelijkheid, maar hq
weigerde zyn roerend bezit buiten het land
te brengen, uit vrees daarmee een slecht
v.opjbeeld te geven.