DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Chamberlain over de ramp met de „Thetis".
Openstaande torpedobuis de oorraak.
OPENBAAR ONDERZOEK
AANGEKONDIGD.
Luitenant Woods, de tweede, die de
gezonken duikboot verliet,
geïnterviewd.
Molotofs antwoord.
De raadslieden der Britsche
regeering hebben het
document in studie.
Brand in het station van
Warschau.
De algemeene toestand.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VERTENT IEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. TeleL 3320, redactie 3330.
No. 131 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Directeur: C. KRAK.
Dinsdag 6 Juni 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
In het Lagerhuis heeft gister minister
president Chamberlain een uitvoerige
verklaring afgelegd over de „betreurens
waardige ramp" met de „Thetis", welke,
naar hij zeide, was veroorzaakt door het
onder water loopen van de voorste
compartimenten van de duikboot, door
dat een der torpedobuizen in den boeg
openstond, toen het schip dook.
Het signaaltoestel van de „Thetis"
werd bij het stooten op den zeebodem
vernield, zoodat het niet mogelijk was,
in contact te treden met schepen op de
oppervlakte.
Onmiddellijk werden toen door de duik
boot boeien losgelaten, terwijl rooksignalen
werden gegeven, doch deze werden niet
terstond opgemerkt.
De minister-president zeide verder, dat
gepoogd was, het achtersthip hooger uit
het water te lichten, teneinde een gat hier
in te branden, om de opvarenden te red
den, doch dit is niet gelukt.
Vermoedelijk zijn drie menschen omge
komen, toen zij poogden uit het schip te
Ontsnappen en zijn zij in het schip terug
getrokken.
Verder is gepoogd het schip door middel
van pontons te lichten, doch het is uit de
kabels losgeschoten. Men kan thans met
geen mogelijkheid zeggen, wanneer het
schip gelicht zal worden.
De minister-president gaf namens de re
geering en namens het huis uiting aan de
diepe droefheid over het verlies van zoo
veel waardevolle menschenlevens en aan
de diepe sympathie met de achterblyven-
den.
De minister-president zette nader uiteen,
dat om onbekende redenen het sluitstuk
van de onder water staande torpedo-lan-
ceerbuis was geopend, waardoor het water
naar binnen stroomde.
De bemanning was niet in staat, het
eerste waterdichte schot te sluiten, zoodat
de twee voorste compartimenten vol water
liepen. Wel werden de balasttanks terstond
leeggeblazen, doch het schip bleef zinken
in een hoek van 35 graden en raakte den
bodem op 130 voet diepte.
Teneinde de ontsnapping van de opva
renden uit de duikboot te vergemakkelij
ken, werden door de bemanning alle maat
regelen getroffen, om de duikboot, die aan
vankelijk horizontaal lag, lichter te maken
met het gevolg, dat tegen den ochtend, om
2.06 uur de achtersteven omhoog rees en
zes voet boven water uitstak.
De genomen maatregelen.
Vervolgens deed Chamberlain mededee-
ling van de maatregelen, welke door de
admiraliteit en door de andere autoriteiten
waren getroffen tot redding van de opva
renden. Met name werden de torpedojagers
„Brazen" en acht andere torpedojagers van
het zesde flottielje, benevens zes mijnen
vegers, twee duikbooten en een ander
vaartuig uitgezonden, om de „Thetis" op te
sporen. Aan deze nasporingen werd ook
deelgenomen door een eskader vliegtuigen.
Ten aanzien van de enorme moeilijkhe
den. die duikers ondervonden bij het afda
len naar de „Thetis", toen dit schip een
maal gevonden was, deelde Chamberlain
mede, dat er buitengewoon sterke stroo
mingen stonden op de plaats, waar de
duikboot gezonken was, zoodat de duikers
slechts bij laag water kenden werken.
Monoxy de-vergiftiging.
De dokters, die de vier overlevenden na
hun redding behandelden, hebben mede-
deeling gedaan over den toestand van ern
stige monoxyde-vergiftiging, waarin zü
verkeerden.
Tenslotte kondigde Chamberlain aan, dat
met het oog op den Omvang van de ramp
een volledig openbaar onderzoek naar de
oorzaak zou worden ingesteld, terwijl in-
tusschen het gebruikelijke onderzoek der
vloot-autoriteiten naar de technische zijde
ervan zal worden ingesteld.
Lanceerbuis was open,
Omtrent de oorzaken, welke tot de ramp
leidden, heeft de heer Johnson, directeur
van de scheepswerf Cammel Laird and Cy,
nog medegedeeld, dat de „Thetis" is ver
ongelukt, doordat er water in een van de
voorste torpedolanceerbuizen is gekomen.
Deze buis moet defect zijn geweest, of het
voorsluitstuk was niet dicht. De beman
ning heeft het achtersluitstuk geopend in
de meening, dat er geen water in de buis
was. Door den druk van het water konden
de mannen de opening niet afsluiten. Toen
de waterschotten waren neergelaten, ston
den de twee voorste compartimenten onder
water. Menschenlevens waren toen nog
niet verloren gegaan.
Vier mannen zijn omgekomen bij het ge
bruiken van de Davis-toestellen.
Kapitein Oram en luitenant Woods ver
lieten de duikboot het eerst. Vier mannen
wilden hun voorbeeld volgen, doch drie
hunner moesten door welke oorzaak is
niet bekend dood weer In de boot ge
bracht worden, terwijl de vierde na eeni-
gen tijd bezweek. Later zijn Shaw en Ar-
nold nog door middel van het Davis-toestel
ontkomen.
Johnson zette uiteen, dat eerst Oram en
Woods naar buiten zijn gegaan, omdat zij
de nuttigste aanwijzingen voor het red
dingswerk konden geven. Het was een zeer
dappere daad van deze beide officieren,
omdat zij niet wisten, of zij. aan de opper
vlakte gekomen, redding zouden vinden.
Gelukkig kwamen zij in de nabijheid van
de „Brazen" boven water.
Johson legde er den nadruk op, dat de
admiraliteit alles heeft gedaan, om het le
ven der bemanning te redden. De red
dingspogingen werden echter op ontzetten
de wijze bemoeilijkt door de sterke stroo
mingen. De duikers werden in bijna hori
zontale houding gedwongen. Zij slaagden
er niet in. de verbinding tol stand te
brengen, die de opgeslotenen van versche
lucht had moeten voorzien. Een der over
levenden heeft verklaard, dat hij geen half
uur langer had geleefd, indien hij in de
boot had moeten blijven.
Vermoedelijke oorzaak.
Luitenant Woods, die als tweede uit de
„Thetis" ontsnapte, heeft in het eerste in
terview, dat hij de pers toestond, verklaard:
„Toen ik de duikboot verliet, was het
Deze kaartjes illustreeren duidelijk de laatste twee duikbootrampen in een
tijdsverloop van 10 dagen; beide zijn bü het proefvaren omgekomen. 126 menschen
in totaal lieten hierbij het leven. Uit het verschil in ligging is het te verklaren
waarom uit de Amerikaansche duikboot, die vlak gezonken was, op een grootere
diepte wel menschen konden gered worden met behulp der duikerklok, het
geen, bij de ongunstige positie van de „Thetis", alhoewel op geringer diepte,
uitgesloten was.
reeds zeer moeilijk om te ademen, maar ik
had toen nog veel hoop, dat allen gered
zouden worden, evenals de duikboot zelf.
Ik wensch echter niet te zeggen, wanneer
de eerste teekenen van bezorgdheid zich
voordeden".
Hij voegde daaraan toe, dat, zoolang het
officieele onderzoek nog niet geëindigd is,
hij geen enkele technische bijzonderheid
omtrent het vreeselijhe ongeluk wensch te
mede te deelen. Wel merkte hij op „Ik zou
alleen nog willen zeggen, dat het gedrag
van de bemanning alsmede van de verte
genwoordigers van de Cammel Laird-
scheepswerf en de marine-experts aan
boord prachtig was.**
Het onderzoek naar de ramp door de
vloot-autoriteiten zal te Portsmouth wor
den gehouden. De commssie van onderzoek
zal met gesloten deuren vergaderen.
Na het einde van het onderzoek zal een
verklaring worden gepubliceerd, tenzij om
bijzondere redenen hiervan moet worden
afgezien.
Ten einde de commissie van onderzoek
in staat te stellen, haar werk zoo volledig
mogelijk te verrichten, zal eerst hiermede
worden begonnen, wanneer de „Thetis"
aan de oppervlakte zal zijn gebracht.
Woensdagmiddag om twee uur zal aan
boord van een Britsch oorlogsschip in de
nabijheid van de plaats, waar de onder
zeeër is gezonken, een herdenkingsdienst
voor de slachtoffers van de ramp worden
gehouden.
Blijken van deelneming uit
Frankrijk en Italië.
President Lebrun heeft in een telegram
aan koning George zijn deelneming be
tuigd met de ramp van de „Thetis".
De koning heeft dit telegram telegrafisch
beantwoord.
De duce heeft den vlootattaché te Lon
den opgedragen, het Engelsche ministerie
van marine de deelneming der Italiaansche
marine bjj de ramp van de „Thetis te be
tuigen.
Koning Victor Emanuel heeft den Engel-
schen koning een telegram van deelneming
doen toekomen.
Het Engelsche Lagerhuis is gisteren voor
het eerst na het Pinksterreces weer bijeen
gekomen, maar de speaker kon de zitting
niet presideeren, aangezien bü tüdens zyn
Pinkstervacantie een rib gebroken heeft.
In antwoord op een vraag verklaarde mi
nister-president Chamberlain, dat het ant
woord van de Sovjet-Unie ojj de Fransch
Britsche voorstellen Zaterdag te Londen is
ontvangen. Het wordt thans bestudeerd en
de regeering hoopt binnenkort een verkla
ring te kunnen afleggen.
De Labour-afgevaardigde David Adams
vroeg den minister-president of deze gezien
zijn indertüd voor de overeenkomst van
München -afgelegde verklaring over de
groote waarde van het persoonlijk contact
tusschen staatshoofden, het niet wenschelyk
achtte een bezoek te brengen aan Moskou.
Chamberlain antwoordde, dat zijn verkla
ring natuurlyk moet worden gezien in het
licht van den tijd, waarin zij werd afgelegd.
In de huidige omstandigheden achtte de
minister-president het niet waarschynlyk,
dat het voorstel van Adams nut zou heb
ben.
Chamberlain antwoordde niet toen Adams
verder vroeg, of er een uit den weg te rui
men hindernis bestond tusschen Engeland
en de Sovjet-Unie en of hy niet van mee
ning was, dat door een persoonlijk bezoek
deze hindernis wel zou worden weggeno
men.
Overleg met Parijs noodig.
De Russische tegenvoorstellen op de Brit
sche nota worden, naar de diplomatieke
correspondent van Reuter verneemt, door
de deskundige raadslieden der Britsche re
geering bestudeerd.
Het Russische voorstel zou een verdere
gedachtenwisseling met de Russische regee
ring noodig kunnen maken, in het bijzonder
ten aanzien van de formule, welke de mo
gelijkheid zou moeten dekken van een indi
recte agressie via de Oostzee-staten.
Daar het Russische antwoord óók aan de
Fransche regeering is medegedeeld, zal het
noodig zijn, met de Fransche autoriteiten
overleg te plegen, aleer antwoord aan Mos
kou kan worden gezonden.
Voor de zitting van het Lagerhuis heeft
Halifax een bezoek gebracht aan Chamber
lain, die eerst vanochtend in Downingstreet
is teruggekeerd. Waarschijnlijk zal van
avond nog een bijeenkomst worden gehou
den van de kabinetscommissie van buiten-
landsche zaken.
Het kabinet zal in zyn zitting van Woens
dag spreken over de betrekkingen met Rus
land, tenzy het noodig wordt geacht, het
kabinet eerder in voltallige zitting bijeen te
roepen.
In diplomatieke kringen is men van mee
ning, dat het onderhoud betrekking heeft
gehad op de onderhandelingen met Sovjet-
Rusland en het Russische antwoord op de
laatste Britsche voorstellen.
Vanochtend even na zes uur is brand
uitgebroken in de nieuwe gebouwen van
het station te Warschau, welke over en
kele maanden gereed hadden moeten
komen. De schade is zeer aanzienlyk.
Men weet nog niet hoeveel slachtoffers
te betreuren zijn, zes ziekenauto's be
vinden zich ter plaatse om de gewonden
weg te voeren.
Reuter meldde nader, dat het gebouw
vermoedelijk geheel verloren moet wor
den beschouwd. Een aantal personen
werd gewond door het instorten van het
dak.
Nog slechts vier muren overeind.
De brand in het station is vermoedelijk
ontstaan doordat een vonk is gevallen op
een hoop werk en zaagsel, welke op een der
bovenste verdiepingen lag. Het middenge
deelte van het nieuwe gebouw is ingestort,
nog slechts de vier muren staan overeind,
doch zy zyn wankel. Alle perrons en toe
gangswegen tot het station zyn versperd.
De geheele brandweer van Warschau is
ter plaatse om het vuur te bestrijden. Bin
nen het gebouw woedt het vuur zoo hevig,
dat het niet mogelijk is binnen te dringen.
Een spoorwegarbeider is om het leven ge
komen en men vreest, dat nog twee werk
lieden onder dei puinen liggen. Verscheidene
brandweerlieden hebben verwondingen op-
geloopen.
Zie verder Buitenland pag. 1 3e blad.
Moiofof wilde
„alles ol niels".
Het blijkt thans duidelijk zoo lezen
wij in het Rott. Nbld. dat Moskou in
verband met de Britsch-Russische bespre
kingen tot Londen en Parijs heeft gezegd:
Alles of niets. Een alles omvattend accoord,
een accoord over de geheele lyn, of
géén accoord. En dat die toon en die hou
ding van de Russische overheden voor
Londen juist een harde noot is om te
kraken, is al even klaarblijkelijk.
Degenen, die verwacht hadden dat de
rede van Molotof den laatsten stap zou
brengen in het voordeel van een reeds zoo
lang aangekondigde Britsch-Fransch-Rus-
sische alliantie en wie verwachtte 'dit
niet? zijn voorloopig bedrogen uitge
komen. Méér nog, Molotof heeft er geen
doekjes om gewonden; in een diplomatieke
taal heeft hy den Britschen en Franschen
autoriteiten een slag in het gelaat gegeven.
En over al het weinige, dat er van de
fameuze Britsch-Fransch-Russische be
sprekingen uitgelekt is, kan thans dit met
zekerheid gezegd worden: Het zal nog
lang duren, vooraleer het gedroomde anti
aanvalsfront zal zyn tot stand gekomen.
En meteen kan men zich voorstellen hoe
het er te Moskou verloopen is, toen, daags
voordat het opzienbarend nieuws aan de
wereld bekend werd gemaakt, dat Litwi-
nof „wegens gezondheidsredenen" als
volkscommissaris voor buitenlandsche za
ken ontslag gekregen had. Dezelfde Litwi-
nof. waarover madame Tabouis in 1'Oeuvre
wist te melden, dat hy eerlang met een
belangrijke missie naar de Vereenigde
Staten zal worden gezonden, zal toen wel
op de vingers getikt zijn door zijn over
heden onder wie zich niemand minder
bevond dan zijn huidige opvolger Molotof
juist omdat hij. zonder teveel tegenpres
taties van Londen te eischen. zich klakke
loos bij de Britsche voorstellen wou neer
leggen.
En nu wacht Londen weer op een ant
woord van Moskou. Als dit antwoord is
onderzocht, is het wel mogelijk, dat Hali
fax, of diens onder-staatssecretaris. Butler,
naar Moskou woidt gezonden, om er weer
in persoonlijk contact te treden met de
Russische machthebbers.
En al dien kostbaren tijd, die door het
niet accoord geraken van Londen en Parys
zoo kwistig verloren gesmeten wordt,
nemen de almogendheden te baa; om. hun
piopaganda nog ruimschoots op te schroe
ven. Zoo deed het Gayda, in de Giornale
d'Italia, die wees op de krachten van het
„stalen verbond", dat tusschen Rome en
Berlijn bestaat en 't den democratieën, die
nog alle moeite van de wereld nebben om
een „pacten-verbond" tot stand te brengen,
ten voorbeeld stelde.
Moskou en Londen handelen, inderdaad,
voor het oogenblik derwijze, dat men op
den duur zou gaan geloovm, dat er geen
gevaar meer bestaat. Dat die indruk, he
laas, niet met de werkelijkheid overeen
stemt, werd nog eens bewezen door de rede
van den Paus, die, ter gelegenheid van
Sint Eugenius gelukwenschen in ontvangst
mocht nemen. Paus Pius XII bevestigde in
een korte toespraak, dat het Vatikaan wél
degelyk, in begin Mei, by verschillende
staatslieden van groote Europeesche mo
gendheden, stappen had aangewend voor
het behoud van vrede in Europa „om
dat het er naar uitzag, dat een gewapend
conflict ging losbarsten."
Weliswaar kon uit deze rede gelezen
worden dat Mussol ini en Hitier geruststel
lende verzekeringen geschonken hebben,
maar even waar is het, dat de vrees voor
oorlog niet door één belofte uit den weg
geruimd wordt.
Daarom juist is het hoog tijd dat de
democratische landen zich haasten.
De Britten laten ondertusschen de bla
den maar schrijven over een productie van
zooveel of zooveel vliegtuigen per maand.
De tyd zal 't uitwijzen. Intusschen wordt
de regeering meester in het land. Steen
kolen, staal, melk, transport en alle andere
sleutelbedryven komen onder controle. Er
is zelfs een katoenmonopolie.
Maar er is nog meer. De Britten ver
trouwen geen vreemden meer. Er bestond
vroeger een lijst met officieren, man
schappen. stations, enz. over de R.A.F. Dat
wil zeggen: de British Royal Air Force.
Deze lysten zijn verdwenen. Het was te
gemakkelijk voor spionnen. Men heeft zelfs
geen cijfers meer over de sterkte van de
eskaders. De kennissen, vrienden en
vrouwelijke kennissen van de manschap
pen hebben geen ander adres meer dan:
„aan de goede zorgen van R.A.F." En die
weet haar mannetjes te zitten. Spionnen
moeten naar andere middelen uitzien om
inlichtingen te verkrygen.
En het dek van de Britsche handelssche
pen moet versterkt worden, namelyk zoo,
dat er kanonnen op de schepen kunnen
geplaatst worden zoodra zij weer eens een
thuishaven aandoen. Tegen einde van dit
jaa- zullen er aldus 1000 schepen „in
orde" gebracht zijn
Aan de andere «jde van bet „front"
wordt natuurlijk aan een en ander volle
aandacht geschonken. Hierboven werd
reeds gewag gemaakt ven een artikel in
de Giornale d'Italia.
Interessant is echter ook wat de diplo
matieke redacteur van Stefani schrijft
over de krachtsverhouding. Men leze
slechts:
Men kan in den huidigen staat van zaken
de meening zyn toegedaan, dat de opstand
der Baltische landen tegen de omsinge-
lingspolitiek en de moeilijkheden tusschen
de twee westelijke mogendheden en de
Urss werkelijke garanties "oor den vrede
vormen, althans voor het oogenblik. Ande
re moeilijkheden voor de omsingeling en
bijgevolg andere daadwerkelijke garanties
voor den vrede vloeien voort uit het feit,
dat de westelijke mogendheden geen vol
doende continentale troepen hebben om ze
te plaatsen tegenover het formidabele
Italiaansch-Duitsche blok. Het Fransche
leger zit vast aan den Ryn, de Alpen, in
Libye en bovendien in de koloniën en zal
niet kunnen nalaten de Pyreneeën en
Marocco te bewaken. De troepen der ge-
vasaliseerde staten in het oosten zijn niet
voldoende, kortom het Italiaansch-Duitsche
blok, waarby de steun nog kan komen van
bevriende volken, overheerscht.
Men meldt, dat Engeland een divisie
per maand organiseert. Dat is een aan
zienlijke vooruitgang, die echter het pro
bleem niet oplost. Verscheidene jaren zul
len voorbij moeten gaan, voordat de Brit
sche generale staf zal kunnen beschikken
over het aantal divisies, dat geëis>.ht wordt
door de noodzakelijkheid om een reserve
te vormen voor de Fransche divisies. Hon
derden milliarden worden door Engeland
bestemd voor de bewapening. Maar wan
neer het betrekkelijk gemakkelyk is wa
pens voor te bereiden is 't minder gemak
kelijk, legers te organiseeren en is het
moeilijk instructeurs op te leiden, d. w. z.
kaders te vormen. Om te voorzien in het
gebrek aan kader heeft de Britsche regee
ring op 10 Mei j.L goedkeuring gehecht aan
een wetsontwerp, waarin machtiging ver
leend wordt tot het oproepen van reser
visten zonder dat daaraan een mobilisatie
moet vooraf gaan. De ouden lossen echter
het probleem der jongeren niet op. Men
kan een omsingelingspolitiek improvisee-
ren, maar men kan geen groote legers im-
proviseeren. Tegenover deze moeilijk
heden der omsingeling vindt men het zeer
hechte blok van het nieuwe Italië en het
nieuwe Duitschland, dat men kan bere
kenen op een honderdtal geoefende en
machtig bewapende divisies. Dit blok is de
werkelijke behoeder van den vrede in
Europa op de grondslagen der rechtvaar
digheid.
