dagblad voor alkmaar en omstreken. Engeland weigert zijn schepen uit Swatau terug te trekken. Chamberlain hoopt nog steeds door onderhandelingen tot een regeling te komen. No. 146 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Vrijdag 23 Juni 1939 141e Jaargang De Japanners bezetten de terreinen van een Amerikaansche maatschappij te Swatau. De toestand in het Verre Oosten in het Lagerhuis besproken. De algemeene toestand. ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt EL KEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling vodt Alkmaar 2. iranco door bet geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: 11. N. ADEMA. De Britsche autoriteiten hebben het Japansche verzoek tot terugtrekking, van de schepen en staatsburgers uit Swatau verworpen en verklaard, dat zij het volste recht hebben, daar te blijven. In het Britsche antwoord wordt nog gezegd, dat Tokio op de hoogte is van het standpunt der Britsche regeering in een dergelijke aangelegenheid. Te Swatau hebben de Japanners zich aan Amerikaansche eigendommen vergrepen. Japansche troepen hebben de entrepots en kaden van de maat schappij William Hunt bezet. Chamberlain heeft in het Lagerhuis verklaard ook thans nog steeds te hopen door onderhandelingen een plaatselijke regeling der conflicten te krijgen. Japan laat het van de houding en energie van Engeland afhangen of het een compromis en een plaatselijke regeling zal zoeken of zijn maximum-eischen zal doorzetten. Het Japansche kabinet heeft nog geen besluit genomen over een formeele publicatie der Japansche verlangens. Het Amerikaansche ministerie van marine bevestigt, dat admiraal Yarnell den Japanschen vlootautoriteiten heeft medegedeeld, dat de Amerikaansche oor logsschepen in de Chineesche haven zullen blijven, „zoolang de Amerikaansche bur gers bescherming en hulp noodig hebben". Het ministerie heeft hieraan toegevoegd, dat niet alleen de Amerikaansche torpe dojager Pillsbury Swatau niet zal verla ten, doch dat een andere torpedojager, de Pope eveneens in deze haven voor anker is gegaan Zeventig vrouwen van Britsche en Ame rikaansche nationaliteit zijn uit Swatau naar Hongkong geëvacueerd. De bezetting van Swatau door de Japanners beteekent ^en ernstige belemmering voor de levens middelenvoorziening van Hongkong, aan gezien een groot deel van de aan bederf onderhevige levensmiddelen over Swatau wordt aangevoerd. Tijdens een te Washington gehouden persconferentie bleek het dat Huil den toestand te Swatau kalm opnam. Hij zei dat het departement van staat niet voor nemens was de kwestie met Tokio te be spreken. Beleedigende behandeling van Engelschen te Tient.' in. t Reuter meldt uit Tientsin, d t protesten zijn ingediend door den Britschen consul- generaal aldaar. Twee Engelschen, House en Lord, werd gevraagd, toen ze zich aan meldden voor een onderzoek in een barak of ze Engelschen waren en toen ze hierop bevestigend antwoordden, werden ze on middellijk in het midden geplaatst en werd hun bevolen zich uit te kleeden in het bijzijn van Chineesche vrouwen en kinde ren. House werd geheel ontkleed en Lord mocht alleen zijn schoenen aanhouden. Omdat men hem zijn mond wilde laten openen, werd zijn paspoort tusschen zijn tanden geduwd. Na verdere beleedigingen kónden beiden gaan. Gistermorgen trachtten vijf employé's van den PeipingMoekden-spoorweg over de internationale brug naar hun kantoor te gaan. Hetzelfde werd ongehinderd toe gestaan aan Belgen en Franschen, maar de Engelschen moesten hun jas uittrekken en hun broek en hun zakken laten doorzoe ken. Dit geschiedde ten aanzien van een menigte Chineezen. Sovjet-onderdanen te Tientsin, van wie er ongeveer 200 zijn, zijn aan nog belee- digender behandelingen onderworpen ge weest, vooral vrouwen. De Japanners heb ben gisteren ook de ladingen van Britsche schepen onderzocht. Volgens een door Domei ontvangen be richt uit Tientsin hebben de Japansche autoriteiten aldaar lachend de van Engel- sche zijde verspreide berichten afgewezen, volgens welke Engelschen te Tientsin on derworpen zijn aan een barbarsche be handeling bij het fouilleeren door de Ja pansche autoriteiten. Volgens dit bericht worden alle menschen gelijk behandeld naar hun individueele verdienste. Vrouwen en kinderen worden door vrouwelijke Chi neesche politieagenten onderzocht en niet door mannen. De Japanners willen uit een oogpunt van zelfverdediging het onder zoek niet verslappen zoolang de Britsche regeering de regeering van Tsjang Kaï- Sjek steunt. Publicatie der Amerikaansche nota's aan Tokio verwacht. In welingelichte kringen te Tokio ver wacht men, volgens Havas, dat de regee ring van de Vereenigde Staten binnenkort, vermoedelijk Zondag a.s. den tekst van de nota's, welke zijn gewisseld tusschen Japan en de Vereenigde Staten sedert het begin van den oorlog in China inzake de schade, toegebracht aan Amerikaansch eigendom in China door de Japansche aanvallen uit de lucht, zal publiceeren. De Amerikaansche protesten in een zestigtal gevallen zullen worden gepubliceerd, als mede de Japansche antwoorden, waarin Japan steeds weer uitleg geeft, veront schuldigingen maakt en beloften doet voor de toekomst. Deze publicatie is het einde van de on derhandelingen, welke de Amerikaansche vertegenwoordiger te Tokio, Dooman, heeft gevoerd .Deze heeft gewezen op de ijdelheid van de pogingen om te verkrij gen, dat Tokio een einde maakt aan het bombardeeren van Amerikaansch eigen dom. Washington wenscht thans de Ame rikaansche openbare meening een juist beeld van den toestand te geven. Italiaansch schip door Japanners beschoten. Naar Havas te Hongkong verneemt, heeft Zondag j.1. een Japansch oorlogs schip geschoten op het Italiaansche schip Roma, dat van Macao naa^ Hongkong ging. Eerst werd een schot met los kruit gelost, later werd een granaat afgeschoten Het Japansche schip heeft de Roma tot ver in de territoriale wateren achtervolgd. Naar aanleiding van een door Green- wood gestelde vraag omtrent den toestand in het Verre Oosten, heeft Chamberlain in het Lagerhuis verklaard, dat de bij de ver sperringen te Tientsin opgelegde beper kingen nog steeds van kracht zijn. Met groote vertraging komen voldoende hoe veelheden aan bederf onderhevige levens middelen de concessie binnen. Op 20 Juni is het oorlogsschip Sandwich te Tientsin aangekomen, en de Lowestoft, die het moest aflossen, zal voorloopig in de haven blijven liggen. In Zuid-China zijn op 21 Juni bij het aanbreken van den dag Japansche vloot - en militaire strijdkrachten t» Swatau aan land gegaan. Er zijn maatregelen genomen voor de evacuatie van de Britsche vrouwen en kinderen te Swatau eri tot dit doel op- geëischte koopvaardijschepen worden naar deze haven gezonden. De Japansche mari ne-autoriteiten hebben verklaard de eva- Britsche scheepvaart hervat. De Britsche marine-autoriteiten hebben den Engelschen reederijen geadviseerd, de vaart op Swatau te hervatten, niettegen staande het Japansche verzoek, dat geen buitenlandsche schepen de haven zouden binnenkomen. De blokkade wordt door de Britsche autoriteiten niet erkend. De Engelsche torpedobootjagers „Scout" en „Thanet" blijven in de haven, om te voorkomen ,dat de Britsche scheepvaart gehinderd wordt. Verder liggen de Ame rikaansche jagers „Pillsbury" en „Pope" in de haven, terwijl de kanonneerboot „Asheville" naar Koelangsoe vertrokken is doch gereed blijft naar Swatau terug te keeren, indien dit noodig mocht blijken. Te Hongkong zijn 70 Engelsche vrouwen en kinderen uit Swatau aangekomen. Zij hebben tijdelijk onderdak gekregen. Naar verluidt, is het in de stad Swatau rustig. cuatie te vergemakkelijken en de Britsche eigendommen te eerbiedigen. De oorlogs bodem Thanet is te Swatau aangekomen en bij het aanbreken van den dög zal nog de Scout aankomen. Verder heeft de minister-president ver klaard, dat te Koelangsoe de levensmidde lenvoorziening wordt bemoeilijkt, doordat geen schepen uit Amoy komen. Er bestaat evenwel geen moeilijkheid in het aanvoe ren van levensmiddelen aan boord van schepen, welke het eigendom zijn van een derde mogendheid. Op de vraag van Greenwood of de re geering voornemens was „een weinig krachtige maatregelen te nemen", ten einde te toonen, dat men niet de daden van agressie duldt, zeide de minister president: Weest ervan verzekerd, dat de regeering de daden, waarop wordt gedoeld, zeer ernstig acht. In het geval van Tientsin, waar de toestand het meest gespannen is, hopen we natuur lijk nog, dat het mogelijk zal zijn de vraagstukken plaatselijk te regelen langs den weg van onderhandelen, doch indien deze onderhandelingen misluk- Een Japansch uliimatum Japan heeft een ultimatum gesteld. Het heeft geëischt, dat de buitenlandsche oor logsschepen in Swatau (er lagen op het oogenblik, dat het ultimatum gesteld werd, een Engelsch en een Amerikaansch oor logsschip in de haven van Swatau) de ha ven zouden moeten verlaten. Dat moest voor gistermorgen 7 uur (Amerikaansche tijd) geschied zijn; na dien tijd zouden de Japanners niet meer in staat zijn, de vei ligheid van het leven der buitenlanders in Swatau te garandeeren. Hoewel het ultimatum zeer algemeen ge steld was, had het in dit geval speciaal be trekking op Amerika en Engeland, zoodat Engeland thans niet meer alleen staat met de moeilijkheden in het Verre Oosten. Amerika moet er op het oogenblik dezelfde belangen verdedigen en het heeft dat reeds op een krachtige wijze gedaan: de comman dant van den in de haven van Swatau lig- genden torpedojager heeft resoluut gewei gerd het ultimatum op te volgen en daarna heeft de commandant der Britsche torpedo boot hetzelfde gedaan. Wat nu? Men zou zoo zeggen, dat de situatie in het Verre Oosten hoe langer hoe meer precair wordt. Eerst was daar de blokkade van Tienstin; nu volgt het ultimatum, hierboven bedoeld. Dat alles lijkt er op. of Japan be zig is een conflict te forceeren. Natuurlijk is er wel een reden te vinden voor deze Japansche actie. Men kan voor loopig alles terugbrengen tot het Japansch- Chineesche conflict. Japan met zijn zeer modern leger, is er nog steeds niet in ge slaagd, China te overmeesteren. En nu mag dat wel voor een groot deel worden ge bracht op rekening van Tsjang Kai Sjek, die over enorme menschenmassa's beschikt en die mede door den guerilla-oorlog heel moeilijk te kloppen is, maar aan den an deren kant heeft Tsjang Kai Sjek zeer ze ker profijt getrokken uit de z.g. buiten landsche concessies en uit de z.g. vrijhavens, waarvan Swatau er een is. Daardoor toch kreeg de Chineesche generaal gelegenheid, om voedselvoorraden en oorlogsmateriaal te koopen. De militaire actie van Japan t. o. v. de vreemde mogendheden moet dan ook aller eerst als een economischen maatregel be schouwd worden. Intusschen, al moge den laatste dan waar zijn, Japan heeft bovendien door die acties zijn strategische positie in China enorm versterkt: het heeft nu langzamerhand al de belangrijke knooppunten van China in zijn bezit, het heeft door het bezetten van een aantal eilandjes zijn strategische posi tie vóór de Chineesche kust eveneens aan zienlijk versterkt en dat alles is natuurlijk ten koste gegaan niet alleen van China zelf, maar ook van de vreemde mogend heden speciaal van Engeland, Frankrijk en Amerika. In verband met het klaarblijkelijke proef- karakter van de blokkade van Tientsien kan men zoo meent het Hbld. het ul timatum te Swatau niet als een toevallige en op zich zelf staande eisch beschouwen. Chamberlain heeft ook in het Lagerhuis verklaard, dat de Engelsche regeering niet van zins is te berusten in de blokkade. Het Britsche garnizoen in de Engelsche conces sie te Tientsin is versterkt. Lord Halifax heeft elders het woord voerend zich minder straf uitgelaten en de hoop uitgesproken, dat Londen en Tokio er in zullen slagen, „de juiste formule" voor hun moeilijkheden te vinden. Gisteren is te Singapore een con ferentie begonnen tusschen de bevoegde Engelsche en Fransche militaire autoritei ten tot het overwegen van maatregelen. Amerika, Australië en Nederland zul len van het resultaat van deze bespre kingen op de hoogte worden gehouden. Amerika en Nederland zijn nog altijd leden van het Negenmogendhedenverdrag nopens de politieke integriteit van de Open Deur in China, terwijl Nederland zijdelings is be trokken bij het Vier-mogendhedenverdrag (Vereenigde Staten, Engeland, Frankrijk en Japan) betreffende het handhaven van den vrede en hun rechten met betrekking tot hun eilandenbezittingen en dominions in den Stillen Oceaan. Washington heeft To kio laten weten, dat het niet onverschillig kan blijven voor de algemeene tendenzen van de Japansche politiek in China, waar van het conflict met Engeland te Tientsin een kenteekenend symptoom is. Japan staat voor de keuze: doorzetten of terugkrabbe len; Engeland, Frankrijk en Amerika voor de keuze: aanvaarden van de uitdaging of capituleeren. [J Inmiddels wordt gemeld, dat Japan geen ultimatum gesteld heeft, maar slechts een verzoek heeft gedaan, om de buitenlandsche oorlogsschepen uit Swatau te laten vertrek ken en dat dit verzoek noch door Engeland, noch door Amerika is ingewilligd. De En gelschen weigerden het kortaf met de mede- deeling, dat Tokio op de hoogte is van het Engelsche standpunt in dergelijke gevallen. De Amerikaansche admiraal Yarnell was uitvoeriger in zijn antwoord, maar niet minder beslist. Hij verklaarde letterlijk: „De eerste plicht der Amerikaansche oorlogsschepen is de be scherming van Amerikaansche staatsbur gers. Daarom zullen deze schepen zich overal heen begeven waar het noodig is, om deze plicht te vervullen, waar dat ook zijn moge, en zij zullen overal blijven, waar Amerikaansche staatsburgers behoefte aan bescherming en bijstand mochten hebben". Het Amerikaansche ministerie van Marine heeft deze verklaring van den admiraal be vestigd en er aan toegevoegd, dat niet alleen de Amerikaansche torpedojager „Pillsbury" Swatau niet zal verlaten, doch dat een andere torpedojager, de „Pope", eveneens in deze haven voor anker zal gaan. Met dat laatste is er kans, dat het conflict verscherpt wordt en het wordt er nog niet beter op, als men weet, dat de Japanners zich in Swatau aan Amerikaansche eigen dommen hebben vergrepen en o.a. de entre pots en kaden van de maatschappij „William Hunt" hebben bezet. En tenslotte nog dit: Amerika heeft her haaldelijk geprotesteerd bij de Japansche regeering tegen schending van Amerikaan sche eigendommen. Even zoo dikwijls heeft Japan dan een verontschuldiging aangebo den en beloften gedaan voor de toekomst. Dat is thans voorbij. Amerika wil niet meer onderhandelen met Japan. Wat de gevolgen daarvan zullen zijn?... ken, zal overwogen worden, welke maatregelen genomen zullen moeten worden. In antwoord op een vraag van den con servatief Warlaw Milne, noemde de mi nister-president de geruchten, welke te Tokio de ronde hebben gedaan, dat de Britsche ambassadeur een of twee dagen geleden den Japanschen minister van bui tenlandsche zaken om genade zou hebben gesmeekt, belachelijk. Vervolgens zeide de afgevaardigde Noel Baker, lid van de Labour-partij, de de ac tie van Japan in China in werkelijkheid een aanval beteekende op de rechten van de vreemdelingen in China. Hierop zeide de minister-president: Ik hoop. dat dit niet het geval is. Indien het wel zoo zou zijn, dan zou dit een ernstige zaak zijn. Van welingelichte zijde te Tokio ver neemt Havas, dat de leden van het Japan sche kabinet gisterochtend bijeen zijn ge komen om te bespreken of het nuttig zou zijn de vragen van Japan te formuleeren tot regeling van het conflict van Tientsin en zoo te antwoorden op de bedekte uit- noodiging van Lord Halifax in zijn rede van eergisteren. Een besluit is niet geno men en de besprekingen zullen vandaag voortgezet worden. Verscheidene leden van het kabinet waren van oordeel, dat men zich niet moet haasten de Japansche eischen te formuleeren. Zij zijn van meening, dat dit af moet hangen van den tegenstand welke Groot-Britannië biedt en van den steun welke het van de Vereenigde Staten ontvangt. De maximum eischen van Japan zijn, dat Engeland geheel breekt met de Chineesche nationale re geering en samenwerking tusschen Ja pan en Groot-Britannië tot het instel len van een nieuwe orde in het Verre Oosten. Indien evenwel de blokkade de energie van Engeland - niet uitput, dan is het tijd voor Tokio een compromis en een plaatselijke regeling te zoeken. Volgens welingelichte kringen zijn de minimum eischen van Japan, dat de Britsche banken zullen medewerken tot het op peil houden van de „nieuwe Chi neesche munt", welke in Noord-China in omloop is gebracht onder auspiciën van Japan en welke op het oogenblik gevaar loopt. Verder is men te Tokio van oordeel, dat de houding van Amerika de sleutel van het probleem vormt, welke de Britsche politiek bepaalt. Op het oogenblik schijnen de Ver. Staten Londen zoo sterk te steunen als de Amerikaansche openbare meening slechts toelaat en schijnt men alle pogingen in het werk te stellen, om deze openbare meening duidelijk te maken, dat de Vereenigde Sta ten en Engeland in het Verre Oosten ge lijke belangen hebben. De woordvoerder van de Japansche am bassade te Sjanghai heef verklaard, dat het invoeren van een nieuw orde in Azië geens zins beteekent, dat te kort zal worden ge daan aan de rechten en belangen van vreemdelingen in China. In tegendeel, deze nieuwe orde zal deze rechten verdedigen en versterken. De Japansche autoriteiten te Tientsin willen alleen een einde maken aan het anti-Japansch optreden van zekere ele menten en het is niet juist, dat de Japan sche autoriteiten te Tientsin een definitieve regeling van den status van de buitenland sche concessies willen doorvoeren. Tenslotte zeide de woordvoerder, dat de Japansche autorteiten alle vreemdelingen in China gelijkelijk willen behandelen, de huidigen omstandigheden nopen hen even wel een andere houding aan te nemen je gens de Engelschen, omdat deze Tsjiang Kai Sjek ondersteunden. De toestand te Koelangsoe. De Japansche consul-generaal te Amoy heeft de gemeenschappelijke nota van de consuls van de Vereenigde Staten en Enge land, waarin werd gewezen op het tekort aan levensmiddelen in de internationale nederzetting te Koelangsoe tengevolge van het verbod van het verkeer van Chineesche jonken tusschen de nederzetting en het vasteland, verworpen. De Japansche consul-generaal verklaart in zijn antwoord, dat dit verkeer is verbo den om te voorkomen, dan anti-Japansche elementen de nederzetting binnendringen. Aangezien Amoy zelf niet rijkelijk voorzien is, betreurt de consul-generaal geen maat regelen te kunnen nemen om den toestand in de nederzetting te verbeteren. Men over weegt thans levensmiddelen aan te voeren uit Sjanghai en Hongkong met buitenland sche schepen. Zie verder Buitenland pag. 1 3e blad.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1