DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het voedselvraagstuk te Tientsin
wordt nijpend.
Eer» Japansch-Russisch luchtgevecht aar»
de greris var» Hantsjoekwo er»
en Buiten-Hongolië.
No. 1 47 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 24 Juni 1939
141e Jaargang
Er zouden 49 Russische vliegtuigen
omlaag geschoten zijn.
Verscherping der controle.
De aigemeene toestand.
Engelsche consulteWeenen
nog niet vertrokken.
Reinhardt terug naar Duitschland.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven (ranco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij r h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Het hoofdkwartier van het Japansche
Kwantoeng leger te Hsinking heeft
medegedeeld, dat gisteren een luchtge
vecht heeft plaats gevonden tusschen
Japansche en Sovjet-Russische vlieg
tuigen en dat tijdens dit gevecht 49
Russische vliegtuigen zijn neergeschoten.
De Japanners zouden volgens deze
mededeelingen vijf toestellen hebben
verloren.
Het communiqué vervolgt: Sedert het
incident van Nomonhan, einde Mei heb
ben de vliegers van de Buiten-Mongool-
sche en Sovjet-Russische luchtmacht
niet opgehouden de Japansche vliegers
in het grensgebied te provoceeren. Op
19 Juni vlogen 19 Russische toestellen
boven Mantsjoekwosch gebied en zij
bombardeerden de plaatsen Haronasjal,
Kanjoermiau, Amkoelo en Khalhamiay,
welke plaatsen aan den Noordelijken
oever van het Boeirmeer zijn gelegen.
De Japansche en Mantsjoekwosche
krachten zijn sindsdien gereed gehouden
om bij het eerste teeken van een nieuwe
overschrijding van de grens, de Rus
sische krachten van repliek te kunnen
dienen. Donderdag cm vier verschenen
er nu ongeveer 150 Russische vliegtui
gen boven Kanjoermiau aan den Noor
delijken oever van het Boeirmeer.
Achttien Japansche vliegtuigen openden
onmiddellijk den aanval, aldus het Ja
pansche communiqué en zij schoten 49
Russische toestellen neer. De Japanners
verloren er vij..
Het Boeirmeer ligt aan de grens van
Buiten Mongolië en Mantsjoekwo. Volgens
Russische kaarten ligt het geheel op Buiten-
Mongoolsch, dus als Sovjet-Russisch aan te
merken gebied, volgens Japansche kaarten
ligt het Noordelijke deel van het meer op
Mantsjoekwosch terrein. De plaats van het
luchtgevecht als men het zoo mag noemer,
want de waarschijnlijkheid dat het Ja
pansche persbureau nogal een overdreven
voorstelling van het geval geeft is groot
zou aan den Noordelijken oever liggen,
dus in het gebied dat de Russen den Ja
panners betwisten.
Intusschen vallen de Japansche protesten
nogal kalm uit. Men herinnert zich dat in
dit gebied al eerder dergelijke, volgens Ja
pansche berichten, opzienbarende grensin
cidenten hebben plaats gevonden. Van Rus
sische zijde is er aan deze incidenten nimmer
veel aandacht geschonken. Overigens heb
ben de Russen in deze grensincidenten en
aan deze spanning aan de Mantsjoekwosche
grens een middel om indirecten steun aan
China te verleenen. Want de Russische troe
penconcentraties aan de grens van Mantsjoe
kwo maken dat de Japanners het geheele
Kwantoengleger daar vast moeten houden.
De strijd bij Tsjangkoefeng heeft indertijd
noodig gemaakt dat de Japanners groote
hoeveelheden troepen uit het gebied van
Peking en Tientsin ter versterking naar het
Noorden moesten zenden. De Russische
druk aan deze grens heeft o.m. reeds tenge
volge gehad dat de Japanners na twee jaar
strijd met de communistische troepen in
Sjansi nog net zoo ver zijn als zij waren ai-
leen omdat zij hier blijkbaar niet voldoende
troepen heen kunnen zenden, zonder elders
in Noord-China en in het bijzonder in
Mantsjoekwo gevaren te loopen.
Andere bombardementen.
De woordvoerder van het Kwantoeng
leger heeft verklaard, dat de Russen op 1
Juni het plaatsje Halonal, 450 kilometer
Noordwestelijk van Hsinking hebben ge
bombardeerd. Verscheidene burgers werden
bij die gelegenheid gedood. Op 19 Juni bom
bardeerden 12 Russische vliegtuigen Kan-
joer, Noordelijk van het Boeirmeer, waarbij
500 kisten met blikken benzine voor het
Kwantoengleger in vlammen opgingen. Op
denzelfden dag vlogen Russische vliegtuigen
over de Khallamiau rivier, Noordelijk van
het Boeirmeer. Zij bombardeerden Tsan-
ganobo.
Te Moskou niets bekend
Havas meldt uit Moskou, dat in wel
ingelichte Sovjet-Russische kringen
niets bekend is omtrent een luchtge
vecht, dat eergisteren zou zijn gevoeia
tusschen de Sovjet-Russische en Japan
sche luchtmacht boven Mantsjoekwosch
gebied. In ieder geval schijnen de Ja
pansche beweringen, dat achttien Ja
pansche vliegtuigen negen-en-veertig
Russiche vliegtuigen omlaag zouder.
hebben gehaald, belachelijk.
In Japansche kringen te Moskou heeft men
nog slechts zeer beknopte berichten ontvan
gen. Het incident zou zich hebben voorge
daan bij Khalongharchan, 450 km. ten
Noorden van Hsinking. Men geeft hier de
zelfde verliescijfers als te Tokio, doch voegt
hieraan toe, dat vier Japansche toestellen
verdwenen zijn. Men weet niet of zij gevan
gen zijn genomen.
In Mei j.1. zou volgens Japansche inlich
tingen op dezelfde plek een luchtgevecht
gevoerd zijn. Een Sovjet-Russisch vlieger
zou zich toen met zijn parachute gered heb
ben uit zijn brandende toestel en zou ge
vangen zijn gemaakt.
Tot nu tce heeft de Japansche ambassade
te Moskou nog geen instructies ten aanzien
van dit nieuwe incident ontvangen.'
Toch een luchtgevecht?
Het Japansche persbureau Domei ver
neemt uit Hsinking, dat de verliezen der
Sovjets in de luchtgevechten op- de grens
tusschen Mandsjoekwo en Buiten-Mongolie
meer dan 49 toestellen moeten hebben be
dragen, hetgeen het aantal der neergescho
ten Sovjet-vliegtuigen is op grondgebied van
Mandsjoekwo. De verliezen der Sovjets zijn
nog grooter, indien de op gebied van Bui
ten-Mongolie neergeschoten toestellen erbij
gerekend worden.
Het blad „Nitsji-Nitsji Sjimboen" geeft
een levendige beschrijving van het lucht
gevecht. De correspondent zegt, dat net
eerste gevecht ontstond boven Amukulan
ten Oosten van het Buirnor-meer, waar zes
tig Sovjet-vliegtuigen werden uitgedaagd
door Japansche toestellen. Op 1500 meter
hoogte ontstond een spectaculaire strijd. De
Japansche toestellen voerden gedurfde be
wegingen uit en bestookten de Sovjet
machines met hun machinegeweren. Het een
na het andere Russische toestel stortte ter
aarde. Dit eerste gevecht duurde een kwar
tier, doch het leek den correspondent eenige
uren. De Japanneezen hadden toen 24 vijan
delijke toestellen neergehaald. Het tweede
gevecht speelde zich een uur later af, toen
opnieuw Sovjet-Russische vliegtuigen de
grens ten Zuidoosten van het Buirnormeer
overschreden. Dit tweede gevecht duurde
twintig minuten, tijdens hetwelk 25 Rus
sische vliegtuigen werden neergeschoten.
De autoriteiten van de Britsche
nederzetting te Tientsin zijn zeer be
zorgd over de verhooging van de prij
zen der levensmiddelen en maatrege
len zijn genomen om de armere be
volkingsklassen te helpen. Vreemde
lingen, die de nederzetting gisteroch
tend zijn binnengekomen, hebben
medegedeeld, dat de controle ver
scherpt is. De documenten werden aan
een nauwkeurig onderzoek onder
worpen en voor het eerst moesten
Duitschers met Chineezen in de rij
staan.
De Japansche wacht aan den toegang
tot de vroegere Duitsche concessie heeft
gisteren den Nieuw Zeelander Cecil Davis
drie slagen in het gelaat gegeven, omdat
hij weigerde zich onmiddellijk uit te klee-
den, toen hem dit werd gelast, aldus
Reuter. Eerst nadat drie andere schild
wachten te hulp waren geroepen, ont
kleedde Davis zich, waarna hij een kwar
tier geheel ontkleed moest b'ijven staan,
terwijl een aantal Chineezen en een
twaalftal buitenlandsche vrouwen pas
seerden. Eergisteren was Davis tegen
woordig toen twee Engelschen werden ge
dwongen zich in het bijzijn van Chinee-
sche vrouwen en kinderen te ontkleeden.
hoewJ hij toen niet lastig werd gevallen.
Davis werd op onwaardige wijze behan
deld, niettegenstaande hij verklaarde, dat
h'j honorair agent van de regeering van
Nieuw Zeeland was.
Gisteren was de,tiende dag van de iso
latie van de Britscïie nederzetting; de be
woners zullen voort moeten gaan met hun
dieet van voedsel in blik, aangezien geen
versche levensmiddelen worden aange
voerd.
Stijgende voedselprijzen te
Hongkong.
De bezetting van Swatau door de Ja
panners heeft een ongunstigen invloed op
de voedselvoorziening van Hongkong,
hetgeen nog wordt gecompliceerd door
een onverwacht besluit van het bestuur
van Macao, waarbij de uitvoer vin leven
de dieren, levensmiddeler en brandhout
wordt verboden.
Tegelijkertijd zijn berichten binnenge
komen over ernstige overstroomingen in
Zuid-Kwangtoeng, waardoor een groot
deel van den oogst is vernietigd en een
deel van het vee is verdronken. In ver
band met dit alles stijgen de prijzen der
levensmiddelen.
Tusschen de driehonderd personen, die
uit Swatau zijn gevlucht, bevonden zich
slechts een Arnerikaansche en twee Brit
sche vrouwen en drie kinderen. De overi
gen waren Chineezen.
De Britsche marine-autoriteiten hebben
medegedeeld, dat oorspronkelijk zeventig
Engelschen het voornemen hadden ge
maakt Swatau te verlaten, doch de toe
stand is aanzienlijk verbeterd en derhalve
hebben zij besloten in Swatau te blijven.
De 1100 Chineesche soldaten, die te
Hongkong zijn geïnterneerd worden steeds
weerspanniger, hetgeen er vorige week
toe heeft geleid, dat gewapende Britsche
troepen verscheidene malen moesten wor
den gealarmeerd. De geïnterneerden
wenschen te worden vrijgelaten. Hun
jongste poging tot ontvluchten werd ver
ijdeld nadat de Britsche autoriteiten in
lichtingen hadden gekregen over een door
hen gemaakte onderaardsche gang, welke
spoedig werd ontdekt.
Anti-Britsche betooging te Tsinan.
Domei meldt dat gisteren in verband
met de anti-Britsche agitatie in Peiping,
Tientsin en Tsingtau, in Tsinan, de hoofd
stad van de provincie Sjantoeng, de veer
tiende verjaardag, herdacht is van het
incident van Kanton, waarbij tal van Chi
neesche studenten vielen onder machine
geweervuur en gedood werden door de
Britsche troepen in 1925. Er werd een
anti-Britsche massabetoogint, en een pa
rade gehouden. Ongeveer 30.000 Chinee
zen kwamen bijeen in het Tsinanpark en
namen resoluties aan tegen het Britsche
imperialisme, waarin bij Engeland wordt
aangedrongen op het laten varen van de
politiek, ten gunste van Tsjang-Kai-Sjek.
Wanneer hieraan geen gevolg gegeven
wordt, aldus de resoluties, zal het Chi
neesche volk nooit de anti-Britsche cam
pagne laten varen. Na de massabetooging
trokken de betoogers in optocht door de
straten van Tsinan met vlaggen, die op
schriften droegen als „Weg met Enge
land",
Japansche ambassadeur te
Londen bij Halifax.
De Britsche minister van buitenlandsche
zaken, Lord Halifax, heeft gisteren den
Japanschen ambassadeur te Londen ont-
Duitsche indusirieelen
naar Moskou.
Een groep belangrijke en invloedrijke
Duitsche industrieelen, men spreekt van
zeven in totaal, zal een bezoek brengen aan
Moskou met het doel, de Duitsch-Russische
handelsbetrekkingen te ontwikkelen. Vol
gens de berichten zou deze delegatie ge
machtigd zijn, Moskou een crediet van tien
jaar ten bedrage van 750 millioen mark aan
te bieden voor aankoopen in Duitschland,
terwijl Duitschland bereid is, enorme hoe
veelheden grondstoffen te koopen, in het bi-
zonder hout, leer en olie.
Tijdens de laatste Britsch-besprekingen.
die op verzoek van Molotof zoudqn zijn ge
voerd, heeft de Russische minister medege
deeld, dat de door Engeland en Frankrijk
gedane voorstellen voor de Russische regee
ring nog steeds onaanvaardbaar waren. De
Russische regeering staat op ijzersterke ga
ranties voor de Oostzeestaten en de nieuwe
Britsch-Fransche formule in deze richting
ging niet ver genoeg.
In diplomatieke kringen doet Ruslands
houding de veronderstelling opperen, dat er
een andere oorzaak is voor de vertraging in
de onderhandelingen, dan louter een formu
lekwestie. Men had nooit verwacht, dat de
onderhandelingen een snellen voortgang
zouden hebben, maar zij schijnen langer te
zullen duren, dan men had verwacht.
Het lijkt niet aannemelijk, zegt Londen,
dat Molotof de zaak vertraagt in afwach
ting van de Duitsche toenadering. Daaren
tegen is het eerder mogelijk, dat hij niet ge
negen is te schipperen, nadat de hoofdlijnen
van de Russische wenschen waren uiteen
gezet. De aigemeene toestand in de wereld,
vooral de kwesties in het Verre Oosten,
maakt dat de Sovjet-Unie voelt, dat haar
positie weer sterker is geworden.
Volledigheidshalve zij, naar aanleiding
van de eerste alinea's nog deze toelichting
uit Berlijn vermeld:
Zeer vele Russische fabrieken zijn uitge
rust met Duitsche machines, die thans moe
ten worden vervangen.
Naar in Berlijnsche gezaghebbende krin
gen wordt verklaard, bevinden de Duitsch-
Russische onderhandelingen zich in ieder
geval nog in een stadium waarin de twee
partijen nog geen enkele verplichting op
zich genomen hebben.
I]
Het lijkt er intusschen op, dat de Duitsche
berichtgeving niet al te juist is. Molotof zelf
heeft onlangs medegedeeld, dat de Duit
schers een crediet van tweehonderd millioen
mark hebben aangeboden. In Duitsche krin
gen is men algemeen van oordeel, dat het
moeilijk zal zijn dit bedrag te bereiken,
aangezien men de Russen niet in staat acht.
groote hoeveelheden grondstoffen te leve
ren.
Te Moskou is en verder van oordeel, dat
het thans niet het juiste oogenblik is, om
handelsbesprekingen aan te knoopen met
Duitschland, zoolang de besprekingen tus
schen de Sovjet-Unie, Frankrijk en Enge
land nog voortduren. De toestand zou zich
kunnen wijzigen na het beëindigen van deze
onderhandelingen en sommigen zijn van
meening, dat Rusland er geen bezwaar in
zal zien, een politieke overeenkomst te
sluiten met Engeland en Frankrijk en een
economische overeenkomst met
Duitschland.
Londen en Berlijn beproeven dus om
strijd het hart van Moskou te stelen. Dat is
al eenigen tijd zoo, maar nu gaat het span
nen.
De Daily Express vergelijkt de diploma
tieke inspanning van Engeland en Duitsch
land om Rusland aan hun zijde te krijgen
met een wedloop tusschen lord Halifax en
von Ribbentrop. Het blad wil doen geloo-
ven, dat de Engelschman, die zeer zeker
langer beenen heeft dan zijn concurrent,
bezig was uit te loopen.
Het was al zoover met de wedergeboorte
van de oude triple-alliantie, dat het regle
ment ervoor in wettigen vorm op papier werd
gezet. Het bepaalde, dat de onderteekenaars
elkaar rechtstreeks te hulp komen, zoodra
één hunner wordt aangevallen, dat zij el
kaar bijstaan om garanties aan andere lan
den gegeven, te helpen uitvoeren en dat zij
tezamen optreden voor de verdediging van
elk land welks onafhankelijkheid voor elk
der onderteekenaars een levensbelang is.
Thans echter schijnt von Ribbentrop voor
te zijn.
Te Londen blijft men intusschen terug
houdend t.a.v. de besprekingen, welke
Strang in Moskou voert. De diplomatieke
medewerker van de Daily Tel, geeft welis
waar te verstaan, dat Halifax reeds weer
nieuwe denkbeelden en commentaren aan
de Engelsche onderhandelaars te Moskou
gezonden heeft, om hun taak te verlichten.
Het is echter niet uitgesloten, dat hy de
openbare meening reeds op de mogelijkheid
van een mislukking van de onderhandelin
gen wil voorbereiden, wanneer hij schrijft,
dat men te Londen niet over het hoofd ziet,
dat Duitschland te Moskou ijverig in de
weer is om de Sovjet-Unie te overtuigen,
dat zij niets te winnen heeft van een ver
bond met de Westersche democratieën, en
daaraan toevoegt, dat men zich afvraagt, of
de voortdurende moeilijkheden misschien
ten deele geweten moeten worden aan het
verlangen om den prijs tegenover Engeland
en Duitschland tegelijkertijd zoo hoog mo
gelijk op te voeren.
Ook in een telegram van den Moskou-
schen correspondent Van dit blad blijft de
geprikkeldheid over den tragen gang der
besprekingen kwalijk verborgen. Hij seint,
dat er een werkelijk misverstand bestaat in
dien zin, dat het Kreml niet begrijpen kan,
waarom Engeland scrupules zou hebben om
over de Oostzeelanden of andere kleine
Europeesche staten heen te loopen, waar het
zelf over zoo'n groot aantal onderworpen
volkeren heerscht. Ook het Kreml heerscht
over een groot aantal niet-Russische kleine
volkeren, aldus de correspondent, en daar
om kan het niet onder den indruk komen
van de behoeften van de kleine Europeesche
volkeren om over hun eigen lot te beslissen,
evenmin als van de gevoeligheid van de En
gelsche openbare meening voor deze pre
tenties. Hij voegt eraan toe, dat de Sovjet-
Unie wel op wensch van Frankrijk tot den
Volkenbond toegetreden is en daar volgens
de regels van alle openlijke verklaringen te
Genève het spel van collectieve veiligheid
gespeeld heeft, maar dat, nu het gevaar
Oostwaarts komt, het Kreml de voorkeur
geeft aan een regelrecht, ouderwetsch, mi
litair bondgenootschap met Engeland,
Admiraal Yarnell, opperbevelhebber der
Arnerikaansche strijdkrachten in het
Verre Oosten, lie het Japansche ultimatum
„voor kennisgeving" aannam en niet
alleen de Pillsbury te Swatau liet liggen,
maar direct nog een tweeden torpedojager
naar deze haven liet zenden.
vangen. Hij heeft een krachtige verklaring
afgelegd tegen den ambassadeur, over
eenkomstig de verklaring van den minis
ter-president in het Lagerhuis. De Japan
sche ambassadeur zal dit doorzenden naar
zijn regeering.
Bekentenis van Ch«nee6che
moordenaars.
De vijf Chineezen, die door de politie
der commissie tot handhaving van de orde
in Amoy gearresteerd zijn, verdacht van
moord op Hoeng Lisoerr, den voorzitter
van den Kamer van Koophandel van
Amoy, hebben, volgens Deimei, thans een
bekentenis afgelegd. Hoeng was 11 Mei
vermoord in de internationale nederzet
ting van Koelangsoe, hetgeen aanleiding
gaf tot een ernstig conflict tusschen de
Japanners en de autoriteiten der neder
zetting. Volgens de bekentenissen was het
bevel tot den moord den daders gegeven
door anti-Japansche bronnen in Sjihma
in Zuid-Foekien in begin Maart. De Ja
pansche autoriteiten zijn zeer veront
waardigd over het feit, dat volgens de
bekentenissen ambtenaren van de ge
meentelijke politie van Koelangsoe alle
anti-Japansche terroristen daar opgeno
men hebben.
Verdere bezetting van Haln&n
door de Japanners.
De Japansche eenheid Watanabe is,
naar Domei meldt, in den oostelijken sec
tor van het eiland Hainan opgerukt on
der dekking van vliegtuigen. Wengtien, op
den uitersten oostpunt van het eiland,
werd Woensdagmiddag bezet.
De Japansche eenheid Nagai heeft
Tsjinsjan bezet op ongeveer 20 K.M. ten
westen van Wengtien.
Een eenheid Japansche marinetroepen
heeft Lotoe genomen op ongeveer 10 K.M.
ten zuidoosten van Poetsien, zoodat de
Chineesche troepen thans omsingeld zijn.
Donald Sinclair Gayner, de Britsche
consul te Weenen, bevindt zich nog
altijd in zijn standplaats, hoewel de
Duitsche regeering aan Londen heeft
gevraagd, hem terug te roepen, daar
zijn naam bjj een spionnagezaak be
trokken zou zijn.
Gayner heeft geen enkele officieele be
vestiging van den tegen hem genomen
maatregel ontvangen; hij vermoedt echter,
dat hij Zaterdag of Zondag Duitschland zal
verlaten. Hij is ten zeerste verbaasd over
het hem treffende besluit.
In München, waar hij van 1932 tot 1938
verblijf hield was zijn verhouding met de
Duitsche autoriteiten altijd zeer goed, en
hij weet absoluut niets van een proces,
waarin zijn naam genoemd zou zijn.
Een secretaris van het consulaat voerde
onlangs een proces over een huurkwestie,
en Gayner werd er als getuige in genoemd,
maar het ging in het geheel niet over een
politieke zaak.
Door velen wordt deze kwestie in ver
band gebracht met het Britsche verzoek tot
terugroeping van den Duitschen consul te
Liverpool, Reinhardt.
Deze is naar Reuter meldt gisteren naar
Berlijn vertrokken.
Zooals men weet heeft een wegens spion-
nage veroordeelde Engelschman tijdens
zijn proces verklaard, dat hij met Rein
hardt in verbinding had gestaan.
Dit was de aanleiding tot het Britsche
verzoek tot terugroeping.
Zi« vervolg Buitenland pag. 3, 2e Wad.