KIJKEN isKOOPELCLOECK
AMSTERDAMSCHE BEURS
De Fransche revolutie van 1789.
taaiste betichten
Weecèetickt
ïftAeepstiidUiQeii
Dr. Colijn op den
Ruigenhoek.
Morgen bespreking met zes
grootste fracties.
In beschonken toestand
4 menschen doodgereden.
Chauffenr staat terecht.
Verwachting:
Buitenlandsch weeroverzicht.
HEERHUGOWAARD
De periode der „terreur rouge".
EERSTE BLAD
(Ongecorrigeerd.)
Dr. H. Colijn is hedenochtend door
H. M. de koningin op den Ruigenhoek
ontvangen.
Naar wij vernemen, heeft dr. Colijn
de voorzitters van de zes groote Kamer
fracties uit de Tweede Kamer uitge-
noodigd voor een bespreking op a.s.
Woensdagmiddag.
Hoewel er in de laatste weken tal van
ernstige verkeersongelukken zijn ge
schied, waarbij vele dooden zijn gevallen
behoort het verkeersdrama te Lonneker
waarbij vier slachtoffers waren te betreu
ren, wel tot de ergste categorie, vooral
omdat hier eigenlijk minder van ongeluk
dan van autobanditisme moet worden ge
sproken. De chauffeur n.1., die de vier
menschenlevens vernietigde, de 35-jarige
C. Sm. te Enschede, was op Hemelvaarts
dag j.1. den geheelen dag uit geweest en
hij had daarbij vele glazen bier en ande
ren alcoholhoudenden drank gebruikt,
waarna hij met een geleende auto van
iemand uit Winterswijk „plezierritjes"
ging maken. Hoewel hij in Oldenzaal nog
gewaarschuwd was niet meer te rijden,
nam hij toch achter het stuur plaats en in
razende snelheid ging het naar Enschede.
Onderweg, in het voormalige dorp Lonne
ker, heeft hij twee meisjes aangereden, de
12-jarige A. Smink en de 14-jarige Chr.
Smit, benevens het drie maanden oude
broertje van de laatste, dat in een kinder
wagen zat. Iets later werd de 32-jarige
A. Moddejonge (die met vrouw en kind
een fietstochtje maakte) geraakt. Alle vier
werden gedood.
Thans reeds moest Sm. zich wegens het
veroorzaken van dood door schuld ver
antwoorden, waarbij uiteraard een ver
zwarende omstandigheid was, dat hij zoo
veel drank tot zich had genomen, terwijl
er tevens in de dagvaarding aan werd her
innerd, dat hij ruim een jaar geleden ver
oordeeld werd wegens een overtreding
van het motor- en rijwielreglement.
De officier van justitie, mr. S. J. v. d.
Hoeven, ging in zijn requisitoir fel te keer
tegen het gebruik van alcohol door auto
mobilisten. Een gelukkig gevolg van dit
drama is in elk geval, dat Nederland
wakker is geschud.
Een absoluut alcoholv e r-
bod voor automobilisten is
heteenige middel om ont
zaggelijk veel leed te be
sparen. „Mijn geduld is uit," aldus
spr., met deze categorie personen, die
ik niet aarzel autobandieten te noe
men". Spr. zal in het vervolg de
r hoogst mogelijke straf eischen tegen
chauffeurs, die onder invloed van
drank hebben verkeerd, om hen zoo
lang mogelijk uit de maatschappij te
verwijderen.
In dit geval eischte hij e e n j a a r
gevangenisstraf en twee jaar ontzeg
ging der bevoegdheid om motorrijtui
gen te besturen.
ONZE POSTVLUCHTEN.
Op de uitreis bereikten de Pelikaan
Jodhpur en de Valk Singapore. Op de thuis
reis landden de Nandoe te Athene en de
Gier te Jodhpur.
Hedenmorgen is de Oehoe van Schiphol
naar Indië vertrokken met als gezagvoer
der Geysendorffer.
Meegenomen werd 377 3/4 k.g. briefpost,
55 k.g. pakketpost en 150 k.g. vracht.
NOG GEEN POOLSCHE NOTA.
De Poolsche regeering heeft tot dusver
nog geen nota aan Berlijn gezonden, noch
aan Dantzig, doch het is zeker dat iedere
poging het statuut van Dantzig te schen
den, door Polen beschouwd zal worden als
een vijandige daad en dat in overeenstem
ming hiermede zal worden gereageerd.
Volgens de Kurjer Polski zal Chodacki
inlichtingen inwinnen omtrent de beteeke-
nis van de versterkingswerken in de vrije
stad en er op wijzen, dat zij met alle statu
ten in strijd zijn.
DE BURGERWACHT TE HEEMSTEDE.
Van haar rechten vervallen ver
klaard.
De Haarlemsche rechtbank heeft heden
de vereeniging Heemsteedsche burgerwacht
van haar rechten vervallen verklaard, om
dat zij afgeweken was van haar statuten.
Tevens is aan de vereeniging de bevoegd
heid ontnomen om burgerlijke handelingen
te verrichten.
De moeilijkheden van de Heemsteedsche
burgerwacht dateeren reeds van eenige ja
ren geleden, toen tusschen de leden en den
voorzitter oneenigheid ontstond. In een be
stuursvergadering besloot men den voorzit
ter te royeeren, doch dit besluit bleek later
geen rechtsgeldigheid te bezitten.
De voorzitter keerde terug en royeerde
nu op zijn beurt een aantal leden. Intus-
schen had de vereeniging door het gebeurde
het vertrouwen van den burgemeester ver
loren. Het bleek echter niet mogelijk om
door intrekking van de gemeentelijke sub
sidie de vereeniging te liquideeren.
De burgemeester trok daarop in overleg
met de regeering, de verklaring in, waarin
is vastgelegd, dat de burgerwacht zoo noo-
dig zal worden opgeroepen ter handhaving
van het gezag. Hoewel de burgerwacht hier
door wettelijk geen burgerwacht meer was,
en al haar rechten, zooals o.a. het dragen
van wapenen, had verloren, bleef zij voort
bestaan als koninklijk goedgekeurde ver
eeniging.
De rechtbank heeft thans aan dezen zon
derlingen toestand een einde gemaakt. Er
zal nu een nieuwe burgerwacht in Heem
stede worden opgericht.
Geldig van hedenavond tot morgenavond
ongeveer 19 uur: Iets warmer, gedeeltelijk
bewolkt, droog weer. meest matige zuid
oostelijke wind.
Het depressiesysteem ten westen en zuid
westen van Ierland verplaatste zich in
noordelijke richting. Het bracht in Ierland
en Engeland hier en daar eenigen regen. De
luchtdruk daalde er evenals in west- en
noord-Frankrijk. Het gebied van hoogen
luchtdruk nam sterk in beteekenis toe en
breidde zich uit over ons land, Duitschland,
Polen, Denemarken, het zuidelijk gedeelte
van Noorwegen en Zweden en Italië. Het is
daar overal fraai, rustig weer. In noordwest
Duitschland kwam tengevolge van de nach
telijke uitstraling plaatselijk ochtendnevel
voor. De temperatuur is in het geheele ge
bied toegenomen, doch de ochtendtempera-
tuur is in zuid- en midden-Frankrijk,
Duitschland, Scandinavië en IJsland veelal
nog onder normaal.
LICHT OP!
Voor rijwielen, motorrijtuigen en andere
voertuigen van 21.54 tot 4.14 uur licht op.
BERGEN (22 tot en met 28 Juni).
Overleden: Simon van Wonderen,
oud 68 jaar, echtgenoot van Maria de
Waard.
Gehuwd: Jurrian Molkenboer, te
Venlo en Henriëtte Caroline Leemhorst.
TEXEL (Juni).
Geboren: Herman Hendrik, z. v. Henk
Koens en Hermina Frederika van den Nieu-
wenhuizen. Maria, d. v. Cornelis van
Groeningen en Aafje Vlaming. Geessien,
d. v. Jan Meedendorp en Jannetje Bakker.
Klaas, z. v. Willem Eelman en Johanna
Clazina van Kan. Janna Janke, d. v. Pie-
ter van Tatenhove en Jantje Pranger.
Jeannette Alberdina, d. v. Jacob Bakker en
Catharina Hoogerwerf. Margaretha, d. v.
Cornelis Kuip en Agatha Witte.
Ond ertrouwd: Hendrik van Emme-
rick en Dieuwertje Wuis. Tjebbe Wulp en
Jannetje den Braven. Cornelis Mets en
Geertruida Jacoba van Houte. Sietse Wil-
drik Bruin en Hendrikje Klein. Klaas
Cornelis Dros en Aafke de Vries.
Getrouwd: Jacob van Heerwaarden
en Magdalena Gieles. Cornelis Mets en
Geertruida Jacoba van Houte. Sietse
Wildrik Bruin en Hendrikje Klein. Tjebbe
Wulp en Jannetje den Braven.
Overleden: Pietertje Brouwer, 71
jaar, geh. m. Lambertus Halsema. Mar-
retje Smit, 44 jaar, geh. m. Gerardus Corne
lis Barhorst. Job van der Vliet, 51 jaar,
geh. m. Antje Boon. Aafje Brouwer,
65 jaar, geh. m. Pieter Anthonie van der
Vis. Adrianus van Ketel, 73 jaar, geh. m.
Antje Visman. Antje Brans, 75 jaar, geh.
m. Gerrit Burger. Jan Lips, 29 jaar.
VERFRAAI UW BIBLIOTHEEK.
Onze binderij maakt Uw
oude boeken als nieuw!
Brand.
Zaterdagavond brak brand uit in het
pakhuis van den heer J. Stekelenbos aan
den Jan Gleynisweg. Dit was geheel ge
vuld met levensmiddelen en het beteekent
een groote schadepost voor den eigenaar,
daar alles verloren ging. De oorzaak van
den brand is onbekend.
Hond overreden.
Giseravond half zeven geraakte de
hond van den heer J. B. aan den Midden
weg een oogenblik los van de ketting en
liep den weg op. Het dier kwam pardoes
onder een passeerende auto en werd met
gbroken pooten opgenomen. De Middenweg
wordt steeds onveiliger.
STOOMVAARTLIJNEN.
Kon. Holl. Lloyd.
Ceres thuisr. 3 Juli 17 u. v. Las Palmas.
Westland 6 Juli 8 u. v.m. te IJmuiden verw.
Salland thuisr. 2 Juli v. Rio de Janeiro.
Amstelland uitr. 3 Juli te Rio de Janeiro.
HollandAmerika Lijn.
Nieuw Amsterdam 3 Juli n.m. v. N. York.
Breedijk 3 Juli 16 u. te Londen.
Westerland 3 Juli 19.30 G.T. v. Southampton
Drechtdijk 3 Juli v.m. te L. Angeles haven.
Pennland 3 Juli n.m. te New York.
Kon. Ned. Stoomb. Mij.
Agamemnon 3 Juli te en van Istanbul naar
Burgas.
Boskoop 2 Juli te Callao.
Doros 3 Juli te Kopenhagen.
Fauna 3 Juli van Tunis naar Algiers.
Hermes 1 Juli te Limni.
Irene 3 Juli v. Lissabon n. Amsterdam.
Karpo 3 Juli van Halmstad n. Hamburg.
Merope 3 Juli 13 u. Brunsbuettel gepass.
Nereus 3 Juli te Stettin.
Notos 3 Juli te Gothenburg.
Perseus 4 Juli te Amsterdam.
Poseidon 3 Juli v. N. York n. Maracaibo.
Theseus 3 Juli te Oporto.
Titus 3 Juli van Barcelona n. Genua.
Trajanus 3 Juli te Oporto.
Triton 4 Juli 7 u. Lydd gepass.
Vesta 3 Juli van Oran n. Malta.
Stoomv. Mij. Nederland.
Tarakan Fjordenreis te Fjaerland 4 Juli.
Taj andoen uitr. van Antwerpen 4 Juli.
Java uitr. van Antwerpen 2 Juli.
Bintang S. J. P. L. te Manilla 4 Juli.
Tjikandi uitr. van Suez 3 Juli.
Simaloer thuisr. te Suez 3 Juli.
Poelau Bras thuisr. v. IJmuiden 3 Juli.
Kertosono J. N. L. te Boston 2 Juli.
J. P. Coen thuisr. van Sabang 2 Juli.
Poelau Tello thuisr. van Sabang 1 Juli.
Sembilan thuisr. van Padang 1 Juli.
Rotterdamsche Lloyd.
Indrapoera verwacht 6 Juli 5 u. te R'dam.
Bantam 3 Juli 12 u. pass. Perim.
Tapanoeli 3 Juli 22 u. pass. Landsend.
OPGAVE VAN NOORDHOLLANDSCH
LANDBOUWCREDIET N.V.
van Dinsdag 4 Juli 1939
Vork.
95
92*',
17Vi6
114
123 »/4
I6IV4
111V4
33'/.
78'/4
334
128'/,
200'/,
291/,
$17V.«
381%;
41/4
31 V-
23#/ie
10'/»
5V.
33»/,
215/]6
3881/»
186
206
87'/«
60
100
2.45-3.00
STAATSLEENINGEN.
3-3)4 Neder 1. 1938
3 Ned -Indië 1937
5)4 Duitschl. '30 m verkL
BANK-INSTELLINGEN.
Amsterd Bank
Handel Mij Cert. v. 250
Koloniale Bank
Ned. Ind Handelsbank
INDUSTR OND BINNENL.
Aid. Kunstzijde Unie
Caivé Delft Cert.
Nederl Ford
Lever Bros
Philips t^loeil. Gem. Bezit
INDUSTR OND. BUITENL.
Am. Smelting
Anaconda
Bthleh Steel
Cities Service
Generaal Motors
Kennecott Copper
North American Rayon
Republic Steel
Standard Brands
Steel comm
U. S. Leatber
CULTUUR MAATSCH.
H. V. A
Java Cultuur
Ned tnd. Suiker Unie
Vereen. Vorstenlanden
MIJNBOUW.
Alg Ezplor. Mij.
Redjang Lebong
PETROLEUM.
Dordtscbe Petr.
Kon Petr.
Perlak
Phillips Oil
Steil Union
Tide Water
RUBBERS.
Amsterd. Rubber
Deli Bat. Rubber t
Hessa Rubber
Oostkust 1
Serbadjadi
Interc. Rubber
SCHEEPVAARTEN.
Holland—Amerika lijn
JavaChina—Japan lijn
Kom Ned. Stoomboot.
Scheepvaart Unie
TABAKKEN.
Deli Batavia
Oude Deli
Senembab
AMER. SPOORWEGEN.
Atcbison Topeka
Illinois Central
Southern Pacific
Southern Railw,
Union Pacific
Cao. Pac.
fExclaim. 'Exdividend.
§Noteering per 50. x) ex-coupon
Prolongatie vorige koers heden pCt,
WISSELKOERSEN AMSTERDAM
OFFICIEEL.
Vorige koers
278'//
292 '/8
2971/,
b?'/8
24'%,
25'/,
S1/l6
8Vis-V,
9%6
9Vi«
wiy*
186-1/,
127
131
791/j
79»/,
109
80
83
2i/u
27,
961/2
98
70
717,
97
100
1041/4
1061A
135
1341/,-5
1891/,
190
145
148
19'/4
19i/s
8%
81/2-7,
97,
97/$
101/4
7iyg
72
3*/i«
35/1»
New-York
Londen
Belrijn
Parijs
Brussel (Belga)
Zürich
Kopenhagen
Stockholm
Oslo
1.88'/,
8.81'/.
75.55
4.99
32.03
42.47
39.37)4
45.42)4
44.32)4
heden
1.88'/»
8.81'/.
75.57)4
4.99
32.03
42.48
39.37)4'
45.42)4
44.32)4
-
IV.
Ziet men de Fransche revolutie zich ont
rollen, dan kan men de overtuiging niet
terzijde zetten, dat de Girondijnen, al be
schikten zij over voortreffelijke redenaars,
uitstekende staatslieden en bekwaihe re
geerders, wellicht misten het doorzettings
vermogen, dat in die dagen noodig was om
de nieuw verworven vrijheid te redden. Te
redden naar binnen en naar buiten. Naar
binnen tegenover de intriges van de ge-
emlgreèrden, die niet ophielden tegen de
nieuwe orde van zaken protest aan te
teekenen en die, in het bijzonder in de
Vendée, maar ook in de Dauphiné de boeren,
op het oude regime ingesteld, maar al te
zeer bereid vonden om op te staan tegen de
nieuwe machthebbers in Frankrijk, in wie
zü de goddeloosheid bovenal onderkenden.
Naar buiten, omdat weliswaar de traagheid
der Pruisen onder denzelfden Hertog van
Brunswijk, die in 1787 hier te lande was ge-
komen, en de weifelachtigheid der Oosten
rijkers invallen in Fransch grondgebied
hadden voorkomen, maar de toestand niet
temin précair bleef. In die dagen hebben de
uiterste elementen zich voortreffelijke or
ganisators getoond, en heeft het Fransche
volk, zoowel in als buiten Parijs getoond, dat
het ter verdediging van het grondgebied
tegen de vreemden, die de oude orde van
zaken wilden herstellen, toch heel wat over
had. In die maanden zijn de legers gevormd,
die met de oude organisatie geheel braken.
De vlucht en het verraad van de voormaliga
adellijke officieren waren in 1792 aanlei
ding geweest tot militaire moeilijkheden, al
beteekende de overwinning bij Valmy eer.
eerste ommekeer. De verontwaardiging, die
Lafayette en de zijnen aangrepen na het ver-
rffemen van de gebeurtenissen van 10 Augus
tus 1792, leidde tot diens vlucht in Oosten-
rijksche gevangenschap en tot de ontredde
ring van de legers die geheel nieuw moesten
worden georganiseerd. Terzelfder tijd kwam
het in verschillende deelen van Frankrijk
tot woelingen en opstanden. Dat hardhan
dig moest worden ingegrepen, valt niet te
verbazen. Dat daarbij een bloeddorstigheid
is getoond, die langen tijd haar weerga in
de geschiedenis niet heeft gekend, valt niet
tegen te spreken. Men vergete echter niet,
dat dezelfde lieden, die toen aan het bewind
kwamen, nog slechts enkele jarert geleden
wellicht verkeerden te midden van het ge
peupel, dat honger leed en het moest aan
zien dat de meer bevoorrechten den over
vloed niet op konden.
De gewelddadige dood van Lodewijk XVI
bracht Engeland, niettemin het land, dat
eens Karei I het schavot had doen bestijgen,
in actie. Het Engelsche ministerie opende
onmiddellijk met de regeeringen van het
vasteland onderhandelingen om een verbond
tegen den gemeenschappelyken vijand te
sluiten. De Conventie wilde hen voor zijn en
verklaarde reeds op 1 Februari 1793 aan
Engeland en zijn bondgenoot Holland den
oorlog, doch maakte daardoor Engeland de
blijvende kern van de groote Europeesche
confederatie tegen Frankrijk.
Engeland heeft niet opgehouden de lan
den, die aan dezen oorlog deelnamen, met
subsidiën te ondersteunen. Van alle kanten
rukten deze legers op Frankrijk aan; vanuit
Spanje en Sardinië; vanuit Pruisen en de
Oostenrijksche Nederlanden. Dumouriez
vocht aanvankelijk gelukkig; het meeren-
deel der Limburgsche en Brabantsche ves
tingen viel in zijn handen, totdat een neder
laag van een van zijn bevelhebbers hem tot
den terugtocht noopte. De Oostenrijken
toonden eens te meer gebrek aan actie; de
weg naar Parijs stond voor hen open, maar
zij gaven Dumouriez tijd tot den wapenstil
stand, die hem in staat stelde zijn leger te
reorganiseeren. De generaal echter stond
met de Conventie reeds op gespannen
voet, want geen bevelhebber was zijn com
mando, en zelfs zijn leven zeker, indien hij
niet gelukkig vocht. Deze wetenschap heeft
er Dumouriez toe geleid om onderhandelin
gen met de Oostenrijkers aan te knoopen,
die niet minder ten doel hadden dan met de
geheele Fransche macht naar den vijand
over te gaan en in dienst d§r Oostenrijkers
naar Parijs te trekken om de Conventie
uiteen te jagen en de monarchie te her
stellen. Wellicht ware het hem gelukt dit te
bereiken, want de soldaten waren hem
toegedaan, doch Dumouriez praatte te veel.
De Conventie kwam zijn plannen op het
spoor, zond commissarissen, onder wie de
minister van Oorlog Bournonville. Dumou
riez, begrijpende dat zijn kans verspeeld
was, nam deze als gijzelaars met zich naar
de Oostenrijkers, tot wie hij onder dek
king van geheel een regiment vluchtte. Het
zijn deze gijzelaars geweest, die later werden
uitgeleverd tegen de dochter van Lodewijk
XVI en Maria Antoinette en die haar het
leven redden, dat de arme Dauphin in de
Temple reeds had verloren.
In Parijs in tusschen woedde de stryd
tusschen de Girondijnen, die men de gema
tigden kon noemen en de extremisten, van
wie Danton en Marat de aanvoerders waren.
In dezen stryd begingen de Girondijnen,
niettegenstaande hun groote talenten, parle
mentaire fout op parlementaire fout. Niet
slechts lieten zij de oprichting toe van een
Comité van algemeen welzijn, maar zij
zorgden niet, dat zy daarin op behoorlijke
wijze vertegenwoordigd waren. Zij waagden
het tegen Marat een aanklacht in te dienen,
in verband met hetgeen in de September
dagen van 1792 was geschied; Marat werd
natuurlijk vrijgesproken, doch het Parijsche
gepeupel, dat op zyn hand was, was er nu
maar al te gemakkelijk toe te krijgen om
de Gironde, gelijk men het noemde te Sep-
tembriseeren. Wel poogden de Girondijnen
nog den toestand te redden door te trachten
de Conventie naar Blois over te brengen,
haar te onttrekken aan den invloed van
Parijs, doch een verrader onder hen, Bar-
rère, verijdelde deze poging door bemidde
ling voor te wenden. Toen men er nu toe
overging den bekenden revolutionair Hebert
gevangen te nemen onder de aanklacht van
samenspanning tegen de Conventie, ver
haastte men den gang van zaken. Nadat de
Girondijnen, alweer door eigen schuld, van
de bescherming der politie en der politio-
neele zaalopzieners waren ontdaan, viel het
niet moeilijk hen te vernietigen. Op 2 Juni
1793 werd, onder den invloed van het Pa
rijsche volk, het vonnis aan hen voltrokken;
de Conventie besloot een 20-tal der voor-
naamsten gevangen te nemen, voorzoover
deze niet reeds gevlucht waren. Een lot dat
later ook werd voltrokken aan de andere
afgevaardigden der Gironde, die voorloopig
slechts van de zittingen werden uitgesloten.
Girondijnen hebben tegenover de mannen
van den schrik, gelijk Danton, Marat en zijn
vrienden werden geheeten, te veel toe
gevendheid getoond. Zij hadden het voor
beeld var£ een Charlotte Corday, uit een
aanzienlijk provinciaal geslacht gesproten,
moeten volgen; dat was het eenige argu
ment, hetwelk in die dagen gold. Maar, als
gezegd, de zwakheid, die zij tegenover hun
bloeddorstige tegenstanders toonden, maakt
het twijfelachtig of zij in die woelige tijden
in staat waren geweest de Republiek te
redden.
In Frankrijk braken nu overal de onlusten
uit. De ondergang der Gironde, de terecht
stelling der Girondijnen bracht tal van
Departementen in opstand. Bordeaux, Mar-
seille, Avignon, Montpellier, Toulon, om er
slechts enkele te noemen, rustten zich ten
strijde. Lyon, gelijk Normandië en Bretagne
waren reeds in opstand. De Girondijnen, die
uit Parijs ontkwamen, onder wie Petion,
stookten het vuur van den opstand aan, en
wellicht zouden zij het leger der Conventie
onder de onbekwame leiding van Santerre,
een rijken bierbrouwer, die met Philip van
Orleans zoo'n belangrijke rol te Parijs
speelde, hebben verslagen, ware het niet dat
zij den royalist, Generaal Wimpffen aan het
hoofd daarvan hadden gesteld. Zoo leed de
Girondijnsche opstand schipbreuk, gelijk
ook de opstand in de Vendée, tusschen Loire
en Charente gelegen, door gebrek aan be
kwame aanvoerders tot niets leidde. Onge
twijfeld, het is degenen, die in die dagen de
leiding in Frankrijk hadden, mede'geloopen;
veelal zyn zij gered niet door eigen be
kwaamheid, doch door de fouten hunner
tegenstanders. Dat neemt echter niet weg,
dat een Carnot een geweldige werkzaam
heid ontwikkelde en terecht ook door het
nageslacht voor zijn groote organisatorische
gaven is geëerd, dit te meer, waar hij zich
in het algemeen ver heeft gehouden van de
bloedige tooneelen in de hoofdstad. De op
volgers van Dumouriez konden weinig suc
ces behalen; al spoedig lag Frankrijk op
nieuw voor de bondgenooten open. Toen
zijn Hoche, Keilerman, Jourdan, Moreau e.a.
revolutionaire generaals gekomen, die met
hun slecht bewapende, slecht geoefende,
slecht onderhouden troepen wonderen ver
richtten. Terzelfder tijd dat een Bonaparte
den opstand in Toulon bedwong en Kleber
Nantes en de Vendée beheerschte.
Het was het Comité van algemeen welzijn,
bestaande uit tien leden, dat het land met
onbeperkte macht regeerde. De Conventie
zelve had haar macht uit handen gegeven;
zond het Comité een Commissaris naar
eenig Departement, dan was hy er dictator
met onbeperkte volmacht. Robespierre, die
zich aanvankelijk op den achtergrond had
gehouden, nam de leiding van dit Comité
op zich. Hij was inderdaad een toonbeeld
van deugd in het particuliere leven en als
zoodanig oppermachtig bij het gepeupel,
dat het hem vergaf, dat hij zijn kleeding
verzorgde. Danton was vrijwillig eenigs-
zins op den achtergrond getreden, en ver
trouwde op zijn welsprekendheid, zoodat hij
zelfs de militaire hulp van een Westerman,
die juist de Vendée hadden ten onder ge
bracht, afwees. Robespierre werd door de
aanklacht van Charlotte Corday van den
vreeselijk Marat ontslagen; langzaam maar
zeker rijpte bij hem en by zijn vrienden de
St. Just en Couthon de gedachte om ook
Danton, Desmoulins en de zijnen terzijde te
zetten. Hevig was de tirannie die zij uit
oefenden; niet alleen Marie Antoinette moest
het schoone hoofd op het schavot verliezen,
maar bijna een ieder, tegen wie wat in te
brengen viel en die tot dusver was ge»
spaard, viel onder de guillotine, het werk»
tuig, uitgevonden door den dokter van dien
naam, die bij de eed in de Kaatsbaan zulk
een belangrijke rol had gespeeld. Philip van
Orleans, die den naam van Philip Egalité
had aangenomen, viel gelijk Mevrouw Ro
land; Bailly viel gelijk Barnave en tal van
andere voortreffelijke mannen. Maanden
achtereen hield dit schouwspel aan; de re
volutionaire rechtbank vergaderde in het
openbaar en sprak dientengevolge slechts
doodvonnissen uit; de openbare aanklager,
de beruchte Fouquier Tinville was de groote
machthebber. Alles werd veranderd, het
munten-, maten en gewichtenstelsel tot een
heid gebracht; de tijdrekening gewijzigd, de
oude namen van maanden en dagen afge
schaft. Het nieuwe jaar begon met 22
September 1792, den dag waarop de natio
nale Conventie was bijeengekomen en de
Republiek had uitgeroepen. Ook zy had een
eigen Grondwet gemaakt, die het echter tot
niet meer dan een afkondiging heeft ge
bracht en in de geschiedenis van Frankrijk
nauwelijks een rol heeft gespeeld. Het zijn
niet het minst Danton en zijn vrienden ge
weest, die bij deze tooneelen een rol van
beteekenis hebben gespeeld.
Al spoedig ging nu de strijd in de Con
ventie tegen Robespierre en Danton, en de
laatste bemerkte te laat en tot zyn schade,
dat hij het terrein aan den eerste had over
gelaten. Een reden tot in beschuldiging stel
ling was in die dagen al spoedig gevonden.
Op 31 Maart 1794 bracht St. Just de beschul
diging tegen de hoofden der Cordeliers in.
Zij heetten medeplichtig aan de misdaden
van Dumouriez, den Hertog van Orleans,
e.a. Maar Danton beheerschte met zyn ge
weldig stemgeluid, zijn leeuwenmanen en
zijn welsprekendheid de revolutionaire recht
bank zoozeer, dat zelfs de macht van
Fouquier Tinville te kort schoot. Toen
dreven Robespierre en de zijnen in de Con
ventie door, dat de beschuldigden zonder
verder verhoor zouden worden veroor
deeld en op 4 April vielen de hoofden van
Danton en Desmoulins, de laatste, ondanks
de misdaden, waaraan hij medeplichtig is,
toch een der meest aantrekkelijke figuren,
die de Fransche revolutie gekend heeft. Het
is bekend dat Danton voorspelde dat met
hem de vrijheid stierf; het is bekend, dat hij
Robespierre zijn spoedig einde voorspelde!
