EN OMSTREKEN.
DAGBLAD VOOR
Polens standpunt inzake Dantzig.
De anti-Britsche actie in China
Drie onder Engelsche leiding staande
fabrieken geïsoleerd.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteurs TL N. ADEMA. 141e Jaargang
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maaiden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
iranco door bet geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
No. 164 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Vrijdag 14 Juli 1939
WAARTOE WARSCHAU
BEREID IS.
Punten, waarop het onmogelijk
kan toegeven.
De algemeene toestand.
Protest van den Britschen
consul-generaai.
Morgen de eerste
bespreking.
Engeland overweegt geen
represailles.
COURANT.
De kalme atmosfeer, die op het
oogenblik in Polen heerscht, trekt bij
zonder de aandacht van diplomatieke
en journalistieke kringen in Warschau,
aldus Havas.
De Poolsche pers wijst er nadrukke
lijk op, dat de regeering nog steeds
bereid is, de geschilpunten, die haar
van de Duitsche regeering scheiden, de
kwestie-Dantzig en den corridor, langs
den weg van onderhandelingen in een
vreedzame sfeer te regelen, waarbij
iedere unilaterale oplossing zou zijn
uitgesloten.
Politieke kringen in Warschau herinne
ren in dit verband aan de redevoering van
Beek van 6 Mei j.1., waarin hij verklaarde,
dat, opdat het woord „vrede" een volle
werkelijke waarde zou krijgen, twee voor
waarden vervuld moesten worden, n.l.
vreedzame bedoelingen en vreedzame me
thoden van actie.
Wanneer men de beide voornaamste ge
schilkwesties tusschen Polen en Duitsch-
land in het licht van deze opvattingen be
kijkt, worden de limieten van een even-
tueele regeling duidelijk afgebakend.
De in politieke kringen te Warschau al
gemeen aanvaarde opvatting is, dat ten
aanzien van de corridor-kwestie de Pool
sche regeering bereid is, voorstellen te be-
studeeren, xlie er toe strekken, het Duitsche
verkeer door Pommeren naar Oost-Pruisen
te vergemakkelijken, o.m. op het gebied der
wegen.
Maar het is natuurlijk volstrekt uit
gesloten, dat de regeering ooit 'n vraag
in overweging zou kunnen nemen be-
treffende instelling dwars door het
Poolsche Wojwodeschap Pommeren van
een exterritoriale Duitsche strook, die
volgens berichten uit Duitsche bron
bijna 20 K.M. breed zou hebben moe
ten zijn.
Het Poolsche standpunt te dien aan
zien is zeer duidelijk: „Wij hebben er
geen enkel belang bij, de Duitsche me
deburgers te hinderen in hun verbin
dingen met de Oostelijke provincies.
Wij hebben echter geen enkel motief
om onze souvereiniteit te verminderen
op ons eigen gebied".
Wat Dantzig betreft, verklaart men bo
vendien, dat deze kwestie weinig ruimte
laat voor een compromis. Aan den eenen
kant kan de Duitsche meerderheid ^er
Vrije Stad zich vrijelijk ontwikkelen van
nationaal, cultureel en ideologisch stand
punt gezien, zij bezit haar regeering en haar
partijbestuur. Aan den anderen kant kan
Polen de kwestie-Dantzig slechts beschou
wen door zich te stellen op het gebied „der
Poolsche rechten en handelsbelangen". Het
kan niet toestaan, dat deze in welk opzicht
ook beperkt worden.
Overigens echter zou men de mogelijk
heid onder oogen kunnen zien van een
compromis op juridisch plan voor een re
geling van de positie van Dantzig als Vrije
Stad.
De Poolsche regeering heeft Duitschland
op 26 Maart reeds aangeboden gezamenlijk
het bestaan te waarborgen van de rechten
der Vrije Stad. Op dit aanbod is geen ant
woord ontvangen.
Ook hier zal Polen nooit toestaan, dat het
gebied van Dantzig geplaatst zou worden
buiten de Poolsche douane-zone en nog
minder, dat een „Anschluss" van Dantzig
bij Duitschland verwezenlijkt zou kunnen
•worden.
Zoo blijft de Poolsche regeering, trouw
aan de politiek van vrede, in volledige
overeenstemming met Engeland en Frank
rijk en na de plechtige waarschuwingen
van den Britschen premier aan Duitsch
land, steeds bereid deze problemen te be-
atudeeren door middel van onderhande
lingen, welke zich voltrekken in vreed
zame sfeer.
Eveneens trouw aan haar politiek van
standvastigheid weigert de Poolsche regee
ring iedere onderhandeling, die het aspect
aanneemt van een intimidatie- of chantage
poging van den kant van Duitschland. Zij
zal nooit een duimbreed wijken in de ver
dediging van haar rechten en vitale be
langen.
De „Vorposten" antwoordt.
Op het artikel van de „Gazeta Polska",
waarin gewezen werd op de mogelijkheid,
een minder ingewikkeld statuut voor Dant
zig in het leven te roepen, wordt thans voor
het eerst commentaar geleverd door de
,Dantziger Vorposten", het officieele orgaan
der nationaal-socialistische partij in Dant-
zi8-
Het blad stelt zich op het standpunt, dat
Polen de verklaring van Hitier over het
„Duitsche karakter van Dantzig", niet be
grepen heeft. Dit, zoo zegt het, was niet
slechts een rhetorische formule. Het blad
voegt er dan aan toe: „Zeker zijn onder
handelingen mogelijk, doch zij zouden
slechts zin hebben, als van den kant van
Polen het voornemen bestaat, de houding
te laten varen, welke hierin bestaat, dat
men zich vastklampt aan de kunstmatige
constructie van Versailles, waarvan in
twintig jaren de bouwvalligheid wel is be
wezen".
Forster en Zaske. de chef van de propa
ganda, zijn door Hitier ontvangen tijdens
hun bezoek aan Duitschland.
Er is niets bekend omtrent den inhoud
der besprekingen, doch men gelooft, dat de
nationaal-socialistische leiders rapport heb
ben uitgebracht over den toestand alhier en
dat er een gedachtenwisseling gevoerd is,
waarby de verklaring van Chamberlain in
het Lagerhuis van Maandag j.1. ter sprake
is gekomen.
Men verwacht hier niet, dat de bespre
kingen zullen leiden tot een verslechtering
van den toestand.
De Dantzigsche autoriteiten hebben een
reeks maatregelen genomen om denin
vloed der geestelijkheid op de inwoners
van Dantzig te beperken. De Senaat der
Vrije Stad heeft besloten, de godsdienst
lessen op de Dantzigsche scholen op te hef
fen. Deze lessen zullen vervangen worden
door lessen in de nationaal-socialistische
leer. Religieuze boeken mogen nog slechts
in enkele boekwinkels, die daartoe een spe
ciale vergunning hebben, verkocht worden.
Drie Duitsche cultureele organisaties in
de omgeving van Lodz hebben haar optre
den moeten staken op bevel van den starost
van Lodz, aangezien zij illegaal een poli
tiek van anti-Poolsche propaganda hebben
gevoerd.
Heden uitspraak in proces tegen „eed-
genooten". - De verhooren in het proces
tegen de nationaal-socialisten te Zürich zijn
gisteren beëindigd met een verklaring der
beschuldigden, waarin dezen zich wel is
waar nationaal-socialisten noemen, doch ver
klaren onschuldig te zijn. Zy betuigen hun
vaderlandsliefde en betoogen nimmer te'
hebben samengespannen tegen de onafhan
kelijkheid van het eedgenootschap.
Vandaag zal uitspraak worden gedaan.
Belangwehhende
correspondentie.
Het Duitsche Nieuwsbureau publiceert
een interessant bericht. Het commentaar,
dat het erop geeft en de aandacht, die het
eraan schenkt zijn al even belangwekkend.
Het vestigt er n.l. de aandacht op, dat in
de laatste weken Duitschland „overstelpt
(wordt) met een vloed van schijnbaar par
ticuliere brieven, welke per post uit Enge
land komen. Al deze brieven zijn geschre
ven om te trachten het Duitsche volk tegen
zijn leiding op te zetten".
„Onlangs", aldus vervolgt het D. N. B.
„werd wederom een in grooten getale ver
spreide brief ontvangen van „Stephen
King-Hall", die op domme wijze probeert
den „waarden Duitschen lezer" te bereiken
om aldus in het Duitsche volk een defaitis
tische stemming te wekken".
Het commentaar, dat het D. N. B. aan dit
feit verbindt, bewijst echter, dat het de
actie niet zoo dom en ongevaarlijk acht,
als het die zelf wenscht voor te stellen.
Meestal voert het Duitsche regime den
strijd tegen zijn vijanden in het verbor
gene. Over de illegale actie, die in én bui
ten Duitschland bestaat hoort de buiten
staander in het geheel niets. Over het feit,
dat anti-nationaal-socialistische pamfletten
worden verspreid met een dood-onschuldig
omslagje om de autoriteiten te misleiden;
dat de Tsjechische ondergrondsche actie
ook thans weer, evenals dat voor den we
reldoorlog het geval was, perfect georgani
seerd blijkt en met succes werkt over
deze dingen wordt maar zéér weinig be
kend.
Maar er was nu dan ook een bizondere
reden om het bestaan van deze illegale pro
paganda bekend te maken. Want het mooi-,
ste komt nog:
Uit China komen opnieuw berichten
binnen over wrijving tusschen Japan
ners en Britten.
In een telegram uit Shanghai wordt
gemeld, dat de Japansche leger-
autoriteit te Shanghai het Maandag door
de Britten ingediende protest met be
trekking tot de isoleering van drie on
der Britsche leiding staande fabrieken
hebben afgewezen.
Volgens het telegram zyn prikkeldraad
versperringen opgericht fond de „Chuntah
Spinning and Weaving Company Ltd.", de
„Zoongsing Cotton Mills en de „China Car
and Foundry Company Ltd.", die niet eer
der verwijderd zullen worden, aleer de Brit
sche autoriteiten op bevredigende wijze ge
antwoord zullen hebben op de Japansche
nota van November jd. ten aanzien van
deze fabrieken.
Toentertijd, aldus Domei, hadden de lei
ders van de Chuntah en Zoongsing den Ja-
panschen legerautoriteiten verzocht, toe te
staan, dat veertig fabrieksarbeiders weer te
werk zouden worden gesteld bij deze twee
ondernemingen, die gevestigd zijn aan den
Noordelijken over van de Soe Tsjau-kreek
in het onder Japansche controle staande ge
bied.
Voorwaarden.
Verklaard werd, dat het verzoek zou kun
nen worden ingewilligd onder de volgende
voorwaarden, welke noodig werden geacht
voor de handhaving van de orde en 't recht
in het bewuste gebied.
1. De Chineesche arbeiders der beide
fabrieken mogen alleen zekere aange
geven wegen en bruggen passeeren,
wanneer zy naar hun werk gaan of van
hun werk terugkeeren.
2. Er mogen geen nieuwe bruggen
worden gebouwd over de Soe Tsjau-
kreek.
3. Het Britsche consulaat-generaal
moet certificaten afgeven aan de ar
beiders.
4. De Japansche militaire autoritei-
De woorvoerder van het Japansche mi
nisterie van buitenlandsche zaken heeft
medegedeeld, dat de Britsche ambassadeur
Craigie is uitgenoodigd om morgenochtend
Arita te ontmoeten.
Het doel dezer ontmoeting, die in Arita's
woning plaats vindt, zal zijn, inleidende
officieele besprekingen te voeren over den
toestand te Tientsin.
ten zullen de passen intrekken, indien
de maatschappij nalaat, de bovenge
noemde voorwaarden in acht te ne
men, of indien de leger-autoriteiten dat
om een andere reden noodig achten.
Volgens het telegram hebben de Britten
de Japansche voorwaarden genegeerd en
jonken over de Soe Tsjau-kreek laten va
ren om de Chineesche arbeiders van en naar
de fabrieken te laten gaan.
Teneinde de binnenkomst van anti-Ja-
pansche terroristen tegen te gaan en de
orde en vrede te handhaven hebben de Ja
panners onlangs de beide fabrieken en de
nabijgelegen fabriek der China Car and
Foundry Cy. door een prikkeldraadver
sperring afgesloten.
De Britsche consul-generaal heeft Maan
dag een protest bij de Japanners ingediend.
Hij verklaarde, dat de voorwaarden, gesteld
in de nota van November, onaanvaardbaar
v/aren en dat de oprichting van een prik
keldraadversperring een vijandige daad
was.
Uit Tientsin wordt gemeld, dat een Britsch
stoomschip zich Maandag zou hebben ge
mengd in de Japansche inspectie van de
scheepvaart op de Pai-rivier, toen het twee
Chineezen oppikte, die van een geheim
zinnige jonk waren gedoken, toen Japan
sche ambtenaren deze jonk naderden.
Het verluidt, dat de Japanners by de
plaatselijke Britsche diplomatieke ambte
naren krachtig zullen protesteeren, daar
gezien is, dat de zeelieden de Chineezen bij
hun ontsnapping hebben geholpen.
De anti-Britsche stemming te Tientsin is
toegenomen. 2000 employé's van den spoor
weg van Peiping naar Shanghai Kwam heb
ben in het Peia Ningpark vergaderd en
een anti-Britsche organisatie opgericht.
Uit Kai Feng wordt gemeld, dat het ver
trek van Britsche onderdanen uit de pro
vincie Honan slechts een kwestie van tyd is.
Volgens dit bericht zouden de Chineesche
studenten, de Britsche scholen en het per
soneel en de patiënten van Britsche zieken
huizen deze provincie hebben verlaten.
De gemeenteraad te Koe Lang Soe heeft
na een levendig debat tusschen de Japan
sche leden en die der andere mogendheden
de Japansche eischen tot aanstelling van
een Japanner als hoofd der politie en tot
het in dienst nemen van Japansche politie
beambten „voor het handhaven van de
orde" verworpen.
De resolutie van Pittman, die ten doel
heeft, den export te verbieden van oorlogs
tuig naar Japan, zal slechts ten gevolge heb
ben, dat de uitvoering der Japansche en
Mandsjoerijsche plannen om in eigen be
hoeften te voorzien, versneld zal worden,
aldus gezaghebbende Japansche kringen,
die verder verklaren, dat wanneer de maat
regel wordt aangenomen, dit slechts zal lei
den tot economische represailles en even
tueel tot een stopzetting van de handelsbe
trekkingen tusschen Japan en de Ver-
eenigde Staten.
Japanners hebben gisteren Loean, een
strategisch belangrijke stad in het Z. O.
der provincie Sjansi, bezet.
Japansche vliegtuigen onder leiding van
commandant Kato hebben elf sovjet- en
buiten-Mongoolsche toestellen neergescho
ten tijdens luchtgevechten met 79 vyande-
lijke vliegtuigen boven het gebied tusschen
het Boeir-Normeer en de samenvloeiing
van de Khalka en de Holstein.
De verklaringen van Wang
Tsjing Wel.
In zijn laatste lange artikel in zyn te
Shanghai verschijnend blad „Central China
Daily", verklaart Wang Tsjing Wei, dat 't,
wanneer China Japan bevecht, lijkt op het
werpen van 'n ei tegen een rots. China, zoo
verklaart hij, is gedoemd de nederlaag te
lijden en daarom moeten wij een gemeen
schappelijke Chineesch-Japansche diploma
tieke en militaire politiek voeren en gera
ken tot economische samenwerking op ba
sis van gelijkheid. Zulk een eensgezindheid
zou, naar Wang Tsjing Wei beweert, nooit
de rechten en belangen van derde mogend
heden benadeelen.
„Ik ben thans vast besloten, den weg te
bewandelen, welke leidt naar de wederop
standing van China en naar het herstel van
Oost-Azië", aldus het toekomstige hoofd
van de nieuwe federale regeering van het
door Japan bezette deel van China.
In het Engelsche Lagerhuis is gisteren
tijdens het vragenuurtje de uitzetting van
Britsche onderdanen uit Bolzano ter sprake
gebracht door de Labourafgevaardigden
Maclean en Riley. De eerste stelde voor om,
tenzy de uitwijzingsbevelen ingetrokken
worden, represaillemaatregelen te nemen
door Italianen bevel te geven uit Engeland
te vertrekken.
In zijn antwoord verklaarde onderminis
ter Butler, dat de Britsche ambassadeur te
Rome de kwesties reeds ter sprake gebracht
heeft bij de Italiaansche regeering en vol
ledig de rechten der Britsche onderdanen
heeft voorbehouden. In het bijzonder heeft
hij de aandacht gevestigd op de kwestie van
de overdracht naar het buitenland van de
opbrengst van de liquidaties van Britsch
bezit. Het schijnt, dat de Italiaansche auto
riteiten bereid zijn deze kwestie in gunstige
overweging te nemen.
Tevens heeft de ambassadeur de aandacht
gevestigd op het feit, dat zekere Britsche
eigenaars van bezittingen wellicht geen
vertegenwoordigers ter plaatse hebben om
zorg te dragen voor hun belangen en hij
heeft gevraagd alles in het werk te stellen
om den last voor de Britsche onderdanen
zoo gering mogelijk te doen zijn. Aange
zien de maatregel van toepassing is op alle
buitenlanders zonder onderscheid zoo
voegde Butler ten slotte aan zijn mede-
deelingen toe overweegt Halifax geen
vergeldingsmaatregelen, mits de genoemde
punten op voldoening gevende wijze worden
geregeld.
Havas meldt uit Rome, dat bevestigd
wordt dat William Philipps, de Amerikaan-
sche ambassadeur aldaar, evenals de meeste
buitenlandsche diplomaten, inlichtingen
heeft gevraagd aan het Italiaansche ministe
rie van buitenlandsche zaken aangaande de
in Bolzano getroffen maatregelen.
Het dagblad „Piccolo" schrijft dat „on
ware berichten", volgens welke Duitsche
troepen in grooten getale over den Brenner-
pas Italië binnenkomen, de voornaamste
reden zijn voor het sluiten van de provincie
Bolzano voor vreemdelingen...
Zie verder Buitenland pag. 1 3e blad.
Het D. N. B. heeft een onderzoek inge
steld naar de herkomst van deze brieven.
En „bizonder goed-ingelichte en ingewijde
kringen" hebben vastgesteld, dat de heer
Stephen King-Hal in het geheel
geen particulier is, doen
dat hij in dienst staat van
de pas opgerichte propa-
ganda-afdeeling van het
foreign Office, welke on
der leiding staat van
Van Sittart en dat de
Engelsche minister van
buitenlandsche zaken, Lord
Halifax, dezen brief niet
alleen kent, doch zelfs bij
de opstelling ervan aan
wezig is geweest.
t]
Nu lijkt deze voorstelling van zaken
niet zeer waarschijnlijk. Wat ervan waar
is, is niet te zeggen. Dat het D. N. B. groote
ervaring heeft in het ontwerpen van min
of meer onjuiste verhalen, is algemeen
bekend.
De anti-Tsjechische hetze en anti-Pool
sche actie leggen hiervan getuigenis af. Is
het bericht juist, dan is het zeer interessant,
dat Engeland deze middelen tracht toe te
passen om het Duitsche volk te bereiken.
Maar ook wanneer dit niet'het geval is,
behoudt het feit an sich, het feit, dat het
gelukt is Duitschland te „overstelpen" met
deze brieven, zijn waarde. Want de inhoud
geeft de feiten, zooals ze op het oogenblik
voor ons liggen, zonder dat ze door een
propaganda-ministerie van te voren ver
draaid en verminkt zyn, wanneer dit noo
dig geacht werd.
Uit den inhoud ontleenen we het volgen
de, waarby bedacht moet worden, dat het
't D. N. B. is, dat Citeert.
„De doorsnee-Engelschman is verontrust
over de schandelijke wijze, waarop de
Duitsche regeering het verdrag van München
schendt, zoodat hy steeds meer tot de over
tuiging komt, dat de Duitsche leiders, althans
Ribbentrop, Goebbels en Himmler volkomen
onmogelijke menschen zijn, waarmede men
nooit eenige overeenkomst kan treffen,
welke gehouden zal worden". „Ik neem
aan", aldus vervolgt hij letterlijk, „dat het
woord van Hitier in Engeland thans heel
weinig koerswaarde heeft. Er bestaat niet
het minste vooruitzicht op, dat Groot-
Britannië eenige concessie aan Duitschland
zal doen, aleer het vertrouwen in Duitsch-
lands woord is hersteld.
Koloniën uit te leveren na hetgeen men
te Praag heeft gezien, is eenvoudig geen
practische politiek".
De heer King-Hall zegt voorts, dat de
politiek van Duitschland op vele punten
onbegrijpelijk is. Tot den roof van Tsjechië
is de geheele kwestie der Duitsche koloniale
aanspraken in Groot-Britannië ernstig be
sproken. De Duitsche regeering beweert
thans, dat Duitschland omsingeld wordt.
Deze voorstelling is onjuist.
Volgens het D. N. B. tracht de heer King-
Hall vervolgens den lezer te „intimideeren"
door te wijzen op de mogelijkheid van een
deelname van Amerika aan een oorlog, de
blokkade, enz.
Woordelijk zegt hij dan: „Het is waar, dat
zij de Italianen tot bondgenooten hebben.
Maar deze hebben gebrek aan grondstoffen
en geen groote weerstandskracht". „De defi
nitieve beslissing ligt bij u. Het is uw
Führer, niet mijn oude minister-president,
die het signaal tot den aanval zal geven.
Eerlijk gezegd, ik vrees, dat Göbbels en von
Ribbentrop hem belangrijke inlichtingen
onthouden". De brief besluit met de op
wekking een keer „zelfstandig na te
denken".
Het D. N. B. en ook Göbbels leveren op
deze brievenschrijverij uitvoerig commen
taar. Veel nieuw wordt er in zijn antwoord,
dat in officieele opdracht is opgesteld en
verzonden, door hem niet verteld. Hoe zou
dat in een land, waar slechts één officieele
cliché-meening mag bestaan, ook ooit
adners kunnen zijn?
