DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Krachtig protest
van Craigie
te Tokio.
Vorderingen gemaakt
te Moskou.
v.
Britsche Parlement
tot 3 October
uiteen.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maae den bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door bet gebeele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 181 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Donderdag 3 Augustus 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
Engelsche standpunt
uiteengezet.
Butlers verklaring
toegelicht.
emeene toestand.
Voor 25 jaar.
Wantrouwen bij de
oppositie.
Roemeensch - Hongaarsche
commissie ingesteld.
Opsporen van duikbooten.
Doeltreffend Engelsch toestel.
Hongaarsche stappen te
Bratislawa.
ALKMAARSCHE COURANT.
i Minister-president Chamberlain
heeft in het Lagerhuis medegedeeld,
dat de Britsche ambassadeur te
Tokio, Craigie, opdracht heeft ge
kregen opnieuw krachtig te protes
teeren tegen de anti-Britsche agita
tie in Noord-China.
Op de vraag of de regeering in het nauwst
mogelijk contact bleef met regeeringen in
de Vereenigde Staten en Frankrijk, ant
woordde Chamberlain bevestigend. Hij zei-
de, dat het bericht volgens hetwelk de Brit
sche regeering er in toegestemd zou hebben
om de vier van moord beschuldigde Chinee-
zen in de concessie te Tientsin uit te leveren,
op onwaarheid berustte en voegde er aan
toe dat hieromtrent nog geen beslissing ge
nomen was.
Op de vraag of hij er rekening mee hield
dat alles wat gedaan werd, en dat den in
druk wekte alsof Engeland China losliet de
anti-Britsche agitatie in China tot werkelijk
heid zou maken, antwoordde de premier be
vestigend.
Chamberlain zeide geen officieele bevesti
ging gekregen te hebben voor het incident
waarbij twee Britsche vrouwen door Japan
ners uitgekleed zoüden zijn.
Nadat onder-minister Butler in het Lager
huis verklaard had, dat bij de onderhande
lingen te Tokio niet over de Chineesche
valuta is gesproken, werd Chamberlain nog
de vraag gesteld, of hij, met het oog op de
alom verbreide berichten, volgens welke
Engeland voornemens zou zijn de zilver
reserve uit te leveren en den wettigen
grqndslag van den Chineeschen dollar te
Tientsin niet langer te erkennen, kon mede-
deelen, of er voorstellen in die richting ge
daan waren.
Chamberlain antwoordde: „In dezen tijd
loopen overal geruchten over alle mogelijke
zaken. Men moet echter niet aannemen, dat
al die geruchten juist zijn: Bij het laatste
debat heb ik een verklaring over den toe
stand in China afgelegd, die een volledige
uiteenzetting van het standpunt der regee
ring inhield, daaraan heb ik niets toe te
voegen".
Het Engelsche standpunt.
Er zijn tot dusver te Londen nog geen
aanwijzingen omtrent eenig voornemen,
de besprekingen te Tokio in verband
met de anti-Britsche incidenten af te
zeggen, doch niettemin, aldus verneemt
de diplomatieke medewerker van Reu
tel", ziet men volkomen in, dat deze in
cidenten de onderhandelingen buiten
gewoon onzeker maken en dit standpunt
is ook door Craigie aan de Japansche
regeering duidelijk gemaakt.
Craigie heeft het Britsche standpunt on
geveer als volgt uiteengezet:
De Japanneezen hebben de verantwoor
delijkheid aanvaard voor de handhaving van
de openbare orde in de onder hun controle
staande gebieden. Volgens de formule, welke
voor de besprekingen te Tokio is overeenge
komen, zou de Japansche regeering deze
verantwoordelijkheid aanvaarden. Doch de
tegenwoordige Britsche agitatie is een duide
lijke aanwijzing, dat de orde niet wordt ge
handhaafd. Hieruit kan de'conclusie worden
getrokken, dat de Japansche regeering haar
toezegging hetzij niet kan, hetzij niet wil
handhaven. Als zij de orde kan handhaven,
doch dit niet doet, komt zij de verplichtin
gen der formule niet, en als zij haar niet
kan handhaven, had zij het nooit moeten
doen voorkomen alsof zij het wel kon.
De besprekingen te Tokio.
Craigie en Kato hebben gisteren langer
dan een uur geconfereerd om het terrein te
effenen voor de eerstvolgende voltallige
Britsch-Japansche conferentie.
Terwijl de berichten in de bladen omtrent
de conferentie te Tokio pessimistisch zijn
en het doen voorkomen, alsof de besprekin
gen op een dood punt zijn gekomen, wordt
van gezaghebbende zijde vernomen, dat de
toestand in werkelijkheid niet zoo hopeloos
is. Ten aanzien van de procedure der con
ferentie echter, stellen de Japanneezen zich
op het standpunt, dat de economische en
politiekwesties onverbrekelijk met elkaar
verbonden zijn.
Iedere poging, het politievraagstuk te
scheiden van de economische kwestie,
druischt in tegen het tusschen Arita en
Craigie gesloten accoord betreffende de al-
gemeene kwestie, die den achtergrond van
de situatie te Tientsin vormen.
De anti-Britsche agitatie.
Te Taian, in het door de Japanneezen be
zette gedeelte van Sjantoeng hebben de bis
schop en twee andere leden van de Engel
sche kerk in Sjantoeng de waarschuwing
gekregen, dat zy morgen moeten vertrek
ken. In de straten van Tsinan ziet men tegen
Tsjang Kai Sjek en de communisten gerich
te aanplakbiljetten, doch anti-Britsche bil
jetten zijn nog niet verschenen.
Gister is te Tientsin de aanvoer van melk
voor de Britsche concessie drastisch beperkt
en geen melkleverancier mag thans meer
dan 100 flesschen per dag naar' de conces
sie zenden.
Buitenlanders, die vanwege de goedkoop
te levensmiddelen buiten de concessie koo-
pen, zyn genoodzaakt in de ry te gaan
staan en zij mogen slechts kleine hoeveel
heden tegelijk inslaan.
Tientsin wordt met overstrooming be
dreigd, daar het water van de Hai Ho ten
gevolge van den regenval snel wast en
thans geen meter meer onder het peil der
Britsche concessie staat.
De Britsche consul te Peking heeft ge
protesteerd tegen de anti-Britsche actie der
Japanners in deze stad. Het gemeentebe
stuur antwoordt in een verklaring op het
protest. Volgens deze verklaring is beëindi
ging van deze agitatie slechts mogelijk,
wanneer Engeland al zijn bezittingen in
China teruggeeft, Tsjang Kai Sjek niet lan
ger steunt, de voorloopige regeering steun
Er is reden om aan te nemen dat
bij de gistermiddag gehouden be
sprekingen tusschen Molotov en de
Britsche en de Fransche vertegen
woordigers eenige vooruitgang is
gemaakt, doch er zyn geen teeke
nen, die wijzen op een spoedige
onderteekening van een verdrag.
De bijeenkomst duurde vijf kwar
tier.
Reuter meent te Weten dat de plannen
voor de komende stafbesprekingen en het
streven naar een definitie van de „indirecte
agressie, besproken zyn.
De Sovjet-bladen publiceeren een volledi
ge vertaling van de rede, die Chamberlain
Maandagavond in het Lagerhuis heeft ge
houden, doch zijn leveren geen commen
taar. Voor het eerst worden de lezers ook in
kennis gesteld van het besluit tot het zenden
van Fransche en Britsche militaire dele
gaties.
Uit Londen meldt Reuter, dat Chamber
lain in het Lagerhui^ heeft medegedeeld dat
de Britsche militaire missie naar Moskou,
naar kan worden verwacht, o.a. Zaterdag of
Zondag zal vertrekken.
Men gelooft, dat de missie in totaal uit
15 personen zal bestaan.
In Britsche officieele kringen wordt naar
aanleiding van de Russische commentaren
op Butlers jongste verklaringen in het La
gerhuis, n.L als zou deze te verstaan hebben
gegeven dat de door de Sovjetregeering
voorgestelde formule in geval eener indirecte
agressie een schending van de onafhanke
lijkheid der Baltische staten inhouden, op
de juiste beteekenis van Butlers woorden
gewezen. Hy zeide, dat met de Russische on
derhandelaars was overeengekomen geen
inbreuk te maken op de onafhankelijkheid
der Baltische staten. Een van de voornaam
ste redenen voor de vertraging in de onder
handelingen is de moeilijkheid een formule
op dit punt te vinden. Butler bedoelde dus
geenszins te zeggen dat de voorstellen der
Sovjetregeering een schending van de onaf
hankelijkheid der betrokken staten inhiel
den.
verleent en 'n tegen de Komintern gerichte
politiek aanvaardt.
De Britsche autoriteiten doen opnieuw
stappen bij de Japansche ambassade over
nieuwe anti-Britsche incidenten te Peking.
De actie wordt door de Japansche mili
taire autoriteiten gesteund.
De alg
leden H bet vÜf-en-twintig jaar ge-
keliikViöU' ee Augustus 1914 werd wer-
blykbaar W3t reeds 13118 had gedreigd en
DuiS,aT?Idoende werd gevreesd,
daarvan h"t S, tte zich in een avontuur,
zelfs nipt t .afloop niet vermoedde,
c°nseqUentio willen vermoeden, en de
en ook nipt b T nederlaag, niet overwoog,
de oorlo *dkWillen overwegen. Want
ache voS yc,hose h*d zich van het Duit-
Paris" maakt0S gemaakt. De kreet „nach
lijk, vernietigd i,redeliik overleg onmoge
nde slecht* kans op bezinning en
Schrikkeliikp £en ..m°gelijkheid. De ver-
fröhlichen v-_rn08elÜkheid van een „frisch-
Fjke UitdrukkrL' ?Ct .feit- dat een derge-
°°nt aan S heeft kunnen bestaan
Zlnnigheid hPt W6lk een ontstellende licht-
n«n. groote avontuur werd begon-
Die lic^t
?en. Euitschei,8'ueicJil5estond niet alleen aan
»6gin van dpn Enthousiasme bij het
Cr?n gekend °°r>°g bebben ook ParÜs en
siJ wellirht democratische landen
ri,begrepGn .m"?der rticksichtlos agres-
lc° Was van elllcht iets beter wat het
sto^ c c e p t e e r wereldoorlog, maar
Mi h611 hoogstens ft elk land. Er be
te» dreigenci 8radueele verschillen, die
u t0t de* aanval, hetzy tot de
verdediging. Vijf-en-twintig jaar geleden
werd dit sein gegeven.
Wat van deze verdediging, „to make the
world safe for democracy", terecht gekomen
is, is bekend. De democratie is meer be
dreigd dan ooit tevoien, de volken zijn scher
per gescheiden door ideologische tegenstellin
gen dan ooit het geval geweest is. De vrede
van Versailles droeg de kiemen voor een
nieuw conflict in zich, een conflict, dat nu
op het punt schijnt uit te barsten.
De tijd, dat de tweede Augustus een dag
was, waarop in Duitschland in stilte de
fatala vergissing van 1914 herdacht en zich
zelf plechtig beloofde: dat nooit weer!, is al
lang voorbij. 2 Augustus 1939 wordt in
Duitschland gevierd als nationale feest
dag!
Nadat het verdrag van Versailles een
consolidatie van den vrede op een recht
vaardig fundament onmogelijk gemaakt
had, kon de reactie niet uitblijven. Terwijl
verstandigde staatslieden in het buitenland
in de eerste jaren na den oorlog van alles,
ook veel goeds, met het murw geslagen
Duitschland hadden kunnen bereiken, bleef
voldoende toenadering en wil tot samen
werking uit. Daardoor werd de komst van
een autoritair regime van ontevreden
nationalisten mogelijk gemaakt en mede
daardoor werd de jonge Duitsche democra
tie tenslotte te gronde gericht. Wanneer
Duitschland den oorlog gewonnen had, had
het niet anders gehandeld, zeker, Brest-
Litowsk bewijst het. Maar het onthief Lon
den en Parijs natuurlijk niet van de ver
plichting te toonen, dat de democratische
landen inderdaad oeter en humaner waren
dan het door hen zoo gehate „Pruisische
militarisme". Het Fransche weekblad „Ma-
rianne" teekent in een ironische uitlating
niet onverdienstelijk de situatie. „Men stelle
zich een oogenblik voor", aldus ongeveer
het blad, „dat Duitschland den wereldoorlog
gewonnen hadDe wereld zou één leger
kamp geworden zijnde democratie zou
worden bedreigd,nationaliteiten en
rassen zouden zuchten onder de hak van de
Pruisische soldatenlaarsMaar gelukkig
hebben de democratieën den we
reldoorlog gewonnen Met een onver
biddelijke scherpte wordt hier aangetoond
in hoeverre de overwinnaars in gebreke zijn
gebleven en hoe weinig gedaan is om de
wereld een zekerder toekomst te garandee
ren.
Op het psychologisch juiste moment zijn
de overwinnende landen niet tot verminde
ring der bewapening overgegaan en toen,
mede hierdoor, de reactie in de overwonnen
landen opkwam, was het te laat. Het is
daarom, dat een vredesconferentie, tien jaar
na den vrede van Versailles gehouden, zoo
weinig kans had op eenig succes.
En wéér tien jaar later, in 1939, is er nu
nog eenige kans op een wending ten goede?
Is een herhaling der gebeurtenissen van
1914 aanstaande of zyn we in vergelij
king met 1914 nog iets „vooruitgekomen"?
In dit verband wordt wel gewezen op het
feit dat Engelands houding thans volkomen
bepaald is, hetgeen een Duitsche vergissing
nü wellicht voorkom* en op het symptoom,
dat een oorlogsstemming, een enthousiaste
begroeting van het dreigend gevaar, zooals
in 1914, in September 1938 in geen enkel
land aanwezig was. Oók in Duitschland
"'of dit echter voldoende zal blijken te zyn?
Veel optimisme is bij de beantwoording
van deze vraag zek-ir niet gerechtvaardigd.
De oppositie in het Engelsche
Lagerhuis heeft gisteren een amen
dement op de regeeringsmotie inge
diend, dat beoogt om 't Parlement,
dat volgens het besluit van de re
geering van 4 Aug. tot 3 Oct. op
reces zou gaan, reeds op 21 Aug.
weer bijeen te doen roepen. Dit
amendement is met 250 tegen 132
stemmen verworpen, hetgeen, ge
zien de partijenverhouding in het
huidige Lagerhuis, ook niet anders
te verwachten was.
Chamberlain heeft by de indiening der
regeeringsmotie verklaard, dat het Huis er
ten stelligste verzekerd van kan zyn, dat
het land thans gereed is voor iederen nood
toestand. In geval van nood zou het Huis
echter vóór den vastgestelden datum bijeen
geroepen kunnen worden. Bovendien her
haalde Chamberlain de onlangs door hem
gegeven verzekering, dat indien de regee
ring een belangrijke afwijking zou overwe^
gen van haar bekende politiek, het parle
ment in de gelegenheid gesteld zou worden
zich daarover uit te spreken zonder op het
einde van het reces te mpeten wachten.
Greenwood voor Labour en Sinclair voor
de liberalen bestreden beiden het voorstel
der regeering op grond yan de gevaren van
den internationalen toestand.
Greenwood zeide te vreezen, dat de re
geering „den verkeerden kant opgaan" zou,
wanneer het Parlement eenmaal met vacan-
tie was.
Hij diende hierop een amendement in op
grond waarvan het Lagerhuis op 21 Augus
tus in plaats van op 3 October zou moeten
bijeenkomen. Hij betoogde, dat de toestand
waakzaamheid vereischt en dat behalve
begrip voor de komende weken, de verden
king bestond, dat wanneer het Huis zou uit
eengaan de regeering een draai zou nemen
Spreker protesteerde tegen het besluit der
regeering in deze weken van crisis, welke
misschien ernstiger is dan wij ooit hebben
gekend. De bevolking van dit land heeft
geen last van „jitters" (zenuwen), doch de
wetenschap, dat over drie weken het Par
lement weer zou bijeenkomen zou naar de
meening van Greenwood de geestkracht der
bevolking versterken en haar vertrouwen
vergrooten.
Churchill, die zich by de critiek der oppo
sitie aansloot, verklaarde, dat Engeland vei
liger is wanneer het Lagerhuis bijeen is, en
de macht en de wil van het Huis de macht
der regeering versterken.
Hij zeide, dat Dutischland 2 mil-
lioen man onder de wapenen heeft
en dat wanneer voor einde Augus
tus een nieuwe lichting opkomt er
automatisch anderhalf millioen man
bijkomen. Langs de geheele Pool-
sche grens van Dantzig tot Krakau
zijn aanzienlijke concentraties van
Duitsche troepen en worden voor
bereidingen gemaakt voor een snel
len opmarsch.
Alleen al bij Breslau bevinden
zich vijf divisies in mobilisatietoe
stand. De wegen door Tsjechoslowa-
kije naar Polen worden door daar
toe gedwongen Tsjechoslowaaksche
arbeiders in een zoo goed mogelij
ken staat gebracht. Een groot aantal
openbare gebouwen en scholen zijn
in groote deelen van Tsjechoslowa-
Icije althans in Bohemen in ge
reedheid gebracht voor de even-
tueele opname van gewonden.
Er is voorts een vreemde toestand
in Tirol een zeer veel beteeke-
nende toestand in zooverre deze
een bewys voor de spanning is, daar
Hitier bereid is geweest iets te doen,
dat hem zwaar moet zijn gevallen,
doch dat geschied is, daar hy zeker
wilde zijn van zijn Italiaansche
bondgenooten.
In zijn antwoord verklaarde Chamber
lain, dat een aannemen van het amende
ment van Labour, het aannemen van een
motie van wantrouwen in een anderen vorm
zou beteekenen, reden waarom hij het Huis
vroeg het amendement te verwerpen. Het
geen geschiedde.
Het agentschap Rador meldt, dat,
aangezien de Hongaarsche regee
ring te Boekarest heeft laten we
ten, dat zij maatregelen trof om de
scheepvaart op de Boven-Tisza te
verbieden, de Roemeensche regee
ring besloten heeft, de onderhande
lingen te Sinaia welke beoogen
conventies op te stellen voor de
scheepvaart op de rivier, te her
vatten.
Voorts zal een gemengde Hon-
gaarschRoemeensche commissie
een onderzoek instellen naar de
jongste incidenten.
Eén Hongaarsch regeeringsambtenaar
heeft verklaard, dat Roemenië het Hongaar
sche voorstel tot aanwijzing van een ge
mengde militaire commissie voor het instel
len van een onderzoek naar de grensinci
denten bij Tecsoe heeft aanvaard.
Onderhandelingen hervat.
De Roemeensch-Hongaarsche onderhan
delingen over de economische betrekkingen
en de verbindingswegen zijn gisteren her
vat. De spanning schijnt te verminderen, nu
beide regeeringen zyn overgegaan tot be
studeering der uit de streek der incidenten
ontvangen rapporten.
Lord Stanhope, Engelsch minister van
marine, heeft tijdens het debat in het Hoo-
gerhuis over de afschaffing van duikbooten
een verklaring gegeven hoe het kwam, dat
de aanvallen van duikbooten in de Middel-
landsche Zee, welke geleid hadden tot de
conferentie van Nyon, prompt ophielden.
Hij zeide, dat de maatregelen tot bestrijding
van de duikbooten sinds den laatsten oor
log inderdaad buitengewoon waren ontwik
keld. Ik geloof, aldus lord Stanhope, dat de
marine-autoriteiten van gevoelen zyn, dat
wy onder gewone omstandigheden duik
booten kunnen verjagen en bestrijden, wan
neer wij dit bijzondere apparaat gebruiken,
dat ik niet nader zal aanduiden en dat de
zekerheid geeft hen op te sporen. Ik geloof,
dat anders naties, die meening zyn toege
daan. Ik geloof niet, dat zij dit apparaat heb
ben of iets dat er op lijkt. Toen werd aange
kondigd, dat Groot-Britannië ingeval de
duikbootaanvallen in de Middellandsche
Zee zouden voortduren het gerechtvaardigd
zou achten, in dat gebied duikbooten tot
zinken te brengen, hielden de aanvallen
van duikbooten stipt op. Ik geloof, dat dat
de erkenning is, dat ons land dan toestand
op dat punt meester is.
Lord Stanhope legde deze verklaring af
tijdens het debat over een door lord Mot-
tistone (liberale oppositie) ingediende mo
tie, waarbij werd voorgesteld om in het be
lang der menschelijkheid het duikbootwapen
af te schaffen. Lord Mottistone nam zyn
motie terug. Het Hoogerhuis ging vervolgens
uiteen.
In antwoord op een interpellatie van een
lid der regeeringspartij over de anti-Hon-
gaarsche propaganda in Slowakije heeft de
Hongaarsche minister van buitenlandsche
zaken, Csaky, verklaard, dat de Hongaar
sche regeering, naar aanleiding van zekere
door Slowaaksche leiders uitgesproken anti-
Hongaarsche radioredevoeringen, stappen te
Bratislawa heeft gedaan. Daarop heeft de
Slowaaksche regeering schriftelijk geant
woord, dat dergelijke anti-Hongaarsche uit
latingen niet in den gecontroleerden tekst
der redevoeringen voorkwamen doch later
waren toegevoegd.
De Hongaarsche regeering heeft deze
uitlegging aanvaard, doch zou maatregelen
nemen, indien de propaganda zou voortdu
ren. De regeering, aldus Csaky, hoopt bo
vendien, dat de houding der Slowaken
weldra zal veranderen. De handelsonder
handelingen, die oorspronkelijk voor eind
Juli waren vastgesteld, heeft men moeten
uitstellen.
Csaky zeide, dat de gelaakte Slowaaksche
houding slechts door een klein aantal lei
ders gedeeld wordt.
Vliegongeluk. Nabij Le Lavandou
(Fr.) is gisteren een militair vliegtuig neer
gestort. Twee inzittenden werden gedood en
twee gewond.
Autbus in ravijn gestort. Nabij
Quesda (Spanje) op den weg van Peal naar
Becerro is een autobus geslipt en in een
ravy'n gestort. Acht personen werden ge
dood en zes gewond.
Zie vervolg Buitenland pag. 4, 2e blad.
