DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. 25, ->Z T°ki°' De kabinetscrisis. No. l»2 Vrijdag 4 Augustus 1939 141e Jaargang Engelsche waarschuwingen aan Japan. Steun aan China's munt wordt beschouwd „in het licht der zeer vele andere financieele overwegingen". Het Hoogerhuis over Moskou, Dantzig en Tokio. Q|g emeene toestand. Poolsch protest te Dantzig verwacht. Militaire voorbereidingen duren voort. De Poolsche regeering zal voorts haai Jhr. De Geer formateur. i ALKMAARSGHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maa. Jen bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2—, iranco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE AD VER 1'ENTIKN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groofe contracten rabat. Groote letters laar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HKRMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeurs C. KRAK. Hoofdredacteur: Tf. N. ADEMA. Bij den aanvang der debatten in het Hoogerhuis over de buitenland- sche politiek heeft Lord Snell (La- bouroppositie) Lord Halifax, den minister van buitenlandsche zaken, de verzekering gegeven dat zijn motie, waarin hij de aandacht der regeering vestigt op den huidigen toestand der buitenlandsche poli tiek, niet de bedoeling heeft hem eenig ongemak te bezorgen of in verlegenheid te brengen bij de ernstige aangelegenheden, welke hij dagelijks onder oogen moet zien, doch dat een der essentieele voor waarden van de democratie is, dat zoowel de natie als de regeering voldaan moeten zijn over den loop der openbare zaken. Sprekende over China gaf Lord Snell uit drukking aan de hoop, dat Lord Halifax in staat zal zyn de verzekering te geven dat de politiek der regeering ten aanzien van China niet veranderd is en waarschijnlijk niet veranderd zal worden en dat de regee ring voort zal gaan met steun te bieden aan de Chineesche munt. Na gevraagd te hebben naar de interpretatie van de formule van Tokio, Welke z.i. dichter komt bij een hulp beden aan den invaller in China dan eenige Britsche regeering diende te doen, verklaar de Sneli dat het niet aan Groot-Britanmë staat den invaller van een bevriende natie te helpen, in het bijzonder niet van een natie, waar Groot-Britannië uitgebreide belangen heeft. Ten aanzien van Rusland zeide Snell, dat toestand voortdurend teleurstellend schijnt, en hoewel hij niet aannam, dat Groot-Britannië alleen verantwoordelijk is, kon hij niet nalaten te doen opmerken, dat de spoed, waarmede de formule te Tokio tot stand is gebracht, verschilt van het erger lijke dralen te Moskou. Burggraaf Cecil drong er ook bij de regee- nng op aan een duidelijker uitlegging te geven van haar politiek in het Verre Oosten. u veroordeelde scherp de door de Ja panners in China bedreven wreedheden en sprak van een merkwaardige gelijkenis t-s- ,c Politiek van Japan en die van het autdige regiem in Duitschland. cil wenschte een gelijke gedragslijn als ver. Staten. van°^ Davies Protesteerde tegen het besluit tf ef premier het parlement tot October Wagen. Hij hoopte van Lord Halifax verdere inlichtingen te vernemen over de onderhandelingen met Rusland, welke in zekere kringen ernstige achterdocht hebben gewekt ten aanzien van de ware bedoelin gen der regeering. Hij wenschte de regeering geluk met haar besluit een militaire missie naar Moskou te zenden, doch betoogde, dat de minister van buitenlandsche zaken of een van diens col lega's de missie diende te vergezellen om verder uitstel te voorkomen. Ten aanzien van Dantzig betoogde Davies dat niet kan worden toegestaan dat de za ken op haar beloop worden gelaten, doch dat stappen dienen te worden genomen ter verzekering van de heiligheid der interna tionale verdragen. Tenslotte drong spr. aan op steun aan China. Lord Samuel sloot zich aan bjj Lord Snell en Lord Cecil en drong er by de regeering op aan duidelijk te maken dat dé formule van Tokio geen wijziging meebrengt in de politiek tegenover China en dat dit betrek king heeft op de noodzakelijkheid van steun- verleening aan de Chineesche munt, hetgeen thans een vitaal belang is bij den strijd tus- schen China en Japan. Lord Elibank betoogde, dat het een ver raderlijke daad jegens China zou zyn indien implicite zou worden erkend dat de Chinee sche nationale dollar niet langer de goede munteenheid is. Dit zou een daad zijn, welke China nimmer zou vergeven. Daar om drong hij er op aan dat Lord Halifax uitdrukkelijk zou zeggen, dat bet niet de bedoeling is het zilver van Tientsin uit te leveren of de nieuwe Japansche munt in China te erkennen. De verklaring van Chamberlain was op dit stuk niet zeer stel lig. Samenwerking met de Ver. Staten achtte ook Elibank noodig. Halifax antwoordt. In zyn antwoord heeft Lord Halifax in de eerste plaats het Verre Oosten behandeld. Hij zeide dat in verscheiden redevoeringen was betoogd, dat de formule, welke onlangs met Japan was aangegaan, Groot-Britannië verplicht tot een fundamenteele wijziging in zyn politiek, „dat wy door de formule te onderteekenen den oorlogstoestand in China erkennen", dat het „in stryd is met den geest onzer verplichtingen op grond van de resoluties van den Volkenbond", dat „het 't gevaar medebrengt het Negenmogendhe- denverdrag te schenden", en in het alge meen dat het een daad vergoelijkt, welke wy vroeger hebben afgekeurd. Ik wensch te verklaren, aldus Halifax, dat naar mijn meening degenen, die een dergelijken ge- dachtengang volgen, onbekend zyn zoowel met de bewoordingen der formule als met de interpretatie, welke de regeering er aan geeft. De Japansche regeering heeft de Britsche regeering nimmer gevraagd haar politiek om te gooien en de Britsche regeering zou dat ook nooit kunnen doen, indien haar dat zou worden gevraagd. Al wat wij met deze formule hebben gedaan, is te trachten de feiten vast te stellen zooals zy, naar ons voorkomt, bestaan en te probeeren op prac- tische manier den achtergrond te beschou wen van den toestand, zooals deze te Tientsin is ontstaan. Een regeling moet gevonden worden, die de Engelsche betrekkingen met China niet schaadt. Velen zullen dit een te optimisti sche verwachting noemen. De regeering ziet zich verplicht de blok kade van Tientsin -en de toenemende agita tie tegen Britsche belangen in deze deelen van het bezette China zeer ernstig op te vatten. De Japansche regeering en het Japansche volk moeten erkennen, dat, indien deze agi tatie voortduurt, indien zy deze niet kan voorkomen, de betrekkingen tusschen deze beide landen steeds moeilijker zullen wor den. Er is reeds gezegd, dat wy op verscheiden punten één lyn trekken en in nauw contact staan met de Ver. Staten en Frankrijk. Ik kan my zeer goed de omstan digheden voorstellen, welke ook de Britsche regeering er toe zouden kunnen brengen haar voornemen ter kennis te brengen het handels verdrag met Japan op te zeggen, doch, zooals de premier Zaterdag in het Lagerhuis heeft gezegd, is dat een aangelegenheid, welke een zeer nauwkeurige overweging vereischt en waarvoor een grondige gedach- tenwisseling met de Britsche domi nions in ieder geval noodig zou zyn. Er zijn verschillende oplossingen voorgesteld met betrekking tot de Chineesche valuta en de zilvervoor- raden van Tientsin, doch geen een schijnt bevredigend. De Britsche re geering blijft alle mogelijkheden on derzoeken, doch wij zullen onze verplichtingen jegens de Chineesche regeering of andere onderteeke naars van het Negenmogendheden- verdrag niet uit het oog verliezen. De kwestie van een verdere steun- verleening aan de Chineesche munt zal beschouwd worden in het licht van zeer vele andere financieele overwegingen en verplichtingen van Groot-Britannië. Ten aanzien van het geval van kolonel Spear is de toestand zeer onbevredigend. Er is geen verklaring gegeven voor het lange vasthouden van Spear en der Japansche re geering is geen twijfel gelaten over de ge voelens der Britsche regeering. Ik geloof echter niet, dat het boven dc kracht van mannen van goeden wil is, een oplossing te vinden, welke recht doet we dervaren aan China en rekening houdt met de belangen van andere by het Verre Oos ten betrokken mogendheden. De toestand in Europa. Overgaande tot een bespreking van den Europeeschen toestand en meer in het by- Besprekingen aan hd Lnmn_ -g UUII het Conto-meer. ^me,aiHiras^e^5s..van JaPan te Berlijn en te Villa F*» Juna en Tosjio Sjiratori gek°men om te s™ i?et Com°-meer b«een aantrekken v» ,Pn over het nauwer Japan verhwi" Politieke banden, welke ^at de SVmr(,aan de »as"-mogendheden. te Berlijn en t e®n van de ambassadeurs na*r de as" h ü-Vee! sterker uitgaan Seering het PB,arJ bÜ de Japansche re- *®®t ieder dat 'f' is hekend. Bovendien et buiten'lanri apanscbe diplomaten in ?0eilÜk in beriJ^ ^Un re8eering even houden als dit h t"8 unnen worden ge- ^he militairen u,8 geva' 's met de Japan- grenzen op exnerrt"8" z.e buiten de lands- SSe binding 'eT z^n' Laatst werd de hun regeerapansche diplomaten onstreerjj to wel zeer duidelijk gede- i dat de amhac e5nstlge geruchten gin gen stellen aan^ri 68n "ultimatum" 1 aansluiting werd „ge- °sjimande "^geen bericI?t is dus het bo- ^•^SjirCK D d e 3? Sjiratora t°at d om Tm^eden teneinH <:ontact met elkaar den ij t° alsnog gehe^ nnen te beramen de hjn «an j8an de "as" te bin" Polrtiek. 4)11 an de door hen gevoer- AmuSant 0 bericht wel „De beide Japansche diplomaten hebben aan de pers verklaard, dat zy Villa Este hebben gekozen als plaats voor hun bespre kingen omdat graaf Ciano en von Ribben- trop, de ministers van buitenlandsche zaken van Italië en Duitschland, hier de bespre kingen hebben gehouden over het sluiten van de verdragen, welke zoo vruchtbaar zijn voor de welvaart en macht van de beide be vriende mogendheden, die tezamen met Japan het anti-Komintern-verdrag hebben gesloten. Dit is een goed voorteeken voor de Japansche diplomaten, die een eventueele nauwere aansluiting van Japan aan de po litiek van de „as" hebben besproken". Men verwacht dus, dat de „geest van sa menwerking", die de besprekingen tusschen Ciano en von Ribbentrop zoo heeft begun stigd, nog steeds zijn heilzamen invloed zal doen gelden en het komen tot overeen stemming zal vergemakkelijken. Maar de regeering te Tokio zit nu eenmaal heel ver van Villa Este.... De gunstige sfeer, die de plaats aan het Comomeer eigen is, zal zyn invloed geen halve aarde verder doen ge voelen. Al komen dus de Japansche diplo maten uit Berlijn en Rome zélf zoo onder den invloed van de bekoring die het meer met zijn wuivende palmen aan menschen uit stoffige en warme steden biedt, dat een onderlinge overeenstemming gauw bereikt is.... de regeerders te Tokio hebben vele zor gen, die het aangaan van een nauwe over eenkomst Vooralsnog niet aanlokkelijk ma ken. Een nauw samengaan beteekent: nieu we haken en oogen, de mogelijkheid, ge mengd te worden in een Europeesch con flict en op het oogenblik. vooral: een vernie tiging van de kans op een welwillende neu traliteit van Londen. De kans is dus voor de heeren Osjima en Sjiratori op het oogenblik niet zeer gun stig. Toch lijkt het lang niet uitgesloten, dat deze kans keert. De onderhandelingen in Tokio stagneeren tengevolge van te hooge Japansche eischen t. a. v. het in Tientsin aanwezige Chineesche zilver. De Japansche bladen worden ongeduldig. Engeland toont een resoluter houding in het Verre Oosten aan na de van te voren tot stand gekomen principieele „overeenstemming" over den „achtergrond" van het conflict te Tientsin mocht worden verwacht. De ruggesteun van Amerika zal aan dit krachtiger optre den niet vreemd zijn. Alleen de houding i. a. v. den steun aan de Chineesche munt is niet duidelyk. Dat de Britsche regeering door thans te verklaren, dat de Chineesche dollar blijvend zal worden gesteund, de on derhandelingen te Tokio benadeelt is te verwachten. Niet ondenkbaar is het, dat hierdoor een definitiefe verklaring nog uit blijft. Ook bestaat de mogelijkheid, dat het al of niet steunen van de Chineesche munt zal afhangen van het verloop der onder handelingen te Tokio. Het is werkelijk te hopen, dat de onderhandelingen niet zul len leiden tot het opofferen van China, dat in zijn strijd tegen den Japanschen invaller een beter lot verdiend heeft. Door de stag natie in de onderhandelingen, evenals door de door Japan gesteunde anti-Britsche ac tie lijkt de kans hierop op het oogenblik kleiner. En daardoor tegelijkertijd de kans op een nauw samengaan van Tokio met de „as" grooter. En ook op een algemeen Europeesch conflict? zonder tot de kwestie der onderhandelingen met Sovjet-Rusland zeide Lord Halifax o.m., dat de Britsche regeering de leiding had genomen by de pogingen een combina tie te organiseeren om tegenstand te bieden aan agressie. Men dient niet alleen de debet- zijde van de pogingen te zien. Uitgaande van het principe van een nauwe samenwer king met Frankrijk heeft de regeering haar waarborg aangenomen aan Polen en Roeme nië. De drie partyen onderhandelingen met Rusland hebben ten doel de versterking der strijdkrachten tegen een mogelijke agres sie en het zal wel erkend worden dat het verschaffen van een instrument, dat met alle mogelijkheden rekening houdt een zeer in gewikkelde taak is, welke onvermijdelijk aanleiding moet geven tot een zeker ver schil van opvatting. Wij weten ook, dat het probleem ingewikkeld is door de noodzake lijkheid te trachten te voorzien in het geval van een nieuwe techniek van indirecte agressie. De drie regeeringen zijn het er volkomen over eens, dat het noodig is te trachten in dat geval te voor zien, doch de geschillen, die gerezen zijn, houden verband met den nauw- keurigen vorm, waarin het begrip indirecte agressie moet worden om lijnd. Ons gemeenschappelijk doel is een for mule te vinden, welke waarschijnlijk het begrip indirecte agressie zal dekken zon der in eenig opzicht inbreuk te maken op de onafhankelijkheid of neutraliteit van andere staten. De voorstellen der Britten en Franschen kwamen de Sovjet-regeering onvoldoende ruim voor, terwijl haar formule Engeland en Frankrijk te vergaand scheen. De Sovjet-regeering heeft er den voor keur aangegeven zonder het tusschensta- dium van een voorloopige overeenkomst zooals met Polen en Turkije over te gaan tot de opstelling van de formule van een over eenkomst en de bewoordingen van die for mule eiSthen een nauwkeurige overweging Een Britsche minister zou in Moskou niet spoediger succes hebben gehad. Het feit, dat de regeeringen van Groot- Britannië en Frankrijk besloten hebben haar militaire ypissies uit te zenden naar Moskou zij vertrekken Zaterdag vóór een overeenkomst op politieke punten is gesloten, moge als beste bewijs gelden voor het goede vertrouwen en de vastberaden heid der Britsche regeering. Verwacht mag worden, dat deze stap de beraadslaging zal vergemakkelijken over de politieke kwesties, welke zullen voort gaan tegelijk met de militaire beraadslagin gen. Dantzig. T.a.v. Dantzig verklaarde Halifax, dat hij het niet nuttig achtte een internationale strijdmacht naar Dantzig te detacheeren. Dit wil echter niet zeggen, dat de regeering den toestand niet met de grootst mogelijke aan dacht gadeslaat en dat zy niet ontvankelijk zou zijn voor de toekomst van den Europee schen vrede. Spr. betreurde de moeilijkhe den die zich voordoen bij de onderhande lingen over een leening aan Pelen. De politiek der Britsche regeering is, naar ik hoop, voldoende duidelyk en het is niet noodig deze te herhalen. Wij hebben ge tracht de positie van dit land kristalhelder te maken. Wij hebben geen agressieve be doelingen, ook met onze bondgenootschap pen niet. Wy hebben geprobeerd het dub bele doel der Britsche politiek te definiee- ren eenerzyds onze houding tegenover een agressie, anderzijds onze bereidheid, indien men geweld of dreigingen van geweld laat varen, ons aan te sluiten bij het opbouwend werk van de vestiging van een vreedzame orde. Wij hebben al het mogelyke gedaan om de krachten van den vrede te organiseeren, de afschrikwekkende middelen van den oorlog te versterken. Van geloofwaardige zijde wordt te Warschau vernomen, dat de Poolsche re geering heden den senaat van Dantzig een nota zal overhandigen, waarin wordt ge antwoord op de nota van den senaat van 30 Juli. In deze Poolsche nota zal het standpunt van de Poolsche regeering in zake de voornaamste punten van het ge schil tusschen Polen en de Vrije Stad uit een gezet worden, in de eerste plaats t.a.v. het vraagstuk van de margarine-fabriek Amada, waaop de Poolsche reegering sanc ties heeft toegepast omdat door het af schaffen van de douane-inspecteurs, het niet mogelijk is de goederen van de firma in Polen toe te laten. De maatregel is een antwoord op de moeilijkheden, welke de Poolsche douane-iflspecteurs in den weg worden gelegd. De regeeringspersdienst meldt: H. M. de Koningin heeft heden ochtend ten paleize Soestdyk in audiëntie ontvangen den minister van Staat, jhr. mr. D. J. de Geer en hem de opdracht gegeven tot vorming van een kabinet. Jhr. de Geer heeft verzocht deze opdracht in beraad te mogen houden. standpunt uiteenzetten t.a.v. het vraag stuk van het aantal der douane-inspec teurs, waarvan de senaat beperking heeft gevraagd. Volgens mededeelingen van welingelichte zijde zal de Poolsche regee ring deze eischen van den. senaat van de hand wijzen, hierbij wijzend op de over eenkomst van 9 November 1920, waarbij de inspectie van de douane wordt gere geld en waarbij wordt bepaald, dat alleen Polen het aantal inspecteurs kan vast stellen. De nota eindigt met een waarschu wing, geen ondoordachte stappen te doen en geen wijziging te brengen in den status quo van de douanegrëns tusschen Dantzig en Pruisen, zooals door ie Dantziger pers werd voorge steld. Het opheffen van deze grens zal worden beschouwd als een onmiddel- lyken aanval op de levensbelangen van Polen in de vrije stad, welke Polen tot eiken prijs wil verdedigen. Gevangenen in vrijheid gesteld. Na een energiek vertoog van den Pool- schen commissaris-generaal bij den senaat hebben de autoriteiten van de Vrije Stad vier Polen ,die tot langdurige gevangenis straffen waren veroordeeld, in vrijheid ge steld, voor de straffen geboet waren. De hermilitariseering van Dantzig duurt voort. De leden der militaire formaties in de Vry'e Stad hebben een verklaring moe ten teekenen, waarbij zij zich verbinden ter beschikking van de autoriteiten te blijven tot Dantzig by Duitschland zal zijn gevoegd. Er wordt energiek gewerkt aan de versterking van verschillende strate gische punten ,ir. het by zonder by de heu vels van Bischofsberg en Hagelsberg. In den nacht van 4 op 5 Augustus zullen op het vliegveld te Langfur vlieg- en lan dingsoefeningen worden gehouden door vliegtuigen van de nationaal-socialistische formaties. Gouwleider Forster heeft giste ren een inspectietocht gemaakt om zich van den stand der versterkingswerken op de hoogte te stellen. De laatste ontwikkeling te Dantzig is de weigering van de Dantzigers om levens middelen te verkoopen aan de Poolsche douane-ambtenaren. Een vertegenwoordiger van het Poolsche ministerie van Handel heeft zich naar Dantzig begeven, om de aangelegenheid te bespreken. Instorting bij bruggebouw te Wupper- tal. - Een stellage, gebruikt by den bouw van een betonnen brug in een kalksteengroeve te Wuppertal (Duitschland) is ingestort, waardoor een aantal arbeiders meegesleurd werden. Men heeft reeds drie lijken te voor schijn gebracht, terwijl van de vijf ievend bovengebrachte arbeiders vier zwaar ge wond zyn. Beperking van de benzine-verkoop. Te Berlijn werd gisteren een beperking van de benzine-verkoop geconstateerd. Sommige benzine-stations leverden slechts 10 liter tegelijk aan vaste klanten en aan anderen niet meer dan 5 liter. Hetzelfde was te Ham burg het geval. Men weet niet of men hier te doen heeft met een algemeene beperking van het benzine-gebruik. Zie verder Buitenland pag. 3, Ze blad. i.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1