DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Snelle oplossing van het
probleem Dantzig?
Hitier zou binnenkort den
rijksdag bijeenroepen.
Palestina-Witboek afgekeurd.
No. *94
Vrijdag 18 Augustus 1939
141e Jaargang
Chodacki weer terug in
Dantzig.
525? darhaar p°gingen eerst
Eenstemmig besluit van de
mandaat-commissie.
Nieuwe interpretatie van het
mandaat
De algemeene toestand.
Csaky's
particuliere
bezoeken
i—Nerveuze stemming.
De grens gesloten.
*ir*
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maa. Jen bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, tfroofe
contracten rabat. Groote letters iaar olaatsrultwfe.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De oplossing van het probleem-
Dantzig, aldus verklaart men in natio-
naal-socialistische kringen in Berlijn, is
niet meer een kwestie van weken, doch
van dagen, indien men de situatie van
het oogenblik vergelijkt met de gebeur
tenissen, die aan de bezetting van het
Sudeten-land voorafgegaan zijn.
De diplomatieke bedrijvigheid gaat in
versneld tempo voort. Een aantal be
langrijke diplomatieke conferenties heeft
elkaar zeer snel opgevolgd en men
spreekt thans over de mogelijkheid van
een nieuwe ontmoeting tusschen Ciano
en von Ribbentrop.
Voorts gelooft men, dat een bijeen
roeping van den rijksdag te verwachten
is. Hitier zou dan voor den rijksdag een
verklaring afleggen.
De Poolsche hooge commissaris te Dant
zig Chodacki, is intusschen naar Havas
meldt, vanmorgen reeds in de vrye stad
teruggekeerd na zyn bezoek aan Warschau,
waar hij minister Beek verslag heeft uit
gebracht over zijn besprekingen met den
volkenbondscommissaris, Burckhardt en
den president van den senaat, Greiser.
Razzia in Dantzig.
Sisteravond hebben agenten van de Ge-
«tspo en S S.-mannen een razzia gehouden
is bet grootste koffiehuis te Dantzig, het
«Deutsche Haus". Drie personen werden
gearresteerd.
Deze maatregel staat in verband met de
geheime anti-Hitleriaansche propaganda,
die op het oogenblik gevoerd wordt en een
zekere opschudding onder de nationaal-
socialistische leiders veroorzaakt heeft.
Voorts wordt gemeld, dat de tankver
sperringen en het luchtafweergeschut in
Dantzig sedert gisteren speciaal bewaakt
worden, hetgeen onder de bevolking eenige
zenuwachtigheid heeft teweeg gebracht.
De Duitsche eischen.
Als op het bevel van hoogerhand publi
ceerden de Duitsche bladen gisteren artike-
cn, waarin de Duitsche eischen ten aan
zien van Dantzig en den Corridor tegelij-
r/t)d worden besproken.
Corridor is onvereenigbaar met de
r ^an bet Duitsche volk", verklaart bij-
^tjjeeld de „Westfalische Landeszei-
kw(>er''^ran't^Urter Zeitung", die dezelfde
boiH 16 t0t een eerezaak verklaart van de
cretp as'[noSendheden, schrijft: „Het con-
Danr prob'eem zal zich concentreeren op
ftede'8 6n ^6n ^00^sc^en Corridor. Hier-
«j. .u worden de gemeenschappelijke
die nMV3n ^'^chland en Italië gesteld,
rentio^ ?eer op een internationale confe-
dat Ti, °even te worden besproken, om-
kinr Lit6 lang niet meer voor bespre-
vatbaar zijn".
°P het'f V.er^and dient te worden gewezen
openvni„e' de Duitsche pers op twee
8e"s od ri ^antz'8 alleen en vervol-
In Politfel» v rid°r e" Dantzig tegelijk-
den indruk ngen te Berlijn heeft men
«en gevolg'- deze wÜziging van tactiek
ten van d 'S V8n de onverwachte resulta-
a®nzien va r?ersie Pr°Pa8anda-actie ten
te hebben 1 antzi®- Men schijnt te Berlijn
eiach ten ?nstateerd, dat de Duitsche
Dantzigers nen Van het recht van 400000
in het tf1-?6" over bun *ot te beschik-
Semaakt dnr. U1'en^and geen indruk heeft
*cht min, r voorbeeld van zeven a
^De Zijn b«oofdChen' d'e Van ditzelfde
'ende een'vpnl^j1 het arugement betref-
C°st-pruis rbinding tusschen het rijk en
®uitschlanH inSu de propaganda van
en dienen Tn v. 'ten^and beter te kun-
j?rklaart men ?fVOegde Duitsche kringen
j!tschland PP ans' dat deze eisch van
ft.diplomatiPjlnatuurlijke zaak is".
etÜner Börspn me(*ewerker van de
Jrde gisteren hr u"8" Megerle' Publi"
eet> artikel 6ns een D' N- B.-tele-
onri het Duitcp'u waann bij de rechtsposi-
arzoek onder, oolsche geschil aan 'n
aar aanl erpt-
lln|arschalk Van de verklaring van
dat er geen recht
is, volgens hetwelk de één slechts geven en
de ander slechts nemen kan, verklaart Me-
gerle, dat Duitschland juist tot nog toe ge
geven heeft, terwijl Polen genomen heeft
en wel in 1919 en in 1920.
Na een opsomming van hetgeen Polen
volgens hem aan Duitschland ontnomen
heeft, verklaart Megerle, dat het slechts
begrijpelijk is, dat Duitschland thans van
Polen, tenminste iets wil terugvorderen en
het begane onrecht gedeeltelijk goedge
maakt wil zien.
De „zenuwenoorlog".
Terwijl de Engelsche bladen vol staan
met berichten uit de verschillende hoofd
steden over z.g. „vredesplannen", verneemt
Reuters diplomatieke redacteur, dat in of-
ficieele kringen van eenige vredesconferen
tie niets bekend is.
Het gerucht over een plan voor een vier-
mogendhedenconferentie wordt te Londen
slechts beschouwd als een nieuwe zet in den
z.g. „zenuwen-oorlog", waardoor men in
Poolsche kringen wantrouwen wil zaaien
ten aanzien van de werkelijke Engelsche
bedoelingen en bovendien van „oorlogs
zuchtige democratieën" wil spreken, die de
„vredesplannen" verwerpen.
Men staat te Londen op het standpunt, dat
Polen, als direct belanghebbend land, aan
een conferentie zou moeten deelnemen, ter
wijl ook de Sovjet-Unie niet terzijde zou
kunnen worden gelaten.
Men zegt verder, dat 't niet de zaak der
Britsche regeering is, te beoordeelen, of een
dergelijke conferentie wenschelyk zou zijn.
Men heeft te Londen de grootste waar
deering voor de bewonderenswaardige
kalmte en het geduld van de Poolsche re-
geerir.g tegenover de steeds toenemende
provocaties. Ook in Britsche kringen gevoelt
men thans geen nervositeit
Poolsche pers over de Duitsche
campagne. -
De Poolsche pers vestigt naar het P. A. T.
meldt, de aandacht op symptomen, welke
doen blijken, dat Duitschland ten aanzien
van Polen de „Sudeten-tactiek" zou willen
toepassen. De bladen verklaren eenstemmig,
dat dit procédé geen enkele kans van slagen
zal hebben.
Volgens de „Kurjer Poranny" hopen de
Duitschers, dat de zaken den volgenden
loop zullen nemen: De internationale span
ning zou tot de uiterste grenzen worden op
gevoerd. Europa, geplaatst voor een onmid
dellijke oorlogsdreiging, zou handelbaar
worden en een nieuw München aanvaarden.
Dan zou Duitschland een „definitieven
vrede" voorstellen tot den prijs van „onbe-
teekenende concessies". Indien Europa in
bevestigenden zin antwoordt, zou dat zijn
De volkenbondscommissie voor de
mandaten geeft In haar verslag, dat
aar den volkenbondsraad zal worden
voorgelegd, eenstemmig te kennen, dat
de Palestjjnsche politiek der Britsche
regeering, zooals die in het Witboek is
uiteengezet, niet in overeenstemming
is met de interpretatie, die de com
missie aan het mandaat over Palestina
geeft
Dit verslag heeft betrekking op de
bijeenkomsten der commissie in Juni,
toen minister Malcolm Mac Donald
persoonlijk de vraagstukken met de
commissie heeft besproken.
Terwijl de meening der commissie ten
aanzien van het Witboek eenstemmig is,
bestaat er echter verschil van meening met
betrekking tot de vraag, of het mandaat
geen ruimte zou kunnen bieden voor een
nieuwe interpretatie, welke, met behoud
van de voornaamste beginselen, soepel ge
noeg zou zijn, om de politiek van het
Witboek niet in strijd daarmede te doen
zijn.
Drie van de zeven leden der commissie
hebben zich, volgens het verslag, op het
standpunt gesteld, dat in dat geval de in
Palestina bestaande omstandigheden de
politiek van het Witboek zouden recht
vaardigen, indien de yolkenbondsraad. zich
daartegen niet zou Terzetten.
De vier andere leden echter achtten zich
niet in staat te verklaren, dat de politiek
van het Witboek in overeenstemming met
het mandaat is.
De commissie was echter eenstemmig
van meening, dat de overwegingen, vervat
in het rapport der koninklijke commissie
van 1937 en de meening, in dat zelfde jaar
door de mandaatcommissie uiteengezet,
haar toepasselijkheid niet hebben verloren
en dat men zich op het juiste oogenblik de
oplossingen ,in deze beide documenten aan
gegeven, met uitzondering van de instel
ling van twee onafhankelijke staten, moet
herinneren.
De commissie brengt by het uitbrengen
van haar verslag dank aan de mandataire
mogendheid voor haar houding jegens den
moreelê demobilisatie beteekenen en zou een
Duitsche vrede kunnen worden gedicteerd.
De Duitschers vergeten evenwel, aldus het
blad, dat de atmosfeer in Europa sinds ver
leden jaar volkomen gewijzigd is. De mo
gendheden zijn vastbesloten, zich te ver
zetten tegen iedere nieuwe Duitsche ver
overing. De Duitschers vergeten ook, dat zij
te doen hebben met Polen, dat zich niet zal
laten intimideeren en vastbesloten is te
strijden, desnoods alleen".
volkenbondsraad en in het bijzonder aan
MacDonald voor de helderheid van zijn be
toog en zijn onuitputtelijke geduld.
In een uitvoerig Britsch antwoord, ver
vat in een op 5 Augustus 1939 gedateerd
memorandum van 't Foreign Office, wordt
betoogd, dat de mandataire mogendheid,
die verantwoordelijk is voor het bestuur
van Palestina, politieke overwegingen niet
terzijde kan laten. Wat het immigratie-
vraagstuk betreft, het Witboek van 1922
beteekende slechts, dat de immigratie het
economische opnemingsvermogen van
Palestina niét te boven zou gaan. Het be
doelde nooit de mogelijkheid uit te sluiten,
dat het immigratiequotum beneden dat
peil zou dalen met het oog op andere gel
dige overwegingen. De Britsche regeering
is het er dus niet mee eens, dat de ver
plichting tot bevordering der Joodsche im
migratie onafhankelijk is van iedere over
weging, behalve die van het economische
opnemingsvermogen.
Zy is van meening, dat dit, indien het
de bedoeling van de opstellers van het
mandaat geweest zou zyn, met zooveel
woorden gezegd zou zijn.
De Britsche regeering legt er verder den
nadruk op, dat een blyvende qualificatie
van de verplichting tot bevordering der
immigratie worHt gegeven in artikel 6 van
het mandaat, waar wordt gezegd, dat die
immigratie vergemakkelijkt moet worden,
voor zoover het mogelijk is en „met be
houd van de rechten en de positie van an
dere deelen der bevolking".
Ook ten aanzien van de landoverdracht
baseert de. regeering zich op een overeen
komstige zinsnede in hetzelfde artikel.
Wat betreft de toekomstige constitutie
van Palestina, ten aanzien waarvan de
meening bestaat, dat de besluiten der Brit
sche regeering een politieke ondergeschikt
heid van het Joodsche nationale tehuis aan
een Arabische meerderheid en daardoor
een botsing met artikel 2 van het mandaat
inhouden, betoogt de Britsche regeering
dat het Witboek niet tracht, den vorm voor
een toekomstige constitutie aan te geven en
dat gissingen daaromtrent dan ook voor
barig zijn.
Het memorandum verklaart, met een
verwijzing naar het Witboek, dat het vol
komen de bedoeling van de mandataire
mogendheid is, dat haar voorstellen niet
zullen leiden tot een ondergeschikt maken
van de rechten en positie van Joden of
Arabieren. Hij voegt hieraan toe: „In
ieder geval zou de volkenbondsraad, welks
goedkeuring voor de beëindiging van het
bestaande mandaat noodig is, in laatste
instantie de verantwoordelijkheid dragen
voor den vorm der constitutie, die de
rechten van beide gemeenschappen hand
haaft."
„Indien de Britsche regeering, aldus het
memorandum, een politiek zou moeten
volgen, waarbij maatregelen ten aanzien
van de immigratie en andere belangrijke
Voor de tweede maal in deze week heeft
de Hongaarsche minister van buitenland-
sche zaken Csaky 'n bezoek gebracht aan 't
kasteel Fuschl bij Salzburg vaar hij een
onderhoud heeft gehad met zyn Duitschen
collega von Ribbentrop. Niettegenstaande
Csaky zich met enkele medewerkers te
Berlyn bevindt, noemt men c'it toch een
„particulier" bezoek.
Dit is echter in tegenspraak met de in
lichtingen, we'ke men in gewoonlijk goed
ingelichte kringen te Berlijn heeft ont
vangen. Daar aarzelt men niet, groot ge
wicht te hechten aan dit bezoek. Volgens
deze kringen is Csaky op zijn eerste parti
culiere bezoek op 9 Augustus begonnen
met belangrijke onderhandelingen en is het
tweede particuliere bezoek bestemd ge
weest voor het voortzetten van de be
sprekingen.
De aanwezigheid van minister Frick, die
in het vorig jaar met de regeering van
Boedapest een statuut voor de Duitsche
minderheid in Hongarije heeft uitgewerkt,
bewijst, dat dit onderwerp een rol speelt
in de besprekingen.
Aangezien geen enkel off'eieel commu
niqué is gepubliceerd, heeft men als
enkele aanduiding een inlichting van het
Rheinfront, dat op de eerste pagina onder
het opschrift „Spanning in het Zuid-
Oosten; de beschermelingen van Engeland
worden lastig" een bericht publiceert,
waarin wordt gezegd, dat Bulgarije onge
rust is over de militaire voorbereidingen
van Turkije en vooral van Roemenië, dat
600.000 man onder de wapenen heeft, ge
concentreerd langs de grenzen van Roe
menië met Bulgarije en Hongarije.
Het blad critiseert verder de opmerking
van een Britsch blad over de mogelijkheid
van een Britsche garantie voor Hongarije.
Uit Rome wordt gemeld, dat het niet
uitgesloten is, dat Csaky zich dezer dagen
ook naar Rome zal begeven. Hij zou er dan
met Ciano besprekingen hebben, die, naar
men gelooft, betrekking zouden hebben
op het geheele samenstel van vraagstuk
ken, die door de Italiaansch-Duitsch-
Hongaarsche relaties aan de orde worden
gesteld.
Stappen we van deze „particuliere" be
zoeken af en houden wij ons verder nog
even bezig met den toestand in Oost-
Europa.
De berichten, welke gisteravond en van
nacht binnengekomen zijn, wijzen er op,
dat de situatie in Polen en omgeving by
het uur minder prettig wordt en dat het
moment nadert, waarop de beslissing zal
moeten vallen. De militaire activiteit, zoo
wel in Polen als in Duitschland, groeit met
het uur, grenzen worden gesloten, toe
gangswegen gebarricadeerd, er heerscht
een nerveuze spanning in Berlijn en
Warschau en dat alles wijst er op, dat we
inderdaad aan het begin staan van de
kritieke dagen.
Men leze er de betreffende berichten van
vandaag maar eens op na en oordeele zelf.
En mocht dat niet voldoende zijn, dan
geeft de volgende felle anti-Poolsche taal
der Duitsche bladen wel eenlg idee over
den toestand.
Het zijn de bladen van hedenmorgen,
die zich opnieuw uiten in felle bewoor
dingen tegen wat zij noemen „de steeds
kasser vormen aannemende Poolsche
terreur tegen het Deutschtum in Polen,
waardoor reeds 76060 Duitschers gedwon
gen werden over de grens te vluchten."
Polen moet wel bedenken, aldus een
der bladen, dat het Groot-Duitsche rijk een
dergelijke behandeling van zijn „Volks
tumsangehörigen" niet kan dulden, even
min als de agressieve agitatie niet langer
kan toestaan, waarmede de Poolsche roof-
voornemens op Duitschland worden voor
bereid. De schuld van Engeland aan dezen
gevaarlijken geestestoestand der Polen is
reusachtig groot, en de verantwoording
voor alles, wat daaruit voortvloeit, zal niet
slechts het opgehitste Polen treffen, doch
evenzeer den ophitser aan de Theems.
De „Völkischer Beobachter" schrijft: In
Polen heeft men den zin voor de politieke
werkelijkheid reeds zoozeer verloren, dat
men de eenvoudigste feiten en den eenvou-
digsten samenhang niet meer begrijpt.
Dwazen kunnen echter gevaarlijk worden,
wanneer men hen niet dienovereenkomstig
behandelt. Hun brutaliteit opvoeren, be-
teekent met vuur spelen. Dat doet men
echter sinds maanden in Londen en Parys.
Tengevolge van de berichten in
de Duitsche pers over Poolsche ter
reur, evenals een jaar geleden over
de Tsjechische wreedheden, is in
Berlyn een nerveuze stemming
merkbaar. Men heeft het gevoel,
dat iets moet gebeuren en wel
spoedig en er is een gevoel van ge
spannen afwachten.
De Duitschers zyn overtuigd, dat
de Führer iets wil, doch men weet
niet wat. In niet-officieele kringen
is men van meening, dat Hitier,
wanneer de tyd daar is, bliksemsnel
zal toeslaan, zoodat een beslissende
stap zal zijn gedaan voor de mo
gendheden van htt vredesfront tyd
hebben gehad in a.tie te komen.
In officieele kringen wil men
doen voorkomen, dat de nervositeit
niet algemeen is onder het volk,
doch vreemdelingen, die hier eeni-
gen tyd gewoond hebben, hebben
den indruk, dat de onrust voortdu
rend toeneemt. De lezers der dag
bladen zien een herhaling van de
campagne van het vorig jaar.
De Polen hebben alle grensovergangen
tusschen Polen en het protectoraat van
Jablunkof tot Mosty gebarricadeerd. Het
verkeer is geheel stilgelegd. Deze maatregel
is genomen in ddn nacht van Dinsdag op
Woensdag, als antwoord op de uitgebreide
voorbereidingen, welke van Duitsche zyde
in dit gebied zijn gemaakt. De groote weg,
welke het protectoraat verbindt met Slo
wakije, is voor onbepaalden tijd voor alle
verkeer gestremd.
onderwerpen, in het Witboek genoemd,
zouden zijn uitgesloten, zou de onzeker
heid tusschen beide volksgroepen voort
duren. Indien de immigratie onbepaald zou
worden voortgezet tot het uiterste van het
economische opnemingsvermogen en met
negatie van alle andere overwegingen, zal
de heillooze vijandschap tusschen Joden en
Arabieren blijven bestaan."
Het memorandum besluit met de
woorden: „Het is in het belang van
Joden en Arabieren, dat geregeerd
wordt, niet door geweld, maar door
overeenstemming. Naar de meening
van de Britsche regeering is het voor
den vrede, de veiligheid er het welzijn
van het Joodsche nationale tehuis
noodig, dat de betrekkingen tusschen
Joden en Arabieren berusten op we-
derzydsche verdraagzaamheid en goe
den wil. De Britsche regeering gelooft,
doch hiernaar te streven, het funda-
menteele doel van het mandaat ge
trouw te dienen".
Reuter verneemt nog uit Londen, dat
minister Mac Donald de zitting van den
volkenbondsraad in September, waarop 't
verslag der mandaatcommissie over Pa
lestina besproken zal bijwonen.
In welingelichte kringen verluidt, dat
de Britsche regeering voornemens isy het
uiterste te doen voor de handhaving van
een Joodsch nationaal tehuis, zelfs wan
neer het land een vorm van onafhankelijk
heid zou krijgen.
Hoewel nog geenszins 'n voorspelling ge
daan kan worden ten aanzien van den be
stuursvorm, welken Palestina zal krijgen,
acht men een federalen staat zeer wel
mogelijk, nu de Britsche regeering het
voorstel van de commissie-Peel twee
staten met zelfbestuur als onuitvoerbaar
heeft afgewezen.
De vier leden der mandaat-commissie,
die van meening waren,- dat de politiek
van het Witboek niet in overeenstemming
met het mandaat .is, zijn Nederland,
België, Zwitserland en Noorwegen.
Van andere opvatting waren Portugal,
Frankrijk en Engeland.
Spanje was niet aanwezig, terwijl de
vertegenwoordigers van Japan, Duitsch
land en Italië uit de commissie waren ge
treden.
Er bestaat eenige onzekerheid over de
positie van de Britsche regeering, in geval
de volkenbondsraad niet tot de vereischte
eenstemmigheid komt bij de bespreking
over 't Palestijnsche vraagstuk. Naar ver
luidt, zal de kwestie aan het lagerhuis
worden voorgelegd, indien de volkenbonds
raad een besluit zou nemen, dat een ver
andering in het mandaat inhoudt.
Zie verder Buitenland pag. 3, 2e blad.