DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Snelle oplossing van het probleem Dantzig? Hitier zou binnenkort den rijksdag bijeenroepen. Palestina-Witboek afgekeurd. No. *94 Vrijdag 18 Augustus 1939 141e Jaargang Chodacki weer terug in Dantzig. 525? darhaar p°gingen eerst Eenstemmig besluit van de mandaat-commissie. Nieuwe interpretatie van het mandaat De algemeene toestand. Csaky's particuliere bezoeken i—Nerveuze stemming. De grens gesloten. *ir* ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maa. Jen bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENs Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, tfroofe contracten rabat. Groote letters iaar olaatsrultwfe. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. De oplossing van het probleem- Dantzig, aldus verklaart men in natio- naal-socialistische kringen in Berlijn, is niet meer een kwestie van weken, doch van dagen, indien men de situatie van het oogenblik vergelijkt met de gebeur tenissen, die aan de bezetting van het Sudeten-land voorafgegaan zijn. De diplomatieke bedrijvigheid gaat in versneld tempo voort. Een aantal be langrijke diplomatieke conferenties heeft elkaar zeer snel opgevolgd en men spreekt thans over de mogelijkheid van een nieuwe ontmoeting tusschen Ciano en von Ribbentrop. Voorts gelooft men, dat een bijeen roeping van den rijksdag te verwachten is. Hitier zou dan voor den rijksdag een verklaring afleggen. De Poolsche hooge commissaris te Dant zig Chodacki, is intusschen naar Havas meldt, vanmorgen reeds in de vrye stad teruggekeerd na zyn bezoek aan Warschau, waar hij minister Beek verslag heeft uit gebracht over zijn besprekingen met den volkenbondscommissaris, Burckhardt en den president van den senaat, Greiser. Razzia in Dantzig. Sisteravond hebben agenten van de Ge- «tspo en S S.-mannen een razzia gehouden is bet grootste koffiehuis te Dantzig, het «Deutsche Haus". Drie personen werden gearresteerd. Deze maatregel staat in verband met de geheime anti-Hitleriaansche propaganda, die op het oogenblik gevoerd wordt en een zekere opschudding onder de nationaal- socialistische leiders veroorzaakt heeft. Voorts wordt gemeld, dat de tankver sperringen en het luchtafweergeschut in Dantzig sedert gisteren speciaal bewaakt worden, hetgeen onder de bevolking eenige zenuwachtigheid heeft teweeg gebracht. De Duitsche eischen. Als op het bevel van hoogerhand publi ceerden de Duitsche bladen gisteren artike- cn, waarin de Duitsche eischen ten aan zien van Dantzig en den Corridor tegelij- r/t)d worden besproken. Corridor is onvereenigbaar met de r ^an bet Duitsche volk", verklaart bij- ^tjjeeld de „Westfalische Landeszei- kw(>er''^ran't^Urter Zeitung", die dezelfde boiH 16 t0t een eerezaak verklaart van de cretp as'[noSendheden, schrijft: „Het con- Danr prob'eem zal zich concentreeren op ftede'8 6n ^6n ^00^sc^en Corridor. Hier- «j. .u worden de gemeenschappelijke die nMV3n ^'^chland en Italië gesteld, rentio^ ?eer op een internationale confe- dat Ti, °even te worden besproken, om- kinr Lit6 lang niet meer voor bespre- vatbaar zijn". °P het'f V.er^and dient te worden gewezen openvni„e' de Duitsche pers op twee 8e"s od ri ^antz'8 alleen en vervol- In Politfel» v rid°r e" Dantzig tegelijk- den indruk ngen te Berlijn heeft men «en gevolg'- deze wÜziging van tactiek ten van d 'S V8n de onverwachte resulta- a®nzien va r?ersie Pr°Pa8anda-actie ten te hebben 1 antzi®- Men schijnt te Berlijn eiach ten ?nstateerd, dat de Duitsche Dantzigers nen Van het recht van 400000 in het tf1-?6" over bun *ot te beschik- Semaakt dnr. U1'en^and geen indruk heeft *cht min, r voorbeeld van zeven a ^De Zijn b«oofdChen' d'e Van ditzelfde 'ende een'vpnl^j1 het arugement betref- C°st-pruis rbinding tusschen het rijk en ®uitschlanH inSu de propaganda van en dienen Tn v. 'ten^and beter te kun- j?rklaart men ?fVOegde Duitsche kringen j!tschland PP ans' dat deze eisch van ft.diplomatiPjlnatuurlijke zaak is". etÜner Börspn me(*ewerker van de Jrde gisteren hr u"8" Megerle' Publi" eet> artikel 6ns een D' N- B.-tele- onri het Duitcp'u waann bij de rechtsposi- arzoek onder, oolsche geschil aan 'n aar aanl erpt- lln|arschalk Van de verklaring van dat er geen recht is, volgens hetwelk de één slechts geven en de ander slechts nemen kan, verklaart Me- gerle, dat Duitschland juist tot nog toe ge geven heeft, terwijl Polen genomen heeft en wel in 1919 en in 1920. Na een opsomming van hetgeen Polen volgens hem aan Duitschland ontnomen heeft, verklaart Megerle, dat het slechts begrijpelijk is, dat Duitschland thans van Polen, tenminste iets wil terugvorderen en het begane onrecht gedeeltelijk goedge maakt wil zien. De „zenuwenoorlog". Terwijl de Engelsche bladen vol staan met berichten uit de verschillende hoofd steden over z.g. „vredesplannen", verneemt Reuters diplomatieke redacteur, dat in of- ficieele kringen van eenige vredesconferen tie niets bekend is. Het gerucht over een plan voor een vier- mogendhedenconferentie wordt te Londen slechts beschouwd als een nieuwe zet in den z.g. „zenuwen-oorlog", waardoor men in Poolsche kringen wantrouwen wil zaaien ten aanzien van de werkelijke Engelsche bedoelingen en bovendien van „oorlogs zuchtige democratieën" wil spreken, die de „vredesplannen" verwerpen. Men staat te Londen op het standpunt, dat Polen, als direct belanghebbend land, aan een conferentie zou moeten deelnemen, ter wijl ook de Sovjet-Unie niet terzijde zou kunnen worden gelaten. Men zegt verder, dat 't niet de zaak der Britsche regeering is, te beoordeelen, of een dergelijke conferentie wenschelyk zou zijn. Men heeft te Londen de grootste waar deering voor de bewonderenswaardige kalmte en het geduld van de Poolsche re- geerir.g tegenover de steeds toenemende provocaties. Ook in Britsche kringen gevoelt men thans geen nervositeit Poolsche pers over de Duitsche campagne. - De Poolsche pers vestigt naar het P. A. T. meldt, de aandacht op symptomen, welke doen blijken, dat Duitschland ten aanzien van Polen de „Sudeten-tactiek" zou willen toepassen. De bladen verklaren eenstemmig, dat dit procédé geen enkele kans van slagen zal hebben. Volgens de „Kurjer Poranny" hopen de Duitschers, dat de zaken den volgenden loop zullen nemen: De internationale span ning zou tot de uiterste grenzen worden op gevoerd. Europa, geplaatst voor een onmid dellijke oorlogsdreiging, zou handelbaar worden en een nieuw München aanvaarden. Dan zou Duitschland een „definitieven vrede" voorstellen tot den prijs van „onbe- teekenende concessies". Indien Europa in bevestigenden zin antwoordt, zou dat zijn De volkenbondscommissie voor de mandaten geeft In haar verslag, dat aar den volkenbondsraad zal worden voorgelegd, eenstemmig te kennen, dat de Palestjjnsche politiek der Britsche regeering, zooals die in het Witboek is uiteengezet, niet in overeenstemming is met de interpretatie, die de com missie aan het mandaat over Palestina geeft Dit verslag heeft betrekking op de bijeenkomsten der commissie in Juni, toen minister Malcolm Mac Donald persoonlijk de vraagstukken met de commissie heeft besproken. Terwijl de meening der commissie ten aanzien van het Witboek eenstemmig is, bestaat er echter verschil van meening met betrekking tot de vraag, of het mandaat geen ruimte zou kunnen bieden voor een nieuwe interpretatie, welke, met behoud van de voornaamste beginselen, soepel ge noeg zou zijn, om de politiek van het Witboek niet in strijd daarmede te doen zijn. Drie van de zeven leden der commissie hebben zich, volgens het verslag, op het standpunt gesteld, dat in dat geval de in Palestina bestaande omstandigheden de politiek van het Witboek zouden recht vaardigen, indien de yolkenbondsraad. zich daartegen niet zou Terzetten. De vier andere leden echter achtten zich niet in staat te verklaren, dat de politiek van het Witboek in overeenstemming met het mandaat is. De commissie was echter eenstemmig van meening, dat de overwegingen, vervat in het rapport der koninklijke commissie van 1937 en de meening, in dat zelfde jaar door de mandaatcommissie uiteengezet, haar toepasselijkheid niet hebben verloren en dat men zich op het juiste oogenblik de oplossingen ,in deze beide documenten aan gegeven, met uitzondering van de instel ling van twee onafhankelijke staten, moet herinneren. De commissie brengt by het uitbrengen van haar verslag dank aan de mandataire mogendheid voor haar houding jegens den moreelê demobilisatie beteekenen en zou een Duitsche vrede kunnen worden gedicteerd. De Duitschers vergeten evenwel, aldus het blad, dat de atmosfeer in Europa sinds ver leden jaar volkomen gewijzigd is. De mo gendheden zijn vastbesloten, zich te ver zetten tegen iedere nieuwe Duitsche ver overing. De Duitschers vergeten ook, dat zij te doen hebben met Polen, dat zich niet zal laten intimideeren en vastbesloten is te strijden, desnoods alleen". volkenbondsraad en in het bijzonder aan MacDonald voor de helderheid van zijn be toog en zijn onuitputtelijke geduld. In een uitvoerig Britsch antwoord, ver vat in een op 5 Augustus 1939 gedateerd memorandum van 't Foreign Office, wordt betoogd, dat de mandataire mogendheid, die verantwoordelijk is voor het bestuur van Palestina, politieke overwegingen niet terzijde kan laten. Wat het immigratie- vraagstuk betreft, het Witboek van 1922 beteekende slechts, dat de immigratie het economische opnemingsvermogen van Palestina niét te boven zou gaan. Het be doelde nooit de mogelijkheid uit te sluiten, dat het immigratiequotum beneden dat peil zou dalen met het oog op andere gel dige overwegingen. De Britsche regeering is het er dus niet mee eens, dat de ver plichting tot bevordering der Joodsche im migratie onafhankelijk is van iedere over weging, behalve die van het economische opnemingsvermogen. Zy is van meening, dat dit, indien het de bedoeling van de opstellers van het mandaat geweest zou zyn, met zooveel woorden gezegd zou zijn. De Britsche regeering legt er verder den nadruk op, dat een blyvende qualificatie van de verplichting tot bevordering der immigratie worHt gegeven in artikel 6 van het mandaat, waar wordt gezegd, dat die immigratie vergemakkelijkt moet worden, voor zoover het mogelijk is en „met be houd van de rechten en de positie van an dere deelen der bevolking". Ook ten aanzien van de landoverdracht baseert de. regeering zich op een overeen komstige zinsnede in hetzelfde artikel. Wat betreft de toekomstige constitutie van Palestina, ten aanzien waarvan de meening bestaat, dat de besluiten der Brit sche regeering een politieke ondergeschikt heid van het Joodsche nationale tehuis aan een Arabische meerderheid en daardoor een botsing met artikel 2 van het mandaat inhouden, betoogt de Britsche regeering dat het Witboek niet tracht, den vorm voor een toekomstige constitutie aan te geven en dat gissingen daaromtrent dan ook voor barig zijn. Het memorandum verklaart, met een verwijzing naar het Witboek, dat het vol komen de bedoeling van de mandataire mogendheid is, dat haar voorstellen niet zullen leiden tot een ondergeschikt maken van de rechten en positie van Joden of Arabieren. Hij voegt hieraan toe: „In ieder geval zou de volkenbondsraad, welks goedkeuring voor de beëindiging van het bestaande mandaat noodig is, in laatste instantie de verantwoordelijkheid dragen voor den vorm der constitutie, die de rechten van beide gemeenschappen hand haaft." „Indien de Britsche regeering, aldus het memorandum, een politiek zou moeten volgen, waarbij maatregelen ten aanzien van de immigratie en andere belangrijke Voor de tweede maal in deze week heeft de Hongaarsche minister van buitenland- sche zaken Csaky 'n bezoek gebracht aan 't kasteel Fuschl bij Salzburg vaar hij een onderhoud heeft gehad met zyn Duitschen collega von Ribbentrop. Niettegenstaande Csaky zich met enkele medewerkers te Berlyn bevindt, noemt men c'it toch een „particulier" bezoek. Dit is echter in tegenspraak met de in lichtingen, we'ke men in gewoonlijk goed ingelichte kringen te Berlijn heeft ont vangen. Daar aarzelt men niet, groot ge wicht te hechten aan dit bezoek. Volgens deze kringen is Csaky op zijn eerste parti culiere bezoek op 9 Augustus begonnen met belangrijke onderhandelingen en is het tweede particuliere bezoek bestemd ge weest voor het voortzetten van de be sprekingen. De aanwezigheid van minister Frick, die in het vorig jaar met de regeering van Boedapest een statuut voor de Duitsche minderheid in Hongarije heeft uitgewerkt, bewijst, dat dit onderwerp een rol speelt in de besprekingen. Aangezien geen enkel off'eieel commu niqué is gepubliceerd, heeft men als enkele aanduiding een inlichting van het Rheinfront, dat op de eerste pagina onder het opschrift „Spanning in het Zuid- Oosten; de beschermelingen van Engeland worden lastig" een bericht publiceert, waarin wordt gezegd, dat Bulgarije onge rust is over de militaire voorbereidingen van Turkije en vooral van Roemenië, dat 600.000 man onder de wapenen heeft, ge concentreerd langs de grenzen van Roe menië met Bulgarije en Hongarije. Het blad critiseert verder de opmerking van een Britsch blad over de mogelijkheid van een Britsche garantie voor Hongarije. Uit Rome wordt gemeld, dat het niet uitgesloten is, dat Csaky zich dezer dagen ook naar Rome zal begeven. Hij zou er dan met Ciano besprekingen hebben, die, naar men gelooft, betrekking zouden hebben op het geheele samenstel van vraagstuk ken, die door de Italiaansch-Duitsch- Hongaarsche relaties aan de orde worden gesteld. Stappen we van deze „particuliere" be zoeken af en houden wij ons verder nog even bezig met den toestand in Oost- Europa. De berichten, welke gisteravond en van nacht binnengekomen zijn, wijzen er op, dat de situatie in Polen en omgeving by het uur minder prettig wordt en dat het moment nadert, waarop de beslissing zal moeten vallen. De militaire activiteit, zoo wel in Polen als in Duitschland, groeit met het uur, grenzen worden gesloten, toe gangswegen gebarricadeerd, er heerscht een nerveuze spanning in Berlijn en Warschau en dat alles wijst er op, dat we inderdaad aan het begin staan van de kritieke dagen. Men leze er de betreffende berichten van vandaag maar eens op na en oordeele zelf. En mocht dat niet voldoende zijn, dan geeft de volgende felle anti-Poolsche taal der Duitsche bladen wel eenlg idee over den toestand. Het zijn de bladen van hedenmorgen, die zich opnieuw uiten in felle bewoor dingen tegen wat zij noemen „de steeds kasser vormen aannemende Poolsche terreur tegen het Deutschtum in Polen, waardoor reeds 76060 Duitschers gedwon gen werden over de grens te vluchten." Polen moet wel bedenken, aldus een der bladen, dat het Groot-Duitsche rijk een dergelijke behandeling van zijn „Volks tumsangehörigen" niet kan dulden, even min als de agressieve agitatie niet langer kan toestaan, waarmede de Poolsche roof- voornemens op Duitschland worden voor bereid. De schuld van Engeland aan dezen gevaarlijken geestestoestand der Polen is reusachtig groot, en de verantwoording voor alles, wat daaruit voortvloeit, zal niet slechts het opgehitste Polen treffen, doch evenzeer den ophitser aan de Theems. De „Völkischer Beobachter" schrijft: In Polen heeft men den zin voor de politieke werkelijkheid reeds zoozeer verloren, dat men de eenvoudigste feiten en den eenvou- digsten samenhang niet meer begrijpt. Dwazen kunnen echter gevaarlijk worden, wanneer men hen niet dienovereenkomstig behandelt. Hun brutaliteit opvoeren, be- teekent met vuur spelen. Dat doet men echter sinds maanden in Londen en Parys. Tengevolge van de berichten in de Duitsche pers over Poolsche ter reur, evenals een jaar geleden over de Tsjechische wreedheden, is in Berlyn een nerveuze stemming merkbaar. Men heeft het gevoel, dat iets moet gebeuren en wel spoedig en er is een gevoel van ge spannen afwachten. De Duitschers zyn overtuigd, dat de Führer iets wil, doch men weet niet wat. In niet-officieele kringen is men van meening, dat Hitier, wanneer de tyd daar is, bliksemsnel zal toeslaan, zoodat een beslissende stap zal zijn gedaan voor de mo gendheden van htt vredesfront tyd hebben gehad in a.tie te komen. In officieele kringen wil men doen voorkomen, dat de nervositeit niet algemeen is onder het volk, doch vreemdelingen, die hier eeni- gen tyd gewoond hebben, hebben den indruk, dat de onrust voortdu rend toeneemt. De lezers der dag bladen zien een herhaling van de campagne van het vorig jaar. De Polen hebben alle grensovergangen tusschen Polen en het protectoraat van Jablunkof tot Mosty gebarricadeerd. Het verkeer is geheel stilgelegd. Deze maatregel is genomen in ddn nacht van Dinsdag op Woensdag, als antwoord op de uitgebreide voorbereidingen, welke van Duitsche zyde in dit gebied zijn gemaakt. De groote weg, welke het protectoraat verbindt met Slo wakije, is voor onbepaalden tijd voor alle verkeer gestremd. onderwerpen, in het Witboek genoemd, zouden zijn uitgesloten, zou de onzeker heid tusschen beide volksgroepen voort duren. Indien de immigratie onbepaald zou worden voortgezet tot het uiterste van het economische opnemingsvermogen en met negatie van alle andere overwegingen, zal de heillooze vijandschap tusschen Joden en Arabieren blijven bestaan." Het memorandum besluit met de woorden: „Het is in het belang van Joden en Arabieren, dat geregeerd wordt, niet door geweld, maar door overeenstemming. Naar de meening van de Britsche regeering is het voor den vrede, de veiligheid er het welzijn van het Joodsche nationale tehuis noodig, dat de betrekkingen tusschen Joden en Arabieren berusten op we- derzydsche verdraagzaamheid en goe den wil. De Britsche regeering gelooft, doch hiernaar te streven, het funda- menteele doel van het mandaat ge trouw te dienen". Reuter verneemt nog uit Londen, dat minister Mac Donald de zitting van den volkenbondsraad in September, waarop 't verslag der mandaatcommissie over Pa lestina besproken zal bijwonen. In welingelichte kringen verluidt, dat de Britsche regeering voornemens isy het uiterste te doen voor de handhaving van een Joodsch nationaal tehuis, zelfs wan neer het land een vorm van onafhankelijk heid zou krijgen. Hoewel nog geenszins 'n voorspelling ge daan kan worden ten aanzien van den be stuursvorm, welken Palestina zal krijgen, acht men een federalen staat zeer wel mogelijk, nu de Britsche regeering het voorstel van de commissie-Peel twee staten met zelfbestuur als onuitvoerbaar heeft afgewezen. De vier leden der mandaat-commissie, die van meening waren,- dat de politiek van het Witboek niet in overeenstemming met het mandaat .is, zijn Nederland, België, Zwitserland en Noorwegen. Van andere opvatting waren Portugal, Frankrijk en Engeland. Spanje was niet aanwezig, terwijl de vertegenwoordigers van Japan, Duitsch land en Italië uit de commissie waren ge treden. Er bestaat eenige onzekerheid over de positie van de Britsche regeering, in geval de volkenbondsraad niet tot de vereischte eenstemmigheid komt bij de bespreking over 't Palestijnsche vraagstuk. Naar ver luidt, zal de kwestie aan het lagerhuis worden voorgelegd, indien de volkenbonds raad een besluit zou nemen, dat een ver andering in het mandaat inhoudt. Zie verder Buitenland pag. 3, 2e blad.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1