DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Dantzig-kwestie nadert climax. hitler's definitief plan. Nog vóór 2 September de beslissing? Warschau eischt herstel Poolsche douane rechten te Dantzig. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maa. Jen bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENs Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groofe contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No. 1'S Dit numiner bestaat drie Waden. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 19 Augustus 1939 Hoofdredacteur: i'j. N. ADEMA. 141e Jaargang 4 Slechts hemzelf en een kleinen kring van zijn getrouwen bekend. Graaf Csaky in Rome. Militaire bedrijvigheid in de vrije stad. Prikkeldraad langs Poolsche grens. algemeene toestand. Groofe onzekerheid over den toestand. ALKMAARSCHE COURANT. t Opnieuw en met grooten nadruk heeft men in de kringen der Wilhelm- strasse herhaald, dat het Derde Ryk onder geen omstandigheden ter con ferentie-tafel gaat, of een compromis inzake Dantzig aanvaardt In welingelichte kringen gaf men gisteravond als zyn meening te ken nen, dat op dit oogenblik het conflict met groote snelheid zich in de richting van een climax beweegt, een climax, die naar alle waarschijnlijkheid zeer nabij is. Ook van Poolsche zyde te Berlijn werd deze meening gedeeld. Daar ver zekerde men dat men te Warschau ervan overtuigd is, dat de climax nog zal komen vóór den partijdag te Neu renberg op 2 September a.s. Welingelichte nationaal-socialistische kringen spreken de verwachting uit, dat het Derde Rijk thans met kracht aanstuurt op de verwezenlijking van „het definitieve plan", van welk plan Hitier Ciano bü diens tezoek op de hoogte heeft gesteld, doch'wat dit plan in werkelijkheid omvat, is slechts aan den „Führer" bekend en aan een kléinen, zeer kleinen kring van zijn jetrouwen. Niettemin blijkt uit de scherpe pers campagne duidelijk, dat het eerste stadium vanHitler's plan treffende gelijkenis ver toont met wat bij vorige triomfen van Duitschland is geschied. Vooraanstaande nationaal-socialis- ten gaven openlijk toe, dat de Duitsche campagne thans een stadium heeft be reikt, waarin zij niet meer kan terug keeren, zelfs niet voor den krachtigen tegenstand van Polen an de Westelijke mogendheden. Een van onze zegslieden zeide: „Het zou voor Duitschland even rampspoedig zijn, thans terug te kee ren, als om den oorlog te verliezen". In entwoord op deze ho"ding gaven Poolsche krii.gen te verstaan, dat Polen niet bereid is, een duimbreed toe te geven in zijn vastbeslotenheid te' vechten, indien dit noodzakelijk zou zijn, om een territoriale wederinlij- ving van Dantzig of van den Corridor te voorkomen. „Gedurende maanden", zoo zeide men van Poolsche zijde, „zijn onze voorzorgs maatregelen bepaald door de maatregelen, welke Duitschland heeft genomen. Onze grenzen zyn goed versterkt en wij zijn niet fcereid, een duimbreed terug te gaan. Wij zijn er vast van overtuigd, dat Engeland en Frankrijk ons zullen bijstaan." Tegelijkertijd brandt de Duitsche pers met vernieuwde woede los tegen Polen. De campagne tot herkrijging van Dantzig en den corridor wordt door de leiders der nationaal-socialisten onverminderd voort gezet en het is een ieder duidelijk, dat de spanning in de afgeloopen vier-en-twintig uur nog is vergroot. Duitsche pers eisclit! De „Daily Telegraph" meldt uit War schau, dat de indruk, volgens welken het kritieke punt in het geschil met Duitsch land snel nadert, in de Poolsche pers tot uitdrukking komt. Zoo schrijft Smogor- zewski in de semi-officieele „Gazeta Polska", dat de Duitsche pers thans een regeling van het „Corridor-probleem" eischt zoowel als den terugkeer van Dant zig naar Duitschland. „Dit, zoo schrijft hij, kan twee dingen beteekenen: ofwel gezag hebbende Duitsche kringen beschouwen oorlog als onvermijdelijk en breiden hun politieke doelstellingen tevoren uit in de hoop, dat het Duitsche volk het gemakke lijker zal vinden, een oorlog om den cor ridor te, begrijpen dan den oorlog alleen om Dantzig. of wel de Duitsche leiders stellen zich voor, dat Polen verschrikt kan worden door deze stijgende eischen en eer der zal toestemmen in concessies ten aan zien van Dantzig, wanneer Berlijn in ruil daarvoor welwillend afstand doet van zijn „eischen" ten opzichte van den corridor. In Berlijnsche diplomatieke kringen, al dus voegt hij hieraan toe, wcrdt het eerste alternatief als het waarschijnlijkste be schouwd." De Italiaansche pers schijnt intusschen, naar Havas uit Rome meldt, op de Pool sche regeering een soort Kneipp-kuur toe te passen. Terwijl de Italiaansche bladen den eenen dag heftige aanvallen op Polen doen, geven zij Warschau den volgenden dag de verzekering van de Italiaansche sympathie en raden zij het aan, gematigd heid te betrachten. De „Popoio di Roma" verklaart, dat de atmosfeer „steeds ondraaglijker" wordt. Het blad betreurt, dat Polen, sterk door de garantie der omsingelaars, alle zelfbe- heersching heeft vèrloren". Het blad ver gelijkt „deze dwaze Poolsche houding" met het onwrikbare Duitsche standpunt. „Voortaan, aldu. de „Popoio di Roma" is Gister is de Hongaarsche minister van buitenlandsche zaken, graaf Csaky, na zijn particulier verblijf van verschei dene dagen bij den rijksminister van binnenlandsche zaken, dr. Frick, per auto uit Salzburg komende, in Mün chen gearriveerd, vanwaar hij om 12 uur met een Duitsch regeeringsvlieg- tuig naar Rome vertrok, waar hij om half vijf is aangekomen. De Hongaarsche minister begaf zich ter stond naar den Italiaanschen minister van buitenlandsche zaken, graaf Ciano, met wien hij 'n onderhoud had, dat, naar de „United Press" uit Rome meldt, zeventig minuten heeft geduurd. Dadelijk daarna heeft Ciano zich naar Mussolini begeven. Na verslag uitgebracht te hebben aan Mussolini over zijn conferentie met Csaky, heeft Ciano zich weer naar Csaky begeven. Daarop zijn beiden teruggekeerd naar Mus solini, met wien Csaky een conferentie van ruim vier uur had. Toestand verward. Ten aanzien van dit haastige bezoek van Csaky verklaart men in politieke kringen in Rome, dat de toestand verward en ge vaarlijk is. Hoewel de officieele beweegre den van zijn bezoek niet bekend is, en, naar verluidt, het essentieele doel van het on derhoud geweest is de eventueele aanslui ting van Hongarije bij de Italiaansch-Duit- sche alliantie, gelooft men in deze krmgen, dat het tijdens deze conferentie om niets minder ging dan het lot van Europa. Dat lot, zoo meenen sommige, ziet er min of meer somber uit. Hoe het zij, officieel wordt te kennen gegeven, dat de bespre kingen van Csaky in Rome geen positief resultaat hebben opgeleverd. Anderen tenslotte overwegen, dat Honga rije, en vooral Italië in staat zouden kun nen zijn, initiatief te nemen dat ten doel heeft de internationale spanning te toornen. geen wapenstilstand, geen conferentie meer mogelijk. Er is slechts sprake van een Duitsch recht op Dantzig en den Poolschen corridor". De „Dobry Wieczor", het orgaan der Poolsche regeeringspartij, schrijft naar aanleiding van de Italiaansche persartike len over Danttzig: „Het Italiaansche volk heeft dit niet verdiend. De fascistische ar tikelen, die de Duitsche propaganda dienen, hebben in Polen groote ontstemming ge wekt. Men beklaagt het Italiarnsche volk om de rol, die men het laat spelen. Italië verlangt geenszins in een oorlog te gaan. Het wordt door geen Siegfried-linie be schermd, het kan de Frans :h-Britsche luchtvloot niet overwinnen en een neder laag zou het verlies van zijn imperium be teekenen. De Italianen weten, dat zij niet voor een oorlog gereed zijn, zij wenden zich tot ons met de woorden: „£ta Dantzig af, sta Pommeren af, sta Opper-Silezië af, geeft dat alles want anders zullen de woe dende Duitschers een oorlog beginnen en wij zullen gedwongen zijn mede te vech ten." Chodacki heeft gister tijdens een onderhoud met Greiser, dat over technische kwesties, de douane be treffende, liep, het volledig herstel der Poolsche douanerechten geëischt. Wat de situatie te Dantzig betreft, meldt Havas, dat daar thans een groote militaire bedrijvigheid heerscht. Op het groote „Eén Mei-plein" hebben de nieuwe formaties van de „S.S." en de „Heimwehr" gisteravond voor de autori teiten gedefileerd. Zij bestonden uit vier compagnieën infanterie, één mitraillieur- compagnie, twee compagnieën voor de anti-tank verdediging en voorts artillerie, genie, de verbindingsafdeeling en de étappendienst, in totaal ongeveer 15.000 man sterk. Deze troepen worden gelegerd in 35 groote barakken, die te Matzkau, eenige K.M. ten zuiden van Dantzig zijn opgetrokken. In de omgeving van dit barakkenkamp zyn zware, betonnen schuilkelders aangelegd. Tot dit kamp behoort tevens een garage voor 100 mili taire auto's, terwijl men verder een ben zineopslagplaats voor 60.000 liter brand stof heeft gebouwd. De autoriteiten van de Vrije Stad heb ben voorts gister order gegeven prikkel draadversperringen langs de Poolsche grens aan te leggen. Steeds nieuwe incidenten. Inmiddels komen zoowel uit Poolsche als uit Duitsche bron nog voortdurend berichten over nieuwe incidenten, geval len van mishandeling van Poolsche en/of Duitsche onderdanen, arrestaties enz. Zoo wordt b.v. uit Warschau medege deeld, dat de Poolsche studentensport ploeg, die zou deelnemen aan de interna tionale wedstrijden te Monaco, door de Duitsche autoriteiten aan de grens van het protectoraat is - tegengehouden, daar zij geen speciale visa voor het protecto raat hadden. Zij moeten dus wachten op de aankomst dezer visa uit Warschau en zullen niet meer tijdig genoeg te Monaco zijn om de opening der wedstrijden bij te wonen. Tegelijkertijd meldt het D. N. B. uit Dantzig, dat de laatste twee weken ruim 100 leden van den bond van „Auslands- deutsche" in Polen gearresteerd zijn. Vol gens het Duitsche regeeringspersbureau zouden zich onder deze arrestanten 11 politieke leiders, onder wie een kring groepleider en acht andere vooraanstaan de functionnarissen der N.S.D.A.P. bevin den, die allen in gevangenissen in het binnenland van Polen zijn opgesloten. Niemand weet echter precies, waar zij zitten. Voorts zou een machinist uit Dantzig, die op 14 Augustus een goederentrein door den Poolschen Corridor naar Gross- Boschpol in Pommeren moest rijden niet zijn teruggekeerd, hoewel hij op den 15en weer te Dantzig terug had moeten zijn. Het verluidt, dat hy te Strebeling gear resteerd is. Wat de internationale situatie in het algemeen betreft meldt de cor respondent van Reuter te Berlijn, dat volgens zijn indrukken, niet kan worden gesproken van een verande ring, laat staan van een verbetering. De Duitsche pers-campagne tegen de Poolsche „wreedheden" en tegen het „goedpraten" daarvan door Engeland wordt nog steeds heftiger. De sfeer van spanning, die overal merkbaar is, herinnert sterk aan de crisisdagen van September 1938. In Duitsche politieke kringen is men verbaasd en verontwaardigd over de hulde, die de Engelsche pers, naar men beweert, aan de „kalmte en het geduld" var. Polen brengt. De berichten in de Duitsche pers over het „hermetisch sluiten" van de Duitsch- Poolsche grens, zoowel in Opper-Silezië als bij het Protestoraat, zijn volgens Reu ter, sterk overdreven. Het betreft hier uitsluitend een verbod van Poolsche zijde van het z.g. kleine grensverkeer, d. w. z. alleen degenen, die dagelijks, b.v. om naar hun werk te gaan, de grens'moeten over schrijden, mogen dit thans niet meer doen; personen met geldige paspoorten ondervinden echter niet den minsten hinder. Intusschen is aldus Reuter in po litieke krirtgen te Berlijn niets bekend van een Duitsch protest tegen de Pool sche „wreedheden". Men verklaart, dat de arrestatie van Duitsche burgers ver moedelijk automatisch door de betreffen de consuls zal worden behandeld. de twi- 1 'n ^ifschland, zoo schrijft den Hs ynSj Hbld.-correspondent, bie- In lam?61!, en 6611 merkwaardig beeld. ..cartiiri lcbten vertellen zij van den &V3n den vrede"' d^ 2 Septem- extra-trsi 6n men ^eest> dat ruim 500 ^ülioen ditmaal ongeveer een half ïullen zenri n d®r part^ naar Neurenberg de wpsrn* en' P'et meegerekend de voor naast wnJu u bestemde treinen. Daar- ®signe afoL van het congres- lievende .dat Duitschlands vrede- drukkine In'u d symbolisch tot uit- w°rdt nop v, "hengen en in hoofdartikelen men in BprT-a v°igehouden, dat dat Londsn ge?n oorlog wenscht maar "de as" aic 'en blijkbaar uitlokt en dat gsreed staat6en n,'euw „front van staal" Een fei* «'ken aanval af te weren. aar conersce .het sedert de N.S.D.A.P. naar kruit v,JiP oudt» nog nimmer zoo }fan Duiten geroken als dezen keer. uitsche volk ^'de verzekert men, dat het ian °PhitsenrisG van cen stortvloed knd «en «^chten in het buiten lucht door h almte bewaart. „Be- Us schreef aangename zekerheid", i?:!-s<B1»lL£!"eri de officieele Na- «C hSlf Korrespondena. „in ovJ Sln8 over ri zyn aan w*en de ^flaten Waaron ,naaste toekomst is volgt ovon u 6611 iange uiteen bet groote geluk voor een volk zijn lot geheel :n handen van een sterke persoonlijkheid te weten, niets met den stryd van groepen binnen zijn eigen grenzen, niets met zenuwachtige beurzen en speculanten, niets met zich dagelijks ge wijzigde volksstemmingen te maken te hebben, maar rustig te kunnen slapen en zijn werk te kunnen verrichten alsof er geen vuiltje aan de lucht ware. Maar dat de ingewijde kringen in Duitschland toch ook meer of minder in de war zijn geraakt bewijst wel, dat men thans reeds niet meer weet of het behoud van den vrede nu van Hitier alleen afhangt dan wel van Hitier plus Mussolini of ten slotte, gelijk men in Berlijn eveneens en niet bijzonder consequent pleegt te herha len ,van eenige heethoofden in Warschau wien Londen een blanco-volnacht in de hand heeft gedrukt en dus ten slotte van de Britsche verantwoordelijke politici. „Hitier regiert die Stunde", verzekerde desondanks genoemde National Sozialisti- sche Korrespondenz. Intusschen heerscht er achter de scher men een bedrijvigheid, die met de ver zekering, dat men in Duitschland normaal zijn werk doet en volkomen gerust is, eenige contrast vormt. Al dadelijk heeft het Duitsche Rijk de laatste weken maat regelen genomen, welke een plotseling uit brekend conflict noodig zou kunnen maken. De bezettingen van den zooge- naamden „Westwall" staan op haar plaat- seh gereed, zeker twee millioen soldaten zijn onder de wapenen, langs de Duitsch- Poolsche grens zijn versterkingen opge worpen, die stellig niet voor die der andere zijde onder doen. Polen heeft zijnerzijds vrijwel alle grensovergangen, ook naar bet protecto raat en naar Slowakije, hermetisch afge- sloten en de hoofdwegen gebarricadeerd! Duitschland heeft verder nu al veertien dagen lang een deel van de in het open baar te koop aangeboden benzine-en- benzol-voorraden voor de weermacht ge reserveerd en het personeel der tanksta tions last gegeven aan particuliere auto's en motorrijwielen nog slechts, al naar ge lang van het gebruik der motoren 5, 10 of 15 liter en niet meer te verkoopen, ter wijl overal, waar garnizoenen zijn ge vestigd, geweldige voorraden aan den openbaren verkoop zijn onttrokken, wat inderdaad nu al weken lang een ernstige stagnatie in het toeristen- en zakenver keer, vooral ook in Zuid-Duitschland en Oostenrijk, met zich brengt. Dc Duitsche straatwegen in de nabijheid der Poolsche grenzen zijn gestremd door troepenbewe gingen, die waarlijk niet meer uit ma- noeuvr'eplannen verklaard kur.nen worden. Oost-Pruisen is, naar de Duitsche bladen verzekeren, tot een „onneembare vesting" gemaakt met een krans van vei sterkingen tot een afstand van 200 km. rondom Koningsbergen. De pontonbrug over de Weichsel, die we reeds een maand geleden in onze brieven uit Dantzig aankondigden, is thans gereed en ook voor vrachtauto's en kanonnen tot boven 12 ton gewicht geschikt. En eveneens zijn de versterkte straatwegen op het gebied der Vrije Stad, die daaraan aansluiten, zoo even in ge bruik genomen. Men kan dan ook in deze dagen in Ber lijn in politieke kringen, waar een gema tigd optimisme sinds kort voor een niet meer te loochenen pessimisme heeft plaats gemaakt, de opmerking hooren, dat thans een druk op den knop voldoende is om de kanonnen te doen losbranden". Het is in derdaad een feit, dat ook over Duitschland als een obcessie de onzekerheid hangt wat de naaste toekomst zal brengen. Men hoort belangwekkende, maar na tuurlijk niet bewijsbare dingen over wat zich in Salzburg tusschen de Duitschers en de Italianen heeft afgespeeld, over zekere militair-technische hiaten in de Westelijke Duitsche verdediging,, die intusschen tot het verleden behooren, maar die den Italiaanschen schroom om zich in onzekere verwikkelingen te storten, blijkbaar toch hadden doen toenemen, enz. Men ver neemt ook. het. een en ander over zeer env stige Duitgch-Hongaarsche gesprekken in Salzburg, die eveneens schijnen te bewij zen, dat de diplomatieke voorbereiding nog niet geheel aan de Duitsche eischen be antwoordt. En dan komt men van Duitschen kant steeds weer op het wel zeer geheimzin nige „plan de campagne" terug, dat het resultaat van de besprekingen van Hitier met graaf Ciano heet te zijn, een plan, dat een Duitsch-Italiaansch initiatief in zake Dantzig en den corridor heet te beteeke nen, maar waarover men verder zwijgt; men laat alleen maar doorschemeren, dat het dezer dagen in werking zal treden! Met als einddoel een vredelievende oplossing dan wel een nieuw voldongen feit, met als het dan niet anders kan een algemeen conflict? Men wil die vraag niet beant woorden, ook niet zijdelings. Wel blijft de Duitsche pers hardnekkig ontkennen dat de buitenlandsche berich ten over een „Conferentie van vier" en andere plannen tot bemiddeling juist zyn en nog wel van Duitschland of Italië zou den zijn uitgegaan. Integendeel verzekert men hartstochtelijk, dat men van zulke conferenties van een- „vredesverdrag vóór den oorlog" gelijk de „Times" Donderdag ochtend in een hier scherp bestreden arti kel voorstelde, niets hebben moet. „Wij willen geen conferentie", herhaalde de „Völkischer Beobachter" gisteren. „Ten eerste niet omdat er geen onderwerp voor een conferentie aanwezig is en ten tweede niet, omdat wij vreezen op zulk een con ferentie weer volgens alle regelen der kunst bedrogen te zullen worden." Het blad ziet dan de huidige volgens het blad door de Poolsche uitdagingen zoo gevaarlijk geworden situatie, aldus: „De Britten zouden thans gaarne een soort wapenstilstand inschakelen. Dat zou in derdaad een kolfje naar hun hand zijn. Eerst Polen vijf maanden lang onafgèbro- ken ophitsen en als dat volk dan eindelijk zoo v~? is, dat het 't Duitsche Rijk recht streeks bedreigt en op ondragelijke wijze het Duitsche element in Polen vervolgt en mishandelt, dan bang worden en om een wapenstilstand vragen. Wellicht ook, om dat men nog niet gereed is met de diplo matieke en militaire voorbereiding? „Wij denken er niet aan", aldus het blad, „dit spelletje mee te spelen. Het probleem Dantzig-Corridor is meer dan rijp voor een oogenblikkelijke oplossing. Iedere verdere nog verloren dag verhoogt het gevaar van oorlog". Aldus de „Völkischer Beobachter". Het blad geeft daarmede een zuiverder beeld van de uiterst gespannen situatie dan de vele Duitsche verzekeringen, dat alles rustig is en dat er niet aan oorlog wordt gedacht. Het valt niet meer te ont kenner!, dat Europa tegenwoordig op ernstige complicaties moet voorbereid blijven. De georganiseerde opwinding in de Duitsche pers over de Poolsche maat regelen herinnert thans al te zeer aan de dagen die aan de bezetting van Oosten rijk, het Sudetenland en' Tsjechië zyn vooraf gegaan. En wederom staan de militaire formaties gereed.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1