ENGELAND ZAL POLEN BLUVEN
STEUNEN.
Regeering wil speciale defensie
volmachten.
tweede blad
j. kalk overleden.
bij het zwemmen verdronken.
de heer f. hazemeijer overleden.
LONDEN, 22 Augustus. (Reuter.) Officieel wordt bekend ge
maakt, dat het Britsche kabinet heeft besloten, dat een
Duitsch-Russisch niet-aanvalsverdrag op geenerlei wijze van
invloed zou zijn op de Britsche verplichtingen jegens Polen.
Het parlement zal Donderdag bijeenkomen. Beide huizen
zullen dan in alle stadia een wetsontwerp behandelen be
treffende crisis-defensievolmachten, teneinde de regeering in
staat te stellen, om alle noodige maatregelen te nemen
zonder tijdverlies, wanneer de toestand zulks noodig mocht
maken.
Oproeping van deel personeel
van vloot, leger en
luchtmacht.
Vereenigde Staten niet
neutraal.
De reis van von Ribbentrop.
Inhoud van het verdrag
Berlijn-Moskou.
Desbetreffende geruchten te
Rome.
Donderdag de beslissende
dag?
Duitsch leger volkomen gereed,
om in actie te komen.
Radicale ommekeer in
Roemenië.
Toenadering tot Berlijn.
DERDE BLAD
ALKMAARSCHE COURANT VAN DONDERDAG 24 AW,
,„criE over toelating van
kwSn gemeenteraadslid.
lenteraad van Hellevoetsluis be
De gef „1 1 unaniem tot toelating van
sloot 9 A^n raadslid P. S. C. van Kralm-
het berk° s wethouder dier gemeente, doch
gen, ^.wethouder J. Blind meende
zün dat deze toelating in stryd zou
kort daarna- dg gemeentewet, omdatl
m Kralingen sinds kort was aan
zi)i>
de heer van yan den luchtwacht
«eWefler Plaatse en hij als „krijgsman in
dienSV f»n dienst" zou moeten worden be,
fferkel«ken hjj bovendien als brand-
scbouwd. schikt ZQU 2ijn aan het col-
meester weshalve de heer Blind
lege van d. .ft bjJ Ged. staten indiende.
een lfr behandelden Ged. Staten van Zuid-
G j Hit bezwaarschrift in openbare zit-
holland n»
tmg' i. pt Blind was echter niet versche-
DB zün bezwaarschrift toe te lichten.
nen, als gemachtigde van 't gemeentebe-
van Hellevoetsluit aanwezig de heer
stUTf Jan der Linden, ambtenaar ter secre-
P' p dl opmerkte, dat de heer van Kralin-
feite al 2S jaar in functie is en reeds
S„en'" lid van het vrijwillig landstorm-
17 3 in welke kwaliteit hij thans comman-
corps' n een luchtwachtpost (geen hoofd
Han luchtwachtdienst) is, een functie,
lïhem in normale tijden hoogstens 20 mid-
fL_ oer jaar in „dienst" doet zijn, terwijl
S inmiddels als brandmeester zijn functie
heeft neergelegd.
ne heer van Kralingen zelf voegde hier
in nog toe, dat hij sinds 11 April j.J welis
waar z«n als vrijwilliger aangegane mili
^ire verbintenis vervult, maar dat deze
vervulling een slechts tijdelijk karakter
Hraaet gelijk dat met zoovele anderen, die
tevens'raadslid in een of andere gemeente
«in het geval is. Overigens zou volgens
,or' de heer Blind reeds zijn leedwezen
hebben uitgesproken over de indiening van
zijn bezwaarschrift.
De beslissing van Ged. Staten volgt later
De tweede soc.-dem. burgemeester
in ons land.
Na een korte ongesteldheid is te Gro
ningen gistermiddag op 61-jarigen leeftijd
plotseling overleden de heer J. Kalk, voor
zitter van den Raad van Arbeid aldaar, die
als burgemeester van de gemeente Aeng-
wirden de tweede sociaal-democratische
burgemeester in ons land is geweest, na
Ter Laan, en de eerste in Friesland.
In 1919, bij de stichting van de Raden
van Arbeid, werd hij voorzitter van den
Raad van Arbeid te Heerenveen. De heer
Kalk was voorts o.a. lid van de Provinciale
Staten van Friesland en hoofdbestuurslid
van het Friesche Volkssanatorium. Sinds 1
April 1934 was hij voorzitter van den Raad
van Arbeid te Groningen.
De overledene heeft een belangrijke rol
gespeeld in de sociaal-democratische bewe
ging in Friesland.
Gistermiddag is de 27-jarige heer J. Ren-
kema uit Groningen bij het zwemmen in het
Leekstermeer verdronken. R. had zich met
een vriendin per kano naar het meer bege
ven om te gaan baden. Terwijl het meisje
de kano vastlegde, sprong R. in het water.
Een oogenblik later keek het meisje om en
zag zij R. in de diepte verdwijnen. Een zei
ler, die zich in de omgeving ophield, dook
onmiddellijk naar hem. doch zonder resul
taat. Eerst na twee uur heeft men het
lichaam opgehaald. De levensgeesten waren
toen reeds geweken. Men vermoedt, dat de
man, die kon zwemmen, kramp in de bee-
nen heeft gekregen. Zijn vriendin was de
zwemkunst niet machtig.
Bekend industrieel in Twente.
lpH*'SteraVOnd is op 67-jarigen leeftijd over-
de beer F- Hazemeijer, directeur van
.e, V- Hazemeijer en der N.V. Hazemeijers
a nek van signaalapparaten, beide te Hen-
ti a<*™inistrateur van de Construc-
T °ns Eiectriques Hazemeijer te Ans bij
en van de Appareillage Electrique Ha-
»meyer te St. Quentin.
rm !n de heer Hazemeijer werd geboren
°P 24 Apri] 1872.
de"»/887 trad al volontair in dienst bij
ky" incite*tsmaatschaPPij „de Khot.ins-
ineerr tt,erc3arn' Daarna werd hij chef-
Tyjii-'fuJr He firma Hoffstede Crull en
Wdhnk te Hengelo.
en On 07 richtte hij de firma F. Hazemeijer
een NyP' W6'ke 'n 7®13 werd omgezet in
henopmH'jWaark^ a3s directeuren werden
H. Jan» keeren F. Hazemeijer en W. F.
gie hptma der PloeS. dank zij de ener-
heèr 'nzicllt en Het optimisme van den
tot een ?emeiier is Het bedrijf uitgegroeid
stchtiG1 ^roote. '"dustrieën in den lande,
op het ner 8(3 n'e* a'leen materieel gewin
Vat> de =°k 00,1 vooral °°k de bevordering
Hij ldsvraugde op zijn fabriek.
3
HJ Was O
bouwvpm m' corriïrl'ssaris van de woning-
Van de tcCniging Electra te Hengelo, lid
^en voor T1161 V3n koophandel en Fabrie-
raad, jjj Wonte, lid van den Spoorweg-
lid vVan 1161 ^ed" electrotecHnisch co-
c°mmissip an j0mrn'ssie R. der normalisatie-
Pengelo v °Uj voorzitter van de afdeéling
1935 is hi^K van Nijverheid. In
de Wasa-n^en0emd tot r'dder le klasse in
officier in h 6r,Van ^weden en in 1936 tot
e 0rde van Oranje-Nassau.
gemengd nieuws.
Ir,Voor
diend is op naaldhouten kisten. - Inge-
krachtism„n ontwerP van wet houdende be>
lo '"gmg yan w
Juni 19aqVan 1161 koninklijk besluit van
Van naalrih .tot re8eHng van den invoer
011 en kisten en kistgarnituren.
<jam Ran1rirpdam.1Lloyd Hapide. - De Rotter-
23 Auviiuri in aansluiting op het
etlde mailcpv,US ^arseille verwacht wor-
pUr te Hoosenda ^empo 2al morgen om 6.16
aa§ H.S 1 en om 7-33 uur te Den
In verba a eeren-
!en twee trein"161 de Sroote bezetting zul-
ar zullen aankomen!"' W6'ke k°rt na el'
Intusschen worden voorzorgsmaatre
gelen genomen, zooals het oproepen van
zeker personeel van vloot, leger en
luchtmacht en van de luchtafweerdienst
en civiele defensie, terwijl regelingen
worden getroffen betreffende den uit
voer uit Engeland van essentieele
materialen en producten.
De regeering blijft van meening, dat
niets in de DuitschPoolsche moeilijk
heden een rechtvaardiging zou vormen
voor het gebruik van geweld, hetwelk
een Europeeschen oorlog met zich mede
zou brengen. Er zijn geen kwesties in
Europa, die niet vreedzaam kunnen
worden opgelost, wanneer het vertrou
wen wordt hersteld.
De Britsche regeering is, zooals dat steeds
het geval is geweest, bereid, bijstand te ver-
leenen, om dusdanige omstandigheden in het
leven te roepen. Wanneer echter, al haar
pogingen ten spyt anderen er aan vasthou
den, geweld te gebruiken, is zij bereid en
vastbesloten om daaraan tot het uiterste
weerstand te bieden.
Het bovenstaande is een samenvatting
van het officieele communiqué, dat werd
uitgegeven na de kabinetszitting van gister
middag, die drie uur en twintig minuten
heeft geduurd.
Toen de ministers Downing Street verlie
ten, zagen zij er opgewekt uit. Zij werden
toegejuicht door de buiten wachtende me
nigte, vooral de ministers der defensie
diensten. De kabinetszitting was door alle
kabinetsleden bijgewoond, met uitzondering
slechts van lord Maugham, die zich in
Canada bevindt.
Het officieele communiqué.
Het volledige communiqué, dat na de
kabinetszitting is uitgegeven, zegt, dat het
kebinet in zijn zitting van gister den inter
nationalen toestand heeft bestudeerd in al
zijn aspecten.
„Behalve van de ontvangen berichten be
treffende militaire bewegingen in Duitsch-
land, aldus 'iet communiqué, nam het kabi
net nota van het bericht, dat binnenkort
een niet-aanvalsverdrag gesloten zal worden
tusschen de Duitsche en Russische regeerin
gen. Het kabinet aarzelde niet, om te be
sluiten, dat een dergelijke gebeurlijkheid op
geenerlei wijze van invloed zou zijn op zijn
verplichtingen jegens Polen, die herhaalde
lijk uitgesproken zijn in het openbaar en
die het vastbesloten is na te komen.
Het parlement is voor Donderdag a.s. bij
eengeroepen. De regeering stelt zich voor,
dan de beide huizen uit te noodigen in alle
stadia het crisisvolmachtenontwerp betref
fende de defensie af te handelen. Het ge
volg daarvan zal zijn, dat de regeering in
staat gesteld wordt, alle noodige maatrege
len zonder verwijl te nemen, wanneer de
toestand zulks mocht eischen.
Intusschen worden verdere maatregelen
van voorbehoed en den aard genomen door
de departementen, bijvoorbeeld het oproe
pen van zeker personeel voor vloot, le?er en
luchtmacht en voor de A.R.P. (de lucht
afweer) en de civiele defensie.
Invoer van ongetwijnde garens en vlas. -
Ingediend is een ontwerp van wet houden
de bekrachting van het koninklijk besluit
van 21 Juni 1939, tot regeling van den in
voer van ongetwijnde garens van vlas.
Lijk opgehaald. - Gistermiddag is uit
een waterkolk op de Uiterwaarden bij
Maurik het lyk opgehaald van den 28-jari-
gen C. van Wijk, die Maandag verdronken
is. Hij was naar de wei gegaan om een
paard te halen, dat naar 'n eilandje was ge
zwommen, midden in de kolk. Bij zijn po
ging om dit eilandje zwemmende te berei
ken, is de man verdronken.
Conventie in de cocosindustrie. - Tus
schen de meeste groote en kleine fabrikan
ten in de cocos-industrie is een conventie
tot stand gekomen, waarop verbindendver
klaring door den minister van economische
zaken zal worden verzocht. De conventie
is intusschen reeds in werking getreden op
1 Juli j.1.
Musicus Mönch. - Te Amsterdam is
overleden de negentigjarige Nederlandsche
musicus Mönch, een figuur, die muziek-
vriendep van een vorige generatie zich met
waardeering herinneren.
Voorts worden regelingen getroffen ten
aanzien van zekere aangelegenheden, die
van invloed zijn op den uitvoer van dit land
van essentieele materialen en producten.
Terwijl deze voorzorgsmaatregelen geno
men worden, welke de regeering in dezen
tijd noodzakelijk acht, blijft zij van mee
ning, dat er niets is in de moeilijkheden, die
gerezen zijn tusschen Duitschland en Polen,
dat een rechtvaardiging zou vormen voor
het gebruik van geweld, hetwelk een Euro
peeschen oorlog met zc.'h mede zou brengen
met al 2iin tragische gevolgen.
Gelijk de eerste minister herhaaldelijk ge
zegd heeft, zijn er inderdaad geen kwesties
in Europa, die niet vreedzaam zouden kun
nen worden opgelost, wanneer slechts een
toestand van vertrouwen zou kunnen wor
den hersteld.
Greenwood, de leider der oppositie, die
Maandagavond een bezoek gebracht heeft
aan Chamberlain, heeft den premier gister
weer een kort bezoek gebracht, vóór de ka
binetszitting aanving.
Later over den toestand sprekende, zeide
Greenwood: „Met het oog op de in de pers
verschenen berichien, zie ik den in ter
nationalen toestand ernstig in, doch ik acht
het den plicht van alle burgers, om kalm en
standvastig te blijven in hun' voornemen,
weerstand te bieden aan alle verdere daden
van agressie, aangezien dit de eenige weg is.
om den vrede in Europa te handhaven".
In diplomatieke kringen gaat het ge
rucht, dat de Duitschers niet meer zou
den rekenen op de neutraliteit van de
Vereenigde Staten in een gewapend
conflict in Europa.
Volgens deze geruchten, welke de
Amerikaanschc diplomaten met alle re
serve weergeven, zou men er thans van
overtuigd zijn, dat de Amerikaanschc
isolationistische gevoelens niet sterk
genoeg meer zouden zijn om het vijan
dige gevoel jegens de as te overwin
nen. De Ver. Staten zouden zich nood
zakelijkerwijze aan de zijde van Enge
land en Frankrijk moeten scharen.
De onderstaatssecretaris van oorlog, John
son, heeft evenwel een radiorede gehouden,
waarin hjj zeide, dat de regeering vastbe
sloten is de Ver. Staten niet te laten mee
sleuren in een gewapend conflict, indien de
vrede tegelijk met de nationale eer kan
worden bewaard.
Volgens Reuter is men in regeeringskrin-
gen geneigd te gelooven, dat de aankondi
ging van het oniworpen Russisch-Duitsche
pact wellicht niet zoo uitermate ernstig is
als het eerst wel leek. Het departement
van buitenlandsche zaken heeft zich tot
dusverre van commentaar onthouden. In
afwachting van een verduidelijking der aan
kondiging. Welingelichte kringen echter ge
looven, dat de Sovjet-Unie, die zoo'n hoo-
gen prijs vroeg aan Engeland, nauwelijks al
haar onderhandelingsvermogen kan hebben
opgegeven door aan Duitschland de vrije
hand te laten in Oost-Europa, waar een
voortgezette Duitsche agressie nauwelijks
in het belang van Rusland zou kunnen zijn.
Bovendien heeft Hitier stellig een hoogen
prijs betaald door de verzwakking van het
anti-Komintcrnpact en door Japan bloot te
stellen aan een sterkeren Russischen en
Chineeschen weerstand in het Verre Oosten.
In diplomatieke kringen ziet men in de
reis van von Ribbentrop naar Moskou en in
de Duitsche propaganda een nieuwen
„bluf", welke bestemd is om Polen er toe te
brengen zonder gewapend verzet de Duit
sche eischen in te willigen. De „New York
World Telegram" schrijft in zijn commen
taar dat het cynisme van de nationaal-socia-
listische regeering het anti-Komintern-ver-
drag, evenals het zelfbeschikkingsrecht der
volken behandelt, alsof ze van geen betee-
kenis zijn.
De onderstaatssecretaris van buitenland
sche zaken, Sumner Welles, heeft vandaag
den Poolschen ambassadeur te Washington
graaf Potocki ontvangen.
Na het onderhoud verklaarde graaf Po
tocki, aan de pers, dat hy niet verbaasd was
over'de berichten inzake het non-agressie
verdrag tusschen Duitschland en de Sovjet-
Unie. Polen was reeds eenigen tijd op de
hoogte, dat onderhandelingen werden ge
voerd. Hy voegde hieraan toe, dat Polen
niet zal aarzelen te vechten wanneer zijn
onafhankelijkheid wordt bedreigd.
Von Ribbentrop is gisteravond van
Salzburg naar Berlijn gevlogen, waar
hjj korten tijd is gebleven om zijn reis
naar Moskou voor te bereiden. Hij reist
in het particuliere vliegtuig van den
Führer.
Gisterochtend heeft Hitier von Rib
bentrop op den Obersalzberg ontvan
gen. Nog gisteravond ls von Ribben
trop naar Koningsbergen gevlogen,
waar hij den nacht heeft doorgebracht
om vanochtend door te vliegen naar
Moskou.
Von Ribbentrop zal te Moskou zijn intrek
nemen in het gebouw van de voormalige
Oostenrijksche legatie, dat na den Anschluss
eigendom van Duitschland is geworden. Dit
gebouw ligt naast dat, waar talrijke leden
van de Fransche en Britsche militaire dele
gaties hun intrek hebben genomen. Von
Ribbentrop zal vergezeld worden door 32
personen, die verdeeld zullen worden over
de verschillende gebouwen, waar de Duit
sche ambassade huist.
Onder degenen, die von Ribbentrop ver
gezellen is, zooals gemeld, ook de chef van
den persdienst van het ministerie van bui
tenlandsche zaken, dr. Schmidt, hetgeen
een aanwijzing wordt geacht, dat Duitsch
land een groote publiciteit aan het verdrag
wil schenken. Aangezien de Sovjet-Unie op
het oogenblik geen ambassadeur te Berlijn
heeft, Merekalof is in Mei j.1. terugge
roepen en sindsdien niet op zyn post terug
gekeerd, veronderstelt men, dat de Duitsche
ambassadeur te Moskou, von Schulenburg,
voor het grootste deel de voorloopige be
sprekingen heeft geleid.
Alle Russische bladen berichten zonder
commentaar, dat de Duitsche minister van
buitenlandsche zaken naar Moskou komt
om, naar Reuter meldt, het verdrag van
non-agressie te onderteekenen. Het bericht
kwam als een donderslag bij helderen hemel
voor den doorsnee Sovjet-burger evenals
voor de buitenlanders, die niets weten om
trent den inhoud en geen idee hebben, wel
ken invloed dit zal hebben op de onderhan
delingen der drie mogendheden. Gisteroch
tend waren de besprekingen der generale
staven nog niet hervat en gistermiddag
hebben de Fransche en Britsche militaire
vertegenwoordigers een bespreking gehou
den in de Britsche ambassade.
Volgens geruchten, welke gisteravond
te Rome in buitenlandsche kringen de
ronde deden, zou het niet-aanvalsver
drag, dat is gesloten tusschen Duitsch
land en de Sovjet-Unie, de volgende
clausules behelzen.
1. De contracteerende party en ver
binden zich elkaar niet aan te vallen.
2. Zy zullen neutraal blijven in het
geval een der beide partijen zou wor
den aangevallen.
3. Ieder der beide partyen behoudt
het recht, op ieder oogenblik de over
eenkomst op te zeggen, indien zij het
noodig oordeelt, wanneer een der par
tijen een derde partij aanvalt.
Sovjet-kringen in Rome voorspellen, dat
in het ontworpen Duitsch-Russische pact de
bepaling zal staan, dat elk van beide par
tyen gerechtigd zal zijn, het pact op te zeg
gen, wanneer de andere partij een agressie
pleegt.
De overige clausules zoo zeggen zij ver
der, zullen waarschijnlijk de verplichting
behelzen, dat geen van beide partijen de
andere partij zal aanvallen en neutraal zal
blijven, wanneer de andere partij het slacht
offer is van een agressie.
De minister van buitenlandsche zaken,
Ciano, heeft heden korte besprekingen ge
voerd met den Poolschen ambassadeur en
den Russischen zaakgelastigde. Voorts heeft
hij den Amerikaanschen en den Japanschen
ambassadeur ontvangen.
Nadat Duitschland weer wat op
zijn verhaal is gekomen na Hitler's
politieken goocheltoer van den af-
geloopen nacht, is men veel optimis
tischer geworden ten aanzien van de
vredeskansen, doch dit optimisme
schijnt geheel gebaseerd op de ver
onderstelling, dat Groot-Britannië
zyn garantie aan Warschau zal te
rugnemen.
Welingelichte kringen verwachten, dat
het afsluiten en het onderteekenen van het
niet-aanvalsverdrag nog slechts een kwestie
van uren is. Is het eenmaal onderteekend,
dan kan de volgende stap van Duitschland
ieder moment plaats vinden.
Donderdag zal daarom wellicht een be
langrijke dag in de Europeesche geschiede
nis blijken te zijn.
Er is reden om aan te nemen, dat van
nacht om twaalf uur het Duitsche leger
volkomen gereed is, om ieder oogenblik in
actie te komen.
Naar Havas nog meldt, is de Poolsche am
bassadeur te Berlijn, gistermiddag na zyn
bezoek aan Warschau in Berlijn terugge
keerd.
DE POSTVLUCHTEN.
De positie der Indië-vliegtuigen was gister:
Uitreis: Valk te Rangoon, Uil te Athene,
Oehoe te Bandoeng; Thuisreis: Buizerd te
Basra; Wielewaal te Medan.
Het Indiëvliegtuig Gier is gistermiddag
om 14.48 uur op Schiphol geland.
Indien het tusschen Duitschland en
Polen tot een gewapend conflict mocht
komen, moet Roemenië de strikste neu
traliteit bewaren, en in het bijzonder
alles vermijden wat kan worden uit
gelegd als een provocatie van Berlijn,
aldus de meening van politieke en di
plomatieke kringen.
Men herinnert zich, dat een entente tus
schen Moskou en Berlyn lang voor Titu-
lescu en zyn politieke vrienden een schrik
beeld is geweest. De gebeurtenissen van de
laatste vier en twintig uur hebben een ra
dicalen ommekeer teweeg gebracht in de
gemoederen. Sedert Engeland Roemenië's
onafhankelijkheid had gegarandeerd, waren
de Roemeensche politieke leiders steeds
meer naar het democratische blok gaan over
hellen. De aankondiging van de Duitsch-
Russische toenadering echter heeft dit met
één slag veranderd. Nog kan men de volle
beteekenis ervan niet overzien, doch men
ziet reeds in, dat Duitschland in Zuid-Oost-
Europa steeds moeilijker te weerstaan wordt
en dat Engeland zonder hulp van Rusland
niet in staat is, Roemenië bij te staan.
Accoord met Berlijn?
Politieke waarnemers gelooven, dat Roe
menië met Berlyn tot een accoord moet ko
men, wil het voorkomen, dat Duitschland
met het steunen van de territoriale aan
spraken van Hongarije en Bulgarije de situ
atie op den Balkan radicaal wijzigt
Van betrouwbare zijde verneemt men
reeds, dat Joego-Slavië door de as-staten
verzocht is zijn standpunt te bepalen en in
vele kringen verwacht werd, dat een derge
lijk verzoek thans in Boekarest zal volgen.
Jieck ÓL School
JUBILEUM DS. WITKOP.
Men schrijft ons uit Zype:
Wij vernemen, dat de heer ds. H. J. Wit
kop, Ned. herv. predikant aldaar, op 24 Aug.
1939 zijn 40-jarig ambtsjubileum hoopt te
herdenken. Ds. Witkop vestigde zich als pre
dikant te Zijpe in het jaar 1927, komende
uit Wormer.
DE ONDERWIJZERSOPLEIDING
IN 1938.
Het jaarverslag over 1938 van den inspec
teur van de onderwijzersopleiding deelt
mede, dat in het verslagjaar het aantal
kweekscholen met één r.k. toegenomen is,
zoodat er nu 22 rijkskweekscholen zijn, 3
gemeentelijke, 2 niet-confessioneele bijzon
dere, 22 protestantsche en 41 r.k. Zeven er
van 1 neutrale, 1 protestantsche en 5 r.k.
zyn niet in het genot der rijksbijdrage.
Het aantal cursussen tot opleiding van on
derwijzers en onderwijzeressen liep van 14
op 9 achteruit. Het totale aantal leerlingen
van alle kweekscholen, daalde van 1934
met 8939 kweekelingen in de navolgende
jaren af tot 5021 op 1 Sept. l.L De 22 rijks
kweekscholen hebben er samen maar 934;
er zyn er by, die in de 3 klassen maar 26
tot 30 leerlingen tellen. De gemeentelijke
en bijzondere kweekscholen zyn in den re
gel wat beter bezet.
In 1938 slaagden voor de kweekschool
eindexamens 1545 candidaten, 407 van neu
trale scholen, 415 van protestantsche, 723
van r.k. De „vervangingsbehoefte" der scho
len bedroeg 1190, 473 voor de neutrale
hetzij openbare, hetzij bijzondere 238
voor de bijz. protestantsche en 479 voor de
r.k. scholen.
De kweekschoolbevolking bestaat groo-
tendeels uit meisjes, er zijn 739 vrouwelijke
leerlingen méér dan mannelijke; dit getal is
voor de r.k. scholen 311. Op de afdeelingen
B de opleiding voor de hoofdacte zijn
echter 1337 onderwijzers tegen 621 onder
wijzeressen.
Onderwijzers die geen Nederlandsch
kennen.
De meeste verslagen der kweekschool
directeuren hadden klachten over de drie
jarige kweekschool, die de vierjarige ver
vangen heeft. Het percentage der geslaag
den van de eerstgenoemde was echter nog
hooger (90.8 pCt.), dan van de vierjarige.
Men schrijft dit hieraan toe, dat het peil der
examens dalende is, dat men thans genoe
gen moet nemen met een kennis, die men
vroeger onvoldoende zou hebben geacht enz.
Hiervan schynt veel waar te zijn; de ver
slaggevende inspecteur vermeldt, dat van
de 3500 door onderwijzers ingevulde vra
genlijsten van het Centraal Capitulanten-
bureau, aanmerkelijk meer dan 50 pCt. aan
leiding gaf tot gerechte klachten. Onom
wonden maakt hy de gevolgtrekking, dat
„de kennis van het Nederlandsch, waarme
de heel wat jonge onderwijzers zijn toege-
rtist, onvoldoende is voor een goede verzor
ging van dat vak in de lagere school".
De bezwaren tegen het u.l.o. als voorbe
reiding voor de kweekschool blijven „even
duidelijk opklinken". Over de moderne
talen is men tevreden, de bezitters van het
m.u.l.o.-diploma B die echter maar 9.6
pCt. uitmaken van het totaal der toegelate-
nen hebben een behoorlijk wiskundigen
ondergrond. Maar over de andere vakken
zijn de kweekschooldirecteuren allesbehalve
tevreden. Met zingen, lichamelijke oefenin
gen en nuttige handwerken moet men op
de kweekschool opnieuw beginnen; het
systeem der vrijstellingen op de m.u.Lo.-
examens „bederft de klasse-homogeniteit
en wordt er vaak de oorzaak van, dat ook
voor andere vakken maar beter van voren
af aan kan begonnen vyorden".
Van de toegelatenen heeft 66 pCt. een
m.u.l.o.-diploma, 16 pCt. heeftwel een
u.l.o.-school bezocht, maar niet doorloopen,
meer dan 10 pCt. komt van een school voor
gewoon lager onderwys. De aansluiting van
het lager- en kweekschoolonderwijs
blijkbaar nog niet in orde! Veel bezwaren
zouden natuurlijk wegvallen, wanneer zich
