Een verklaring van Chamberlain in het
Lagerhuis.
Engelsch witboek inzake de correspondentie
tusschen Londen en Berlijn.
De tijd voor daden is gekomen.
De werkelijke gang der gebeurtenissen.
„Het Polen voor de deeling en het Polen von thon$"
iken kom'men tot duideliik inïlcht vsn
TWEEDE BLAD
Chamberlain stond na de opening
van, de Lagerhuiszitting om 5 minuten
over zes Engelsche tijd op, voor het
uitspreken van zijn rede. Het Lagerhuis
was stampvol, ook de tribunes waren
meer dan bezet.
Chamberlain, zoowel als Greenwood,
werden luide toegejuicht, toen zij de
zittingzaal betraden.
Chamberlain sprak de eerste woorden
van zijn rede op bijna onhoorbaren toon
uit.
De rampspoed van den oorlog
ligt op de schouders van één
man.
De rampspoed van den oorlog, zoo
zeide Chamberlain, ligt op de schou
ders van één man: den Duitschen rijks
kanselier. Hij heeft de wereld in ellende
gedompeld, om zijn eigen zinnelooze
eerzucht te dienen. (Luide toejuichin
gen.)
Ik ben niet voornemens, zoo begon Cham
berlain zijn rede, veel woorden te zeggen.
De tijd is gekomen voor daden (toejuichin
gen) veeleer dan voor woorden. Achttien
maanden geleden bad ik dat de verantwoor
delijkheid niet op mij zou mogen vallen om
dit Huis te vragen de vreeselijke scheids
rechterlijke uitspraak van een oorlog te
aanvaarden. Ik vrees dat ik niet in staat zal
zijn die verantwoordelijkheid te vermijden.
Chamberlain zeide verder: Ik zou echter
geen duidelijker omstandigheden wenschen,
dan zij vandaag zijn ten aanzien van de
vraag waar mijn plicht is gelegen. (Toejui
chingen.)
Wij hebben geen enkel middel verwaar
loosd om het kristalhelder te maken voor
de Duitsche regeering, dat, wanneer zij er
aan vasthield wederom geweld te gebrui
ken op de wijze waarop zij dit in het ver
leden heeft gebruikt, wij vastbesloten wa
ren ons met geweld tegen haar te verzetten.
Nu alle desbetreffende documenten gepu
bliceerd zijn, aldus Chamberlain verder,
zullen wij voor de rechtbank der historie
staan, wetende, dat de verantwoordelijkheid
voor deze verschrikkelijke rampspoed ligt
op de schouders van één man. (Luide toe
juichingen.) De rijkskanselier heeft niet
geaarzeld om de wereld te dompelen in
ellende om zijn eigen zinnelooze eerzucht
en ambities te dienen. (Luide toejuichin
gen.)
Er verschijnt een witboek.
Ik heb thans alle met de Duitsche regee
ring gevoerde correspondentie in den vorm
van een witboek doen stellen. Ik denk niet
dat het noodig is in bijzonderheden te refe-
reerén op dit oogenblik naar deze documen
ten die reeds voorbije historie zijn. Zij ma
ken het volstrekt duidelijk dat ons doel is
geweest er naar te streven besprekingen tot
stand te brengen omtrent het Poolsch
Duitsche geschil tusschen de beide regee
ringen zelve op voorwaarden van - gelijk
heid. (Toejuichingen.)
De regeling zou er eene moeten zijn ge
weest welke de onafhankelijkheid van Po
len waarborgde en haar behoorlijk in acht
nemen veilig stelde door een internationa
len waarborg.
Chamberlain vervolgde: De Britsche
ambassadeur heeft Berlijn medege
deeld, dat tenzij verzekeringen werden
gegeven dat iedere agressieve actie
wordt opgeschort en de Duitsche troe
pen uit Polen worden teruggetrokken
de Britsche regeering zonder aarzeling
hare verplichtingen zal nakomen.
Wanneer het antwoord hierop on
gunstig luidt zal de Britsche ambassa
deur zijn paspoort aanvragen.
Chamberlain voegde hieraan toe, dat de
militaire toestand van Engeland geruststel
lender is dan in 1914. Alle valide mannen
Chamberlain
tusschen 18 en 41 jaar zullen onderhevig
zijn aan militairen dienst, volgens de nieuwe
wet.
Men had een botsing kunnen
vermijden.
Er is echter één passage in de mededee-
ling d.d. 30 Augustus, die ik zou willen aan
halen, omdat zij toont, hoe gemakkelijk een
uiteindelijke botsing zou hebben kunnen
zijn vermeden, wanneer er het geringste
verlangen had bestaan aan den kant van de
Duitsche regeering om tot een vreedzame
regeling te komen. In dit document zeiden
wij: „De Engelsche regeering erkent ten
volle de noodzakelijkheid van spoed bij het
in gang brengen van besprekingen en zij
deelt de ongerustheid van den rijkskanse
lier, voortvloeiende uit het in elkanders
nabijheid staan van twee gemobiliseerde
legers, tegenover elkander.
Zijn aanhaling vervolgende zeide de Brit
sche premier: „Dienovereenkomstig zou zij
ep de sterkste wijze er bij beide partijen op
willen aandringen zich te verplichten, dat
gedurende de onderhandelingen geen agres
sieve militaire bewegingen zullen plaats
vinden. De Britsche regeering heeft het ver
trouwen dat zij een dergelijke verplichting
van de Poolsche regeering kan verkrijgen,
wanneer de Duitsche regeering soortgelijke
verzekeringen zou geven".
Polen was tot uitstel bereid.
Dit telegram, zoo vervolgde de premier,
bracht een onmiddellijk antwoord van de
Poolsche regeering, gedateerd op 31 Aug.,
waarin de Poolsche regeering zeide, dat zij
bereid was op basis van wederkeerighe'id,
de garantie te geven, dat in geval van on
derhandelingen Poolsche troepen niet de
grens zouden schenden van het Duitsche
rijk, mits een overeenkomstige waarborg
door de Duitschers werd gegeven. Wij heb
ben nooit eenig antwoord ontvangen van de
Duitsche regeering op dit voorstel.
Sprekende over den aan den Britschen
ambassadeur in Berlijn opgedragen stap,
zeide Chamberlain nog:
„Wanneer het antwoord van de Duit
sche regeering op deze laatste waar
schuwing ongunstig is en ik veronder
stel niet, dat het waarschijnlijk anders
zal zijn, heeft de Britsche ambassadeur
instructies gekregen om zijn paspoort te
vragen.
Wij zijn gereed.
In dat geval zijn wij gereed. Gisteren
hebben wij verdere stappen genomen in de
richting van een vervollediging der defen
sievoorbereidingen en hedenmorgen hebben
wij bevel gegeven tot algeheele mobilisatie
van de geheele vloot, het geheele leger en
de geheele luchtmacht. Wij hebben ook een
aantal andere maatregelen genomen, zoo-
De Engelsche regeering publiceert in den
vorm van een witboek de correspondentie,
welke zij sedert 22 Augustus j.1. heeft ge
wisseld met de Duitsche rijksregeering, en
voegt hieraan toe eenige „verklarende noten
over den werkelijken gang der gebeurtenis
sen".
Deze tekst luidt: Het Duitsche antwoord,
gedateerd 28 Augustus werd voor zijn over
handiging medegedeeld aan de Fransche en
de Poolsche regeering. De Poolsche regeering
machtigde de regeering van Groot-Britannië
om de Duitsche rijksregeering mee te deelen,
dat zij onmiddellijk bereid was in dire'cte
onderhandeling met Duitschland te treden.
Men zal zien, dat paragraaf 4 van het Brit
sche antwoord van 28 Augustus de houding
van de Poolsche regeering op dit punt pre
ciseerde. Het Britsche antwoord werd Hitier
te 22.30 uur ter hand gesteld. Op 28 Augus
tus beloofde Hitier den volgenden dag een
schriftelijk antwoord te zullen geven. Het
schriftelijke Duitsche antwoord werd den
ambassadeur van Groot-Britannië overhan
digd op 29 Augustus te 19.15 uur.
Onafhankelijk van een volkomen mis
vorming der gebeurtenissen die op een crisis
uitliep, eischte het antwoord der Duitsche
regeering de komst naar Berlijn van een
Poolsche afgevaardigde, voorzien van vol
machten ,in den loop van den volgenden dag.
Het antwoord der Britsche regeering spreekt
■/oor zichzelf. Door den Engelschen gezant
- esd het op 30 Augustus te middernacht aan
den Duitschen rijksminister van buitenland-
sche medegedeeld. Von Rillbentrop toonde
een uitvoerig document en las het in snel
tempo in het Duitsch voor. Het betrof klaar
blijkelijk het voorstel van zestien punten,
dat de Duitsche regeering naderhand gepu
bliceerd heeft: Neville Henlerson vroeg toen
den tekst van deze voorstellen, overeen
komstig de toezegging die gegeven was in
het Duitsche antwoord van 29 Augustus.
Von Ribbentrop beweerde toen, dat het te laat
was aangezien de Poolsche gevolmachtigde
niet voor middernacht te Berlijn was aange
komen, zooals de Duitsche regeering het in
haar mededeeling van den vorigen avond
had geëischt.
Toen de Poolsche regeering dit vernam,
stelde zij de Engelsche regeering in den na
middag van 31 Augustus ervan op de hoogte
dat zij haar ambassadeur gemachtigd had de
Duitsche regeering mede te deelen, dat
Polen de Britsche voorstellen inzake het
voeren van onderhandelingen accepteerde.
De Poolsche ambasasdeur te Berlijn, Lipsky,
werd door von Ribbentrop niet eerder ont
vangen dan in den avond van 31 Augustus.
Na dit onderhoud deed de Duitsche regeering
onmiddellijk per radio mededeeling van haar
voorstellen. Lipsky probeerde onmiddellijk
voeling te krijgen met Warschau, doch
slaagde daarin niet, aangezien alle commu
nicatiemiddelen tusschen Polen en Duitsch
land door de Duitsche regeering waren ver
broken.
wel in het binnenland als in het buitenland,
waarvan 't Huis niet zal verwachten, dat ik
in bijzonderheden een uiteenzetting ëeef-
Ook zyn stappen genomen om de positie te
beveiligen ten aanzien van dé materiaal- en
levensmiddelenvoorraden van verschillen
den aard.
De gedachten van velen onzer moeten op
dit oogenblik onvermijdelijk terugkeeren
naar 1914 en naar een vergelijking van onze
positie van thans en die, welke toen be
stond. Hoe staan wij er ditmaal voor? zoo
vroeg Chamberlain.
In antwoord op dë door hem zelf gestelde
vraag zeide Chamberlain:
„Het antwoord is, dat alle drie de diensten
gereed zijn en dat de toestand in alle rich
tingen veel gunstiger en geruststellender is
dan in 1914. Achter de strijdende diensten
hebben wij een uitgebreide organisatie voor
civiele defensie opgebouwd ;en ten aanzien
van onze onmiddellijke hoeveelheid man
schappen zijn de behoeften van vloot, leger
en luchtmacht in een gelukkige positie aan
gezien zij bijna evenveel manschappen heb
ben als zij op dit oogenblik passend kunnen
gebruiken. Het voornaamste en meest be-
viedigende om op te merken is, dat het niet
noodig is in algemeenen zin een oproep uit
te vaardigen voor recruten gelijk door Kit-
chener 25 jaar geleden gedaan werd.
Wat de toekomst betreft is het van es
sentieel belang, tegenover de geweldige
taak, die ons te wachten staat, meer in het
bijzonder met het oog op onze ervaring van
het verleden, ons manschappenmateriaal
ditmaal te organiseeren op eén zoo metho
dische, billijke en economische basis als
maar moge!fik is.
Wij stellen derhalve voor terstond wet
gevende maatregelen in te Voeren met dit
doel. Er zal een wetsontwerp worden inge
diend dat voor alle practische doeleinden
zal neerkomen op een uitbreiding van de
wet op de militaire oefening tot alle valide
mannen tusschen 18 en 41 jaar, welke on
derhevig zijn aan militairen dienst. Stappen
zullen genomen worden om te verzekeren,
dat het vereischte manschappenmateriaal
voor de industrie niet wordt weggenomen.
Hulde aan Mussolini.
Er is nog slechts één opmerking die ik
zou willen maken, aldus verklaarde
Chamberlain tenslotte, en dat is mijn
voldoening en de voldoening van de
regeering van Z.M. uit te spreken, dat
gedurende deze laatste dagen van de
crisis ook Mussolini zijn best heeft ge
daan voor een oplossing. (Toejuichin
gen.)
Het blijft thans aan oris onze tanden op
elkaar te zetten en deze worsteling in te
gaan, naar welker vermijding wij zoo vurig
hebben gestreefd, met den vasten wil om
deze tot het einde toe door te zetten. Wij
zullen deze worsteling ingaan met een zui
ver geweten en met den steun van de do
minions en van het Britsche rijk en tevens
met de moreele goedkeuring van het groot
ste deel der wereld. (Opnieuw luide toejui
chingen.) 3br:
Geen twist met Set Duitsche volk.
Wij hebben geen twist met het Duit-
rche volk (toejuichingen), behalve dat
het toestaat te worden geregeerd door
een nationaal socialistische regeering.
Zoolang die regeering bestaat en de
methoden gebruikt, die zij zoo hardnek
kig in de afgeloopen twee jaren heeft
toegepast, kan er geen vrede zijn in
Europa (toejuichingen.) Wij zijn vast
besloten dat er aan deze methoden een
einde moet komen en wanneer wij in
de worsteling in de wereld wederom
de wetten kunnen vestigen van goeden
trouw en afstand van geweld, dan zou
den zelfs de offers die dit met ons zal
meeslepen hun meest volledige recht
vaardiging vinden. (Toejuichingen.)
Greenwood aan het woord.
Na Chamberlain voerde Greenwood na
mens de labouroppositie het woord, zeggen
de, dat dit een keerpunt is in de geschiede
nis der menschheid. Hij voegde hieraan toe,
dat de teerling thans is geworpen. „Ik be
vestig thans opnieuw en zeg voor de derde
maal in dit Huis aldus Greenwood dat
de Engelsche labour aan zijn gegeven woord
vasthoudt. De woorden van den eersten
minister zijn krachtig geweest. Hij heeft
woorden uitgesproken, waaraan hij niet kan
en, daar ben ik zeker van, niet zou willen
ontsnappen. Wij zouden echter onze hoop op
zand bouwen, wanneer wij den indruk had
den, dat de Duitsche regeering eenigerlei
gunstig antwoord zou gaan geven op het
beroep dat tot haai is gericht. Een actieve
voortgang van zaken vindt reeds plaats en
Hitier heeft zich afschuwelijk in het ongelijk
gesteld. Hij is de aartsvijand geworden van
de menschheid en staat schuldig niet alleen
aan het ernstigste, laaghartigste verraad
jegens deze regeering en dit volk, maar aan
lafhartig verraad jegens alle volkeren wien
hij in het verleden beloften heeft gegeven.
Grimmige vastberadenheid.
Verwijzende naar Chamberlains verga
ring, dat geweld met geweld zal worden be
antwoord, zeide Greenwood in het vervolg
van zijn rede, dat dit het gevoelen was dat
practisch door ieder lid van het Lagerhuis
beantwoord wordt. Tenslotte verwijzende
naar de verklaring welke de labourparty
gisteravond uitgaf aan het land en aan de
wereld citeerde Greenwood daaruit één zin,
n.1. dat de Britsche labour-beweging een be
roep doet op al haar leden om hecht achter
haar te staan in den weerstand aan de agres
sie. Van die houding, aldus Greenwood, zul
len wij nooit afstappen en wy zullen de
worsteling intreden met grimmige vastbe
radenheid om het systeem omver te werpen
en te vernielen van een regeering, die de
vrijheid met voeten heeft getreden en die
mannen en vrouwen heeft gemarteld. (Al-
gemeene toejuichingen;) Uit de rookende
puinhoopen van die worsteling zal een nieu
we orde der maatschapij oprijzen. De vrij
heid zal overheerschen.
Sinclair aan het woord.
De leider der liberale oppositie, Sinclair,
verklaarde, dat Chamberlain niet slechts ge
sproken heeft voor zichzelf, zijn party en
de regeering, maar namens de natie als ge-
POLEN HERHAALDELIJK VERDEELD.
POLEN NA HET VERDRAG VAN VERSAILLES.
Bij het aandachtig beschouwen van beide kaarten zal men tot een duidelijk inzicht
komen wat Polen's vroegere indeeling betreft en zooals die thans is.
Polen is voor 1772 een groot koninkrijk geweest; het omvatte gebieden die wij
thans kennen als Letland, Lithauen, West-Pruisen (waarin zich nu de Poolsche
corridor bevindt) Groot Polen (waarin zich nu de betwiste voormalige Duitsche
provincie Posen bevindt, Galicië en uitgestrekte Russische gebieden, die thans gedeel
telijk wederom bij de Sovjet-Unie behooren.
Polen werd driemaal verdeeld in 1772, 1793, 1795. De kaart geeft duidelijk aan,
aan welke landen de gebiedsdeelen werden toegevoegd.
Na 1795 bestond het Koninkrijk Polen niet meer. Zie nu de tweede kaart, Polei
als Republiek.
In 1919 werd Polen door het verdrag van Versailles 1919 als republiek hersteld:
men ging van de gedachte uit het voormalige Russische Polen, zooals dit door öe
congres van 1815 vastgesteld was, als kern te nemen met Warschau als hoofdstad.
w H ged'ed werd gevoegd de Duische provincie Posen en een gedeelte va
u f!ulse" waardoor Polen een uitweg (corridor) naar zee kreeg; dus weder
hetzelfde gebied dat Polen vóór 1772 bezat. tjj
,In *92? werd door het verdrag van Trianon Galicië bij Polen gevoegd waarin
steden Krakau en Lemberg (dus wederom een gebied dat men op de eerste ka»
terug vindt) In 1920 kreeg Polen oorlog met de Sovjet-Unie; door het verdrag v
met het°cijfer 4)°VJet 6611 belangrijk ëedeelte aan Polen afstaan (zie de kas
stad Wilna" m0eSt 192° ee" gedeelte van zÜn riJk aan Polen afstaan' waarm
op b°2 kaakten b''S'UUr 8ewee,t; dal ka" de
zulle^hieromfrpV^1Ien Polen nu wederom te wachten staan? De komende da*
zullen hieromtrent waarschynljjk een beslissing brengen. -
heel, „en wij steunen hem in het standpunt
dat hij thans heeft ingenomen. De Britsche
regeering, aldus Sinclair, heeft niets ongedaan
gelaten om bij te dragen tot een vreedzame
regeling waarover vrijelijk zou zijn onder
handeld en het ware niet Engeland of Frank
rijk of Polen, die weigerden aan de groene
tc.fel te gaan zitten om te onderhandelen
maar het was Hitier.
Sprekende over de wetsontwerpen die
gisteravond zouden worden ingediend zeide
Sinclair: „Wij zullen ze steunen aangezien
het van essentieel belang is, dat een regee
ring in het leven wordt geroepen, die vrij
genoeg staat om van te voren plannen te
maken en sterk genoeg is om krachtig en
vlug te handelen. Wij moeten ons de nood
zakelijkheid voor oogen houden van een
opbouwende krachtsinspanning voor den
wederopbouw van een nieuwe orde in
Europa met welks bouw wy een begin heb
ben gemaakt.
Een crediet van 500 milUo®0 P0"
sterling voor de defensie.
h»t cr«di«l
Het Lagerhuis nam vervolgens
van 500 millioen pond sterling aan^v ^d-
verdediging van het koninkrijk,
having van de openbare orde en e
treffende voeren van iederen 00 e,n
crediet geldt voor kosten geduren
periode tot 31 Maart 1940. Het ont^handel<J
achtereenvolgens in alle stadia t*
en doorgezonden naar het Hooger an£jer«
zouden hedenavond nog vijftien
wetsontwerpen behandeld w°rde^ 0( bü
Op de vraag van een afgevaar ^die0?"'
een
viaaö jXim*
nieuwe begrooting zou gaa j-jpj be'
antwoordde Sir John Simon ver 0g g(en
vestigend. Hij kon echter daarvoo
datum vaststellen.