DKW f 1035,- 1°0 jaar geleden reed de eerste trein. Onderzoekspoedontwerpen door den senaat. Uitstel ontslag van dienst plichtigen. de Periodiek verlof van militairen. Een verzoek aan de vervoerders. Het incident met de R. 5. De lezing van het Duitsche nieuwsbureau. De vestigingswet klein bedrijf aangepast. Benzine-besparing gebiedend noodzakelijk] Hoe het begon. TWEEDE BLAD, Parlement. De Eerste Kamer is gisteravond in de af- deelingen bijeen geweest ter onderzoek van de belangrijkste wetsontwerpen, welke Woensdag aan de andere zijde van het Bin nenhof waren afgedaan, o.a. de wet gebruik vervoermiddelen, de noodwetjes en techni- schen aard en een aantal contingenteeringen. Er ware ook vele naturalisatie-ontwerpen bij, maar deze werden voor een later afdee- lingsonderzoek bewaard, zooals we uit den mond van den voorzitter in de korte open bare vergadering, welke aan de bijeenkomst in de afdeeling voorafging, vernamen. Mr. van Vessem (n.s.b.), die iets tegen na turalisaties heeft, zooals men weet, stond al in de spreekhouding, toen de voorzitter het besluit der centrale afdeeling mededeelde, maar ging blijkbaar gerust weer zitten, toen hij hoorde, dat dien avond geen stroom van naturalisaties verwerkt behoefde te wor den. Vanmiddag zal de Eerste Kamer in het openbaar behandelen, wat zij nog gereed kan krijgen. Gister is afgekondigd Staatsblad no. 589a, houdende een kon. be sluit van 14 September 1939, waarbjj, uit overweging, dat de internationale politieke toestand hei wenscheiyk maakt, de sterkte van de land- en zeemacht voors hands niet belangrijk te vermin deren, is bepaald, dat het ontslag van de dienstplichtigen, die krachtens art. 43 eer3te lid der dienstplichtwet met ingang van 1 October 1939 uit den dienst zouden worden ontslagen, tot nader order wordt uitgesteld. De regeeringspersdienst meldt: De mi nister van defensie verzoekt de directies van de onderscheiden tramwegmaatschap pijen alsmede de ondernemers van autobus- en bootdiensten, militairen, die aanvangende 16 September a.s. met periodiek verlof ver trekken, voor rijksrekening te vervoeren zoowel voor de heen- als voor de terugreis. Aan voornoemde militairen wordt voorloo- pig een eenvoudige verlofpas verstrekt, wel ke geteekend moet zijn door den compag nies-, batterij-, eskadrons-, detachemcnts- of overeenkomstigen commandant. Verzocht wordt tegen afgifte van deze verlofpas een plaatsbewijs voor den heen- en terugrit (vaart) met een geldigheidsduur vah meer dan één dag te willen verstrekken. Verreke ning geschiedt door het departement van defensie. De regeeringspersdienst meldt nader: Wellicht ten overvloede vestigt de minister van defensie er de aandacht van cómpag- niets-, batterij-, eskadrons-, detachemenls- en overeenkomstige commandanten op dat an de met verlof vertrekkende militairen een afzonderlijke verlofpas moet worden verstrekt voor elk te bezigen vervoermiddel geldig zoowel voor de heen- als voor de terugreis. Naar aanleiding van het bericht van den regeeringspersdienst inzake het incident op de Wadden-eiland den, waarbij het Nederlandsche marinevliegtuig R. 5 na door een Duitsch militair vliegtuig te zijn aangevallen en tot daling te zijn gedwongen is vergaan, meldt het Duitsche nieuwsbureau uit Berlijn: „Ter hoogte van Ameland buiten de Nederlandsche territoriale wateren werd Woensdagmiddag om 2 uur 21 een Neder- landsch watervliegtuig, een Fokker, dat op een Duitschen verkenner afkwam, door dit vliegtuig omlaag geschoten. Het Neder landsche vliegtuig sloeg bij de daling over den kop. De Duitschp machine, welke pas na de daling de Nederlandsche nationaliteit van het andere vliegtuig vaststelde, is on danks de woelige zee gedaald en heeft de vier man van de equipage aan boord geno men. De Nederlanders werden naarNorder- ney gebracht. Bij allen werden slechts lichte wonden vastgesteld: kneuzingen en ontvellingen; een man had een schot door een teen. De Nederlanders hebben ver klaard, dat hun manoeuvre in de richting van het Duitsche vliegtuig verkeerd is ge weest, te meer daar zij zelf nog uit de zon kwamen, zoodat het onmogelijk was hun nationaliteit te herkennen. Het verhoor is nog gaande. Een tweede tot hulpverleening gezonden Duitsch watervliegtuig is op de plaats van het ongeluk slecht neergekomen en kon nog slechts het Nederlandsche eiland Ameland bereiken". Het Duitsche nieuwsbureau voegt aan dit bericht nog toe: „Nederland is natuurlijk vastbe sloten zijn neutraliteit tegen iederen overval te verdedigen. Des te meer is dit ongelukkige toeval té betreu ren, waaraan een Nederlandsch vliegtuig is ten offer gevallen en waardoor Nederlandsche vliegers ernstig in gevaar werden gebracht. Anderzijds kan de bemanning van het Duitsche verkenningsvlieg tuig geen verwijt worden gemaakt. Het betreft hier een samenloop van ongelukkige omstandigheden, welke in tijden van oorlog niet te vermij den zijn". HET VERKEER TUSSCHEN DUIT8CHLAND EN NEDERLAND. Visum verplicht. Het Duitsche consulaat-generaal te Am sterdam meldt: Naar het voorbeeld van verscheidene andere landen heeft ook de Duitsche regeering besloten, voor het ver keer tusschen Duitschland en Nederland 'n visum verplicht te stellen. Dientengevolge is vanaf 12 September j.1. de overschrijding der Duitsche rijksgrenzen (in- en uitreis) voor alle personen, die ouder zijn dan 6 jaar, ongeacht of zij Duit- scher of buitenlander zijn, alleen nog maar met een na dat tijdstip afgegeven Duitsch visum geoorloofd. Houders van Duitsche paspoorten, die zich óp dat tijdstip in het buitenland bevinden, hebben echter voor- loopig voor de heenreis naar Duitschland geen visum noodig (wel echter voor de te rugreis). Ingediend is een wetsontwerp tot wijziging der vestigingswet klein bedrijf 1937. Aan de memorie van toelichting tot dit wetsontwerp is het volgende ontleend; Nu in verband met de huidige buitenge wone omstandigheden talrijke ondernemers en beheerders van inrichtingen, waarin een tak van detailhandel, ambacht of kleine nij verheid wordt uitgeoefend, ten aanzien waarvan de vestigingswet kleinbedrijf 1937 toepassing vindt, in werkelijken militairen dienst geroepen zijn, is gebleken, dat zich terzake van de vervanging van de betrok kenen moeilijkheden voordoen, o.m. in ver band met den wettelijken eisch, dat slechts personen, die aan de gestelde vestigings- eischen voldoen, daarvoor in aanmerking komen. Verder zou vasthouden aan derge lijke vestigingseischen bij voortzetting van het bedrijf in geval van heropening van zaken, welke gesloten zijn in verband met opkomst in werkelijken dienst van den on dernemer, op ernstige bezwaren stuiten. Teneinde dgze moeilijkheden te onder vangen en tevens een behoorlijke naleving van de wettelijke voorschriften te verzeke ren, heeft de minister van economische zaken gemeend, de totstandkoming van een algemeene voorziening voor gevallen n,s deze te moeten bevorderen, welke is neer gelegd in een nieuw in de vestigingswet ltleinbedrijf op te nemen artikel. De voorgestelde regeling komt hiero" neer, dat dien ondernemers, die zelf of wier beheerders in het eerstbedoelde geval verkeeren, een bijzondere vergunning zal worden verleend, welke hun toestaat, een waarnemend beheerder in dienst te nemen, die niet aan de vastgestelde vestigingseischen behoeft te vol doen. Een waarnemend beheerder zal evenwel niet langer dan tot het tijdstip van terugkeer tot den nor malen toestand als zoodanig werk zaam kunnen blijven. Op gelijke wijze zal den ondernemer, die zijn zaak heeft moeten sluiten in verband met zijn opkomst in werkelijken dienst, worden vergund de door hem gestaakte be drijfsuitoefening na terugkeer uit werkelij ken dienst te hervatten. Het scheen gewenscht, een regeling, als hiervoren bedoeld, volledigheidshalve ook van toepassing te doen zijn gedurende een z.g. „spertijd". DE KOLENVOORRADEN IN ONS LAND. De minister van economische zaken deelt mede, dat de directeur van het rijkskolen- bureau aan alle hem bekende verbruikers met een jaarverbruik van meer dan 500 ton aan vaste brandstoffen nf een daarmede gelijk te stellen hoeveelheid fabrieksturf, een vragenlijst ter invulling heeft doen toe komen, teneinde een juist overzicht te ver krijgen van de aanwezige voorraden van, alsmede van de behoeften aan vaste brand stoffen hier te lande. Voor zoover hiervoor in aanmerking ko mende verbruikers een dergelijke vragen lijst tot op heden niet mochten ontvangen, wordt dezen in hun eigen belang aangera den hiervan ten spoedigste bericht te geven aan het rijkskolenbureauj Carnegielaan 12 te 's-Gravenhage. DE WINTER KOMT. Zorgt voor de mannen te velde. Mevrouw A. E. Meijer van den Berg, Har- tenluststraat 12 te Bloemendaal, verzoekt ons opname van het volgende: De dagen beginnen te korten, de hitte zal spoedig plaats maken voor vochtigheid en? koude! De strenge winter van het afgeloopen jaar heeft vele huizen geruïneerd en nu moeten wij waken dat onze militairen niet door dezen vijand geteisterd worden. Niet genoeg kunnen zij beschermd worden tegen dezen strengen vorst, die elk jaar z'n heerschappij toont. Thans is een comité gevormd met volle medewerking van defensie, Pietersz. Coen- straat 97, Den Haag, dat met de allergrootste energie aan het werk wil gaan met breiwerk of wollen stukken te vervaardigen. De be hoefte is groot en laten wij eensgezind met de meest welgemeende vriendschap hand aan hand gaan om ook deze diensten aan te bieden aan ons klein, maar ach zoo dierbaar Vaderland. Door heel Nederland doe ik thans een be roep op het groot vrouwelijk gevoel van jong en od, ook in de Overzeesche Ge westen, om sub-comité's te vormen voor het maken van mutsen over de ooren sluitend, shawls, handschoenen, wanten, kniestukken, kousen, buikbanden, plastrons. Nog enkele stappen en de koude staat statig voor de deur. Warm kunnen wij zitten bij den haard, terwijl deze mannen niet ontzien kunnen worden, als de plichten des Vaderlands hen roepen. Ook spreek ik een hartig woordje tot de mannen, die rustig en kalm aan den huise- lijken haard, genietend van eigen kring, zijn gebleven, die beschermd, verdedigd wor den, die kunnen vluchten naar de schuilkel ders of veilige oorden. De handen van hen zullen zeer zeker verkeerd staan voor het genoemd werk, doch zij die niet meer kun nen doen, kunnen rijksdaalders, guldens, kwartjes, geven. Kortom alles is welkom voor de a.s. St. Nicolaas- en Kerstdagen. De bedragen kunnen uitsluitend gestort worden op Gironummer 25424 mob. kruis met de aanduiding Defensie, Jan Pietersz. Coenstraat 97, Den Haag. De kledingstuk ken en 't materiaal kunnen uitsluitend opge stuurd worden naar het bestuur te Bloemen daal motto „Neerlandsch Mannen", Harten- lustlaan 12. Van hieruit zal op aanwijzing van generaal Cramor de distributie plaats hebben. Ik zou het zeer op prijs stellen kleine mededeelingen te ontvangen van de sub- comité's om de notities vast te stellen voor latere dagen en openlijk kenbaar te maken als volslagen rust ingetreden is. Hetgeen mij zeer aangenaam zal zijn, is het contact met allen om zoodoende den stêvigen band te voelen van Neerlandsch Vrouwen „Holland- Indië". OVERTREDERS VAN HET HAMSTERVERBOD BEKEURD. De Haarlemsche politie treedt den laat- sten tijd zeer streng op tégen winkeliers, die de wet tegen prijsopdrijving en het hamsterverbod overtreden. Hoewel reeds verscheidene processen-verbaal z{jn Opge maakt, blijkt dit voor anderen nog geen reden te zijn om met hun ongeoorloofde practijken op te houden. Zoo heeft de politie thans een winkelier bekeurd, die naar 18 adressen in verschillende deelen dês lanris te groote hoeveelheden koffie en thee had verzonden, waarvoor bovendien geen afleveringsbewijs was verstrekt. De boeken van den winkelier zijn in beslag genomen en tegen de 18 afremers zal eveneens proces-verbaal worden opge maakt. De automobiel met het laagste brandstofver bruik blijft de DKW- wagen. Levering direct uit voor raad zonder orijsver andering. Importeur voor Nederland: HART NIBBRIG ENGREEV6 N.V,.Pirkitreetf1t Den Hm, BLIJFT VANAF Agent voor Noordelijk Noordholland' Jan Moejes, Heer Hugowaard, Tel. 26 NEDERLANDSCHE HEIDE MAATSCHAPPIJ. 51ste algemeene vergadering, De 51ste algemeene vergadering van de Nederlandsche Heidemaatschappij, welke heden en morgen te Groningen wordt ge- houden, werd vanmiddag om één in de „Harmonie" geopend door den voorzitter mr. J. C. A. M. v. d. Mortel. In zijn ope ningsrede zeide hij o.m.: Ongetwijfeld zal, evenals in de jaren 19U tot 1918 weer een dringend beroep gedaan worden op allen, die bij de bodemproductie betrokken zijn, deze zoo hoog mogelijk op te voeren. De mogelijkheden om tot grootere oogsten te komen dan in die jaren het ge val was, zijn ongetwijfeld aanwezig. De Ne derlandsche Heidemaatschappij stelt zich evenals in de mobilisatiejaren van 1914-1918 weer geheel ter beschikking van de over heid, om mede te werken aan de economi sche weerbaarheid van ons volk. NIEUWBENOEMDE KAMERLEDEN. De voorzitter van het centraal stembu reau heeft in de vacature, ontstaan door het niet aannemen van zijn benoeming door dr. H. Colijn, tot lid van de Tweede Kamer benoemd verklaard mr. J. A. de Wilde te 's-Gravenhage. Het centraal stembureau heeft in de vacature ontstaan door het bedanken »!r lid door dr. W. de Vlug? tot lid vah Eerste Kamer benoemd verklaard der. heer T. Nauta te Dantumawoude. Naar wij vernemen zal de heer Nauta deze benoeming niet aanvaarden, ten einde de benoeming van dr. Colijn tot eerste Kamerlid mogelijk te maken. De boterheffing. - Het bedrag van de heffing cn steunuitkeering op boter is, be houdens tusschentijdsche wijziging, voor de week van 14 tot 21 September vastgesteld op 60 cent per kg. Puffend, steunend en ratelend waggelde het eerste treintje over de ijzeren spoorstaven tusschen Haarlem en Amsterdam. De inzitten den waren zich diep bewust zeer groote waaghalzen te zijn, die aan het bereiken van een fantastische snelheid van dertig kilometer per uur misschien wel hun leven zouden opofferen Langs de route keken de brave burgers verschrikt naar het monster dat „heelemaal overbodig was". Hadden de diligence en de trekschuit niet altijd behoorlijk voor het ver voer gezorgd? Maar vooruitziende lieden wisten of ver moedden, dat hier op 20 September 1839, tusschen Haarlem en Amsterdam niet alleen een technische rariteit werd getoond, doch dat dit bet begin was van een nieuw tijdperk in de geschiedenis van het Nederlandsche verkeer. Honderd jaren zijn verstrekenOp de Spoorwegtentoonstelling in Amsterdam kan men thans zien hoeveel er veranderde, hoezeer de stoomwagen van weleer getrans formeerd werd tot een imposant vervoer middel, hoe het bedrijfje groeide tot een organisatie die haar draden spint over de geheele wereld, die landen en volkeren nauwer verbindt. Ook juist in deze ener- veerende dagen blijkt welk een rol de trein speelt in het leven. Maar wat wisten de Nederlanders uit de jaren voor 1839 daarvan? Zij beseften in de verste verte niet, dat de eerste trein niet de bevrediging was van de onzinnige eischen van een aantal doordrijvers. De diligence en de trekschuitZij deden het best! En toen, volgens oud-vaderlandsch gebruik een commissie was gevormd om een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheden bleken de sceptici de meerderheid te hebben. Zij deelden aan koning Willem I mede, dat er wel een vergunning verleend zou kunnen worden, maar dat daardoor geenszins in een levendige behoefte werd voorzien De koning was het volkomen met zijn ad viseurs eens. Hij sprak er dan ook met be vreemding over, dat men een spoorweg wenschte aan te leggen, ter verbinding van twee steden, die door een goed bevaarbaar kanaal waren te bereiken en dan nog wel door een landstreek waarvan de bodem wel op een moeras geleek. Tien trekschuiten per dag. Neen, het was raadselachtig, dat eenige betweters een ijzeren paard wilden loslaten. De trekschuit had maar twee en een half uur noodig om van Haarlem naar de hoofdstad te gaan. Er waren maar liefst tien verbin dingen per dag! (A propos: er rijden tegen woordig 19 treinen per dag in een tijd van veertien minuten). Niettegenstaande dezen twijfel zetten de drie stoutmoedige pioniers, L. J. J. Serru- rier, R. Ie Chevalier en W. C. Bade hun plan door. De eerste twee waren kooplieden, wier fortuin hen in staat stelde het hoofd te bieden aan de vrij onzekere kansen van een bedri,jf, dat eerder op tegenstand dan op medewerking moest rekenen, en de derde was civiel ingenieur. In 1839 werd hij opge volgd door den heer F. W. Conrad, eveneens een ingenieur van groote bekwaamheid. Op 1 Juni 1836 werd de concessie ver leend voor de exploitatie met behulp van stoomkracht enpaarden. Men had dus blijkbaar nog niet veel begrip van snelhe den. De tegenstanders van de concessie vond men echter niet alleen by adviseurs des ko- nings. Talloos waren de bezwaren die van alle zijden werden geopperd en die tenslotte werden weerlegd in een memorie welke als De eerste trein, die tusschen Amsterdam en Haarlem reed. antwoord diende op den stortvloed van al lerlei geschriften, couranten-artikelen en ingezonden stukken. Overigens hadden zelfs de Kamers van Koophandel in Amsterdam en Rotterdam zich ook verzet, op grond van de vermeende nadeelen die de handel én de industrie zouden ondervinden Bij de concessie was bepaald, dat de spoor- weg zou beginnen te Amsterdam aan de I Noordzijde van de trekvaart op Haarlem tegenover De Eenhonderd Roe. In Haarlem zou de lijn moeten strekken tot aan het einde van de daar gelegen tuinen. Aldus was het begin- en het eindpunt precies af gebakend, maar men kon niet voorkomen, dat de bewoners van de streek tusschen de twee stations zich danig ongerust begonnen te gevoelen. Mén was bang voor zoo'n monster, men vreesde groote onheilen, als de wagons met duizelingwekkende vaart voorbij zouden suizen Schutting in Halfweg. In Halfweg vooral was men ner veus. En op veler aandrang werd dan ook besloten „om het ijzige van de passage" te verminderen door het bouwen van een hooge schutting tusschen de spoorbaan en den straatweg, hoog genoeg om de lo comotieven en dus ook de wagens buiten het gezichtveld te houden. Aan weerszijden van het hoogst gevaar lijke punt zou een slagboom worden opge steld, waarvan de gesloten of geopende stand het al of niet passeeren van een trein zouden aankondigenDeze schutting had een lengte van twee honderd meter en be stond uit een geheel gesloten ondergedeelte en een jalousievorming bovengedeelte, te zamen vftf meter hoog. En dit was slechts een van de problemen die opgelost moesten worden en die in later jaren zich vermenigvuldigden toen het noodzakelijk bleek terreinen te onteigenen voor de uitbreidingen en de eigenaren op alle mogelijke wijzen de spoorwegen dwars zaten en uit hun bezit een fortuin trachtten te verkrijgen. Maar inmiddels werd, nadat de concessie was verleend, naarstig gearbeid aan den aan leg van de spoorbaan op breed spoor, dat tot 1864 werd gehandhaafd. En tevens werden regelementen samengesteld, waaraan de reizigers zich moesten houden. Zij werden b.v. verzocht om zich vijftien minuten voor het vertrek op het station te bevinden. „Ba- gagie van reizigers" zoo heette 't verder „of eenige andere goederen, die men verlangt Zooals het vroeger was. vervoerd te hebben, is men verpligt om ten minste V» uur voor het vertrek in de daar toe ingerigte kantoren te brengen. Er wor den geen plaatsbriefjes voor andere uren ven vertrek afgegeven, gedurende het half uur dat aan 't vertrek vooraf gaat, doch zal men zich overigens gedurende den geheelen dag van plaatsbriefjes aan de kantoren der ontvangers op de stationsplaatsen kunnen voorzien. Men kan zijn kaartje ook in den trein koopen." De vertrekuren waren vastgesteld voor Amsterdam cp 8, 10, 3 en 5 uur en voor Haarlem op 9, 2, 4 en 6 uur. De prijzen voor de verschillende klassen der open wa gens, genaamd diligence, char k bancs en waggon, waren respectievelijk 1.20 0 80 en 0.40. Twintig kilogram bagage mocht men vrij meenemen. De groote dag. En zoo kwam dan de groote dag voor de spoorwegen in Nederland: de openstelling van het eerste tra ject. De officieële-plechtigheid vond plaats op Vrijdag 20 September 1839 en vele autoriteiten waren naar Amsterdam gegaan om het wonder te aanschouwen. Om één uur des namiddags - het was een drukte en bedrijvigheid van belang bii De Eenhonderd Roe - zou het vertreksein worden gegeven. En alles verliep vol gens program, ofschoon uit het volgende su- miere verslag nu niet zoozeer blijkt dat de toenmalige journalisten overtuigd' waren van het groote oogenblik dat zij meemaak ten: „Heden heeft de Inwijding van den Haarlemmer Spoorweg plaats gehad Tegen 1 ure kwamen de verschillende autoriteiten der stede Amsterdam en Haarlem en verdere genoödigden, waaronder een aanzienW aantal dames, aan het stationskanaal alw de muzijk der schutterij zich deed hoor Het lokaal was smaakvol versierd; van, ten prijkte eene fagade met het Amste sche en Haarlemsche wapen; het. ge gebouw was met vlaggen en de deur groen versierd; ook binnen waren e len zoowel met draperieën als bl°eme r in de hoeken geplaatst waren, en een goede uitwerking deden, gedecoreer daarop plaatste men zich in de y die door beide de locomotieven, de jnsge. en de Arend getrokken werden, en lijks alle keurig met vlaggedoek w e|( sierd. De trein bestond uit vier jjche vier char-è-bancs en de groote diligence; in een der waggons we hoornblazers der Schutterij geP aa weg zich van tijd tot tijd deden hoordn;( uur af- naar Haarlem werd in circa een gelegd; aldaar wachtte het geze stsd muzijkkorps van de schutterij uj(Voér- Haarlem, dat eenige muzijkstukoeliiks de, waarna de terugtocht 'ns tgtion te een half uur geschiedde; aan he Amsterdam was een keurig c°'la gn0oiit' reedheid gebragt, waaraan al d n<jgch«P" den deel namen, die met eenen v tvjerinf pelfjken disch deze belangrijke besloten." leden- Aldus geschiedde het een eeuw go ongCiJjk: de twijfelaars kregen al heel ga het pu" Op 24 September werd de tre]n <jag ver" bliek opengesteld en den eers QCtober voerde men 1850 personen cn oassag'erS schatte men het aantal vervoe reeds op 20000 belooning- de Zoo kreeg het initiatief zun geboten Nederlandsche Spoorwegen w tege en gingen welgemoed het ee moet.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 6