DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De Duitsch-Russische vredesplannen vinden
geen gunstig onthaal.
3
De Duitsch-Russische overeenkomst.
Zal Rusland neutraal blijven?
Engeland heeft een luchtaanval op
Helgoland gedaan.
DE VERDEELING V. POLEN
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Directeur: C. KRAK. Zaterdag 30 September 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
De algemeene toestand.
WellesNietes,
COURANT.
Noch in Londen ,noch in Parijs heeft men zich tot dusver officieel over de
komende vredesplannen uitgesproken, maar in vooraanstaande kringen
verwacht men niet dat deze eenig succes zullen hebben.
Men wijst er daar op, dat Polen, thans veroverd en verdeeld is en dat er
geen enkele waarborg is, dat er aan de Duitsche expansiezucht daarmee
een einde zou zijn genomen.
Wanneer de democratische staten niet doorvechten tot het Hitler-regime is
gevallen zullen toekomstige oorlogen zeer zeker niet lang op zich laten
wachten.
In het algemeen gelooft men niet, dat Rusland den Duitschen bondgenoot
verder militairen steun zal verleenen en betwijfelt men dat Rusland, dat
zijn grondstoffen zelf noodig heeft, daarvan in voldoende mate aan
Duitschland zal kunnen leveren, nog afgescheiden van de omstandigheid,
dat de Duitsche fabrieken door den oorlog geen tijd hebben de industrieele
artikelen te vervaardigen welke als betaling moeten dienen.
Volgens verklaringen van den Russischen gezant in Londen zou Rusland
zijn onzijdigheidspolitiek blijven handhaven.
Britsche vliegtuigen hebben volgens de Engelsche lezing met goed succes
een aanval op Helgoland gedaan. Het schijnt wel vast te staan, dat
meerdere vliegtuigen door de Duitschers werden neergeschoten.
De indruk in Londen.
In welingelichte Britsche kringen wordt
gezegd, dat de toestand geenszins als ver-
üiderd wordt beschouwd ten opzichte van
een maand geleden en dat het niet waar
schijnlijk is, dat de Russisch-Duitsche ver
klaring de politiek der Britsche regeering
zal wijzigen.
Van economisch standpunt bezien is er,
naar verzekerd wordt, geen reden te ver
onderstellen dat het waarschijnlijk is, dat
Duitschland meer grondstoffen zal krijgen
op grond van de nieuwe overeenkomst met
Rusland dan het op grond van het oorspron
kelijke niet-aanvalspact zou hebben ontvan
gen.
Evtamin wordt het waarschijnlijk ge
ëcht, dat het Rusland mogelijk zou zijn go-
veest meer grondstoffen aan Duitschland te
leveren dan op grond van een vroegere
Overeenkomst zou kunnen zijn gegaan.
Het is niet waarschijnlijk, dat een offi-
cieele verklaring'van de Britsche politiek
zal worden afgelegd aleer het kabinet de
overeenkomst zal hebben bestudeerd en
overleg zal zijn gepleegd met Frankrijk.
De op 26 Sept. door Chamberlain afge
legde verklaring, waarin hij zeide; „Ons' al-
gemeene doel is Europa te verlossen van de
voortdurende en steeds terugkeerende vrees
voor een Duitsche agressie" wordt nog
steeds beschouwd den toestand weer te ge
ven, zooals hij thans nog bestaat.
Maandagmiddag zal Chamberlain in het
Lagerhuis een verklaring afleggen over de
jongste RussischDuitsche voorstellen.
De DuitschRussische mededeelingen wa
ren geen verrassing in diplomatieke krin
gen.
De indruk in Parijs.
In Fransche diplomatieke kringen heb
ben de DuitschRussische overeenkomsten
geen enkele verrassing gewekt. Reeds gis
teren gaf men er te verstaan, dat Hitler
door von Ribbentrop voor den tweeden keer
naar Moskou te zenden, tot iederen prijs
den Sovjetsteun wilde verkrijgen, in de
eerste plaats om aan het vredesultimatum,
(3596;
gee*t de vastgestelde grens weer tusschen Duitschland en Sovjet'
1 Polsen c nu bestaand hebbende Poolsche Staat.
3rid en <je c van het Accoord gesloten op 28 September tusschen Duitsch-
gen der wPrt0VJ€t~Unie erkennen beide partijen de vastgestelde grens van de belan-
fla°fi6ndhedeerZ1''C'SC^e "Jken als definitief en zullen iedere inmenging van derde
deze reselino van Ho hanH WÜ7ÉH.
dat hij voorbereidt, het karakter van sen-
sationeele intimidatie te geven en in de
tweede plaats om zich van de knelling van
de FranschBritsche blokkade te ontdoen.
De overeenkomsten van Moskou beant
woorden geheel aan deze beide voorspel
lingen. Sovjet-Ruslar d sluit zich aan bij het
vredes-ultimatum, waartoe overigens ook
andere mogendheden worden uitgenoodigd.
Dit blykt uit de gemeenschappelijk Duitsch-
Russische verklaring. Deze verklaring voor
ziet in een gemeenschappelijk politiek ini
tiatief. Zij preciseert niet, dat er een mili
tair bondgenootschap bestaat tusschen Mos
kou en Berlijn. In geval van een mislukken
van dit gemeenschappelijk initiatief zouden
de beide regeeringen „elkander raadplegen
over de noodzakelijke maatregelen".
De formule is vaag. De politieke overeen
stemming wordt uitgebuit als militair ver
bond teneinde een maximaal psychologisch
effect te bereiken, doch de verklaring pre
ciseert niet of deze entente inderdaad be
staat. Deze onnauwkeurigheid is het eigen
lijke van de intimidatiemanoeuvre.
In de tweede plaats bevestigt de Duitsch-
Russische economische overeenkomst, welke
stipuleert dat Sovjet-Rusland Duitschland
grondstoffen zal verschaffen tegen betaling
op langen termijn en tot een omvang, gelijk
aan den maximalen uitvoer van Rusland
naar Duitschland in het verleden bereikt,
ten volle, dat de voornaamste vopr Duitsch
land óp te lossen kwestie die der voorzie
ningen is, welke door de blokkade reeds uit
geput geraakt.
Te Parijs is men van meening, dat dit het
voornaamste punt is van de overeenkomst
van Moskou en het meest beteekenent voor
de werkelijke positie van Duitschland.
Het derde deel van de overeenkomst met
betrekking tot de verdeeling van Polen
brengt geen nieuwe elementen.
In Amerika.
Het verdrag tusschen Estland en de
Sovjet-Unie heeft geen verbazing gewekt
in de diplomatieke kringen te Washington,
men is hier van meening, dat iedere tegen
stand van de Baltische landen tegen een
agressie van Moskou in de huidige omstan
digheden nutteloos is. Het verdrag, dat de
imperialistische bedoelingen van de Russen
tot uiting doet komen, heeft ongerustheid
gewekt in de Amerikaansche openbare mee
ning en maakt deze steeds gunstiger ge
stemd tot het verleenen van materieele
hulp aan de democratieën.
Sommige waarnemers zijn evenwel van
meening, dat de toenadering tusschen Ber
lijn en Moskou meer de actie van Duitsch
land in Europa zal beperken dan verster
ken. Het bondgenootschap draagt ook bij om
de Amerikaansche meening opnieuw te
groepeeren, deze voelt zich meer direct be
dreigd door een mogelijke overheersching
van de totalitaire ideologie in Europa. In
sommige kringen hoort men reeds, dat men
liever wil helpen de Fransche Maginot-linie
ta verdedigen, dan een Maginotlinie te moe
ten bouwen ter bescherming van de Ver.
Staten tegen de overheersching van Zuid-
Amerika en Canada door een totalitair
Europa.
Welingelichte kringen te Washington be
schouwen de Russisch-Duitsche overeen
komst, waarin beide landen overeenkomen
elkander te raadplegen over „noodige maat
regelen" wanneer de geallieerden mochten
weigeren de vijandelijkheden te staken, als
ideaal opgesteld om te voldoen aan de
klaarblijkelijke bedoeling van Duitschland
om de geallieerden zoodanig te verschrik
ken, dat zy een wapenstilstand sluiten. Te
vens wordt twijfel uitgesproken over de
vraag, of de Sovjet zich verbonden heeft
tot veel meer dan beleefde gedachtenwisse-
ling met Duitschland, wanneer de geallieer
den weigeren den oorlog stop te zetten. Men
acht het hier niet waarschijnlijk, dat Stalin
aan Duitschlands zijde den oorlog zou in
trekken, waaruit hij reeds zooveel voordeel
getrokken heeft door neutraal te blijven.
De vrees voor enorme oorlogsleveringen,
welke Duitschland zouden binnenstroomen
uit de Sovjet-Unie, wordt eveneens be
schouwd als een ongegrond spookbeeld. De
algemeene meening hier, gesteund doot te
legrammen uit Parijs en Londen, is, dat de
geallieerden het lokaas van Hitler niet zul
len aanvaarden maar den oorlog zullen
voórtzetten.
Indrukken in Canada.
Volgens politieke kringen alhier kan geen
enkele vredesbeweging van Hitler en Stalin
in dit stadium veel sympathie in Canada
wekken. De oorlog moet doorgezet worden
tot het Hitlerisme gezuiverd is, zoo wordt
verklaard. Intusschen zal de Canadeesche
regeering voortgaan met haar politiek van
samenwerking met Engeland.
De indruk in Rome.
Het nieuwe DuitschRussische verdrag
heeft te Rome geen verwondering gewekt,
men heeft hier nooit getwijfeld aan de nau
we samenwerking tusschen Berlijn en Mos
kou inzake de vraagstukken, welke voort
vloeien uit de bezetting van Polen.
In Romeinsche kringen merkt men op,
dat de nieuwe grens minder voordeelig is
voor de Russen, die het geheele gebied ten
westen van de Boeg moeten prijsgeven.
Deze wijziging is een gevolg van een com
promis, waarbij de Russen het gebied tus
schen Weichsel en Boeg afstaan voor een
grooter vrijheid van handelen ten aanzien
van de Baltische landen, in het bijzonder
Estland.
Verder schenkt men aandacht aan de pas
sage inzake de pogingen een einde te ma
ken aan den oorlog „in samenwerking met
andere bevriende landen", hetgeen erop
duidt, dat binnenkort Duitschland vredes
voorstellen zal doen.
De avondbladen publiceerden de tekst
van het verdrag zonder eenig commentaar.
Een Engelsche beschouwing.
In drie opzichten is de laatste bedrijvig
heid in Moskou zeer belangrijk, aangezien
daaruit blijkt, dat de samenwerking tus
schen nazi's en Sovjets niet zoo van gan-
scher harte en volledig is als op het eerste
gezicht zou lijken, aldus de diplomatieke
correspondent van Reuter.
Ten eerste voorziet de RussischDuitsche
overeenkomst niet in automatischen bijstand
aan Duitschland in geval van een voortzet
ting van den oorlog, doch spreekt alleen
v»n beraadslaging over da noodige maatre
gelen. Ten tweede gaat juist op het oogen-
blik van de onderteekening van de Rus
sischDuitsche overeenk^ ;t de U.S.S.R.
eèn vorm van militair bondgenootschap met
Estland, dat uitsluitend tegen Duitschland
Het 's begrijpelijk, dat elk der strijdende
partijen, ter versteviging van het moreel
der bevolking, haar best doet den gang
van het krijgsbedrijf zoo voordeelig
mogelijk voor de eigen weermccht voor te
stellen.
Het Duitsche Nieuwsbureau montert de
in zorg verkeerende landgenooten eiken
dag op met uitvoerige mededeelingen
over allerlei diplomatieke successen en
krijgsoperaties welke den vijand duur te
staan zijn gekomen en in Londen wordt er
een regeling getroffen, waarbij er voor de
verspreiding van het niuews een recht-
streeksch contact komt tusschen de pers
en de departementen.
Zoowel op het D. N. B. als op het mi
nisterie van voorlichting weet men dage
lijks precies wat er gebeurd is, wat echter
geenszins wil zeggen, dat ook de Duitsche
en de Britsche bevolking dat te weten
komen.
En evenmin de neutralen, want ondanks
alle officieele nieuwsverspreiding of
b°ter gezegd juist door die officieele ver
spreiding worden de verschillende be
richten zoo naar eigen smaak en eigen
inzicht vervormd, dat men in vele gevallen
niet weet wat men nu wèl en wat men niet
moet gelooven.
Een treffend staaltje daarvan zijn de
gevechten welke dezer dagen in de Noord
zee tusschen Britsche vlooteenheden en
Duitsche vliegtuigen zijn geleverd.
Dat zij hebben plaats gevonden is wel
zeker omdat beide partijen dat bevestigen,
maar welke groep er nu gehavend uit den
strijd is gekomen is voor een neutrale toe
schouwer onmogelijk te constateeren.
In het Lagerhuis heeft Churchill, de
Britsche minister van marine, onder ap
plaus van zijn toehoorders verkondigd,
dat een Engelsch smaldeel, dat uit slag
schepen, een vliegtuigmoederschip, krui
sers en torpedojagers bestond door 20
Duitsche vliegtuigen midden in de Noord
zee is aangevallen.
En wat was het negatieve resultaat van
dien aanval? Geen enkel schip getroffen,
geen matroos gewond, maar een Duitsch
vliegtuig neergeschoten en een ander be
schadigd Een derde Duitsch vliegtuig was
in zee terecht gekomen en de bemanning
was gevangen genomen.
Maar nu komt het Duitsche Nieuwsbu
reau met een bericht over heti.elfde zee
gevecht en het vertelt aan zijn ongetwij
feld enthousiaste toehoorders, dat een
vliegtuigmoederschip is getroffen door een
bom van 500 kg. en een slagschip door
twee bommen van 250 kg., een op het
middenschip en een op het voorschip. Geen
enkel Duitsch vliegtuig werd door de
Engelschen geraakt en alle toestellen
zijn naar hun bases teruggekeerd.
Daar staat nu de neutrale toeschouwer,
die zijn lezers toch ook naar waarheid
moet inlichten. Hij besluit nog maar geen
eigen oordeel uit te spreken wat hij in
de gegeven omstandigheden ook moeilijk
zou kunnen en nadere berichten af te
wachten.
Het nadere bericht van Britsche zijde is
daarna binnengekomen en het ver
telt, dat de vijandelijke vliegtuigen ge
bruik hebben gemaakt van de laaghan
gende wolkeri om boven de slagschepen te
duiken terwijl andere vliegtuigen op
4000 M. hoogte vlogen.
Het vuur van het Britsche afweergeschut
was evenwel zoo doeltreffend, dat geen
enkel vliegtuig een doel kon vinden,
waarna nog de mededeeling volgt, dat een
escadrille, dat een beschadigde Britsche
onderzeeër naar huis volgde, twee aan
vallende Duitsche vliegtuigen heeft neer
geschoten.
Het Duitsche Nieuwsbureau vindt die
berichten belachelijk en de Duitsche radio
vertelt haar hoorders dat op den ge
vechtsdag omstreeks drie uur in den
middag Duitsche vliegtuigen een deel van
de Britsche vloot hebben aangevallen
tusschen de Noordzee en de Schotsche
kust. Een groot vliegtuig-moederschip
kreeg >en voltreffer van het zwaarste
kaliber op het dek waarna een hevige
ontploffing volgde.
Waar is de „Ark Royal?" vraagt de
Duitsche radio veelbeteekenend?
En Reuter antwoordt: „het vliegtuig-
kamschip de „Ark Royal" ligt veilig in het
aangewezen station."
1
Ten slotte wordt uit Londen gemeld, dat
vlootdeskundigen de heele geschiedenis
een onbeteekenende aangelegenheid noe
men, maar er in zooverre belang in stellen
dat het een proef in krachtsverhouding is
tusschen slagschepen en vliegtuigen, waar
bij zij voor dit geval vaststellen, dat de
Duitschers gebruik maakten van vliegboo-
ten, die niet in staat zijn duikvluchten uit
te voeren.
En uaarna wordt van Britsche zijde nog
het Duitsche bericht tegengesproken, dat
een zware Britsche kruiser in de Iersche
zee door een groep gevechtsvliegtuigen is
aangevallen en een bom van 250 kg. in het
voorschip' heeft gekregen.
Een Duitsch vliegtuig zou getracht heb
ben een torpedojager te bombardeeren doch
was er niet in geslaagd eenige schade toe
te brengen en op de genoemde plaats is
geen kruiser aangevallen.
Men ziet het, 't is heel moeilijk om uit
dergelijke elkaar pertinent tegensprekende
berichten de waarheid te ontdekken. Een
vliegtuigmoederschip is nogal groot en
wanneer er met geweerkogels was ge
schoten zou de oplossing van het raadsel
misschien zijn, dat men de kogelgaatjes
nog niet heeft gevonden. Maar wanneer
het werkelijk een bom van 500 kg. is ge
weest, die midden op het schip terecht is
gekomen en daar ontplofte, dan mag men
toch veronderstellen, dat de bemanning,
om het heel voorzichtig uit te drukken,
„daar toch wel iets van gemerkt heeft."
Maar dan zou men ook mogen veron
derstellen, dat het schip na een dergelijke
explosie op den bodem van de zee zou lig
gen en wanneer de „Ark Royal" als het
althans dit schip geweest is nu veilig in
het daarvoor aangewezen station ligt, dan
staat men voor een vrijwel onoplosbare
puzzle.
Zoodat het eenige wat wij doen kunnen
het maar weer afwachten van nog nadere
berichten is, met de vrij groote zekerheid
dat deze evenmin de oplossing van dit
zeeraadsel' zullen brengen.
Het belangrijkste nieuws van heden is
natuurlijk de indruk welke de Duitsch-
Russische overeenkomst in diverse staten
heeft gewekt.
Men vindt de indrukken uit de voor
naamste landen in dit nummer weerge
geven.
In dt democratische landen komt de ge
dachte naar voren, dat Rusland, dat zich
tot nu toe, dank zij de Duitsche actie, zon
der veel kosten en zonder groote inspan
ning van belangrijke gebiedsdeelen en
strategische punten heeft verzekerd, er
niet spoedig toe zal overgaan den Duit
schen strijd met de eigen weermacht te
ondersteunen.
Rusland heeft geen belang bij een over-
winnenden, sterken buurstaat en het heeft
bij een oorlog tegen Frankrijk en Engeland
weinig te winnen en veel te verliezen.
Wanneer Rusland werkelijk van plan
was naast Duitschland te velde te trekken
dan zou men dat van Duitsche zijde, om
het komende vredesaanbod aanlokkelijker
te maken, zeker scherper hebben doen
uitkomen.
Het fèit dat Duitschland indien een
eventueel vredesaanbod wordt afgewezen
slechts van een wederzijds raadplegen
over de vereischte maatregelen spreekt,
wordt een duidelijke aanwijzing geacht,
dat de samenwerking tusschen Duitschland
en Rusland niet zoo hecht is als men op
het eerste gezicht wel zou denken.
