I DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Duitschland en Italië willen den
oorlog beëindigen.
De houding van Italië nog raadselachtig.
Druk bezoek van ministers uit de
Baltische staten aan Moskou.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro -37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 233 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 3 October 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
De neutraliteitswet.
Ciano's besprekingen te
Berlijn.
De Duitsche duikbooten
verdwijnen uit den
Oceaan.
Litauen en Sovjet Rusland.
De algemeen© toestand.
Bedevaarten naar
Moskou
Talkmaarsghe courant
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Graaf Ciano, de Italiaansche minister van Buitenlandsche Zaken, is maar
korten tijd in Berlijn geweest, waar ongetwijfeld de komende vredespogin
gen zijn besproken.
Naar verluidt, zou Rusland bereid zijn tot het scheppen van een Poolschen
bufferstaat met Warschau als hoofdstad, welke staat afhankelijk van
Duitschland zou worden.
Wanneer men hierover tot overeenstemming zou komen, zou men een vijf- of
zesmogdendhedenconferentie kunnen houden, waarin o.a. de Duitsche kolo
niale eischen esproken kunnen worden.
Uit de Italiaansche pers is niet te constateeren hoe Italië op de voorstellen
van Hitier gereageerd heeft. Een enkel Italiaansch blad noemt de Berlijnsche
besprekingen een nieuwe etappe in de politiek van Italië en Duitschland,
welke den vrede, gebaseerd op rechtvaardigheid, ten doel heeft.
Men verwacht dat Hitier morgen een rede voor den Rijksdag zal houden.
De ministers van Buitenlandsche Zaken der Baltische staten confereeren in
Rusland en men verwacht, dat ook de regeering van Finland zal worden
uitgenoodigd om den Russischen invloed in het Oostzee-gebied te versterken.
Pittmann heeft als voorzitter van de
senaatscommissie voor buitenlandsche za
ken het nieuwe wetsontwerp op de neutra
liteit bij den senaat ingediend met een ver
klaring, waarin hij het huidige embargo op
wapenuitvoer als ten gunste van Duitsch
land aan de kaak stelde. Het nieuwe wets
ontwerp, zoo zeide hij, dat dit embargo op-
teft, is een der belangrijkste maatregelen
die ooit bjj het congres is ingediend en die
fen doel heeft de Ver. Staten buiten een
Europeeschen oorlog te houden.
Voortgaande zeide Pittmann: De Isolatio-
nisten beweren, dat een opheffing van het
embargo een begunstiging zou vormen van
Engeland en Frankrijk, omdat zij de Atlan
tische handelswegen beheerschen. „Ik zou
het andersom kunnen zeggen en verklaren,
dat de handhaving van het embargo een on
derscheid maken is ten gunste van Duitsch
land, omdat het Engeland dat door water
omringd is verhindert op onze markten
wapens, munitie en oorlogstuig te koopen,
terwijl Duitschland, dat een landmogend-
heid is, toegang heeft tot wapens, munitie en
oorlogstuig, dat vervaardigd kan worden in
Rusland, Italië, Roemenië, Zuidslavië en an
dere landen".
Volgens de bestaande wet zou Duitsch
land andere goederen dan wapens via neu
trale landen kunnen importeeren. Wanneer
het regeerigsontwerp van kracht wordt,
moeten exporten voor Duitschland met
Duitsche schepen worden vervoerd.
«Geen enkele zoo ernstige toestand heeft
de wereld in heel de historie bedreigd als
de huidige Europeesche worsteling", ver
klaarde Pittmann verder.
«Gelukkig ziet het er naar uit, alsof er
met voldoende redenen zijn voor de vrees
om m dezen oorlog te worden gesleept, zoo-
as ons dat gebeurde in den wereldoorlog,
m°t Rondelen in overeenstemming
e' de in het internationale recht aanvaar-
o beginselen en onzen onderdanen verhin-
ren zich te onderwerpen aan vernieling
Woedt" ^ranl?zinni8en oorlog, die in Europa
Amerikaansche schepen zullen geen han-
*°8en drijven met oorlogvoerenden,
j "^et onmenschelijke en onwettige
ver*6!1 Van onze zeelieden in volle zee"
/^woordelijk wag vQor het feit) dat
AffierU V00r nel le
1 a den vorigen oorlog introk.
sta ?0r^®'aaiIde vroeg Pittmann: „Be-
W een'Se twijfel dat Duitschland,
erende, dat duikbooten niet veilig
en 1 dC "PP^lakte kunnen opstijgen
Zf.°P koopvaardijschepen een onder-
de naar contrabande, dezelf-
v_ politiek den onbeperkten duik-
het 7?°S 231 gaan voeren, zooals
ean!- .deed 191'? Bestaat er
Iamr W^fel' dat wanneer de oorlog
land genoes duurt en de toestand der
toevii. .^anhopig genoeg wordt, zij hun
Vorm zullen nemen tot iederen
en Van vernieling van contrabande
De CPen d'e contrabande vervoeren?
ten volUb"eke ^Rdnes van den senaat wa-
Senator nPaTen hoorders.
kolationistp verdedigde de zaak der
handhavinen,' W^e voorstanders zijn van
ZÜ in beBiLTn het wapenembargo, terwijl
8en van and accoord gaan met verschepin-
conta.,:-^ R°ederen op voorwaarde
^bepen van j en transport in de
van den kooper.
Pittmann zeide verder nog: „Het was het
land, dat het congres der Ver. Staten den
oorlog instuwde", welke uitlating hij in den
mond nam, toen hij een veroordeeling uit
sprak van „de mannen in hooge functies",
die beweerden, dat Wilson de Ver. Staten
den vorigen oorlog ingeleid had en dat Roo-
sevelt thans de Ver. Staten eveneens den
oorlog inleidde.
Senator Borah zeide, dat wanneer het
congres het wapenembargo ophief, hij
niet inzag, op welke wijze de Ver. Sta
ten zouden kunnen weigeren legers te
zenden om de geallieerden te helpen,
„in hun uur van grooteren nood, wan
neer dat uur ongelukkigerwijze mocht
intreden".
Voortgaande zeide Borah: „De eenige
weg, dien ik kan zien om uit dezen oorlog te
blijven, wanneer de eerste stappen gedaan
zijn en men rekening houdt met de redenen
voor die stappen, is een einde van den oor
log, voor wij zoover komen. Wij zullen in
oorlog zijn vanaf den tijd, dat de machinerie
in beweging is gesteld, die dit gereedschap
naar de plaats van den oorlog brengt".
Ten aanzien van het voorstel, volgens het
welk slechts tegen contante betaling ver
kocht zou worden, zeide Borah: Indien het
de oprechte bedoeling is wapenen te ver
schaffen, opdat de democratie behouden
blijft, dat zult gij die wapenen geven. Wij
kunen niet tot de wereld zeggen: Wij zullen
de beschaving helpen, en in denzelfden adem
daaraan toevoegen: Wij helpen alleen tegen
contante betaling.
Borah waarschuwde tenslotte de oorlog
voerende landen de Amerikaansche rechten
niet te schenden. „Ik hoop, dat wij buiten
den oorlog kunnen blijven, zeide hij. Ik weet
niet, of dat mogelijk is; het ligt in Gods
hand".
Het twnroepstation Rome heeft gister
avond medegedeeld, dat het bezoek van
Ciano aan Berlijn gelegenheid heeft ge
boden voor een bespreking van beslis
singen van Duitschland en Italië in ver
band met den nieuwen toestand. Deze
besluiten, aldus werd gezegd, beoogen
een rechtvaardigen vrede en voorzien in
de eerste plaats in de vorming van een
nieuwen Poolschen staat als Duitsch
protectoraat. In dezen nieuwen staat
worden niet de door Rusland bezette
gebieden en de districten, welke het
voorwerp van de oorspronkelijke Duit
sche eischen waren, opgenomen.
In de tweede plaats voorzien de be
sluiten in het bijeenroepen van een
Europeesche conferentie tot regeling
van de koloniale vraagstukken en de
vraagstukken betreffende de Middel-
landsche Zee, die voor Italië van vitaal
belang zijn.
De omroeper zeide, dat deze week
waarschijnlijk vredesvoorstellen op
dezen grondslag gedaan zullen worden.
Havas schrijft, dat gedurende de afge-
loopen weken de oorlog ter zee van
karakter veranderd schijnt te zijn. Men
hoort niet meer van het torpedeeren van
geallieerde schepen op den Atlantischen
Oceaan, in het Kanaal of in de Noordzee,
doch daarentegen nemen de Duitsche aan
vallen op Scandinavische schepen in de
wateren tusschen de Oostzee en de Noord
zee plotseling toe. In marinekringen heeft
men den indruk, dat de tweede golf van
Duitsche duikbooten, die zee hebben ge
kozen, afziet van den duikbootenoorlog op
de Noordzee en in den Atlantischen Oceaan
en zich beperkt tot pogingen, den handel
tusschen de Scandinavische landen en de
Britsche eilanden af te snijden.
In werkelijkheid kunnen de Duit
sche duikbooten niet meer hopen, op
den Atlantischen Oceaan eenzame
prooi tegen te komen, omdat elk
transport thans geconvoyeerd is, zoo
dat elke aanval op deze koopvaardij
vloten, die beschermd zijn door pa
trouillevaartuigen en zelfs door vlieg
tuigen, een zelfmoordpoging zou zijn
van de bemanning der duikboot, die
een aanval zou wagen. De groote ver
liezen, die het Duitsche duikbootwapen
in eerste instantie heeft geleden, heb
ben ondanks den moed van de duik
bootbemanningen op dit elitecorps der
marine diepen indruk gemaakt.
Volgens een inlichting van de
Fransche admiraliteit zouden admiraal
Rader en Hitier zelf in Wilhelmshaven
bjj het vertrek van de tweede groep
onderzeeërs aanwezig zjjn geweest om
de moreel geschokte bemanningen aan
te moedigen.
De beperking der duikboot-activiteit tot
de Oostzee en de wateren bij de Duitsche
kust kan ook verklaard worden door de
verliezen, welke de duikbooten met een
groote actieradius, die in staat zijn tot
transatlantische kruistochten, hebben ge
leden. Dat zijn de onderzeeërs van meer
dan 250 ton, waarvan de Duitsche vloot er
volgens officieel© opgaven slechts 18 bezat
op 1 Januari j.1. en die in de eerste weken
van den oorlog optraden. Volgens deze
hypothese zou de Duitsche vloot dus nog
hoofdzakelijk beschikken over kleine kust-
duikbooten van maximaal 250 ton, waarvan
zij volgens de officieele statistiek 25
exemplaren zou hebben. Deze duikbooten
zijn absoluut ongeschikt voor lange toch
ten doch kunnen in de Oostzee en in de
Scandinavische wateren uitstekend dienst
doen. Hoe dit zij: in de laatste vier dagen
ging slechts één Britsch koopvaardijschip
verloren doch werden 50 Scandinavische
schepen aangehouden waarvan er zeven
tot zinken werden gebracht.
Naast het duikbootgevaar ondervindt de
scheepvaart der Scandinavische landen
veel hinder van de mijnenvelden in de
Oostzee.
Uit bevoegde bron wordt vernomen, dat
Moskou minder gehaast zou zijn ten aanzien
van Litauen dan ten aanzien van Estland.
Munters zou drie dagen in Moskou blij
ven. Ten aanzien van de onderhandelingen
zijn buitenlandsche kringen te Kaunas voor
wat betreft Litauen optimistischer dan voor
wat aangaat Letland.
Men voegt hieraan toe, dat de reizen der
staatslieden de geruchten tegenspreken met
betrekking te', de verdeeling van den invloed
in de Baltische landen en, 3ldus besluit Ha
vas, het prijsgeven van posities door het
gemanisme aantoonen.
Bij de rampen tengevolge waarvan een
groot aantal marinemannen den dood
vonden, zijn er zeemiliciens, wier nagela
ten betrekkingen in minder gunstige om
standigheden achterblijven, terwijl van
overheidswege voor deze categorie nog
geen ondersteuning wordt beschikbaar ge
steld, al kan worden aangenomen, dat dit
binnen afzienbaren tijd wel gebeuren zaL
Het is het Marine-Rampenfonds, Be
schermvrouwe H. M. de Koningin, dat
thans voor deze betrekkingen moet zor
gen. Een landelijke actie is georganiseerd.
Het Nederlandsche volk zal zeker in dezen
zijn plicht kennen.
Steunt hen, wier mannen en zonen het
leven gaven voor de geheele Nederland
sche gemeenschap. Gironummer: 113397,
Den Helder.
Succes zelfs succes dat uitsluitend ver
kregen wordt door krachtsvertoon is een
factor waarmee in de wereld terdege reke
ning wordt gehouden.
Er zijn in het dagelijksch leven menschen
die altijd aan den kant van het succes staan
en zich automatisch bij de sterkste groep
scharen omdat hun dat het verstandigste,
het veiligste en het voordeeligste lijkt. En
dan komt het er vaak weinig op aan door
welke middelen dat succes werd verkre
gen en het eenige waar men mee rekening
houdt is of het van bijlvenden aard is.
Zoo ja, dan zal de succesvolle zich over
het aantal van zijn vrienden en vereerders
niet hebben te beklagen.
Zoo neen, dan verdwijnen zij even snel
als zy gekomen zijn.
Duitschland was de bondgenoot van
Italië en wie aan een toekomstigen oorlog
dacht, zag de weermacht van beide staten
gezamenlijk in actie.
Maar tenslotte is niet Italië maar Rusland
de actieve bondgenoot gebleken, zij het dan
in zooverre actief, dat het gaarne bereid
was de rijpe vruchten op te rapen nadat
Duitschland aan den boom had staan schud
den.
Maar het feit op zich zelf, dat Duitsch
land zich inspande te schudden om de beste
vruchten daarna zonder eenig protest in
de Russisch zakken te zien verdwijnen, is al
zeer merkwaardig, want het bewijst, dat het
groote, machtige Duitschland, dat zich zoo
vaak op zijn onoverwinnelijkheid heeft be
roepen, zich uitslooft om vriendelijk te zijn
tegen een buurstaat, die het tot dusver als
vrij ongevaarlijk beschouwd had.
Duitschland brengt offers voor de Russi
sche vriendschap en dat is het beste bewijs,
dat het met de militaire kracht van den vrij
onbekenden half-Aziatischen buurman ter
dege rekening houdt.
Is het dan wonder dat nu Rusland blijk
geeft ontwaakt te zijn en van de omstandig
heden te willen profiteeren ook de andere
aangrenzende staten met dezen dreigenden
factor rekening gaan houden?
Nog maar kort geleden keek men in
Oost-Europa meer naar Berlijn dan naar
Moskou. Thans zijn de rollen omgekeerd en
daaruit kan blijken, dat men in het Oosten
van ons werelddeel meer onder den indruk
van de Russische kracht dan van de Duit
sche successen is gekomen.
Rusland is thans de held van den' dag, het
is zoo machtig en zoo groot, dat het voor de
confiscatie van de helft van Polen niet eens
een dreigement van Frankrijk en Engeland
heeft gekregen.
En het gevolg is, dat Moskou drukker dan
ooit bezocht wordt. Het is plotseling een
soort bedevaartplaats geworden waar men
hulde gaat brengen aan Vadertje Stalin,
waar men voor de deur mag wachten als
men een waarschuwing of een dreigement
komt halen en waar men mag dineeren
met een bezoek aan de opera als men
alleen maar komt om van een goede, voor
Rusland voordeelige, nabuurschap te getui
gen.
Saradjogloe, de Turksche minister-presi
dent, werd er befuifd en weer een paar
dagen aan zijn lot overgelaten toen von
Ribbentrop er de meest geziene gast was.
Selter, de Estlandsche minister, werd met
een ultimatum naar huis gestuurd, maar
vriendelijk ontvangen toen hij beleefd kwam
vertellen, dat men in zijn land voor den
aangegeven prijs „gaarne" met de Russi-
sche-Estlandsche vriendschap accoord ging.
De Roemeensche minister van buitenland
sche zaken Gafencoe heeft zich naar Con-
stanza begeven om er Saradjogloe op te
wachten als die van Moskou terug komt en
misschien een boodschap voor hem heeft.
Finland is in afwachting van de Russische
invitatie.
De Litausche minister van buitenlandsche
zaken Urbsys is heden naar Moskou gevlo
gen nadat men de laatste dagen in Kaunas
kabinetszittingen had gehouden waarin be
sloten werd tot een nieuwe regeling der we-
derzijdsche betrekkingen met Rusland.
En de Letlandsche minister van buiten
landsche zaken Munters, is gister al per
vliegtuig in Moskou aangekomen en daar
door tal van Russische autoriteiten verwel
komd, terwijl het vliegveld met Letlandsche
vlaggen versierd was. Het is gemakkelijk te
begrijpen, dat Rusland meer van Letland
dan Letland van Rusland te verwachten
heeft. Men vermoedt, dat er een pact van
wederzijdschen bijstand en een handelsver
drag zal worden gesloten waardoor de in
vloed van Rusland in de Baltische staten
nog grooter zal worden. Door de overeen
komst met Estland is practisch_ de golf van
Riga al onder Russische controle gekomen.
De haven van Riga is door een spoorlijn
met Moskou verbonden en zou den Russen
dus een ijsvrije haven in de Baltische wa
teren verzekeren.
Er zijn wel eens honden die de hand lik
ken waarmee ze zoo juist een pak slaag
hebben gekregen. Dat komt voor in de
hondenwereld en ook in de menschenwe-
reld, ja zelfs in den omgang van zelfstandige
Europeesche staten. Rusland heeft zich nog
meer weinige dagen geleden door bedrei
ging van Estland van de eilanden Dagö en
Osei, alsmede de havenplaats Baltisch-
port verzekerd om er bases voor Russi
sche oorlogsschepen en vliegtuigen te vesti
gen.
Estland heeft noodgedwongen toegestemd
en thans hebben Molotof en de voorzitter
van den Raad van Volkscommissarissen een
telegram van den weer naar huis gekeerden
Selter ontvangen waarvan de inhoud te
merkwaardig is om hem niet volledig te
vermelden:
„Bij mijn terugkeer in mijn vaderland"
aldus Selter „verzoek ik u, heer presi
dent, persoonlijk te willen accepteeren de
betuiging van diepe dankbaarheid der Est
landsche regeering voor de wijze politieke
leiding en de economische onderhandelin
gen te Moskou en dit te willen overbrengen
aan den leider der volkeren van de Sovjet-
Unie Stalin en aan den volkscommissaris
Mikayan voor hun gelukkige verwezenlij
king door nieuwe, vriendschappelijke over
eenkomsten tusschen onze landen, die bere
kend zijn op een verdere ontwikkeling van
de goede nabuurschap en de vreedzame sa
menwerking. Ik verzoek u mijn dank te
.willen aanvaarden voor de gastvrijheid die
ikzelf en zij, die rnjj vergezelden hebben
ondervonden".
Waarop Molotof bedankt heeft voor deze
„gevoelens bij de vriendschappelijke over
eenkomst, die gunstige mogelijkheden zaJ
scheppen voor de ontwikkeling en den bloei
van het leven van beide volkeren".
Er zijn tijden geweest en nog niet zoo
lang geleden dat bij de regeling der Euro
peesche vraagstukken met de opvattingen
van Rusland vrijwel geen rekening werd
gehouden.
Intusschen Churchill heeft daarop zeer
terecht gewezen is er een Russisch front
ontstaan waar Duitschland niet durft aan te
vallen en zullen eventueele Duitsche plan
nen ten aanzien van de Oekraine en de
randstaten begraven moeten worden, ter
wijl Duitschland lijdelijk moet toezien hoe
Rusland zijn invloedsfeer in de Baltische
staten aanzienlijk vergroot heeft en een
oogje in het zeil houdt dat de Duitsche
agressie zich niet naar den Balkan gaat uit
strekken.
Vele Duitschers zullen zich ongetwijfeld
afvragen of zij in dezen oorlog voor de be
langen van Duitschland of van Rusland
vechten en de groeiende macht van de
Sovjet-Unie zal ongetwijfeld een groote
factor zijn in het verlangen van Duitsch-
lands groote mannen om in het Westen zoo
spoedig mogelijk tot vrede te komen.
Men verwacht, dat Duitschland een confe
rentie van de groote mogendheden zal voor
stellen maar eerst de wederoprichting van
een Poolschen bufferstaat zal aanbieden
waarbij het dan eenerzijds aan het verlan
gen van Frankrijk en Engeland tot een her
stel van Polen zooveel mogelijk tegemoet
komt en anderzijds een gevaarlijke gemeen
schappelijke grens met Rusland kwijt raakt,
gedachtig aan het hier geldende spreek
woord: een verre vriend is beter dan een
kwade buur.