DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Neutrale schepen mogen niet onder
Britsch convooi varen.
De Finsch-Russische onderhandelingen.
De opinie over het drievoudig
verbond.
Persstemmen over het drievoudig verbond
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0-25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
249
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 21 October 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
Geen nieuw Duitsch
vredes-offensief.
De toestand aan het
Westelijk front.
De algemeene toestand.
De zorgen der
neutralen
ALKMAARSCHE
COURANT.
No.
De Duitsche regeering heeft zoowel de Belgische als de Hollandsche regee-
ling officieel doen weten, dat wanneer neutrale schepen onder Engelsch
convooi gaan varen, deze schepen, uit volkenrechtelijk oogpunt hun neu
traliteit verliezen.
Duitschland zou de Belgische en Hollandsche koopvaardijschepen dan als
vijandelijke schepen kunnen behandelen, met andere woorden, Duitschland
rou de betreffende vrachtschepen zonder waarschuwing tot zinken
brengen.
Paasikivi zal heden, met de Finsche tegenvoorstellen, naar Moskou terug-
keeren en men is er algemeen van overtuigd, dat de conferentie van Stock
holm en de moreele steun van de Vereenigde Staten en van twintig
Amerikaansche republieken de positie van Finland versterkt hebben. Men
vermoedt dat Finland aan Rusland de verzekering zal geven, dat Rusland
niet over Finsch grondgebied heen door een derde mogendheid zal worden
aangevallen.
Het verdrag tusschen Engeland, Frankrijk en Turkije wordt in de meeste
Europeesche staten en ook in Amerika niet voldoening besproken. In Italië
beperkt men zich tot zeer korte beschouwingen en in Duitschland is de
algeineene indruk, dat de democratische staten van plan zijn op den duur het
terrein van den strijd ook naar Zuid-Oost-Europa over te brengen.
C In Turkije.
De frontpagina van alle Turksche bladen
is gewijd aan het verdrag tusschen
Frankrijk, Engeland en Turkije, dat gisteren
is onderteekend. Tegelijk met de tekst van
het verdrag worden foto's van president
Inönu, koning George en president Lebrun
gepubliceerd.
De Turksche pers acht het een verstan
dige beslissing de zijde van de groote
democratieën te kiezen, die een kruistocht
ondernemen tegen den aanval. Een van de
leidende Turksche bladen schrijft:
„Het verdrag is een meesterstuk van
vrede en veiligheid, het is een succesvolle
bevordering van den wereldvrede, de
Turksche nationale veiligheid en het wel
pijn der menschheid. De naam van presi
dent Inönu, die een waardig opvolger s
ven Kemal Ataturk, is vandaag op de
lippen en in het hart van een dankbaar
volk.
In Italië.
De Italiaansche middagbladen leverden
geen commentaar op de tekst van het
ransch-Britsch-Italiaansche verdrag. Wel
geven zij den indruk weer, welke dit ver-
rag heeft gemaakt in de Balkanstaten en
sted V00rnaaTns^6 Europeesche hoofd-
In Duitschland.
De Duitsche bladen betoogen, in hun
mmentaar op het verdrag tusschen En-
ven ^!ankrijk en Turkije, dat reeds de
/geschiedenis dezer gebeurtenis in het
e ^e.rband met de Britsche omsin-
j. Sspolitiek stond. Zij zeggen ook, dat
n Pavele punten onopgehelderd laat.
aldi»1^ *n de eerste plaats
hoe en t "^^/vrger Fremdenblatt"
hedpn m ï6-1? w*en de Westelijke mogend-
ArtiVoi zouden kunnen, bieden,
huh s dat sPreekt van Turksche
geval de Westelijke mogendheden in
zee aanval in de Middellandsche
der'e bia<i> in Italië de bijzon-
eenigA ivr-j *rekk€n- Italië is immers de
het artiv telIandsche zeestaat, waarop
arti&el a be*rekking kan hebben. In
Zal hein ri€' vol§ens hetwelk Turkije ook
staan ten11' Wanneer vijandelijkheden ont
sta wJeuV0lge van de Britsche en Fran-
^enland orgen aan Roemenië en Grie-
Van ditue B€riynsche correspondent
c°nflict Ji b?wüs, dat Engeland het
verder af t Ultbre.iden. Hij vraagt zich
m«nië gerief'1 w*e de garantie aan Roe-
gara'ntie zDn- De nakoming der
^ar<lanellp cbts denkbaar, wanneer de
^steliikp n Voor de oorlogsschepen der
w°rden. rr m°Sendheden geopend zouden
Vevdrag tPleru« ^an men zien, dat het
aanzien „afj us'and gericht is. Doch ten
Verdrag vppi Sovjet-Unie verliest het
I.010!' dat 7 ,an bracht door het pro
eft te Vn6gt' dat, Turkije geen actie be-
c°nflict d*€ bet een gewapend
Ook uit p-, Sovjet-Unie zou brengen.
COrtesPondpni PjCt hüj^t, zoo vervolgt de
dat Engeiand de eigenlijke
drag tusschen Turkije en de Sovjet-Unie
te vergemakkelijken, dat in het belang van
beide landen is en tegemoet komt aan het
wettig verlangen van de Sovjet-Unie tot
veiligheid in de Zwarte zee.
In Amerika.
De New York Herald Tribune noemt het
pact van Turkije met Engeland en Frank
rijk een zwaren slag voor de as Rome
Berlijn en zegt, dat hiermede de Middel
landsche zee gemaakt wordt tot een zee
der geallieerden, waardoor het dubbel
zeker wordt, dat Italië geen oorlog tegen
Frankrijk en Engeland zal aangaan, en
waardoor de weg geopend wordt voor een
actieve samenwerking met die beide lan
den.
In Portugal.
De dagbladen alhier juichen het Turksch-
Fransch-Engelsche pact hartelijk toe. De
meening wordt tot uitdrukking gebracht,
dat „het een belangrijke factor zal zijn bij
de vestiging van een nieuwe neutraliteits-
zóne in Europa, zoowel als een waardevolle
steun voor de geallieerden".
rustverstoorder op het Europeesche conti
nent is. De les, die het lot van Polen ge
leerd heeft, zal juist door de kleine staten
niet zoo spoedig vergeten worden.
Over de onderteekening van het driezij
dige verdrag schrijft de Deutsche Diploma-
tisch-Politisehe Korrespondenz: De onder
teekening is steeds weer uitgesteld om het
verdrag in overeenstemming te brengen
met de opvattingen van Moskou. Hierin is
men niet geslaagd. Engeland en Frankrijk
hebben Turkije bijzonder geprezen, omdat
het niet heeft toegegeven aan den eisch het
binnenvaren van Engelsche en Fransche
oorlogsschepen in de Zwarte Zee te ver
bieden. Het schijnt, dat een oude droom
van Engeland in vervulling is gegaan: niet
slechts de straat van Gibraltar en het
Suez-kanaal, doch ook beschikken over de
Turksche zee-engten als steunpunt en basis
van aanval tegen de Zwarte Zee.
Bovendien, aldus vervolgt het blad, kun
nen de westelijke regeeringen haar volken
weer eens toonen, dat na het uitvallen van
Polen een ander volk aan het vasteland op
het gewenschte oogenblik ter beschikking
zal staan.
Terwijl het nut van het verdrag voor de
westelijke mogendheden vast staat in dien
zin. dat het haar slechts gaat om de moge
lijkheid den strijd tot dit gebied te kunnen
uitbreiden, schijnt het voordeel voor Tur
kije des te problematischer. Weliswaar
zegt het verdrag, dat het tegen niemand
gericht is, doch vroegere uitlatingen van
alle partijen hebben reeds duidelijk ge
noeg de richting van eventueele krijgsope
raties in de Middellandsche Zee aangege
ven. Van Engeland uitgezien moet het ver
drag ook nog tegen Duitschland gericht
zijn. Daardoor is Turkije in tegenstelling
met de opvattingen van zijn grondlegger,
Aataturk, gebracht, want deze wilde een
waarlijk onafhankelijken status en hechtte
daarom waarde aan vriendschappelijke be
trekkingen met Duitschland. Met het
slotprotocol, volgens hetwelk Turkije niet
gedwongen kan worden tot een actie, wel
ke het in gewapend conflict met de Sov
jet-Unie zou brengen, hebben de Turksche
staatslieden zich vrijheid van handelen
willen voorbehouden. Het is nu hun zaak
te zien, in hoeverre zij de Engelsche be
schikking over de zee-engten in overeen
stemming kunnen brengen met de Russi
sche aanspraken, waarop niet valt af te
te dingen.
In Rusland
De Sovjet-Russische pers publiceert niets
over het sluiten van het Fransch-Britsch-
Turksche verdrag, terwijl op een opvallen
de plaats de telegrammen worden gepubli
ceerd, welke zijn gewisseld tusschen Sa
radjogloe en Moltof en waarin de Turk
sche minister spreekt over de vriendschap
en het vertrouwen, welke het kenmerk
zijn van de betrekkingen tusschen beide
landen. De Turksche minister van land
bouw is gisteren te Moskou aangekomen
Men heeft verder den indruk, dat Frank
rijk en Engeland hun best doen een ver
Het Duitsche legerbericht over het einde
van dé eerste faze der krijgsverrichtingen
aan hét Westelijk front wordt in verschil
lende buitenlandsche bladen weergegeven
met de toevoeging, dat de Duitschers de
terugtrekkende Franschen niet over de
grens gevolgd zijn. In dit verband komt
men met vermoedens over een „nieuwe
Duitsche poging" om met Frankrijk in
onderhandeling te komen, en met geruch
ten, volgens welke de Fransche regeering
zeer binnenkort langj; bijzonderen weg een
nieuw Duitsch vredesaanbod zou worden
voorgelegd. Naar aanleiding van deze gis
singen over nieuwe Duitsche „vredes
pogingen" wordt van Duitsche zijde vast
gesteld:
Het Duitsche legerbericht over het einde
der eerste faze in de krijgsverrichtingen
tegenover de berichtgeving van den vijand
een zakelijke uiteenzetting van wat er aan
het Westelijk front inderdaad geschied is.
Het schijnt eenvoudig absurd, daarin een
„vredesoffensief' te willen zien. De toe
stand behoeft niet verder meer te worden
opgehelderd. Engeland en Frankrijk heb-
l~~l TURKSCHE RIJK FRANSCH BEZIT
DOOR LONDEN GEGARANDEERDE LANDEN
ITALIAANSCH BEZIT
- BRITSCHE INVLOEDSSFEER
- BRITSCH BEZIT
Dit kaartje geeft den lezer een duidelijk beeld van de strategische beteekenis van
het Turksche rijk, dat in het Oostelijke bekken van de Middellandsche zee den
toegang tot de Zwarte zee beheerscht.
Het verdrag, dat tusschen Engeland en Turkije is geteekend zal veel bijdragen
tot behoud van den vrede op den Balkan.
Op de kaart zijn de belangen van Frankrijk, Engeland en Italië in dit gedeelte
van Zuid-Oost-Europa aangegeven.
ben de vredelievende hand van den Führer
afgewezen. Zij hebben den handschoen der
veete geworpen en Duitschlanc heeft dien
opgenomen.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
Van deskundige zijde heeft men zich
gister tegenover vertegenwoordigers der
buitenlandsch pers gekeerd tegen de
Fransche voorstelling, als zou er bij de,
Duitsche actie der laatste dagen aan het
Westelijk front van een offensief in groo-
ten stijl sprake zijn geweest. Reeds het
gepubliceerde, samenvattende Duitsche
legerbericht, aldus zegt men, weerlegt een
dergelijke voorstelling. De Franschen heb
ben het door hen bezette gebied vrijwillig
ontruimd. Hoogstens kan het tempo van
het Duitsche oprukken verrassing gewekt
hebben bij de Franschen, die veel meer
tijd besteed hebben aan de bezetting van
het thans afgestane Duitsche grensgebied.
Ook blijkt uit het legerbericht duidelijk,
zoo verklaart men voorts, dat gevechten
van grooteren omvang zich in het Westen
niet hebben voorgedaan. De sterkte van
de Fransche troepen bij de verschillende
ondernemingen heeft slechts eenmaal een
geheel regiment bedragen, overigens wa
ren de aanvallers ten hoogste een com
pagnie sterk.
Uit Parijs wordt gemeld: Vooral in de
streek tusschen Apach aan de Moezel en
Merzig aan de Saar is de dag van gister
gekenmerkt door een levendige bedrijvig
heid der verkenningspatrouilles en ge
schutvuur. Men kan dus denken, dat in
dezen sector eventueel een nieuwe Duit
sche poging zal worden ondernomen, in
geval de algemeene diplomatieke toestand
of militaire noodzakelijkheden de Duitsche
bevelvoering er toe zouden brengen voor
een massaal offensief de troepen te gebrui
ken, die geconcentreerd zijn achter de
stellingen van de Siegfriedlinie en waar
van men kortelings zekere eenheden dich
ter bij de vuurlinie heeft gebracht.
Zie verder Buitenland pag. 3, 2e blad.
In het communiqué der Scandinavische
staatshoofden wordt medegedeeld, dat zij
wachten op symptomen van beter begrip
tusschen de oorlogvoerenden waardoor de
neutralen in staat zouden zijn pogingen te
doen tot herstel van den vrede.
Dat is de eerste positieve uitspraak na het
uitbreken van den oorlog, dat een groep
neutralen bereid is om bemiddelend op te
treden wanneer de tijd daarvoor zal zijn
aangebroken.
Maar in de omstandigheden waarin wij
thans verkeeren is deze uitspraak eigenlijk
niet anders dan een phrase. Want men weet
maar al te goed, dat de symptomen van een
beter begrip tusschen de oorlogvoerenden
nog in geen enkel opzicht geconstateerd
kunnen worden, erger nog, dat het den
schijn heeft alsof de klove welke de oorlog
voerende scheidt, hoe langer hoe breeder
begint te worden. Wie zal het in dezen tijd
gelukken den heer Hitier te doen bekennen,
dat zijn aanvallen op Tsjecho-Slowakije en
Polen misgrepen zijn geweest, gevolgen
van het Duitsche streven het eigen land
groot en machtig te maken ten koste van
weerlooze staten?
En zoolang de heer Hitier niet tot deze er
kenning is gekomen, zoolang hij geen
waarborgen geeft dat alle agressie in de
toekomst zal verdwijnen, zoo lang kan hij
er, volgens de Britsche en Fransche verkla
ringen, pp rekenen, dat de democratische
staten niet bereid zijn de vijandelijkheden
te staken.
Er zou een machtige neutrale staat als be
middelaar moeten optreden en dat elke po
ging van neutrale zijde om beide partijen
aan een conferentietafel bijeen te brengen
tot dusver is uitgebleven, is wel het beste
bewijs, dat niemand op het oogenblik kans
ziet de oorlogvoerenden tot grootere waar
deering van elkanders standpunt te bren
gen.
En intifsschen hebben de neutralen nog
veel meer behoefte aan den vrede dan de
strijdenden, omdat zij bij voortzetting van
dezen oorlog niet het minste zelfs niét het
behoud van hun prestige hebben te win
nen.
De Scandinavische staten hebben de laat
ste weken herhaaldelijk ondervonden wat1
het beteekent in een gevaarlijke zóne te
liggen. De brommerige Russische buurman
heeft aan de deur van Finland geklopt en op
allesbehalve vriendelijken toon verzocht om
te worden binnengelaten en de Zweedsche
Noorsche en Finsche handelsschepen die al
leen maar met hout bevracht waren, werden
door Duitschland getorpedeerd omdat men
van hout cellulose kan maken en zij dus
eigenlijk contrabande zouden vervoeren.
De neutrale handelsschepen op den
Oceaan zijn allesbehalve veilig en wanneer
ze niet bij vergissing getorpedeerd worden,
loopen ze groote kans op een mijn te stoo-
ten en voorgoed in zee te verdwijnen.
Dat verlamt de vaart en het opleggen
van vrachtschepen brengt in alle neutrale
staten de grootste moeilijkheden voor den
aanvoer yan voedingsmiddelen en grond
stoffen.
Engeland beheerscht de zee en men is
daar nu zoo ver, dat Britsche oorlogssche
pen niet alleen de Engelsche en Fransche
koopvaarders maar ook die van de neutrale
staten willen convoyeeren.
Dat zou een groote zorg voor onze han
delsvloot minder zijn, maar daar komt al
weer een Duitsche waarschuwing, welke
men in haar dreigenden vorm niet onopge
merkt kan laten.
De neutrale staten worden er door
Duitschland aan herinnerd, dat een ingaan
op het Engelsche aanbod tot het doen con
voyeeren van hun schepen volgens het vol
kenrecht aan die schepen hun neutraliteit
ontneemt.
Duitschland zou bij een dergelijk convooi
deze koopvaarders als vijandelijke schepen
kunnen behandelen, met andere woorden,
Duitsche onderzeeërs zouden zich volkomen
gerechtigd achten de neutrale vaartuigen
zonder waarschuwing te torpedeeren.
En zoo zitten de arme neutralen dan
v/eer tusschen twee groote vuren. Want men
moge van Britsche zijde beweren, dat van
de zestig onderzeeërs, welke Duitschland
bij het begin van den oorlog had, ongeveer
een derde deel is vernietigd, het feit blijft
dan toch bestaan, dat er nog veertig zijn
overgebleven en de gebeurtenissen der
laatste dagen hebben wel bewezen, dat niet
alleen de Britsche en Fransche vrachtsche
pen maar zelfs de Engelsche kruisers voor
deze onberekenbare vaartuigen allesbehal
ve veilig zijn.
Wanneer een Duitsche duikboot in de
goed verdedigde en vrijwel volkomen ver
sperde oorlogshaven van Scapa Flow kan
doordringen en er. na zijn vernielend werk
te hebben verricht, ongehinderd weer uit
kan verdwijnen, dan is er geen enkele waar
borg, dat de Noordzee of de Oceaan, dank
zij de machtige Engelsche vloot, voortaan
een veilig vaarwater voor vijandelijke on
derzeeërs zal zijn en dan is het volkomen
begrijpelijk, dat de neutrale staten er wei
nig voor zullen voelen hun schepen door
Britsche vaartuigen te laten convoyeeren.
Met het gevolg, dat de eenzaam varen
de schepen voor allerlei gevaarlijke
verrassingen zullen komen en de beman
ningen daardoor een zeer groot risico heb
ben te dragen.
Het is te hopen, dat de Nederlandsche
marine, die in den Spaanschen burgerkrijg
onze vrachtschepen veilig door de Straat
van Gibraltar loodste, weldra maatregelen
zal nemen om ook de Hollandsche koop
vaarders op de Noordzee zooveel mogelijk
tegen onaangename verrassingen te be
schermen.
Bedenkt men, dat de belemmering
van de handeslvaart en de onzekere
vooruitzichten voor de naaste toekomst
eenerzijds tot vermindering van de voorra
den en anderzijds tot abnormale aankoo-
pen met de daaraan vastzittende tekorten
en prijsstijgingen leiden, dan is het volko
men begrijpelijk dat, al acht men den tijd
voor bemiddeling dan ook nog niet geko
men, alle neutrale staten van ganscher
harte op een spoed igen vrede hopen.
Waar een vrede door overleg met den
dag minder waarschijnlijk wordt en waar
uit Duitschland nog geen enkel voorteeken
komt, dat leger of volk aan het dictator
schap een einde zullen maken en zich een
plooibaarder regeering zullen kiezen, zijn
woorden op dit oogenblik van geen beteeke
nis en zullen er daden moeten volgen om
de wederzijdsche opvattingen zoo te vervor
men, dat een voor beide partijen aanvaard
baar compromis ten slotte mogelijk zal blij
ken.
Het is te vreezen, dat de weg waarlangs
dat compromis bereikt wordt, door ruïnes
begrensd en met bloed gedrenkt zal zijn.