DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Duitschland zal de neutraliteit van Nederland en België niet schenden. De Finsche delegatie weer huiswaarts. Instemming met de rede van minister-president De Geer. tfo. 269 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 14 November 1939 141e Jaargang Het antwoord van president Lebrun en koning George, Een officieuze Duitsche uiteenzetting. Berichten over Duitsche plannen t. a.v. Neder land en België. Fransche legerberichten. De Finsche delegatie naar Helsinki. De algemeene toestand. „Wat na gen- ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GFWONE AD VERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote contracten rabat, Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Uit Berlijn wordt van semi-officieele zijde bericht, dat men er daar meer of minder over verbaasd is geweest, dat Nederland en België enkele dagen in spanning geleefd hebben in de vrees, dat de Duitsche weermacht het plan zou hebben over de grenzen te trekken en daardoor de neutraliteit van beide landen te schenden. Men wijt dit uitsluitend aan de „onscrupuleuze" Engelsche oorlogspropaganda. Men betoogt nogmaals, dat Duitschland tegenover Nederland en België zijn woord heeft gegeven en dat men daarop kan vertrouwen. Er zou slechts sprake van een andere houding kunnen zijn wanneer Engeland en Frankrijk de onzijdigheid dezer kleine neutrale staten niet eerbiedigen dan wel wanneer Nederland en België zelf niet in staat blijken hun neutraliteit stipt te bewaren. De Finsche delegatie is in Moskou uitgepraat en thans weer op weg naar Helsinki zonder dat men tot een resultaat der besprekingen is gekomen. Het afscheid schijnt niet bijzonder hartelijk te zijn geweest, de Russen blijken een beetje op hun teentjes getrapt en men wacht in Finland in spanning af wat er nu verder zal gebeuren. Erkko, de minister van Buitenlandsche Za ken, blijft optimistisch gestemd of doet althans alsof hij dat is en heeft verkondigd dat de onderhandelingen weliswaar zonder resultaat zijn afge broken, maar dat hij er zeker van is, dat ze wel weer hervat zullen worden. In het buitenland en speciaal in Engeland, is men zeer voldaan over de rede van minister-president, die van vertrouwen in de toekomst ge tuigt. Men bewondert de kalmte van ons volk en de doeltreffendheid waarop het zich op alle eventualiteiten heeft voorbereid. Reactie in Duitschland. Het Duitsche nieuwsbureau meldt: Het antwoord van den koning van Enge land en van den president van Frankrijk op 't Belgisch-NederlandSche aanbod van goede diensten wordt door de Duitsche pers be schouwd als een vierkante afwijzing, al heeft Engeland zijn antwoord met meer clausules omschreven dan Frankrijk. Het in het Fransche antwoord vervatte voorstel, Duitschland weer te verdeelen, noemt de Deutsche Allgemeine Zeitung een openlijke bespotting van den Belgisch-Ne- derlandschen stap, waarop een Duitsch com mentaar overbodig is. Ook het Engelsche antwoord, zoo vervolgt het blad, stemt zake lijk volkomen overeen met Chamberlains afwijzing van het vredesaanbod van den Führer van 6 October. Men verklaart zich weliswaar bereid, Duitsche voorstellen „aan een zeer nauwkeurig onderzoek te on derwerpen", doch vermeldt met geen enkel woord, dat zulke Duitsche voor stellen aanwezig zijn, en door Engeland „hard en onwrikbaar", zooals Lloyd George het noemde, van de hand gewezen werden. De beide antwoorden zijn dientengevolge slechts als een herhaling van de uitdaging te beschouwen, nadat Engeland, aan den vooravond van den wereldoorlog, het voor stel van den Duce ten val bracht, vervol gens Hitler's vredeshand weigerde, en door de redevoering van Halifax de neutrale be middeling reeds verwierp denzelfden dag waarop zij werd aangeboden. Commentaar in Fransche pers. De avondbladen bespreken de antwoorden van president Lebrun en koning George op het aanbod van goede diensten, gedaan door koningin Wilhelmina en koning Leopold. De twee antwoorden zoo schrijven de bladen eenstemmig hoewel niet in gelijke bewoordingen gesteld, stemmen overeen in karakter. Zij bevestigen volkomen de ver klaringen van Chamberlain en Daladier en toonen duidelijk aan, dat de positie dei- beide groote Westelijke democratieën, toen zij de wapens opvatten om de zaak der vrij heid en onafhankelijkheid van alle volkeren op het continent te verdedigen, niet verschilt en niet kan verschillen zoolang de Nazi tyrannie niet overwonnen is. De T m p s schrijft: Aldus zijn de verant woordelijkheden scherp vastgesteld, niet slechts wat betreft de oorsprong van het coiflict, maar ook wat betreft de voortzet ting van den oorlog. Een rechtvaardige en duurzame vrede kan slechts ontstaan met herstel van de bedreven onrechtvaardig heden en het definitieve afzien van alle geweldmethoden. Hij, die geen vrede wil ge baseerd op recht en vrijheid voor allen, legt daardoor alleen reeds den vrijen volkeren een voortduring van den oorlog op, waarvoor hij alleen de verantwoording draagt. In het antwoord, dat Hitier op zijn beurt zal moeten geven aan de koningin van Nederland en den koning van België, zal hij dus duidelijk stelling moeten nemen voor vrede of voor oorlog. Om het openen van onderhandelingen mo gelijk te maken, schrijft Bernus in de D e b a t s, moet Duitschland in de eerste plaats niet alleen zich terugtrekken uit Polen, maar ook de vrijheid teruggeven aan zijn vroegere slachtoffers: Oostenrijk en Ts j echo-Slo wakij e. Indelntransigeant schrijft Gal lus: Een vrede te teekenen van tien maanden of tien jaar heeft geen nut. Wat wij noodig hebben is een blijvende vrede, welke het den volkeren mogelijk maakt te herademen, te werken, de levensvreugde terug te vin den. LITAUEN NEEMT 1500 JODEN OP. De Litausche regeering heeft erin toege stemd huisvesting te verleenen aan 1500 Joden, die door de Nazi's uit het district Suvalki verdreven zijn. Van semi-officieele zijde wordt uit Berlijn gemeld: Een der voornaamste onderwerpen der internati nale persbesprekingen van de laatste dagen was bet z.g. Duitsche voornemen om Neder land en België binnen te rukken. Van Duitsche zijde bestond, naar men in Berlijnsche politieke kringen verklaart, geen aanleiding ten aanzien van dit feit in de Engelsche en Fran sche en een deel van de neutrale pers stelling te nemen, want de Duitsche houding tegenover de neutrale staten is ondubbelzinnig vastgelegd en he kend. Naar men weet zal Duitschland, volgens zijn duidelijke verklaring, ■'e neutraliteit van Nederland en België zoolang eerbiedigen als Enge land en Frankrijk deze neutraliteit respecteeren en als Nederland en België zich zelf in staat toonen hun neutraliteit strict te bewaren. Wanneer niettemin uitgebreide kringen in Nederland en België in een ongewone opwinding geraakten met daarop volgende zeer nadeelige verschijnselen voor het binnenlandsche leven van deze staten, en ook in andere landen ernstige bezorgdheid ontstond, dan zijn deze staten het slachtoffer geworden van het on- scrupuleuse propagandawerk, in de eerste plaats van Reuter en Havas, die in een toegenomen onrust van Europa een van hun oorlogsdoeleinden zien. Tenslotte is ook hekend, met welke methoden de Engelsche propaganda tijdens den wereldoorlog werkte, en hoe zij thans weer werkt. Zie verder Buitenland pag. 3, 2c blad. Het Fransche legerbericht van gister avond: - In den nacht van 12 op 13 November heeft een aantal vijandelijke vliegtuigen boven het N.O. van Frankrijk gevlogen. Er was de gebruikelijke activiteit van de patrouilles, met narr.e ten O. van de Saar Het legerbericht van hedenochtend luidt: kalme nacht. Uit Helsinki werd gemeld: De Finsche delegatie zou Maandag uit Moskou naar Hel sinki vertrekken. Tanner, de leider der delegatie, heeft tele fonisch medegedeeld, dat niet bekend is, wanneer de onderhandelingen zullen worden hervat. Nader wordt gemeld: In zake het a.s. ver trek van de Finsche delegatie uit Moskou, heeft de minister van buitenlandsche zaken, Erkko, tegenover de buitenlandsche pers verklaard, dat de delegatie terugkeert op eigen initiatief en niet om nieuwe instructies verzocht heeft. Al het overige hangt af van bet rapport, dat de delegatie na haar terug- keer zal uitbrengen. Hiervan is het afhan- beHjk, of nog een mogelijkheid voor voort zetting der onderhandelingen bestaat. De minister sprak voorts van een tijde lijke onderbreking der onderhandelingen. e regeering heeft gistermiddag onder voor zitterschap van den president der republiek ne situatie besproken. Na terugkeer van de elegatie uit Moskou zal zij alle kwesties Preken met de leiders van de rijksdag- Sroepen. De goede wil om tot een gelukkige oplossing te komen, is aanwezig. Het ligt voorshands niet in de bedoeling der regee- ring- tot een publicatie van de wederzijdsche voorstellen over te gaan. Binnenlandsche positie van Finland. bht Helsinki wordt gemeld: De Sovjet- pe,rs heeft gemeld, dat Finlands al economi- v.C 6 tooeilijkheden begint te ondervinden 311 zijn militaire maatregelen. Deze berich- en worden hier kwaadaardig en valsch ge- oemd. Berichten uit Rusland hadden ook °ei} u'tkomen, dat het moreel van Finland schokt was. Onpartijdige waarnemers in t_Q,slnbi zeggen daarvan in het geheel geen enen te bespeuren. Be New York Times over de hou ding van Finland. Fi!*1 jjaar commentaar op den terugkeer der New v delegatie uit Moskou schrijft de krarht Times- dat de Finnen door de tc_ van hun eigen geest stand houden is zn f rnacbtige bedreiging. Deze kracht <Je7e0r\ \mldabel, dat er een kansje is, dat tobriktem* °ndex de nat^es Goliath zal al- vraagt men in Finland. Er zijn menschen, die om een goed Hollandsch spreekwoord te gebruiken de geheele hand nemen als hun maar een vinger wordt toegestoken. En niet alleen menschen, maar ook staten en daartoe behoort in de allereerste plaats Rusland. Men weet hoe Rusland gebruik of, beter gezegd, misbruik heeft gemaakt van de om standigheid, dat Duitschland door den oor log de handen vol had en niet op de be langen der kleine Baltische staten kon let ten. Men heeft er in Rusland daarbij op vertrouwd, dat het non-agressiepact, dat wil zeggen de zoogenaamde Russische vriend schap, voor Duitschland van zoo groote be- teekenis was, dat men daar zelfs geen en kele poging zou doen het vestigen van de Russische heerschappij aan de Oostzee te beletten. Rusland kon zijn gang gaan en vanuit Moskou werden de ministers van Estland, Letland en Littauen naar het hol van der. beer ontboden om daar met het petje in de hand te vragen met welk deel van hun gebied zij den Russischen buurman mis schien van dienst konden zijn. De ontvangst was geheel verschillend. De Estlandsche minister kreeg een dreigend gebrom te hooren en wist niet hoe gauw hij moest reizen om den heeren in Moskou te verzekeren dat zij alles konden krijgen wat zij maar begeerden. En dat hij en zijn volk het zoo bijzonder prettig vonden om voort aan door Rusland beschermd te zullen wor den en bovendien nog op goedkoope wijze aan krijgstuig te worden geholpen. Dat met het oog op de militaire overeenkomst alleen zou kunnen dienen om zich teger, Ruslands vijanden te kunnen verzetten wan neer deze het in hun hoofd mochten krij gen om bij hun bezoek aan de Sovjet-repu bliek een weg via Estland uit te zoeken. Rusland heeft dat bijzonder vriendelijk gevonden en toen Estland alle eischen had ingewilligd, behoefde zijn minister vaii Bui tenlandsche Zaken dan ook niet zoo haastig meer terug te reizen, maar heeft hij een opera mogen bekijken en een officieele maaltijd met de groote r. :.nnen van Rus land mogen meemaken, waar men geest driftig op elkanders gezondheid heeft ge klonken. Maar intusschen hadden de Russen de zekerheid, dat zij vlootbases en vliegvelden mochten aanleggen en kort daarna dezelfde zekerheid, dat dit ook in Letland en Littauen zou kunnen gebeuren. In Estland begint men thans tot de con clusie te komen, dat men een Russischen viervoeter heeft binnengehaald, die beden kelijk veel op het beruchte paard van Troje begint te lijken. De Neue Züricher Zeitung verneemt na melijk uit Helsinki, dat de Russen thans den tweeden stap gedaan hebben en aan Estland nieuwe eischen hebben gesteld. Dc voor de Russische troepen bestemde gebie den op het continent van Estland hebben zich namelijk reeds zoo uitgebreid, dat de geheele provincie Wilk een garnizoen van het roode leger is geworden. Volgens de overeenkomst met de heeren in Moskou zouden alle Russische vliegtuigbases moeten worden aangelegd op de eilanden en zou den er slechts twee op het vasteland ko men. Maar de Russen hebben thans weer den aanleg van twee luchthavens in de om geving van Hapsal geëischt en nu de Est- landers eenmaal den eersten stap naar de afhankelijkheid hebben gedaan, moeten zij noodgedwongen ook den tweeden nemen. Het gevolg daarvan is de afbraak van een vijftigtal boerenhofsteden en bovendien verwacht men thans een groot aantal Rus sische arbeiders voor de uitvoering der voorgenomen werken en men begrijpt daar heel goed, dat al die Russen niet zullen na laten hun bolsjewistische theorieën aan de Estlandsche bevolking te verkondigen, zoo dat het gevaar bestaat, dat de nog zoo kort geleden vrije en zelfstandige staat min of meer een Russische provincie dreigt te worden. Er is een ander Hollandsch spreekwoord, dat zegt: wie zich aan een ander spiegelt, die spiegelt zich zacht. Finland heeft zich ondanks alle maaltij den, parades, vriendelijke en minder vrien delijke conferenties nog altijd niet bereid verklaard de Russische eischen in te willi- Finland is nu eenmaal niet een van die zwakke Baltische staatjes, het is de jong ste broer van den Scandinavischen vierling en dat het geheele gezin zich voor zijn lot gevallen interesseert, heeft de conferentie der staatshoofden in Stockholm wel bewe zen. Finland verkeert in een uiterst moeilijke positie. De Russische beer heeft met zijn harigen poot aan de deur geklopt en wenscht te worden binnengelaten. Maar hy is niet alleen een zeer onwel kome maar ook een zeer gevaarlijke bezoe ker Hij komt niets brengen en alleen maar iets halen en wat hij begeert is feitelijk wat hij van alle kleine Baltische staten geeischt heeft, namelyk schending van de neutrali teit en niet alleen een vriendschapsverdrag met Rusland maar ook de vriendschapsbe wijzen in den vorm van Finsch gebied in warpiië en een vlootbasis in de omgeving van Hangö, van waaruit men practisch de Finsche golf zal kunnen beheerschen. Men weet hoe de Finsche delegatie al een paar keer heen en weer gereisd is. Telkens heeft de beer zijn slagtanden laten zien en dan zijn de Finnen terwille van den lie ven vrede weer een stapje verder gegaan zoodat zij er langzamerhand in toegestemd hebben de grens in Karelië naar het Noor den te verleggen en dat belangrijke gebied te ruilen voor een stuk grond in Sovjet- Karelië, dat wel twee maal zoo groot is, maar geen enkele strategische of econom'- sche waarde heeft. Finland is zelfs bereid de Russische vlootbasis op een der eilanden in de Finsche golf toe te staan, maar daar mee is het dan ook uit, omdat men in Fin land heel goed begrijpt, dat elke stap ver der het prijsgeven van de onafhankelijk heid beteekent. Wat nu? zoo heeft men zich in Finland afgevraagd en Rusland zal daarop het ant woord moeten geven. De Finsche delegatie, die om den anderen dag uit optimisten of pessimisten bestond en in de couranten liet vermelden of Vadertje Stalin dien dag vriendelijk was geweest of min of meer dreigend had gekeken, is gis teravond zonder tot een accoord te zijn gekomen uit Moskou vertrokken en naai huis terug gekeerd. Zij werd alleen maar uitgeleide gedaan door den vice-chef van het protocol en gis teravond heeft de Moskousche omroep op onaangename wijze de Finsche regeering ervan beschuldigd, dat deze in gebreke is gebleven den Russischen autoriteiten in te lichten over den gevaarlijken was der rivie ren in het grensgebied, waartoe zij, volgens een internationaal verdrag, verplicht was geweest. Dat ziet er maar somber uit, maar de Fin sche minister van Buitenlandsche Zaken Erkko, die den laatsten tijd heesch is gewor den door het houden van radiotoespraken cn redevoeringen voor de heeren van de pers, is volkomen optimistisch gebleven. Het is, zoo heeft hij nu weer verteld, waarschijnlijk maar een tijdelijke onderbre king van de onderhandelingen en van het rapport dat de commissie thans in Helsinki zal uitbrengen hangt het af of er nog een mogelijkheid tot voortzetting bestaat. Dat ziet er niet mooi uit voor Finland, omdat dat de kleinste en de zwakste staat is. En nu hangt het er maar van af of de beer uit Moskou nog eens met zijn poot over zijn hart zal strijken of dat hij en hij kan dat in dit stadium van den Europeeschen stry'd nog altijd ongestraft doen een deel van zijn machtig leger even over de grens zal sturen om den Finnen het een en ander aan hun verstand te komen brengen. Vast staat wel, dat Rusland dat liever niet zal doen. Het ligt niet in de lijn waarlangs het tot dusver is opgetreden. Het blijft in schijn liever de neutrale mogendheid en het zal ook rekening moeten houden met de groote sympathie welke niet alleen in Europa maar ook in Amerika voor het be dreigde Finland bestaat. Anderzijds past het niet in de Russische militaire plannen dat de vlootbases en vlieg velden nu overal gevestigd worden behalve in Finland waar zij bij de andere moeten aansluiten en voor het beheerschen van de Finsche golf voor Rusland noodzakelijk zijn. Het is een probleem, dat men in Rusland nog eens goed moet bekijken en omdat de Sovjet-Unie de sterkste partij is, kan dat bekijken daar heel rustig geschieden. In Finland is natuurlijk de spanning heel wat grooter. Men heeft daar het „tot hiertoe en niet verder" laten hooren en wacht nu onrustig af wat daarop het Russische ant woord zal wezen. Komt het in den vorm van vliegtuigen en kanonnen, dan zullen de Finnen, evenals de Polen dat deden, tot den laatsten man strijden voor hun onafhankelijkheid. Maar juist dat voorbeeld van Polen, dat door een veel sterkeren buurman onder den voet werd geloopen, is allesbehalve geruststel lend. Voorloopig zal Rusland wel een zoo- genaamden zenuwen-oorlog beginnen om te kijken hoe en hoelang Finland de dreiging weerstaan kan. Het zijn wel uiterst moeilijke problemen waarvoor in oorlogstijd zoovele kleine neutrale staten gesteld worden. Van semi-officieele zijde het was ons in dit geval nog welkomer van officieele zijde geweest is nadrukkelijk ontkend, dat Duitschland dezer dagen de bedoeling zou hebben gehad Nederland of België bin nen te rukken. Duitschland zal, volgens zijn duidelijke verklaringen, onze en de Belgi sche neutraliteit zoolang eerbiedigen als de andere oorlogvoerende staten dat doen en als Nederland en België zich zelf in staat toonen hun neutraliteit strikt te bewaren. Men acht daar de onrust een gevolg van de Britsche anti-Duitsche propaganda en wij kunnen met deze Duitsche verklaring op het oogenblik tevreden zijn. Wat niet wegneemt dat er natuurlijk al tijd een „bewijs" kan gevonden worden, dat Engeland of Frankrijk zich te onzen koste te veel veroorloofd hebben, dan wel dat Nederland of België zelf hun neutrali teit hebben geschonden door b.v. te lijd zaam aan de Britsche contrabande-maatre gelen te gehoorzamen. Wij kunnen slechts het beste voor de toe komst hopen. Laat het ons een schrale troost zijn, dat er op het oogenblikneutralen als Finland be staan, die er nog heel wat gevaarlijker aan toe zijn.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1