Vouive Egberts
DE FRIESCHE ELFSTEDENTOCHT.
<7
Luchtaanvallen!
HEEREN-BAAI
SPORT
Vijf winnaars na een uitermate
zwaren tocht.
TWEEDE BLAD.
Schaatsenrijden.
Goed georganiseerde wedstrijd
met een minder
prettig slot.
Aan het A.N.P.-verslag over den tocht
ontleenen wij o.m. het volgende:
Op het uur, dat wij deze regels schrijven,
warm en behaaglijk in een geriefelijke ho
telkamer van Leeuwarden, rijden daar bui
ten in den guren en straffen N.O.-wind, in
volkomen duisternis, nog enkele honderden
deelnemers aan den vijfden elfstedentocht.
In den nacht van Maandag op Dinsdag
zijn ze vertrokken en sommigen zouden
eerst in den nacht van Dinsdag op Woens
dag in de hoofdstad van Friesland terug-
heeren.
Velen voelden zich geroepen, slechts een
klein percentage was uitverkoren om den
tocht tot een goed einde te brengen. Groot
was het aantal uitvallers, hoe groot precies
is nog niet op te geven.
Wat de indrukken aangaat, moeten wij
ons beperken tot enkele hoofdpunten.
De vijfde elfstedentocht is zwaar geweest,
zoo zwaar, dat de beruchte rit van 1929
waarschijnlijk in moeilijkheden is overtrof
fen. Dat vernamen wij althans uit den
mond van verschillende organisatoren, dat
kregen wij bevestigd van de zijde der rij
ders, die ook aan den tocht van elf jaar
geleden hebben deelgenomen. Naar men
zich herinnert, was het in 1929 bar koud, er
stond een felle ijzige wind, welke door alles
heen ging. Maar het ijs was toen goed. De
wind mocht ditmaal minder sterk worden
genoemd, de bries was stijf en vinnig en het
Üs was op de meeste trajecten verre van
fraai. Op sommige plaatsen lagen er net be
vroren kinderhoofdjes op de baan, zoo hob
belig was het ijs, hier en daar lagen er
Schotsen, terwijl de meeste hinder onder
vonden werd van de stuifsneeuw, welke als
poeder over de smalle baan woei en op vele
punten bleef liggen, zoodat de deelnemers
niet meer konden rijden, doch door de
sneeuw moestenstappen om verder te
komen.
In de sneeuwwoestenij van Bolsward lag
het witte poeder soms tot een meter hoogte
langs of op den weg.
Tusschen Franeker en Dokkum, een af
stand van 48 K.M. door de Bildtdorpen, was
het ijs op vele plaatsen bar slecht. Het
50 SLACHTOFFERS VAN SNEEUWSTORM.
In noordwest Japan zijn tengevolge van
een verblindenden sneeuwstorm, de hevigste
welke in de laatste 50 jaren is voorgekomen,
meer dan 50 personen gedood en vele ande
ren gewond. De meesten dooden zijn het
slachtoffer van lawines en instortingsonge
lukken.
DE KOUDE IN ZUIDSLA VIE.
De recente koudegolf heeft vooral aan de
kust van de Adriatische zee ernstige schade
aangericht, aangezien in de olijfboomgaar
den door het voorjaarsweer der laatste da
gen reeds met het werk begonnen was.
Duizenden olijfboomen en vroeg ooft leve
rende boomen zijn vernield. In Dalmatie
heeft de koude een merkwaardig gevolg ge
had. Het water van de Adriatische zee is
zoozeer afgekoeld, dat heele zwermen vis-
schen naar de oppervlakte komen en daar
als verdoofd blijven drijven, zoodat de vis-
schers, deels met de hand, groote hoeveel
heden binnen boord kunnen halen. Uit
de bergstreken van Zuidslavië komen be
richten over zware schade aan het wild.
JTen is er tot dusverre nog slechts in ge-
slragd gedeeltelijk de verkeersstoringen op
te heffen.
VERKLARING VAN SMUTS IN SENAAT.
Generaal Smuts heeft gister in den senaat
verklaard, er van overtuigd te zijn, dat
Hitier, na bezit te hebben genomen van Po
len, getracht zou hebben, zich meester te
maken van Zuid-Afrikaansche gebieden en
dat bijgevolg in dezen oorlog ook de be
langen van de Zuid-Afrikaansche Unie op
het spel stonden. De minister-president be
toogde, dat de Zuid-Afrikaansche Unie zon
der de hulp van de Britsche vloot niet in
staat was de gebieden van Zuid-West Afrika
tegen zulk een machtigen vijand als Duitsch-
land te verdedigen.
SEEDS NAAR MOSKOU.
Reuter verneemt, dat de Britsche ambas
sadeur te Moskou, Sir William Seeds, waar
schijnlijk in den loop van de volgende
maand naar Moskou zal terugkeeren. Seeds
vertoeft sinds Januari in Engeland.
ITALIAANSCHE GELUKWENSCH VOOR
BERLIJN.
De secretaris-generaal der fascistische
partij, minister Muti, heeft den plaatsver
vanger van den Fünrer een telegram van ge-
lukwensch doen toekomen ter gelegenheid
van den zevenden verjaardag van het nat.
socialistische bewind. Minister Rudolf Hess
heeft telegrafisch dank gezegd.
HET DUITSCHE LEGERBERICHT.
Het opperbevel der Duitsche weermacht
maakt bekend:
In het kader der verkenningsvluchten wer
den gisteren op de Noordzee aanvallen
ondernomen op vijandelijke geleiden van ge
wapende koopvaarders en voorpostensche
pen. Zeven vijandelijke bewapende handels
schepen en twee voorpostenschepen werden
vernietigd. Bij Hartlepool werd een vijande
lijk jachtvliegtuig omlaag geschoten. Alle
ei_ i vliegtuigen zijn behouden teugge-
keerd.
werd een kruipen, een vallen en opstaan, en
zoeken naar een beetje goed ijs, zoodat de
gemiddelde snelheid een flink stuk zakte en
de beste hardrijders met aanzienlijke ver
traging te Dokkum aankwamen.
Voor de tochtrijders werd ingegrepen.
Heel wat erger verging het den tochtrij
ders. Zij, die niet in de eerste plaats voor
een race waren gestart, maar den elfsteden
tocht beschouwden als een uithoudings-
proef ten aanzien van hun rij capaciteit, leg
den het lootje. Want in de avonduren wak
kerde de wind nog aan, het vroor hard en
wat het meest onaangenaam was, de banen
in en bij de Bildtdorpen sneeuwden onder.
Op sommige plaatsen was er van een baan
zelfs niets meer te bespeuren.
Toen het centraal bestuur hiervan kennis
kreeg, werd besloten om den tocht voor alle
deelnemers, die des avonds nog onderweg
waren, verder te staken. Dit ingrijpen ge
tuigt van de groote verantwoordelijkheids
gevoel van de organisatoren, want gezond
heid en welzijn van een groot aantal rijders
stonden hierbij op het spel.
Alle rijders, die Vrouwbuurstermolen had
den gehaald, een dorp, dat op ongeveer 25
K.M. van Dokkum ligt, werden geacht den
tocht te hebben volbracht en kwamen in
aanmerking voor het herinneringskruis. Met
speciale bussen werden zij vervolgens van
Vrouwbuurstermolen naar Leeuwarden
overgebracht.
Het verhalen van wedervaren der rijders
zou ons te ver voeren. Hier en daar zullen
wij nog gelegenheid krijgen een persoon
lijke meening van een vooraanstaand rijder
ir. ons verslag kort weer te geven. Maar
voor één deelnemer willen wij een uitzon
dering maken en dat is voor den heer Dou-
we Huizinga Bruins, het oudste lid van den
Voetbalbond, die alle vier malen nog den
tocht heeft volbracht en voor den vijfden
keer aan den start was verschenen.
Bij Vrouwbuurstermolen was het van
avond, aldus de heer Huizinga Bruins, niet
meer te doen. De sneeuw woei op de baan
en men kon eigenlijk niet meer met de
schaatsen vooruit komen. Tenslotte ben ik
maar een stuk gaan loopen, totdat ik op 12
K.M. verder bij Finkum op den weg terecht
kwam. Ik had den strijd dus gestaakt en met
een vrachtauto bereikte ik ten slotte Leeu
warden. U kunt zich mijn blijdschap voor
stellen, toen ik hier vernam, dat alle rijders,
die Vrouwbuurstermolen hadden gehaald
dat had ik toch! geacht werden den tocht
te hebben volbracht.
Zoo zal de heer Huizinga Bruins de eenige
deelnemer zijn, die er in geslaagd is vijf
maal den tocht te volbrengen, een bijzon
dere prestatie, welke toch wel even naar
voren mocht worden gebracht.
Om zeven uur des avonds, dus twee-en-
een-half uur nadat de eerste rijders te Leeu
warden arriveerden, hadden zich nog slechts
65 rijders bij de eindcontrole gemeld. En
dat op een aantal van ruim 3000, dat gestart
was. Enkele honderdtallen waren vóór Har-
lingen al uitgevallen. Het begon in Sloten,
in Stavoren groeide het aantal uitvallers
reeds aan en in Workum bond een honderd
tal de schaatsen af. Zoo dunden de gelede
ren snel en sterk.
Men moet bewondering hebben voor het
moreel van hen, die den moed hebben ge
had den tocht tot het einde te volbrengen.
Soms moesten zij kilometer na kilometer
alleen rijden, in een temperatuur, welke bij
voorbaat elk enthousiasme moest doen be
vriezen. Menigmaal sprak pech een woordje
mee, het hout van een schaats brak, een
met sneeuw gevulde scheur veroorzaakte
een valpartij, waarbij verwondingen niet
uitbleven, een vriend, een kennis, die heele
tientallen kilometers in de buurt was geble
ven, staakte den strijd, zoodat ook deze
steun, de nabijheid van een vertrouwd
iemand, den eenzamen rijder ontviel. En de
groote moeilijkheden kwamen pas, toen ook
de physieke krachten verminderden, de en
kels moe werde'n, de teenen bevroren en de
spieren op het punt stonden den dienst te
weigeren. Maar de vele hulpvaardigheid
onderweg, de medewerking van de toe
schouwers was voortreffelijk. Een bemoedi
gend woord, een grapje, een tik op den
schouder, een kop warme koffie van de
eerste de beste onbekende, en voort ging
het weer, kilometer na kilometer door de
sneeuwwoestijn van Friesland.
En zoo kunnen wij dezen elfstedentocht
ook beschouwen als een krachtproef van
den mensch om de natuurkrachten te over
winnen en innerlijk gesterkt, zegevierend
uit den strijd naar voren te komen.
Vijf rijders.
Vijf rijders hebben hun stempel op den
wedstrijd gedrukt. Keyzer (De Lier, West-
land), Adema (Franeker), die natuurlijk in
zijn woonplaats als eerste aan de controle
kwam, van der Duim (Warga), Jongert, Alk
maar), die niet voor de eerste maal zijn
kunnen in den elfstedentocht bewees, en
tenslotte Sjoerd Westra (Warmenhuizen),
een van de vele Westra's, bekend om hun
rijvaardigheid.
In Stavoren heeft dit vijftal elkaar ten
slotte gevonden en niet meer losgelaten op
het verdere deel van den tocht. Zoo kon het
gebeuren, dat zijook te Dokkum, op 23 K.M.
van de finish, nog bijeen waren. Jongert
stelde toen voor, nu men het zwaarste stuk
achter den rug had, tegelijk door de finish
te Leeuwarden te gaan, en overeenstemming
werd bereikt. Zoo bereikte het vijftal
schouder aan schouder de stad. Waar de
finish was, wist men niet precies. Het bloed
kruipt, waar het niet gaan kan en toen
Adema de finish zoo dicht bij wist, trok hij
er harder van door, zoo hard, dat de andere
vier niet direct konden volgen. Tenslotte
wist Keyzer hem vlak voor de finish te pak
ken en "als wij in de groote wanorde, welke
er bij den eindstrijd heerschte, goed gezien
hebben, dan is Keyzer als eerste door de
finish gegaan met 0.9 sec. voorsprong op
Adema, gevolgd door Westra en van der
Duim, die nota bene een andere baan op de
gracht hadden genomen en tenslotte Jon
gert.
De verwarring was inderdaad groot. Het
publiek stroomde nog voor de rijders binnen
waren, het ijs op. Het was een dringen en
duwen van belang.
Het was jammer, dat dit een minder aan
genaam slot beteekende van een overigens
goed georganiseerden tocht. Zooals te ver
wachten was, kon het niet al te sterke ijs
dezen massalen druk niet houden, er ver
scheen water op de baan en de politie moest
met den knuppel het publiek uiteendrijven
om verdere ongelukken te voorkomen. Een
betere organisatie van de aankomst kan
zeker aan het centraal bestuur van de ver-
eeniging worden aanbevolen.
Over den uitslag bestond uiteraard der
zaak veel verwarring. Maar in den loop van
den avond nam het centraal bestuur een
wijs besluit: alle vijf rijders, Keyzer, Ade
ma, Westra, van der Duim en Jongert wer
den tot winnaars van den Elfstedentocht
1940 verklaard.
Men kan de vraag stellen of de afspraak
der vijf rijders sportief mocht worden ge
noemd. De elfstedentocht bestaat immers uit
een wedstrijd en een tocht: het verschil is,
da de wedstrijd een zuivere kamp moet zijn
om den snelsten tijd en door iederen deel
nemer alleen moet worden gereden, terwijl
de tochtrijders gezamenlijk mogen rijden.
De winnaar van 1912 en 1917, de Koning,
was hoogst verontwaardigd, toen hij hoor
de, dat deze afspraak was gemaakt. Men had
er voor moeten vechten, het gaat er om, wie
het snelste is, was zijn meening.
De rijders zelf meenden, dat door de
smalle baan passeeren niet mogelijk was,
zoodat van een zuiveren strijd op de laatste
20 kilometer practisch geen sprake zou zijn
geweest.
Geheel'bevredigend kunnen wij dezen
gang van zaken echter ook niet vinden,
maar wij geven toe, dat het, moeilijk is hier
een objectief en juist- standpunt te bepalen.
Het bezoek van prins Bernhard.
Z.K.H. prins Bernhard heeft op het Prin
senhof de vijf winnaars na afloop ontvan
gen. Wij vernamen, dat Adema daarbij uit
voerig verteld heeft hoe het op de laatste
tientallen K.M. is toegegaan. De afspraak
werd erkend en eigenlijk, zoo moet Adema
het gezegd hebben, zijn wij allen tegelijk
binnengekomen. Maar op het laatste stukje
kon hij zich niet meer inhouden en is hij
harder gaan rijden.
Prins Bernhard is na het avondmaal bij
den commissaris van de koningin in de pro
vincie Friesland te hebben gebruikt, uit
Leeuwarden vertrokken.
In de Lier vreugde om Keyzeris
prestatie.
Het plaatsje de Lier in het Westland is
buitengewoon verheugd over de prestatie
van Piet Keyzer in den elfstedentocht. De
21-jarige Piet Keyzer is een landbouwers
Het land van de elfstedentocht en van
D.E. Echte Friesche Heeren-Baai. Beide
zijn beroemd; de elfstedentocht als een
zeer bijzondere sportprestatie. D.E. echte
Friesche Heeren-Baai door haar bijzondere
melange die „Wolken van genot" geeft.
€c(UtL FRIESCHE
zoon en verzorgt in zijn dagelijksch leven
de koeien. Maandag was hij nog geheel niet
van plan om aan den tocht deel te nemen,
's Middags reed hij in Naaldwijk een wed
strijd kortebaan en op aandringen van zijn
vrienden besloot hij om half vijf nog naar
het hooge noorden te vertrekken enhij
leverde daar kranig werk.
Het heugelijke nieuws van zijn succes
bracht gistermiddag heel de Lier in op
schudding. Iedereen was blij en trotsch. Een
delegatie van de ijsclub bracht aan de ouders
van Piet een bloemenhulde. Heden wordt
hij met muziek ingehaald.
Enkele officieele gegevens.
In de late avonduren werden nog enkele
officieele gegevens van den vijfden Frie-
schen Elfstedentocht bekend. De volgorde
van de vijf eerste aankomenden werd offi
cieel bepaald op Keyzer, Adema, Jongert,
van der Duim en Westra. Maar de namen
van al deze vijf rijders zullen op den beker
worden gegrift, terwijl officieel zal worden
vastgesteld, dat deze vijf rijders als win
naars worden beschouwd.
De groote gouden medaille van den Kon.
Ned. Schaatsenrijdersbond zal voor Jongert
zijn, omdat hij in de afgeloopen jaren de
beste plaatsen in de verschillende tochten
heeft bezet. Behalve de heer Huizinga
Bruins, heeft ook de heer R. Zandstra
(Leeuwarden) den tocht vandaag volbracht,
zoodat hij eveneens in aanmerking komt
voor het gouden kruis der elfstedenveree-
niging, omdat hij vijfmaal den rit heeft vol
bracht. De heer Zandstra bracht het tot
Wiers bij Dokkum, maar in verband met de
bepaling, dat alle rijders, die Vrouwbuur
stermolen hadden bereikt, beschouwd wer
den als deelnemers, die den rit hadden vol
bracht, kwam ook dus de heer Zandstra
voor het gouden kruis in aanmerking.
Wij vernamen nog nader, dat, tijdens het
bezoek van Z.K.H. prins Bernhard, het be
stuur van de Elfstedenvereeniging Zijne
Koninklijke Hoogheid een gouden kruis
heeft aangeboden.
De eerste dame, die Leeuwarden heeft be
reikt, was mej. D. Faber (Warga). Zij kwam
ruim 6 uur am de finish te Leeuwarden,
vol enthousiasme en in uitstekende stem
ming. Het 25-jarige meisje, zeer sportief
overigens, had een uitstekenden rit achter
den rug. Het was voor den eersten keer, dat
zij aan den Elfstedentocht deelnam.
De winnaar van 1929, Karst Leemburg,
bereikte om 6 uur Dokkum. Toen moest hij
den strijd staken en wilde met de bus van
Dokkum naar Leeuwarden terugkeeren.
Maar de bus is op den weg tusschen Dok
kum en Leeuwarden ingesneeuwd en het
duurde verscheidene uren, voordat de pas
sagiers eindelijk de Friesche hoofdstad kon
den bereiken.
Koen de Koning, die aan den tocht deel
nam, en winnaar van den wedstrijd was in
1912 en 1917, moest in verband met een bles
sure te Workum opgeven.
Als tijd van de 5 winnaars wordt opge
geven 11 uur 30 min.; no. 6 was J. v. d. Bij
uit Anna Paulowna in 12 uur 4 min. met S.
Dijkstra, L. Geveke, A. de Vries en Sietse
Koen in denzelfden tijd.
Gaarne vermelden wij nog, dat behalve
de heer C. Jongert, nog een ander lid van
„de Ijsbaan Heiloo", n.l. de heer C. L. Hol
tes, den tocht heeft volbracht. Hij bereikte
n.l. om 5 uur Dokkum, doch mocht toen
van de politie niet verder wegens sneeuw
val en is toen per autobus naar Leeuwarden
gegaan. Hij wordt gerekend de tocht vol
bracht te hebben.
WEDSTRIJDEN TE HOOFDDORP.
Onder auspiciën van den K.N.S.B. worden
Donderdag 1 Febr. op de banen van de ijs-
club „Haarlemmermeer" te Hoofddorp na
tionale wedstrijden in het hardrijden op de
schaats voor heeren over 500, 1500 en 3000
meter gehouden.
£ucfituaact
S CHEEPVA ARTLIJNEN.
Stoomvaart-Mij. Nederland.
Poelau Laut J.N.L. te New York 30 Jan.
Boschfontein S.J.P.L. te Manilla 30 Jan.
Soemba thuisr. van Padang 30 Jan.
Poelau Roebiah J.N.L. van New York
29 Jan.
Marnix van St. Aldegonde uitr. van Genua
29 Jan.
Poelau Tello J.N.L. te Sabang 29 Jan.
Tabinta uitr. te Batavia 29 Jam
ONZE POSTVLUCHTEN.
Op de uitreis bereikte de Nandoe met ge
zagvoerder Moll Alexandrië en de Oehoe
met gezagvoerder Viruly Rangoon. Deze
vliegtuigen worden onderscheidenlijk 4 en
2 Febr. te Batavia verwacht.
Op de thuisreis landden de Gier met ge
zagvoerder Geysendorffer te Rangoon. Di»
vliegtuig wordt 3 Febr. te Napels verwacht.
De Pelikaan met gezagvoerder te Roller
landde te Napels.
DE K. L. M.-VLUCHT NAAR ZUID-
Bezoek aan Lourenco Marques,
Op verzoek van de Fokker-fabriek
heeft het K. L. M.-vliegtuig „Reiger"
gisteren van Johannesburg uit een vlucht
van twee uren gemaakt naar Lourenco
Marques, de hoofdstad van Portugeesch
Oost-Afrika.
Op het vliegveld van Lourenco Marques
vond een begroeting plaats door de Por-
tugeesche autoriteiten. Ook de Nederland-
sche consul te Lourenco Marques, de heer
N. Ouwehand, begroette zijn landgenoo-
ten. Bij de ontvangst waren ook verte
genwoordigers van de spoorwegen en de
luchtvaartondernemingen van Portu-
geest Oost-Afrika aanwezig.
De „Reiger" maakte twee rondvluchten
met Portugeesche deskundigen, die na
hun terugkeer verklaarden zeer enthou
siast te zijn over de kwaliteiten van de
Douglas-machine.
De „Reiger" was te 2.10 uur des mid
dags van Johannesburg vertrokken en
keerde twee uur later terug.
Tot ouderling bij de herv. gemeente
te Oterleek is herbenoemd de heer C. Kok,
die deze benoeming aannam.
Beschermt U tegen de gevolgen van
Bedenkt
dat nalatigheid Uwerzijds in het
nemen van beschermingsmaat
regelen gevolgen met zich kan
brengen voor U en tallooze
anderen.
MacktAeticfUeit
AMSTERDAM, 31 Jan. 1940. Op de heden
gehouden aardappelenmarkt waren de prij
zen onveranderd. Aanvoer 8000 kg.
AMSTERDAM, 31 Jan. 1940. Op de heden
gehouden veemarkt waren aanvoer en prij
zen als volgt: 176 Vette kalveren, le kw. 80
82 cent, 2e kw. 7484 cent, 3e kw. 6072
cent, per kg levendgewicht enkele hooger;
55 Nuchtere kalveren 712; 41 Varkens
7174 cent per kg slachtgewicht; 6 Veulens
prijzen niet genoteerd.
BROEK OP LANGENDIJK, 31 Jan. 1040.
(Langendijker Groenten veiling). 41000 kg
Roode kool 5—5.20; 47000 kg Gele kool
f 44.10; 55200 kg D. witte kool 3—
3.40; 10300 kg Uien 4.604.80, grove
uien 4—4.20; 1350 kg Peen 2.40—2.90.
NOORDSCHARWOUDE, 31 Jan. 1940,
(Noordermarktbond). 38100 kg Roode kool
f 55.10; 8000 kg Gele kool 4; 94200 kg
D. witte Icool 3—3.10; 400 kg Uien 4.50,
grove uien 4.
WARMENHUIZEN, 30 Jan. 1940. 3800 kg
Uien 4.20—4.80; 38700 kg Roode kool
5—5.40; 40600 kg Gele kool 4—4.10;
56500 kg D. witte kool 33.40.
DE EXPORT VAN EIEREN.
In de week van 23 t/m 29 Jan. 1940 rijn
voor uitvoer goedgekeurd:
Naar Duitschland: 6.797.400 versche kip-
en 615.600 versche Holl. eendeieren.
Naar Engeland: 17.061.120 versche Holl
kip- en 925.920 ver;che HolL eendeieren.
Naar andere landen: 46.570 versche Hr
kip- en 14.760 versche Holl. eendeieren
Totaal aantal 2C,862.810 stuks.
