DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. De Frarische Kamer keurt met algemeene stemmen het regeerings- beleid goed. Het bezoek van Sumner Weües. De strijd in Finland. Dr. Frank over de toe standen in Polen. Er heerscht orde en rust. Een rede van minister Kingsley Wood. De algemeene toestand. De reis van Sumner Welles. S.S. „Burgerdijk" getorpedeerd. ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door bet geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. KERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No, 36 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Maandag 12 Februari 1940 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 142e Jaargang Na het einde van de geheime middagzitting heeft de Fransche Kamer Zaterdag met algemeene stemmen een door het seniorenconvent ingediende motie aaangenomen waarin wordt uitgedrukt, dat de Kamer, na kennis te hebben genomen van de regeeringsmededeelingen in de geheime zitting, welker discussies door een hooggestemde vaderlandsliefde werden geken merkt, hulde brengt aan de krachtsinspanning der regeering en de heldhaf tigheid der legers en het vertrouwen uitspreekt dat regeering en parlement den oorlog tot de overwinning zullen voortzetten. Men schijnt algemeen onder den indruk te zijn geweest van een door minister-president Daladier afgelegde verklaring aan het einde der ge heime zitting. In de oorlogvoerende landen wordt de komst van den Amerikaanschen onderstaatssecretaris van Buiteniandsche Zaken, Sumner Welles, met vol doening tegemoet gezien. .Zijn reis is van zuiver informatieven aard en men zal in de verschillende hoofdsteden zeker niet nalaten hem van de rechtvaardigheid van eigen in zicht te overtuigen en hem tevens te verzekeren, dat men den strijd niet zal kunnen staken eer het eigen oorlogsdoel volkomen bereikt is geworden. De Russen melden, dat zij op de Karelische landengte verscheidene verdedigingswerken hebben veroverd. Volgens Finsche berichten stonden de gebetonneerde fortificaties in de sectoren van Summa en Taipale aan een zeer zwaar granaatvuur bloot, doch kon de weerstand niet worden ge broken. Onder groote belangstelling heeft dr. Frank, de gouverneur-generaal in het thans onder Duitsche bezetting staande Poolsche gebied, Zaterdag voor jour nalisten een voordracht gehouden, waarin hij een uiteenzetting gaf van de toestanden in het vroegere Polen. Het gebied van het gouvernement-gene raal, aldus dr. Frank, maakt deel uit van de Duitsche souvereiniteit, maar vormt geen bestanddeel van het Duitsche rijk. Het totale gebied omvat op het oogenblik iets meer dan 110.000 vierkante kilometer met ongeveer 1434 millioen inwoners. Hiervan zijn onge veer 12 millioen Polen, voorts ongeveer 2 millioen joden en ongeveer 500.000 Oekrai- ners alsmede 60 tot 70 duizend voIks-Duit- schers. Dat steden met ruim een half millioen inwoners geen rioleering bezitten, in den modernen zin van het woord, is, geloof ik, een toestand, welke alleen Polen kende. De Poolsche boer was verwaarloosd en ver armd, de Poolsche arbeider zonder socialen voorzorg en zonder ziekenzorg, de ambtena ren zonder garantie voor hun betrekking en de autoriteiten zonder helderen zin voor organisatie. Wat de woningtoestanden be treft, gemiddeld huisden acht personen in een kamer en was een bed voor drie men- schen beschikbaar. Het gebruik van vleesch, vet en boter was beperkt. De gemiddelde bewoner van de Poolsche groote steden had in vredestijd een weekloon van 26 zloty (dertien rijksmark), er kan dus geen sprake van zijn, dat het Duitsche beheer in Polen de levenspositie slechter heeft gemaakt. Thans werken weer ruim 380 groote be drijven met ongeveer 800.000 arbeiders. Dr. Frank zette vervolgens uiteen, hoe er naar gestreefd zal worden ook op elk ander gebied de productie te verhoogen. In elke fabriek zijn bedrijfsziekenfondsen opgericht, alsmede centrales, die levensmid delen beschikbaar stellen. In het bestuursapparaat bedient het gou vernement zich zooveel mogelijk van de me dewerking van Poolsche ambtenaren. De samenwerking tusschen de Polen en de Duitsche overheid is uitstekend. De handel in Polen lag voor 47 pet. in handen van Joden, 80 pet. van alle in dustrie-ondernemingen behoorden aan Jo den, de banken bevinden zich voor 90 pet. in Joodsche hand. Onder de advocaten waren 93 pet. Joden, van de tandartsen 65 pet. en Dr. Hans Frank van dc doktoren 40 pet. Twee derde deel van alle Poolsche boeren, kleine handwerkslie den en beambten, stonden uitsluitend bij Joden in de schuld. Ik verklaar hier, zeide dr. Frank, de vroegere Poolsche regeeringen als schuldig aan de ellende, waarin het Poolsche volk geraakt is. Deze ellende is zoo uitgestrekt, dat zij een internationale misdaad beteekent. Wanneer men, aldus de gouverneur, be weert, dat ik 13.000 studenten heb laten ombrengen en dat ik duizenden menscheu de bosschen heb ingedreven en daar heb la ten verhongeren, dan zeg ik daartegenover, dat dit alles niet waar is. In het generaal-gouvernement is niet de geringste afbreuk geschied aan de ambts uitoefening van de priesters en in alle ker ken worden de godsdienstplechtigheden ge houden zonder eenige inmenging van de overheid. Alleen de kerk, die zich op de burcht in Krakau bevindt, moest voor de openbare godsdienstoefeningen gesloten worden. In heel Polen bevindt zich niet een enkel concentratiekamp en werken de intellectuee- len volkomen onafhankelijk. Alle kunstschatten zijn krachtens mijn verordening in veiligheid gebracht. En wat de gezondheid van de Poolsche bevolking betreft, deze was nooit zoo goed als op het oogenblik. Nergens wordt honger geleden. De armste bevolking in de groote steden is wekenlang door de Duitsche autoriteiten verzorgd. Wij willen, zoo betoogde dr. Frank, ten slotte in het oostelijke' gebied, waar zoo lang strijd en twist gewoed heeft, een vreedzame gemeenschap vestigen van Duitsche leiding en van Poolsch leven en ik zou dankbaar zijn, wanneer de pers ons hierbij hielp. De tegenstelling tusschen Frankrijk en Groot-Britannië eenerzijds, die zich vereenigd hebben tot één' machtige •natie ter verdediging van de vrijheid, en „het onbehaaglijke bondgenoot schap" van Rusland en Duitschland i anderzijds, was het voornaamste on derwerp van een redevoering, welke Kingsley Wood, de Britsche minister van luchtvaart, Zaterdagmiddag heeft uitgesproken te Bristol als deel van de wekelijksche reeks van ministeri- eele verklaringen. De minister zeide o.a.: Wij betreuren het oprecht, dat de uitoefening van onze macht ter zee en het gebruik van het economische wapen moeilijkheden en soms zelfs zware ongemakken oplevert voor de neutrale landen. Wij doen ons test om deze ongemakken tot een minimum te "beperken. Echter zouden wij den neu tralen in overweging willen geven te be denken wat het zou beteekenen indien ge heel Europa zou te lijden hebben onder de ontzaglijke verschrikkingen, zooals thans zijn opgelegd aan het ongelukkige Poolsche volk. De toestanden in het door de Duitschers bezette deel van Polen zijn gewoonweg afschuwelijk. Zij zijn veel er ger dan in het deel van Polen, dat onder Russische bezetting staat. De Poolsche regeering raamt het aantal reeds dood geschoten personen op 15.000. Er hebben zich gevallen voorgedaan van zware folteringen en de toestanden in de concentratiekampen zijn ontzettend. Er heerscht in Duitschland bezorgdheid ten aanzien van de Sovjets. Zelfs niet Von Ribbentrop, zou durven beweren, dat Duitschland groote politieke of materieele voordeeien uit het onbehaaglijke bondge nootschap heeft getrokken. Rusland heeft een derde deel van Polen opgeslokt, het heeft de heerschappij gevestigd over de Baitische landen, welke tot dusver door Duitschland beschouwd worden als een essentieel onderdeed van zijn „levensruim te" terwijl, wat de materieele zijde van de zaak betreft, er in Duitschland niets dan teleurstelling is overgebleven. Aan den anderen kant is de samenwer king tusschen. Frankrijk en Engeland nog nooit zoo hecht en vertrouwd geweest als op het oogenblik. Tienduizenden gezonde flinke jonge mannen worden als vliegtuigbestuurders en voor andere doeleinden bij de lucht macht opgeleid. De oorlog in de lucht heeft tot dusver niet alleen den ontembaren moéd van de Britsche piloten aangetoond, maar ook de technische, superioriteit van velen onzer vliegtuigen. Wij gelooven dat onze gevechtstoestellen met acht vuur monden de beste machines in hun soort ter wereld zijn maar steeds gaan wij door met de types te verbeteren. Op groote schaal zijn vliegtuigen voor ons in aanbouw bij Canadeesche fabrieken. In Groot-Britannië is de vliegtuig productie in het afgeloopen jaar verdub beld. Wij zullen in de volgende twaalf maanden groote aantallen vliegtuigen noo- dig hebben en wij hebben onze productie gebaseerd op sterk verhoogde schaal. Wat komt Sumner Welles in Europa doen? Hij komt zoo maar eens een kijkje nemen, zegt de Amerikaansche minister van Bui teniandsche Zaken. Niet, dat men in Ame rika met de Europeesche toestanden vol komen onbekend zou zijn, want daarvoor heeft men in alle hoofdsteden zijn gezanten en bovendien nog in eigen gebied de ambas sadeurs der oorlogvoerende en neutrale mogendheden. Maar ten slotte is het toch mogelijk, dat al die zoo nauw bij een bepaalden staat be trokken heeren de zaken minder onpartijdig zien dan een nuchtere, volkomen neutrale staatsman, die kersversch uit het land van Uncle Sam komt, die van den een naar den ander op bezoek gaat en daardoor tevens gelegenheid krijgt te zien waar de verschil lende schoenen wringen en of er hier en daar niet met succes wat aan te repareeren zal zijn. Eén ding heeft men in Washington duide lijk gemaakt en dat wordt blijkbaar door alle betrokken Europeesche staten begre pen. Sumner Welles komt niet als vredestich ter, hij heeft, wat bemiddelingspogingen be treft, geen enkele opdracht. Hij komt zoo maar eens kijken en praten om dan weer terug te gaan en den president en diens voornaamste medewerkers mede te deelen wat hij in het Europa van dezen tijd heeft aangetroffen. Opdat wij, zoo zegt minister Cordell Huil, eens een frissc-hen en onpartijdigen indruk krijgen en wat dit alles betreft zou men dus aan de reis van den onderstaatssecreta ris Sumner Welles geen andere beteekenis mogen toekennen dan dat zij van zuiver informatieven aard zou zijn. Afgescheiden van dat alles is Amerika nog altijd de groote en machtige mogend heid, die allereerst in aanmerking komt als er een staat wordt aangewezen, welke men als den meest geschikten bemiddelaar zou erkennen. Bovendien krijgt de veelbesproken reis nog een eenigszins ander cachet, doordat tegelijkertijd dat besloten werd Sümner Welles naar Europa te sturen, ook het be- sluit werd genomen eens met alle neutralen j te gaan praten om te zien hoe deze over het j algemeen den Europeeschen toestand be- kijken. En bij dat praten met die neutralen zou het dan ook niet blijven, maar er zou- i den voorbereidingen worden getroffen om na te gaan wat er, onmiddellijk na het be- eindigen van den oorlog, gedaan moet wor den om een stabielen vredestoestand te krij gen waarin men algemeen zou toestemmen in een- beperking der bewapening en naar de beste oplossing zou zoeken óm den weder- zijdschen handel zoo vrij en zoo groot mo gelijk te kunnen maken. Dat alles geeft aan de reis van Sumner Welles een achtergrond, welke een verheu gend verschiet opent en bovendien ziet men een verblijdend teeken in het feit, dat de persoonlijke vertegenwoordiger van president Roosevelt bij het Vaticaan voor bestemd om den Paus bij mogelijke vredes pogingen te steunen de heer Taylor, met dezelfde boot als Sumner Welles op reis gaat en Amerika dus tegelijkertijd twee mannen naar Europa zendt, die, hoe ver schillend hun opdracht ook mag zijn, bei den worden uitgezonden in het verlangen om zoo spoedig mogelijk tot een wereld van vrede en vriendschap, tot het veelbesproken ideale Europa te kunnen komen. Hoewel dus de reis van den heer Sumner Welles van zuiver informatieven aard is en alle staten waar hij een bezoek zal brengen al verklaard hebben, dat zij den afgezant hartelijk welkom zullen heeten, blijkt men in de oorlogvoerende landen toch reeds be paald te hebben wat men den Amerikaan duidelijk zal maken. In Duitschland, waar men Amerika blijk baar als de eenige mogendheid ziet welke bemiddelend zou kunnen optreden, zal men den heer Sumner Welles er op wijzen, dat de Führer bij verschillende gelegenheden ai op een compromis heeft aangedrongen, maar dat daarvan niets zal kunnen komen als Engeland de zeeën blijft beheerschen, alle rijke gebiedsdeelen der aarde voor zichzelf blijft behouden en zijn tegenstanders door blokkade tot onderwerping tracht te dwin gen. In Engeland zal men den heer Welles uit een zetten, dat een staken van den strijd niet mogelijk is voordat de Nazi-regeering verdwenen is en Duitschland onder een de mocratisch bewind van alle agressieplannen Zie verder Buitenland pag. 1, 3e blad.1 in de toekomst heeft afgezien. En in Frank- Door Duitsche duikboot tot zinken gebracht. Dc directie van de Holland Amerika Ljjn deelt mede, dat zij van den kapitein van het stoom schip „Burgerdijk" bericht heeft ontvangen, dat zijn schip Zater dagmiddag te 18.35 uur 15 mijlen ten zuiden van Bishop Rook door een Duitsche onderzeeër is aange houden en daaarna is getorpe deerd. De directie van dc Holland Amerika Lijn heeft hiervan mede- deeling gedaan aan het ministerie van buiteniandsche zaken te 's-Gravenhage. De reden van het torpedeeren van de Burgerdijk is niet bekend. De Burgerdijk mat 6835 ton. ryk, waar de Opperste Oorlogsraad waar schijnlijk dezer dagen al van de Amerikaan sche actie op de hoogte is geweest en waar Daladier juist Zaterdag een met algemeene stemmen aangenomen motie van de Kamer heeft gekregen, waarin het vertrouwen wordt uitgesproken, dat regeering en parle ment den oorlog tot de overwinning zullen voortzetten daar zal men den heer Sum ner Welles wel duidelijk maken, dat er van staken van den strijd geen sprake kan zijn eer de Fransche krachtsinspanning met een algeheel succes beloond is geworden. In Italië, dat zich meer als niet-oorlog- voerende dan als neutrale mogendheid voelt en wellicht daarom ook voor een bezoek in aanmerking komt zal men den Ameri kaan, wiens komst men met blijdschap te gemoet ziet, duidelijk maken, dat Italië niets liever zou zien dan dat er aan den eliendigen oorlogstoestand zoo spoedig mo gelijk een eind komt, al zal men daar de op lossing van het conflict wel op een anders wijze dan in Engeland en Frankrijk wen- schen en er op wijzen, dat er ook nog andere groote mogendheden zijn, die, wat de vrijheid ter zee en de koloniale bezittin gen betreft, voortaan een woordje willen meespreken en zich niet1 langer onder cura- teele van een of twee Europeesche staten willen stellen. En zoo zal Sumner Welles weer naar huis gaan met den indruk, dat er in Europa nog heel wat zal moeten veranderen eer men het algemeen eens is geworden en er een toestand is geschapen waarin het ideale Europa gezamenlijk aan het opbouwen kan gaan. Men zal in Amerika niet anders verwach ten, maar men krijgt daar op deze wijze toch de indrukken van een volkomen onbe vooroordeeld man, die tusschen allerlei ge vaarlijke klippen door zal zeilen om den weg te zoeken waarop een vredesscheepjs mogelijk in een behouden haven zal kun nen komen. Dat men tegelijkertijd in Washington, via de gezanten, naar de zienswijze der neutra len in verband met een mogelijke actie na den grooten strijd voor betere betrekkin gen en breedere handelswegen informeert, stelt de reis van Sumner Welles nog meer in het teeken van een vredesactie al heeft men in Duitschland er dan ook aan herin nerd, dat Kolonel House tijdens den vori- gen wereldoorlog met dezelfde opdracht van president Wilson naar Europa gekomen is en dat het eenige resultaat van zijn tocht geweest is, dat Amerika zich daarna bij de entente heeft aangesloten. Ongetwijfeld gaan Amerika's sympathieën thans naar de geallieerden uit en men hoeft er niet aan te twijfelen, dat de heer Welles in Londen en Parijs wel van het ideale oor logsdoel van Engeland en Frankrijk door drongen zal worden en eveneens van de onmogelijkheid, dat zij den strijd zouden kunnen staken zonder dat dit doel bereikt is. Maar tochtoch zal hij ook in Rome en Berlijn zijn geweest en het is niet aan te nemen, dat president Roosevelt, die niets liever dan een spoedigen vrede wenscht, een man naar Europa zou zenden, die als de pleitbezorger van een der strijdende par tijen naar Washington zal terugkeeren. Het is de eerste vredesduif, die Amerika over den Oceaan stuurt. Al zal het diertje nog niet met een olijf tak in zijn bek terugkeeren, de zekerheid, dat zijn komst algemeen met vreugde be groet wordt, geeft hoop, dat de Amerikaan sche belangstelling zich op den duur niet alleen tot het inwinnen van betrouwbare informaties zal beperken.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1940 | | pagina 1