DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Russische bommen op het Zweedsche
stadje Pajala.
r*4
ft
No. 45
Directeur; C. KRAK. Donderdag 22 Februari 1940
142e Jaargang
Waf doaf een Britseh eskader in de
Noordelijke IJszee?
Het Zweedsche parlement spreekt zijn
vertrouwen in de regeering uit.
Zw©deri ©n d© Duitsch© acts© t©r zee.
D® neutraliteit wardt niet gesehanden door het
oefenen van eritiek,
4
Uitgebreide spiorinage-
affaire ontdekt.
6 Arrestaties in Groningen
en N. Holland.
Sleehts één vreemdeling.
De algemeene toestand.
De moeilijke positie
van Zweden.
VERGADERING VAN DE
EERSTE KAMER IN ZWEDEN.
TSCHE
Vijandelijke
g ter hoogte
ind, Norfolk,
Hen gedaan
van Norfolk
i een aange-
ai Norfolk is
bericht was
ie kust sche-
i Zuid-Essex
>ord. In dit
lakt, waarna
ichuilplaatsen
het signaal:
[itsche lezing,
deelt mede:
re derom ver-
aan de Brit-
ierbij kwam
ie, resp. in
n. De bijzon-
worden nog
tegen de En-
aan de Shet-
enningsvluch-
eggers en een
>t zinken ge-
*en keerden,
erd naar hun
3TEST
Arsene Henry
n den onder
zaken Tani
regeering ge-
te luchtaan-
foenan. Reeds
li een schrif-
TUSSCHEN
KA.
Japansche de-
e zaken mee-
de ongeveer
ren Japan en
geregeld, ter-
isschen de Ja-
mtoriteiten in
LNDELS-
PARIJS.
legatie, welke,
lerhandelingen
is naar Parijs
ïgen met de
Nederlandsche
V GEBIED
;ens wordt het
geteisterd door
=n Geniz en
jever getreden,
ten zijn oevers
le molens en
verscheidene
G VAN DEN
AAT.
den Turksehen
Kiegedeeld, dat
et tot beseher-
ing is getreden,
JFGETREDEN.
De premier
dd, is afgetre-
/orming eener
iding van den
i Ali Gailani.
CHE, KAMER.
weedsche parie-
t in de vergade-
an afkeuring is
president. Over-
an de grondwet
handigd aan de
GEZANT
r,
we gezant van
>n, te Moskou
an gen door een
Sovjet-Russische
Zweedsche lega-
LASNIK"
/EER.
•lad „Trovinski
>r de dictatuur
ikort weer ver-
■atisch, Fransch-
vloed uitoefende
iervië.
1
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. KERMS. COSTER ZOON, Voord am C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Men heeft zich in Zweden ongerust gemaakt over den onverwachten aanval
van Russische bommenwerpers op het Zweedsche stadje Pajala, Jat dicht bij
de Finsche grens is gelegen. Een groot aantal brandbommen is op het cen
trum van de stad gevallen en verscheidene gebouwen zijn daardoor verloren
gegaan, hoewel het bombardement geen slachtoffers geëischt heeft.
Hoewel de grens met Finland hier zeer duidelijk afgebakend moet zijn,
neemt men tot dusverre aan, dat het bombardement aan een vergissing van
de Russische vliegers is te wijten.
Er is eenïg opzien gewekt door de mededeeling, dat een Britseh eskader
bij Petsamo in het Noorden van Finland is waargenomen. Van Britschc
zijde is slechts de verklaring gegeven, dat de schepen op patrouille zijn voor
de contrabandecontrole.
In verband met de versterkte Britschc hulp aan Finland, waarvan thans
bekend geworden is, welke aantallen vliegtuigen en moderne wapenen be
schikbaar zijn gesteld, is het begrijpelijk, dat men het signaleeren van een
Britseh eskader in het Noorden van Finland een bijzondere beteekenis toe
kent.
Het Zweedsche parlement heeft thans met groote meerderheid zijn ver
trouwen uitgesproken in het buitenlandsch beleid der regeering ten opzichte
van de hulpverleening aan Finland.
De Zweedsche minister van buitenland-
sche zaken, Guenther, heeft gister geant
woord op een interpellatie, waarbij een
overzicht werd gevraagd van de methoden
der Duitsche oorlogsvoering ter zee tegen
over de Zweedsche scheepvaart en inlich
tingen werden verzocht over door de re-
geering genomen of beraamde maatregelen.
De minister deelde allereerst mede, dat
32 Zweedsche vrachtschepen met een in
houd van 64.000 br. ton en eer verzeke-
ringswaarde van 2414 millioen kronen
sedert het begin van den oorlog zijn ge
torpedeerd of op mijnen geloopen en ge
zonken. Zeven schepen zijn zeer zeker door
Duitsche duikbooten tot zinken gebracht.
Het verlies van 26.6 dezer tonnage is
door duitcbooten veroorzaakt.
Slechts een derde der door duikbooten
tot zinken gebrachte tonnage was bestemd
voor Engeland, terwijl de rest op weg was
t.usschen Zweden en neutrale landen.
In het geheel 53.2 der verloren ton
nage was onderweg tusschen neutrale ha
vens. Bij ons weten, aldus de minister,
heeft geen enkel tot zinken gebracht schip
in Engelsch of Fransch convooi gevaren.
Aan de hand van cijfers illustreerde de
minister dan de toespitsing van den zee
oorlog. In October bedroeg de inhoud der
tot zinken gebrachte schepen 3152 ton, in
Januari 22.199 ton. Indien het voornaam
ste doel van den toegespitsten zeeoorlog is
de leveringen aan oorlogvoerenden te ver
hinderen, kan men zeggen, dat dit doel
slechts bereikt is voor wat aangaat een
zesde van het aantal tot zinken gebrachte
schepen. De rest was op weg naar Zweden
of tusschen Zweden en andere neutrale
landen. De rampen hebben derhalve Zwe
den oneindig zwaarder getroffen dan de
oorlogvoerenden.
In den laatsten oorlog hebben de Scan
dinavische landen reeds gezamenlijk ge
protesteerd tegen het mijnenleggen in volle
zee zonder rekening te houden met de
vreedzame scheepvaart.
In dezen oorlog werden mijnen gelegd
zonder dat ook maar in eenige mate reke
ning werd gehouden mei het legitieme
belang der neutrale scheepvaart.
De minister heeft herinnerd aan het in
1936 te Londen voor dén duikbootoorlog
vastgestelde principe, waarmede alle lan
den, die deel nemen aan den oorlog tus
schen de groote mogendheden, hun in
stemming hebben betuigd.
In tegenstelling met deze beginselen zijn
de schepen getorpedeerd, hoewel zij niet
geweigerd hebben te stoppen, noch een
onderzoek hebben verhinderd.
De minister herinnerde er aan, dat de
tegenwoordige zeeoorlog gekenmerkt
wordt door een contrabande-controle der
Westersche mogendheden, waardoor tal
van Zweedsche schepen gedwongen wer
den bijzonder gevaarlijke zones binnen te
gaan wegens de uitgebreide contrabande
lijsten.
De Duitsche opvatting.
Van Duitsche zijde verklaart men o.m.,
dat neutrale vrachtschepen, die zich bloot
tellen aan gevaren in de oorlogszone in de
Na een langdurig en uitgebreid
onderzoek, dat door de Groningsche
recherche werd ingesteld in samen
werking met de rijksrecherche, is
een spionnagegeval, dat zijn vertak
kingen in het geheele land had,
ontdekt.
In den nacht van Dinsdag op
Woensdag j.I. kon de politie over
gaan tot de arrestatie van een aantal
verdachten, zoowel in het oosten
van de provincie Groningen als in
de provincie Noordholland. Een zes
tal verdachten werd na deze gelijk
tijdige arrestatie gevankelijk over
gebracht naar Groningen en hier in
het politiebureau opgesloten.
Onder deze zes gearresteerden is
slechts één vreemdeling. De zes ver
dachten zijn hedenmorgen ter be
schikking van den Groningschen
officier van justitie gesteld.
Onmiddellijke aanleiding tot dit
ingrijpen van de politie was een
poging tot ontvluchting van twee
geïnterneerde buitenlandsche mili
tairen, die in den nacht van Maan
dag j.I. door de marechaussée op
den Afsluitdijk werden aangehou
den. De gearresteerden waren be
trokken bij deze ontvluchtings
poging.
Noordzee en rond Engeland noodzakelij
kerwijze een risico aanvaarden. Indien
Zweden gevaarlijke zones zou vermijden,
zou dat er toe leiden, dat het verplicht zou j
zijn de scheepvaart op Engeland en
Frankrijk te staken en in groote mate de
handels- en scheepvaartbetrekkingen met
neutrale landen te verbreken. Dat zou
funeste gevolgen hebben voor landen,
welke, gelijk Zweden, van den zeehandel
afhankelijk zijn. Geconstateerd moet wor-
di-n, dat de beide oorlogvoerende partijen
methoden gebruiken en verdedigen met
argumenten, welke Zweden noch- andere
neutrale landen zouden kunnen toelaten.
De mogelijke maatregelen voor neutrale
landen de beginselen, gebaseerd op het in
ternationale recht te verdedigen, zijn in
hoofdzaak protesten. De Zweedsche regee
ring laat niet na zich van deze mogelijk
heid te bedienen. De minister maakt dan
onderscheid tusschen de reacties van de
neutrale staten tegen schendingen van
neutraal gebied en schendingen op de
vrije zee.
In het eerste geval heeft een neutraal
land alle reden zich met alle mogelijke
maatregelen te verzetten, in het laatste
geval zijn directe maatregelen nauwelijks
mogelijk, daar zij tengevolge zouden heb
ben, dat het neutrale land in den oorlog
zou worden betrokken. Het hangt van de
omstandigheden af "f maatregelen van in
directe pressie tegen dergelijke schendin
gen mogelijk zijn. Zweden heeft deze mo
gelijkheden in overweging genomen bij
handelsbesprekingen met de oorlogvoeren
den.
In samenwerking met andere neutrale
landen, vooral de Scandinavische, is de
Zweedsche regeering bereid al zijn aan
dacht te wijden aan de verdediging van de
eischen van menschlievendheid en de
elementaire beginselen van het recht en de
economische belangen.
Het vraagstuk zal behandeld worden in
de vergadering der ministers van buiten
landsche zaken, welke einde van de week
zal worden gehouden.
De minister besloot met zich te kanten
tegen de meening, dat het niet neutraal
zou zijn duidelijke feiten met betrekking
tot onwettig tot zinken brengen aan te
voeren door eritiek te oefenen op de
mogendheden, welke onjuist handelen.
TEMPERATUURSSTIJGING VAN
36 GRADEN IN EEN DAG.
De strenge koude der laatste dagen is in
Noorwegen plotseling geweken, hetgeen ge
leid heeft tot zwaren sneeuwval, in het bij
zonder in Zuid-Noorwegen.
Bijzonder sterk was de tempera tuursstij-
ging te Roeros, ongeveer 100 k.m. ten Zuiden
van Trondheim, waar de temperatuur Dins
dag nog 40 graden onder nul, doch gister
nog slechts 4 graden onder nul.
SPAANSCH SCHIP GETORPEDEERD?
Het Spaansche vrachtschip „Banderas"
welkes ondergang werd gemeld, is, naar
men gelooft, door een Duitsche duikboot ge
torpedeerd.
i Verklaring van Hansson
Minister-president Hansson heeft in de
Eerste Kamer van den Zweedschen Rijksdag
verklaard, dat het tijdens het debat in de
regeering. uitgesproken vertrouwen niet
nieuw is, daar de politiek der regeering te
dien aanzien sinds lang was vastgesteld. De
wil der regeering Finland te helpen, werd
niet zoozeer in woorden, doch voortdurend
in daden getoond. De Finsche stap, waarbij
doeltreffender hulp werd gevraagd in den
vorm van interventie van geheele Zweed'
sche militaire detachementen, was niet of
ficieel, doch is besproken tijdens particu
liere gesprekken tusschen individueele
leden der beide regeeringen.
Hansson wees er op, dat Zweden vastbe
sloten is zijn politiek voort te zetten in de
hoop, dat wat gedaan zal kunnen worden,
nuttig voor Finland zal zijn.
In zijn hoedanigheid van minister-presi
dent van Zweden moet hij zich evenwel
vooral de belangen van Zweden voor oogen
houden.
Verklaring van Unden.
Unden, de gewezen minister van buiten
landsche zaken, heeft in een groote redevoe
ring, een algemeene solidariteit van alle
Zweden met Finland geconstateerd. Het
door Zweden ingenomen standpunt is vol
gens spreker de eenig practische politiek
onder de huidige omstandigheden.
Zweedsch protest te Moskou in
verband met bombardement van
Pajala.
Het Zweedsche telegraafagentschap ver
neemt, dat het ministerie van buitenland
sche zaken aan het Zweedsche gezantschap
te Moskou instructie heeft gegeven, bij de
Sovjet-regeering krachtig te protesteeren
legen het bombardement van Pajala.
i Met betrekking tot het bombardement van
j Pajala wordt nog vernomen, dat de Russi
sche vliegtuigen op een hoogte van 4000 tot
5000 meter over het dorp vlogen en onge
veer 50 explosieve bommen en verscheidene
honderden brandbommen uitwierpen. De
bommen kwamen midden in het dorp
terecht en veroorzaakten brand in drie hui
zen. Er werd aanzienlijke materieele schade
aangericht. Verscheidene bommen kwamen
bij de kerk terecht, waarvt.n enkele ruiten
werden vernield. Een zagerij werd vernield,
doch de arbeiders wisten zich in veiligheid
te brengen. Het schijnt, dat er geen dooden
of gewonden zijn gevallen.
Na het bombardement verwijderden de
vliegtuigen zich in de richting van Fin
land.
Zweedsche gezant bij Molotow.
Gisteren heeft de voorzitter van den raad
van volkscommissarissen, Molotow, den kor
telings aangestelden Zweedschen gezant, As-
sarsson, ontvangen.
Bespreking over Finland.
Tijdens de debatten over de begrooting
van het ministerie van buitenlandsche zaken
is uitvoerig over Finland gesproken. Alle
partijen, behalve de communisten, verklaar
den het eens te zijn met de politiek van de
regeering om zich te onthouden van militai
re inmenging, doch Finland te steunen op
zoo groot mogelijk^ wijze, voor zoover dit in
overeenstemming is te brengen met de neu
traliteit,
Bij het begin van den grooten oorlog zal
menigeen op de kaart van Europa wel eens
naar de Scandinavische landen gekeken
hebben, de broederlijk vereende staten, die
in den zoogenaamden wereldoorlog van
1914 op veiligen afstand van het slagveld
van Europa lagen en ook nu weer de meeste
kans hadden buiten het groote conflict te
blijven.
Niemand kon toen nog vermoeden, dat de
plotselinge vriendschap van Duitschland en
Rusland deze noordelijke landen in een zoo
moeilijke positie zou brengen, dat men daar
de laatste dagen ernstig rekening met een
noodgedwongen actieve rol in het Europee-
sche drama begint te houden.
Wij behoeven hier niet meer uiteen te zet
ten hoe Rusland, na de kleine Baltische sta
ten aan zijn wil te hebben onderworpen, tot
het groote conflict met Finland is gekomen.
Finland, met zijn enkele millioenen bewo
ners, strijdt voor zijn leven tegen de Russi
sche overmacht en als er iets is, dat bewon
dering en eerbied afdwingt, dan is het de
wijze waarop dat kleine maar dappere volk
zijn land tot dusver tegen het binnendrin
gen der roode legerscharen behoed heeft.
Eén Finsch soldaat is meer waard dan
vele Russen en het is alleen maar te betreu
ren, dat het aantal goed gewapende Russen
zoo ontzaglijk groot is, dat men helaas moet
verwachten, dat de Finnen voor de over
macht moeten wijken.
Dat door de zeer zware Russische aanval
len de voorste verdedigingswerken van de
Mannerheimlinie reeds onder den druk dei-
Russen zijn bezweken, teekent het mogelijk
verloop van den strijd, al zullen de Fin
nen, die van jong tot oud met den moed der
wanhoop vechten, eiken duim gronds van
hun vaderalnd duur verkoopen en al zullen
zij, naar zij vurig hopen, nog tijdig de bui
tenlandsche hulp krijgen waaraan htm uit
geputte troepen zoozeer behoefte hebben.
Evenwel, op dit moment staan de Finnen
ondanks de plaatselijke successen ten
Noorden van het Ladogameer in een
moeilijke positie en het is daarom,
dat zij zich met een dringende bede om hulp
tot het Zweedsche broedervolk hebben ge
wend.
Nu stond men in Zweden voor een uiterst
moeilijke beslissing.
Het is volkomen te begrijpen, dat alle
Zweden niets liever zouden doen dan de
wapens opnemen en in dichte gelederen
over de grens trekken om den uitgeputten
Finschen broeder ter zijde te staan. En het
is evenmin verwonderlijk, dat zeer velen in
Zweden de meening verkondigden, dat Rus
land na de verovering van Finland niet voor
de Zweedsche grens zal halt houden en dat
het daarom veel verstandiger is thans geza
menlijk met de Finnen ten strijde te trek
ken dan te wachten tot Finland onder den
voet zal zijn geloopen om daarna alleen aan
de diviesies van het machtige roode leger
het hoofd te moeten bieden.
•iS
De vraag of men zich al dan niet tot
directe hulp aan Finland bereid moest ver
klaren, heeft het Zweedsche volk de laatste
dagen in twee partijen verdeeld waarvan de
activisten zeer scherp stelling nemen tegen
de politiek van minister Hansson, die Zwe
den officieel buiten het Russisch-Finsche
conflict wenscht te houden.
De premier had dit reeds in een kort
communiqué kenbaar gemaakt, maar de in
houd daarvan was zoo sober, dat men de
motieven voor het standpunt der regeering
niet voldoende kon waardeeren en de open
lijke actie, om Finland niet in den steek te
laten, nam zulke onrustbarende vormen
aan, dat men reeds rekening hield met de
mogelijkheid van de vervanging der regee
ring door een nieuw kabinet, dat de buiten
landsche politiek van Zweden in geheel an
dere banen zou leiden.
Toen, men mag wel zeggen op het kri
tieke moment, heeft koning Gustaaf, de
oude, populaire vorst en voorzichtige
staatsman, persoonlijk ingegrepen zooals hij
dat in het begin van den vorigen wereld
oorlog gedaarj heeft, toen hij zich ten op
zichte der landsverdediging aan de zijde der
boeren schaarde en stelling nam tegen de
toenmalige regeering.
Maar ditmaal trad de koning op den voor
grond om een waarschuwend woord tot zijn
volk te richten en te doen uitkomen, dat hij
zich met het standpunt van minister Hans
son volkomen kan vereenigen.
Hij heeft in een korte, maar duidelijke
proclamatie laten uitkomen, dat hij zooveel
mogelijk wil trachten zijn volk buiten het
conflict te houden, dat thans een groot deel
van de wereld in vuur en vlam gezet heeft.
Zweden heeft de grootste bewondering
voor de Finsche broeders en zal op vele ma
nieren hulp blijven bieden, maar men moet
van den Zweedschen staat geen dire eten
militairen bijstand verwachten. Ware het
anders, dan zou Zweden groot gevaar loo«
pen niet alleen in een oorlog met Rusland,
maar ook met de groote mogendheden ts
worden betrokken en in die omstandigheden
zou het voor Zweden zelfs onmogelijk kun
nen worden Finland de hulp te blijven ver
schaffen, welke het tot dusver heeft ont
vangen.
Met Gods hulp, aldus de oude vorst, hoop
ik, dat wij op den weg waarop wij ons be
geven hebben, alle ongelukken van een oor
log kunnen vermijden. Het vaderland heeft
mij steeds blijk van vertrouwen en toewij
ding gegeven en het is mijn vurige hoop,
dat ook in deze moeilijke situatie mijn volk
mijn besluit zal begrijpen en billijken.
Hoezeer men deze beslissing in Finland,
moge betreuren, in Zweden zal men den
ouden monarch dankbaar voor zijn ius»
schenkomst kunnen zijn en nu reeds blijkt,
dat de actie der ontevredenen over het re-
geeringsbeleid daardoor tot stilstand ge
bracht is.
Men had in Zweden behoefte aan eenige
verduidelijking van de sobere regeerings-
verklaring. Dat zij, die achter de schermen
kunnen kijken het standpunt der regeering
volkomen deelden, was reeds gebleken uit
het feit, dat de commissie voor buitenland
sche zaken uit den Rijksdag algemeen met
de politiek van minister Hansson instemde.
Dat de koning openlijk de zijde van het
kabinet heeft gekozen, zal al degenen, die,
voornamelijk in de hoofdstad, met den oud
minister Sandler voor directe militaire hulp
aan Finland ijverden, doen begrijpen, dat
Zweden in zijn beslissing niet alleen reke
ning met Rusland maar ook met Duitsch
land heeft te houden en het is teekenend
voor den algemeenen toestand, dat de
sociaal-democratische Rijksdagfractie thans
met algemeene stemmen haar instemming
met de politiek der regeering heeft geuit,
omdat deze het best in staat is den toestand
te beoordeelen en omdat de nationale een
heid in een uur vol gevaren niet mag wor
den geschaad.
Waren er nog dezer dagen verschillende
bladen die de regeering en voornamelijk den
premier aanvielen, thans staat de Zweedsche
pers volkomen achter de verklaring van den
koning, al komt nog tot uiting, dat, wanneer
niet meer vrijwilligers naar Finland worden
gezonden, Zweden toch het gevaar blijft loo-
pen in den oorlog te worden meegesleurd.
Dat men in Helsinki tele gesteld is, laat
zich begrijpen. Men weet daar, dat het Fin
sche leger en een zeer groot deel der bevol
king over de grens van Zweden zullen gaan
als het roode leger Finland zal binnenstroo
men en dat dus Zweden in dat geval even
eens in een uiterst moeilijke positie zal ko
men waarom hef, naar Finsche opvatting,
voor geheel Scandinavië veel beter zou zijn,
dat Zweden zich thans openlijk aan de zijde
van Finland schaart.
Men is in Finland verbitterd over het
standpunt van de Zweedsche regeering, dat
thans door den koning gedeeld wordt en
van een volk in nood, dat zich als het war®
één met het Zweedsche gevoelt, is dat te
begrijpen.
Maar Zweden heeft ook aan de noodza
kelijkheid van eigen zelfstandig bestaan te
denken. Uit de proclamatie van den koning
blijkt, dat men nog niet zoozeer voor Rus
land dan voor Duitschland beducht is.
Duitschland heeft blijkbaar behoefte aan
een Zweden, dat buiten de grpote conflicten
blijft, dat niet vandaag of morgen in de po
sitie kan komen, dat het den militairen
steun der geallieerden behoeft, waardoor
Duitschland uit het Noorden bedreigd kan
worden en ook aan een Zweden, dat zijn in
dezen tijd zoo kostbare ertsen onbedreigd
aan Duitschland kan blijven leveren.
Het is waarschijnlijk onder Duitschen in
vloed, dat men in Zweden niet het gevaar
wenscht te loopen actief aan den strijd tegen
Rusland deel te nemen met de mogelijkheid,
dat het land het slagveld van Europa zal
kunnen worden.
De positie van Zweden is uiterst moeilijk.
Deelnemen aan de Finsche actie brengt de
mogelijkheid van een conflict met Duitsch
land. Niet deelnemen brengt de waarschijn
lijkheid, dat het na Finland het slachtoffer
der Russische agressie zal worden. Gister
is een Zweedsch dorp door Russische vlieg
tuigen gebombardeerd en al zal dat waar
schijnlijk wel een vergissing blijken om
dat het zeer onverstandig van Rusland zou
zijn thans de Zweden te provoceeren toch
wijzen dergelijke gebeurtenissen er maar al
te duidelijk op, wat Zweden, wellicht bin
nen afzienbaren tijd, van Rusland heeft te
verwachten.
Noorwegen moge dezer dagen door de
Altmark-affaire zijn groote zorgen hebben,
Zweden heeft ze in niet mindere mats.
