DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN Frankr ébacle. Nieuw oorlogskabinet in Engeland gevormd. Het aftreden van Chamberlain. Oe Engelsche bomaanvallen NIEUWE BONNEN. DE GEVOLGEN DER VOLKSFRONTPOLITIEK. ALKMAARSCHE Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij voaruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No. 235 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK. Vrijdag 4 October 1940 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 142e Jaargang De indruk in Duitschland. Londen, 3 Oct. (D. N. B.) Officieel wordt bekend gemaakt, dat Cham berlain is afgetreden als lord presi dent of the council in het kabinet van Churchill. De koning heeft zijn ontslag aanvaard. Churchill heeft den minister van Financiën, Kingsley Wood, ontboden en hem, evenals den minister van arbeid Bevin, uitgenoodigd zitting te nemen in het oorlogskabinet. Chamberlain wordt vervangen door Sir John Anderson, die minister voor de binnenlandsche veiligheid was. In zijn plaats wordt Herbert Morrison, tot dusver minister voor de voorziening, minister voor de bin nenlandsche veiligheid. Viscount Cranborne, tot dusver controleur der betalingen, wordt staatssecretaris der dominions ter vervanging van Viscount Caldecote. Sir Andrew W. Duncan is benoemd tot minister voor de voorziening. Hij was tot dusverre minister van Han del, in welke functie thans Capt. Olliver Lyttleton is benoemd. Sir John Reith, tot dusverre minis ter voor het transportwezen, wordt belast met de portefeuille van open bare werken. In zijn vorige functie is benoemd kol. Brabazon. Het oorlogskabinet zal met de be noeming van Bevin en Sir Kingsley Wood bestaan uit zeven leden. Be halve deze twee hebben nog zitting Churchill, Halifax, Greenwood, Attlee en Lord Beaverbrook. Stockholm, 3 Oct. (D. N. B.) Naar Reuter nog meldt, zal ook Sir John Anderson, de opvolger van Chamberlain als Lord- president, een zetel krijgen in het oorlogs kabinet. Daardoor stijgt het aantal leden van het oorlogskabinet van zes op acht. Daar de nieuwe minister van Handel, Lyttleton, geen lid van het Lagerhuis is, moet hij pro- beeren bij een tusschentijdsche verkiezing een zetel in het Lagerhuis te verkrijgen. Chamberlain ook als partijleider afgetreden. Londen, 3 Oct. (D. N. B.)' Eerst thans wordt bekend, dat Chamberlain ook zijn ambt als leider van de conservatieve partij ter beschikking gesteld heeft. Men neemt algemeen aan, dat Churchill zijn opvolger als zoodanig zal worden. De indruk in Duitschland. Berlijn, 3 Oct. (D N. B.) Van semi- officieele zijde wordt medegedeeld: In Duitsche politieke kringeij verwacht men als gevolg van de reorganisatie van het Engelsche kabinet, die hier in het geheel geen verrassing heeft gewekt, geen enkele verandering hoe dan ook van den aard van de huidige Engelsche regeeringspolitiek, in ieder geval niet op het gebied van de bui- tenlandsche politiek. Men herinnert er in Berlijn aan, dat het hier een reeds lang verwachte consequentie van een feitelijken toestand betreft, die tot uiting is gekomen in de in der. laatsten tijd steeds meer toe genomen kritiek van de Engelsche bevol king op de ontoereikende maatregelen en op de Engelsche oorlogsvoering, vooral na het fiasco van de jongste Engelsche actie tegen Dakar. Duitschland heeft, zoo ver klaart men in deze Berlijnsche kringen, voor de reorganisatie der Engelsche regeering nauwelijks eenige belangstelling. Het Duit sche standpunt beteekent: Churchill heeft een zondebok willen hebben. De Duitsche pers en het aftreden van Chamberlain. Berlijn, 3 Oct- (D. N. B.) Met opschriften als „Chamberlain over boord gezet", „Be klagenswaardig vertrek van een marionet van Churchill", „Churchil. neemt een verscn paaA''iéidden in den wedren", neemt de Duitsche pers notitie van de nieuwste ver anderingen in het Engelsche kabinet. De bladen zijn van meering, dat aan het af treden van Chamberlain geen bijzondere politieke beteekenis kan worden gehecht. De Deutsche Allgemei \e Zeitung schrijft: Op hem is het woord van toepassing, dat Talley rand bij den dood van Napoleon zeide, n.l. dit is, zes jaar na den val van Bonaparte, op politiek gebied, geen gebeurtenis meer, doch slechts een bericht. Chamberlain was reeds sedert den tienden Mei, toen hij de functie van minister-president aan Churchill over droeg, politiek een gestorven man. Het blad vestigt er voorts de aandacht op, dat Cham berlain de historie is binnen gegaan als schuldige aan deze oorlog. De historische schuld aan Europa, dezen tweeden oorlog tegen Duitschland te hebben veroorzaakt, aldus schrijft het blad verder, is onmetelijk. Zij is ook een schuld aan het Britsche volk zelve. Ook wat betreft de militaire en poli tieke leiding van den oorlog is hij volledig mislukt. Ook'de andere bladen leggen den nadruk op Chamberlains schuld aan den oorlog. De Lokal Anzeiger constateert in dit ver band, dat Chamberlain niet afgezet is als gevolg van zijn schuld aan den oorlog zoover is men in Engeland nog niet doch als gevolg van. zijn tot dusver geleden nederlagen en door de toenemende ver warring van het leven in Engeland door de Duitsche offensieven in de lucht. De Italiaansche pers over Chamberlain. Rome, 3 Oct. (Stefani). Chamberlain, die leider was van de regeering, welke den oorlog verklaarde en zich na de nederlaag van Frankrijk terugtrok om benoemd te worden tot Lord Privy Seal, heeft zoojuist ontslag genomen, zoogenaamd om gezond heidsredenen, maar aldus merkt het Giornale d' Italia op het is duidelijk, dat dit ontslag een gevolg is van de steeds ernstiger situatie in Engeland. De Italiaansche bladen sommen in het kort de reeks nederlagen op, die Groot- Britannië het laatste jaar geleden heeft om dan tot den huidigen toestand te komen. Engeland zoo schrijft de Lavoro Fascista moet na een jaar oorlog een kabinetscrisis overwinnen en dat op zichzelf zou al vol doende zijn om te bewijzen, dat de zaken vrij slecht gaan voor de vijanden van de as. De meeste aanvallen hadden geen practisch resultaat. Berlijn, 4 Oct. (D.N.B.) Volgens een bere kening, door bevoegde Duitsche instanties opgemaakt, heeft de Britsche luchtmacht bij de 1471 vluchten, welke zij gedurende de maand September boven Duitschland heeft ondernomen, 7542 bommen laten val len. 84 pet. der aanvallen hadden geen re sultaat, doordat de bommen in het vrije veld vielen, 50.4 pet. der aanvallen waren gericht op burgerlijke doelen, zooals arbei derswijken, scholen, kerken, ziekenhuizen, enz. en eischten daar talrijke slachtoffers. De vertegenwoordigers der buitenland- sche pers in Duitschland hebben zich te Berlijn, Hamburg, Hannover en in West- Duitschland vaak kunnen overtuigen van BLOEM EN MEEL OP BON 78. De secretaris-generaal, waarnemend hoofd van het departement van landbouw en vis- scherij maakt bekend, dat gedurende het tijdvak van Zaterdag 5 October tot en met Vrijdag 1 November a.s. de met „78" ge nummerde bon van het algemeen distri butiebonboekje recht geeft op het koopen van 2 '/2 ons tarwebloem of tarwemeel of roggebloem of roggemeel of zelfrijzend bakmeel of boekweitmeel of gruttenmeel (z.g. gemengd meel). GRUTTERSWAREN OP BON 78. De secretaris-generaal, waarnemend hoofd van het departement van landbouw en vis- scherij maakt bekend, dat gedurende het tijdvak van Zaterdag 5 October tot en met Vrijdag 1 November a.s. de met „76" ge nummerde bon van het algemeen distribu tiebonboekje recht geeft op het koopen van 250 gram rijst of rijstemeel of rijstebloem. HAVERMOUT E.D. OP BON 77. Voorts geeft gedurende bovengenoemd tijdvak de met „77" genummerde bon van het algemeen distributiebonboekje recht op het koopen van 250 gram havermout of ha- vervloken of gort of grutten. VLEESCH EN VLEESCHWAREN OP BON 03. De secretaris-generaal, waarnemend hoofd van het departement van landbouw en vis-, scherij maakt het volgende bekend: Gedurende het tijdvak van Maandag 7 October tot en met Zondag 13 October a.s. geeft elk der vier met „03. vleesch" ge merkte bonnen van de vleeschkaart recht op het koopen van 100 gram vleesch, been inbegrepen, of een rantsoen vleeschwaren. De met „03. worst, vleeschwaren" gemerkte bon geeft uitsluitend recht op het koopen van een rantsoen vleeschwaren. De bonnen, welke op 13 October a.s. nog niet gebruikt zijn, blijven nog geldig tot en met Zondag 20 October a.s. met dien verstande, dat zij gedurende de week van 14 tot en met 20 October a.s. niet gebruikt zullen mogen worden voor het betrekken van vleesch of vleeschwaren in hotels, restaurants e.d. Het rantsoen vleeschwaren, dat per bon kan worden gekocht bedraagt 75 gram voor gerookt of gekookt varkens-, rund-, of kalfsvleesch en voor gerookte worstsoor ten, 100 gram voor gekootke worstsoorten, rolpens en knakworst, 125 gram voor le verartikelen, tongenworst en nierbrood en 150 gram voor bloedworst. BROOD OP BON 9. De secretaris-generaal, waarnemend hoofd van het departement van landbouw en vis- scherij maakt bekend, dat gedurende het tijdvak van Maandag 7 October tot en met Zondag 13 October a.s. de met „9" genum merde bonnen van het broodbonboekje tezamen recht geven op het koopen van 2500 gramsroggebrood of 2000 gram ander brood. Elk der bonnen geeft derhalve recht op het koopen van 125 gram roggebrood of 100 gram ander brood. De bonnen, welke 13 October nog niet gebruikt zijn, zullen voorts nog geldig zijn tot en met Dinsdag 15 October a.s. met dien verstande, dat zij op 14 en 15 October a.s. niet gebruikt zullen mogen worden voor het betrekken van brood in hotels, restaurants e.d. de nutteloosheid der nachtelijke Britsche aanvallen op Duitsch gebied. Bij slechts 1.6 pet. van alle aanvallen immers werden mi litaire objecten getrolfen. De Daily Sketch eischt vernietiging van Berlijn. Londen, 3 Oct. (D.N.B.) De Daily Sketch eischt opnieuw een ongenadig optreden te gen de Tuitsche burgerbevolking. Het blad schrijft: Wat de beschaafde wereld noodig heeft is een grondig vernietigd Berlijn. Dat had de wereld in 1918 noodig gehad en zoo had het ook moeten zijn. Voortdurende aanvallen van de Royal Airforce op de na zi-hoofdstad kunnen overtuigend werken. Dus Londen, sla Berlijn kort en klein. Een actie boven Denemarken. Berlijn, 3 Oct. (D.N.B.) Verscheidene Britsche bommenwerpers hebben naar het D.N.B. van bevoegde zijde verneemt, in den nacht van 2 op 3 October getracht tot aan de Sont en de Belt door te driegen. Alle vliegtuigen, op een uitzondering na, werden nog ver ten westen van Kopenhagen door de luchtdoelartillerie tot omdraaien ge dwongen. Het laatste vliegtuig wist op groote hoogte aan het vuren der luchtdoel artillerie te ontkomen. Het heeft daarna op Zweedsch gebied bommen geworpen. Een bom viel in het park van het kasteel te Malmö, terwijl de andere bommen in de Zweedsche territoriale wateren terecht kwamen. De bommen op Malmö. Stockholm, 4 Oct. (D.N.B.) Bommen, die te Malmö terecht zijn gekomen, zijn thans door de bevoegde Zweedsche instanties on- omstootelijk als Engelsche herkend. Naar het Zweedsche ministerie van bui- tenlandsche zaken mededeelt, heeft de ge zant te Londen opdracht gekregen een krachtig protest bij de Britsche regeering in te dienen. Hij zal verder doeltreffende maatregelen ter voorkoming van een her haling, alsmede vergoeding van de aange richte schade verlangen. Dévaluatie en duurte, werk stakingen en kaüinetscrises. In dit artikel onderwerpt onze Parij- sche correspondent, aan de hand van de politieke geschiedenis der laatste jaren, de voornaamste oorzaken van de Fransche débacle aan een nadere beschouwing, oorzaken welke men dient te kennen, om de huidige situatie in Frankrijk te kunnen begrijpen. De verzwakte positie in Frankrijk, aldus hebben wij in ons vorig artikel betoogd, be stond reeds lang voor het uitbreken van den oorlog. Die hoogst ongunstige positie was een gevolg van vele en velerlei oorzaken, welke we aan de hand van een stukje politieke his torie van Frankrijk, wat nader willen be lichten. Men rekent de politieke „insolventie" met haar kapitaal vlucht eenerzij ds en weinige credietwaardigheid anderzijds, te beginnen bij de opkomst van het volksfront in Frank rijk. Heelemaal juist is dit niet, ook voor dien was het allerminst botertje tot den booöm, doch toen het volksfront aan het be wind kwam, ging het met Frankrijk in ver sneld tempo naar den afgrond, dat kan niet worden ontkend. Het volksfront, dat de „Pierre philosophale", de steen der wijzen, heette te zijn, werd ge vormd op 15 Juni 1936 en steunde in de Fransche Kamer op 390 van de ruim zes-hon derd stemmen. Het stond aanvankelijk on der socialistische leiding, met Léon Blum aan het hoofd, Blum, die het de eerste maal tot 21 Juni 1937 heeft volgehouden. Men vrage echter niet ten koste waarvan. Reeds in September 1936 moest tot dévaluatie van den franc worden overgegaan, de befaamde franc van Auriol was geboren. In Maart 1937, na negen maanden van dure experimenten, zag de .listische premier zich wel ge- dwongr om een „adempauze" te procla- neeren. Een defensieleening werd tegelijker tijd uitgeschreven, waarvan de op brengst, circa acht millioen, door Vin cent Auriol gedeeltelijk voor andere doeleinden werd aangewend. Het is nu voornamelijk deze daad, waarvoor de oud-minister van Financiën zich thans tegenover de rechters van Riom te ver antwoorden zal hebben. Een paar maanden later viel Blum toch over de gevraagde volmachten, die de Senaat hem vierkant weigerde. Er gaapte reeds een diepe klove tusschen Kamer en Senaat en Léon Blum ijverde voortaan voor de ophef fing van den stijfhoofdigen Senaat. Er werd een nieuw volksfrontministerie gevormd, thans onder radicaal-socialistisch bestuur met Chautemps als minister-presi dent en Bonnet als minister van Financiën. Welnu, Bonnet, die zich later als minister van Buitenlandsche Zaken tot de laatste mi nuut tegen den oorlog is blijven verzetten, besloot tot een nieuwe dévaluatie, althans iets, dat er verdacht veel op geleek. Er kwam een „vlottende" franc, die elf maanden lang tusschen een waarde van tien en elf centi mes gouds zweefde, hetgeen alweer een paar centimes minder was dan de waarde van den franc-Auriol. In dien tusschentijd was het met de Fran sche politiek verder bergafwaarts gegaan. Midden Januari gaf het kabinet-Chau- temps den geest, waarbij zich het vreemde geval voordeed, dat een deel der oppositie aan de zijde der toenmalige regeerders stond terwijl een deel van den regeeringsaanhang met name de communisten, in de oppositie ging. Om de figuur nog fraaier te maken, was het wederom Chautemps, die, nadat Daladier had bedankt en Bonnet en Blum niet slaagden, het nieuwe kabinet formeerde. Ondanks zijn volksfrontprogram was dit een minderheidskabinet, onmachtig om te re- geeren, althans zonder volmachten. Alleen het gerucht, dat Chautemps ook al „pleins pouvoirs" zou verzoeken en een leening van vijftien milliard voor de landsverdediging noodzakelijk achtte, deed den franc op een dag in Maart in een half uur met tien pun ten kelderen. Voorts verklaarde Chautemps onbewimpeld, dat slechts een politieke wa penstilstand en sociale vrede ter stimulee ring van het Fransche bedrijfsleven het land nog konden redden. Het antwoord kwam even prompt, de socialisten verklaarden bij monde van Sérol, dat zij de regeering niet langer wenschten te steunen, waarop het tweede kabinet-Chautemps op 9 Maart dé- missioneerde. Volgens regel en ritus was thans de beurt weer aan Bl'óm om een regeering, tenmin ste een ministerie samen te stellen. Hij zag tal van mogelijkheden; welke slechts even- zoovele onmogelijkheden bleken te wezen, maar ten slotte slaagde de leider der socia listen tóch, zulks met medewerking der com munisten en zonder eenig regeeringspro- gram. Dat maakte al dadelijk een slechten indruk; toen Blum zijn ministerie van van daag gereed had, praatte men in de couloirs der Kamer reeds over het kabinet van mor gen. Het leven van dit vierde volksfrontmi nisterie kon men dan ook bij dagen tellen, het legde het loodje binnen een maand. Practisch gesproken was toen het volks front dood, in fictie bestond het weliswaar nog tot Augustus, maar niet in feite. Wat had het gebracht? Dévaluatie en duurte, stakingen en sluitingen. Er bestond een status in statu, het vakverbond, dat elk oogenblik bereid was om het algemeen be lang aan het groepsbelang op te offeren, de vijf-dagige werkweek eischte en als vanouds met het beproefde middel der staking dreig de. De diverse regeeringen hadden de macht over haar aanhangers verloren,Blum werd in eigen partij schaakmat gezet, zooals het George Bonnet verging in de zijne, met het vanzelfsprekend gevolg, dat men in den boezem der regeeringon eveneens aan het kijven en krakeelen sloeg. Partijgeest heerschte overal, de menschen maakten het hun zelfverkozen regeering dermate lastig, dat bijvoorbeeld de transportarbeiders eens op hun eigen houtje gingen staken, en daar mede het einde van het volksfront zelve verhaastten. Chautemps had nog zooveel ruggegraat om te weigeren zich de wet te laten voorschrijven, de socialistische minis ter Dormoy daarentegen was soepeler, voel de voor concessies en zocht onderwijl com pensatie in de arrestatie van aanhangers der uiterst rechtsche partijen, welke „cagou- lards", waaronder zich vele bekende en ver dienstelijke lieden bevonden, hij te vuur en te zwaard vervolgde, een feit, waarvoor het Hof van Riom hem thans ter verantwoor ding roept. De schuld van de algemeene ontreddering wierp men op de andersdenkenden, die men gemakshalve maar fascisten noemde, hoewel die evenmin zijde sponnen bij den treuri- gen gang van zaken. Onderwijl wees de curve van den wisselkoers van den franc als een vliegertouw naar boven, het economisch leven was volkomen ontwricht. Daar men nog wilde redden, wat er te reddei viel, kreeg Blum gedaan, dat de Kamer voor rond negen milliard inflatie stemde, schoon met geringer meerderheid, dan ooit bij de volks- frontregeering was voorgekomen. En de Se naat knabbelde er voorzichtelijk nog een paar milliarden af. Waarlijk, bet was een faillieten boedel, dien Daladier op 8 April 1938 te beredderen kreeg, en de toestand bleef onzeker, ook na dien. In Augustus hield de nieuwe premier een rede, tengevolge waarvan de ministers 1 Frossard en Ramadier hun ontslag indien- den; in September, midden in de' moeilijk heden, begonnen de bouwvakarbeiders een j staking; begin November brak er een nieuwe kabinetscrisis uit, die overigens slechts tien minuten duurde en Paul Reynaud van Jus- titie aan Financiën bracht. Daladier regeerde met volmachten, doch moest wel blijven la- veeren, de begrooting voor 1939 wees 'n te kort aan van dertig milliard; November zag een algemeene werkstaking, die, hoewel geen succes, den boel zoo mogelijk nog meer in het ongereede bracht. Het is tenminste de verdienste van Chau temps en Daladier, later van Reynaud ge weest, dat zij de wonde plekken hebben blootgelegd. Men kan evenwel de schrikba rende dénataliteit van jaren niet opheffen door verhooging van den kindertoeslag en het instellen van een huwelijksleening, men kan de schade van jaren partij-politiek niet herstellen door een hervorming van het kiesstelsel, men kan niet verwachten de ban den met Italië, door Blum verbroken, te heb ben aangeknoopt door Franco in Spanje te erkennen, men kan den armen, veelgeplaag- den franc niet redden door hem nogmaals Mei 1939 een aderlating te doen onder gaan. Als Daladier en later Reynaud hernieuw de volmachten kregen, was het meer onder den drang der omstandigheden dan door dien de politieke partijen van de dwalingen haars weegs waren teruggekeerd. Ook de lawine van nieuwe wetsdecreten, al dan niet bevorderlijx voor het heil van het Fransche volk, heeft in de korte spanne tijds, die nog restte, weinig kunnen uitwerken. Midden Maart 1940, toen Frankrijk al zeven maanden oorlog voerde over die oorlogsverklaring aan Duitschland, zonder raadpleging van het parlement worden Daladier en Reynaud thans ter verantwoording geroepen werd het kabinet-Daladier vervangen door een ministerie-Reynaud, dat vervolgens nog structuurswijzigingen heeft ondergaan en Daladier aan den dijk zette. Tot het, zooals men weet, kort voor het sluiten van den wapenstilstand door een re geering onder leiding van den 84-jarigen maarschalk Pétain werd vervangen, de uit de berichten in de dagbladen bekende Fran sche regeering te Vichy. De verzwakte positie van Frankrijk. Zij deed lang tevoren de Fransche débacle voorzien al had men de ineenstorting niet zoo spoedig verwacht wijl zij al le oorzaken samenvatte en er het droe ve resultaat van was. Als wij van moraal- prediking hielden, en Nederland het noo dig had, zouden wij zeggen: ziedaar, waartoe verdeeldheid leidt. Voor Frankrijk is een nieuwe taak weg gelegd. Het straffen der schuldigen is slechts een negatieve zaak en in wezen, waar het om een volk gaat, van weinig beteekenis. De belangrijke positieve taak is de wederop bouw van de Fransche gemeenschap. Men zal terug moeten gaan naar gezonde verhou dingen, terug naar het gezin, terug naar den grond, terug naar den arbeid. Een volk als het Fransche heeft zeker recht op een plaats onder de zon, maar even stellig den plicht, om zich die plaats te veroveren. Voor we deropbouw is niet een verzwakt en verdeeld, doch een sterk cn eendrachtig vollj noodig. Dit heeft het avontuur van het volksfront tenminste geleerd. En de historie heeft be wezen, dat die waarheid geldt voor alle vol keren. T. O. ij

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1940 | | pagina 1