IS Onze voedselvoorziening. TEX NEL-DISTRIBUTIE. De veeprijzen, de slager eri de huisvrouw. s «.ais s g.g S B °44 I S 1 I f g g Bij ons in Rotterdam In groote centrale keukens werd en wordt nog voor duizenden menschen gekookt. Dankbaarheid en burgerzin. WE ETEN KOOL! vcrkiijgbaarstelling op speciale vergunning zal aan den detailhan del worden bekend gemaakt door bovergenoemd rijksbureau. Tot zoo lang is de verkoop van deze artike len aan het publiek verboden. LINOLEUM EN VLOERZEIL DISTRIBUTIEGOED. In het Verordeningenblad zijn op genomen besluiten van den secre taris-generaal van het Departement van Handel, Nijverheid en Scheep vaart. waarbij als distributiegoede ren iri den zin van artikel 4 der distributiewet worden aangewezen alle soorten van linoleum, viltzeil (bedrukt viltpapier), vloerzeil, oude materialen en afvalstoffen. Aanvullingen op de lijst. In het weekblad „De Manufactu- rier" komen enkele mededeelingen voor in zake de toepassing der maat regelen voor de textiel-distributie. Wij cntleenen hieraan het volgende: Dekens en beddelakens. De ver koop van wollen- en halfwollen dekens, alsmede van katoenen bed delakens op de textielkaart is ver boden. Deze artikelen mogen door de detaillisten alleen worden afgeleverd op speciale vergunningen. „Koelie"-dekens. Evenals dwei len zijn katoenen defïens, welke niet meer dan 10 procent katoen bevatten eh voor de rest van afvalstoffen zijn vervaardigd, vrijgesteld van punten- waardeering. Glasgordijnstoffen. Glasgordijn stoffen (vitrages) indien geheel ver vaardigd uit kunstzijde en/of celwol, zijn vrijgesteld voor den verkoop zoneter punten. Glasgordijnen geheel of gedeeltelijk uit katoen vervaardigd, mogen alleen worden geleverd op speciale vergun ning zooals tot heden het geval was. Dweilen. Het artikel dweilen is van nu af voor den verkoop zonder punten aan den consument vrij gesteld. Uniformen. In de lijst van vrij gestelde artikelen komt voor: zwem- kleeding en uniforme sportkleeding, bestaande uit shirt en short, voor voetbal- en dergelijke sportvereeni- gingen. Hieronder vallen dus kennelijk niet de uniformen voor padvinders. Graal, enz. Hiervoor dient men een speciale vergunning aan te vragen, welke door de plaatselijke distribu tiekantoren kan worden verleend. Regeling in zake het verstrekken van matrassen op speciale vergun ningen. Kapokmatrassen zullen sleihts op speciale vergunning ver krijgbaar worden gesteld in de vol gende gevallen: le. voor personen, dje in het huwelijk treden; 2e. aan geëvacueerden en door het oorlogs geweld getroffenen; 3e. in bijzondere gevallen ter beoordeeling van het Rijksbureau van de Distributie van Textielgoederen door den Handel. Voor het derde geval dient de aan vrage vergezeld te gaan van een dok tersattest, gecontroleerd door den vertrouwensarts (formulier M. D. 29). TAPIJTEN EN KARPETTEN. Eertijds werd medegedeeld, dat tapijten en karpetten en afgepaste kleeden niet langer vrij mogen worden verkocht en voortaan even als tapijtstoffen en loopers, alleen op speciale vergunningen kunnen wor den verkocht. Uit de practijk is gebleken, dat dit niet duidelijk genoeg is. Onder afgepaste kleeden wordt hier niet verstaan: divankleeden, gobelins, kapstokkleeden, schoorsteenkleeden, tafelkleeden, tafelloopers, wand- kleeden, maar wel afgepaste vloer- kleeden. Afgepaste vloerkleedjes tot en met een grootte van 90x160 c.M. Velen, en onder hen ook bur gemeesters, vragen zich af, waarom thans het vleesch van eerste en dat van derde klas koeien voor één prijs wordt verkocht en toch kan de slager niet anders. Onlangs hebben wij melding ge maakt van een „Vleeschconflict" te Broek in Waterland, dat plotseling de aandacht vestigt op een probleem, dat in het slagersbedrijf in hooge mate actueel is sinds de invoering van de vleesch-distributie. Genoemd conflict komt er op neer, dat de burgemeester de slagers wilde dwingen (z.g. C-koeien) te verkoopen tegen lagere prijzen dan door hen op hun prijslijsten zijn aan gegeven. De felagers weigerden dit echter, omdat naar zij betoogen deze C-koeien bij het z.g. uitsnijden even duur blijken uit te komen als de betere kwaliteit koeien (A.). Op een aanbod aan den burgemeester, om als „proef op de som" voor ge meente-rekening zoo'n C-koe tegen de door haar vastgestelde prijzen te verkoopen, wenschte deze niet in te gaan, zoodat genoemd dorp zonder vleesch kwam te zitten. Hoe zit deze zaak nu eigenlijk in elkaar? Kort samengevat aldus het Hbld. is de gang van zaken bij de rundvleesch-distributie aldus: De Ned. Veehouderijcentrale neemt het slachtvee over van den boer, het geen geschiedt op .50 z.g. rayon- markten, waar taxateurs het aange voerde vee naar slachtwaarde in een aantal klassen indeelen. De prijzen loopen uiteen van 61 cents per kilo levend gewicht van de AA I-runde ren (de eigenlijke prima „Paasch- beesten") tot 30 cents per kilo voor de W III-beestcn, de (z.g. „worst koeien") het slagersbedrijf heeft echter in de practijk hoofdzakelijk te maken met de slachtdieren, welke vallen in de prijsklassen A I (55 cents per kilo levend gewicht) tot en met C III (39 cents). Nadat de Veehouderijcentrale de mogen vrij van punten worden ver kocht, alsmede vloerkleedjes ge maakt van afvalstoffen, ten minste wanneer deze laatstgenoemde kleed jes van een speciaal merk zijn voor zien en goedkeuring van het rijks bureau is verkregen. Het blijkt, dat in het algemeen onder sierkleedjes vele artikelen door den handel worden gerang schikt, die als zoodanig niet tot de vrijgestelde artikelen gerekend mogen worden. Daarom wordt thans bepaald, dat van nu af uitsluitend sierkleedjes verkocht mogen worden, alle kunst zijden-, katoenen- en linnen kleed jes, waarvan de oppervlakte beneden 1 vierkante meter ligt. Alle schorten, zoowel bretel- en bandschorten, dienster- of serveer- schorten, half schorten, kunnen, in dien zij gemaakt zijn van kunstzijde, op de helft worden gewaardeerd van de waardeering van katoenen schorten. Windjacken van kunstzijde kunnen worden gewaardeerd voor mannen en vrouwen op 15 punten, voor jon gens en meisjes op 10 punten. Zeiljopper, oliejassen en oliejek kers kunnen worden gewaardeerd als sportjas, dus 37 punten voor mannen, 32 punten voor vrouwen en 25 punten voor jongens en meisjes. dieren heeft overgenomen, draagt zij ze op haar beurt weer over aan de slagers of grossiers. Het is daarbij niet de bedoeling, dat de Veehoude rijcentrale winst maakt. De slager betaalt dus voor zijn slachtdier den zelfden prijs, als de Centrale er voor heeft gegeven, maar wèl wordt deze verhoogd met 5 waaruit de Cen trale haar kosten voor de overneming betaalt. Doch hiermede is de slager er nog niet! In de eerste plaats moet hij het vervoer van de markt naar het plaatselijke slachthuis betalen. Ten tweede moet het dier daar ten minste één nacht worden gestald en dit doet de gemeente natuurlijk niet voor niets. Gemiddeld zal het bedrag voor vervoer en stalling op 3.per rund komen. Maar er komen nog méér kosten voor het aan slachten toe is! Om te beginnen eischt de fis cus 10 der inkoopwaarde als ac cijns op het geslacht, waarna de ge meente aan de beurt is; zij vraagt n.l. een keur- en slachtrecht, dat ge middeld 8.per rund bedraagt, (vergoeding voor het keuren en voor het gebruik van het slachthuis). Daarna moet de slager nog betalen den man, die de eigenlijke slachting verricht en wel gemiddeld 3.per rund. Maar ook dan is de slager er nog niet, want ook de plaatselijke toe wijzingscommissie (P.T.C.), welke de vleesch-distributie ter plaatse regelt, heeft haar kosten, die hoofdelijk per rund worden omgeslagen en gemid deld 2.per rund bedragen. Ten slotte moet de slager dan nog het vervoer van het geslachte dier van het abattoir naar zijn slagerij be talen of zoo hij zijn vleesch van een grossier betrekt de grossiers winst. Nu staan hier tegenover ook een paar inkomstenposten, n.l. de op brengst van de huid en van de af vallen, (kop, onderpooten, organen en ingewanden), benevens van het losse vet en wel resp. 10.9. en wat het vet betreft 20.voor een A en 10.voor een C-rund. Deze bedragen komen dus op den kostprijs van het vleesch in minde ring. Tot welke kostprijzen een slager bij de huidige inkoopsprijzen van het rundvee resp. voor een éérste kwaliteit (A-) en voor een derde kwaliteit (C-) koe komt, toont de volgende berekening: Waterdichte beroepskleeding blijft vrijgesteld voor hen, die voor de uitoefening van hun beroep deze kleeding niet kunnen missen. De aandacht wordt erop gevestigd, dat voor zgn. tweede keus artikelen, artikelen welke beschadigd zijn, res tanten e.d. het voorgeschreven aan tal punten moet worden ingenomen. De verkoop wordt vanzelf gestimu leerd door den lagen prijs van deze producten. Graslinnen. De verkoop van graslinnen "lakens is verboden. Zij zijn alleen op speciale vergunningen verkrijgbaar. Imitatie bontmantels kunnen alleen op speciale vergunningen worden gekocjht of volgens de regeling voor wintermantels. Verkoop door niet erkende textiel handelaren. Er zijn verschillende textielpro ducten, welke in het algemeen niet door erkende textielhandelaren wor den verkocht. Deze handelaren zijn niet ver plicht een bedrijfsvergunning aan te vragen bij het Rijksbureau en be hoeven aldaar niet ingeschreven te zijn. Zij moeten zich echter beper ken tot den verkoop van die vrij gestelde artikelen, welke zij ook voor 10 Mei 1940 hebben verkocht. A-rund. C-rund. Levend gewicht 525 kg. 475 kg. Prijs per kg. levend 53 ets. 41 ets. Dus inkoopsprijs 278.25 194.75 5% distr. kosten 13.91 9.74 10 accijns 27.82 f 19.48 Kosten P.T.C. 2.00 2.00 Levend vervoer en stalling 3.00 3.00 Slachtrecht 8.00 8.00 Slachtloon f 3.00 3.00 Wegen en vervoer f 2.50 2.50 Totaal: 338.48 242.47 Af opbrengst huid, afval, los vet 39.00 f 29.00 Kostpr. v.h. vleesch aan de bouten 299.48 213.47 Nu bedraagt het geslacht gewicht, dus het gewicht der vier bouten, bij een A-rund gemiddeld 58 van het levend gewicht, bij een C-rund slechts 52 In het onderhavige geval zal het A-rund geslacht, dus 305 kg. wegen en het C-rund 247 kg. Men veronderstelle echter niet, dat de slager uit zoo'n A-rund 305, resp. 247 kg. biefstuk, lappen, gehakt enz. kan verkoopen, want in die vier bouten zit een aanzienlijke hoeveel heid beenderen, pezen en vellen, die bij het uitsnijden als afval achter blijft en practisch waardeloos is. Voor een A-rund bedraagt het 18 en voor een C-rund is het nog veel ongunstiger, n.l. ongeveer 24 Verder ontstaat gedurende het verblijf van het vleesch in de koelcel en bij het transport een' zeker ge wichtsverlies door het indrogen, ter wijl ook het uitwegen in een paar honderd kleine porties een verlies veroorzaakt. Practijkproeven hebben aangetoond, dat het indroog- en in- weegverlies op 8 kan worden gesteld. De berekening wordt dus verder: A-rund B-rund. kg. kg. Gewicht aan bouten 305 247 Verlies aan been, pezen, inwegen en indrogen resp. 26 en 32 voor A en C 79 79 Verkoopbaar vleesch 226 168 Kostpr. aan bouten 299.48 213.47 Kostpr. verkoopbaar vleesch per kg. 1.32 1.27 Het blijkt dus, dat de kostprijs van het vleesch, dat uit een koe van C- kwaliteit kan worden gesneden, slechts 5 cent of 3.8 per kg. lager is dan die van vleesch, afkomstig van een A-rund, hoewel de inkoop prijs twaalf cents of 22.6 lager was! Maar het is dan toch in elk geval gemiddeld een stuiver per kilo (2 centperpond) lager in kostprijs, zou men dus zeggen. Zeker, gemid deld, doch vleesch en vleesch is twee. De verhouding tusschen de duurdere deelen (biefstuk, haas, ros bief) en de goedkoopere (lappen, klapstuk, gehakt) is bij een C-rund aanmerkelijk ongunstiger dan bij een A-dier en als men dit overweegt, dan zal het duidelijk zijn, dat het in inkoopprijs schijnbaar-goed- koopere C-rund in werkelijkheid voor den slager het duurste is. Hieruit volgt tevens, dat het stand punt der slagers in het conflict te Broek in Waterland geenszins op dwarsdrijverij berust. Zij kunnen het vleesch van de C-koeien werke lijk niet goedkooper afzetten, dan aat van de A-runderen. Dit zou alléén kunnen, wanneer de Veehouderij centrale het huidige prijsverschil tusschen de kwaliteiten aanmerke lijk gróóter maakte. Thans zijn de slachtbeesten van mindere kwaliteit in verhouding veel te duur, met als gevolg, dat de slager het vleesch er van, hoewel van mindere kwaliteit, toch voor de zélfde prijzen dient te verkoopen als dat van de betere A-koeicn! E <3 44 £3 tuO^ -Q ai O c S s X o - c -4-5 ti S Si C C r£ rr* 3 -D O 8 e O -+-> ■4^ r* *-* ■s o -S-o N G) tuo H 2 O) rn 9 O O, w g fi o S O C "D R O *~t o a) (i)5 a r* *0 §.Sa, U XJ 'cö -X S3 too o «fa 25 »S w <2 co bO Toen het oorlogsgeweld over Rotterdam woedde, was het in de Maasstad al zeer spoedig zoo, dat in groote deelen der stad zoowel de gas- en waterleiding als de electriciteit uitgeschakeld waren, hetgeen er toe leidde, dat de voedselvoorziening stag neerde. Daarom heeft men on middellijk de handen uit de mouwen gestoken. Waar nog ge legenheid was tot koken, deed men dat voor een zoo groot mo gelijk aantal personen en voorts werden er terstond hulpacties ondernomen, waarvan met name de Vrouwelijke Vrijwillige Hulp met eere genoemd mag worden. Uit een van die hulpacties is een centrale voedselvoorziening geboren, die nog steeds bestaat, en die voor treffelijk heeft gefunctionneerd. Wij hebben den leider van deze instel ling, den gewezen reserve-majoor G. Knoth, bereid gevonden ons een uit eenzetting te geven over het ont staan en de werkwijze van deze cen trale voedselvoorziening. Ten tijde van de oorlogsdagen was de heer Knoth plaatsvervangend commandant van de Burgerwacht, welke instelling naar zijn meening vooral voorbestemd was voor het verrichten van burgerlijke diensten in tijden van nood, in verband waar mede hij reeds lang zijn gedachten had laten gaan over de voedselvoor ziening. Toen voltrok zich op den veertienden Mei de ramp aan Rotter dam, waarbij ook Kralingen, waai de heer Knoth woont, zwaar getrof fen werd. „De voedselvoorziening kwam in het gedrang, en ik begreep, dat er snel gehandeld moest worden", aldus de heer Knoth. „Ik nam de zaak ter hand en kon reeds op den zestienden Mei, dank zij de volledige medewerking van de Duitsche en de Nederlandsche autoriteiten, de eerste veldkeuken in de Lusthofstraat ope nen. Nog dienzelfden dag vond ik een bakker bereid 4000 brooden extra per dag te bakken en op den Vrijdag na den wapenstilstand had den de eerste uitdeelingen plaats. De gegadigden, die op de hoogte waren gebracht door middel van affiches, stroomden toe en wij moesten uiter aard onmiddellijk op onze hoede zijn, at geen misbruik van deze mas sale voedseluitdeeling gemaakt zou worden. Daartoe riepen wij een con trole-systeem in het leven, waarbij iedere gegadigde van een identiteits kaart werd voorzien, waaron onder meer het aantal gezinsleden en het oude zoowel als het nieuwe adres moesten worden vermeld. Heeft die controle goed ge werkt? zoo vroegen wij den heer Knoth. Voortreffelijk. Maar ik moet er onmiddellijk aan toevoegen, dat er van misbruik heel weinig sprake is geweest. Er zijn in die dagen tref fende staaltjes van burgerzin aan den dag gelegd. Legio is het aantal der genen, die na eenige dagen hun iden titeitskaarten inleverden, omdat zij geen behoefte meer hadden aan gratis voedsel, zoodat wellicht ande ren daarvan zouden kunnen profi- teeren." Ook elders in de stad. Dit gold intusschen alleen voor Kralingen. Uiteraard moest ook el ders in de stad regelend ten aanzien van de voedselvoorziening worden opgetreden. Van -gemeentewege zijn 13 veldkeukens gebouwd, die cen traal van het gemeentelijk abattoir uit werden bediend en aan het hoofd waarvan de heer Knoth werd ge plaatst. „Er werd wel is waar centraal ge kookt", aldus de heer Knoth, „maai de keukens werden toch zoodanig ingericht, dat voor elke wijk zelf standig gekookt zou kunnen wor den, zoodat de centralisatie zoo noo- dig tot een decentralisatie kon wor den omgeschakeld. Duizenden Rot terdammers hebben van deze voed selvoorziening kunnen profiteeren. Er is één dag geweest, de eerste Juni, dat'110.000 maaltijden door de Centrale Voedselvoorziening zijn verstrekt- Gedurende de zomerda gen, toen het nog lang licht was, werd er van den vroegen morgen tot den laten avond in drie ploegen in de keukens gewerkt. De mede werking, die hierbij allerwege werd ondervonden, was even groot als spontaan. Tot 1 Juni werkten allen in die keukens geheel ongehono reerd. Eerst daarna werd een sala- rieering ingesteld. Ook van ver scheidene firma's werd veel mede werking ondervonden. Zoo stelden de Vereenigde Nederl. Scheepvaart Maatschappijen onmiddellijk zoo wel kantoor als personeel ter be schikking". Welke maaltijden .werden er verstrekt? De uitreiking van warme maal tijden betrof of soep, of een flinke stamppot. Aanvankelijk werd alles op het abattoir gekookt. De veld? keukens dienden toen voor het warm houden en voor de distribu tie. Bovendien werd in die veldkeu kens vaak pap gekookt. De keukens zijn alle van hetzelfde model, naar een type, waarvan de eerste in de Bentincklaan is geopend. Zij zijn uitstekend geoutilleerd en bevatten onder meer een opslag- en kantoor ruimte, een aardappelmachine en een ijskast. Van deze veldkeukens werd ook gebruik gemaakt voor de uitreiking van levensmiddelen in natura aan werkloozen. Daardoor was er uiteraard vaak een groote drukte bij de keukens, zoodat de belanghebbenden vaak lang moes ten wachten. In dit verband is het een te waardeeren geste geweest van de Unilever, dat deze maat schappij voor de nabij haar kan toorgebouw gelegen veldkeuken een wachtlokaal heeft geschonken. Aanvankelijk werd al het eten gratis verstrekt. Met ingang van 24 Juni is hierin evenwel een veran dering gekomen. Wie het betalen kon moest toen betalen en wel 15 cents voor de broodmaaltijden en een dubbeltje voor een warmen maaltijd. Deze regeling is van kracht gebleven tot den 19en Aug. Sindsdien is de verstrekking van brood komen te vervallen, zoodat nog slechts warme maaltijden wor den verstrekt. Deze maaltijden, die van een zeer behoorlijke samenstel ling zijn en waarin onder meer da gelijks 50 gram vleesch en 20 gram vet verwerkt wordt, vinden nog al tijd veel aftrek. Een rijkskeuken. Intusschen is thans aan het Groote Visscherijplein ook een groote rijkskeuken verwezen. Deze rijks keuken beeft een eenigszins andere doelstelling dan de veldkeukens van den heer Knoth. De rijkskeukens het ligt ih 'de bedoeling, dat deze overal in den lande zullen verrijzen zijn gebaseerd op het principe, dat het geboden zal zijn zuinig om te springen met de levensmiddelen en de brandstoffen. Het in massa- koken zal altijd voordeeliger zijn dan het koken in kleine hoeveelhe den. Daarom worden groote hoe veelheden tegelijk gekookt, waar van iedereen zal kunnen betrekken. De betaling zal dan naar draag- kracht geschieden. In deze rijkskeu kens zal een nieuwe bereidingswijze worden toegepast, n.l. het koken op stoom, welke methode op het oogen- blik beproefd wordt in een der veld keukens van de Rotterdamsche Centrale Voedselvoorziening. De voedselvoorziening function- neerde te Rotterdam reeds enkele dagen na het bombardement weer zeer behoorlijk. Van nood is er !e dezen aanzien gelukkig eigenlijk geen sprake geweest, hetgeen onge twijfeld te danken is aan de door tastende wijze, waarop deze zoo be langrijke aangelegenheid is aange pakt. Men heeft nu op het gebied van massale voedselvoorziening in de Maasstad een ervaring opgedaan, die ook elders in Nederland van belang zal kunnen zijn. Het gecen traliseerd koken in groote hoeveel heden zal wellicht algemeener wor den, indien de oorlog voortduurt. Dat men hierin' volstrekt "niet iets behoeft te zien, dat heel erg diep in het gezinsleven ingrijpt, is te Rot terdam bewezen. Ook de Rotter damsche huisvrouwen stelden er na tuurlijk prijs op haar eigen potje te koken. Dat ligt in den aard van de vrouw, zeker van de Nederlandsche vrouw. Maar diezelfde Rotterdam sche huisvrouwen hebben toch vol mondig moeten toegeven, dat het eten van' de veldkeuken zoowel in smaak als in hoedanigheid uitste kend was. Stoofpot van savoye- of wittekool. 200 gr. lams- of schapenvleesch, 2 kg. aardappelen, 1 kg. savoye- kool, 1 groote ui, liter melk of wat minder, wat vet, zout, een plukje peterselie. Het vleesch met zooveel water opzetten, dat het. juist bedekt is, wat zout toevoegen en in de goed gesloten pan op een zacht vuur 1 uur laten-koken.- Het vleesch met een schuim spaan uit de pan nemen, het ach tergebleven bodempje bouillon aanvullen met de melk en vlug aan den kook laten komen. De schoongeboende, in stukken gesne den aardappelen, laag om laag met de groente en het vleesch erin te leggen. Beginnen en eindigen met de aardappelen. Het vet erop leggen, de pan sluiten, alles aan den kook brengen en zachtjes een half uur laten koken. Opdoen in een dekschaal, de fijngehakte pe terselie erover strooien en de bouillon er afzonderlijk bij geven. Voor wie veel een dergelijk ge recht klaar maakt is het aan te raden een vuurvaste schotel te nemen, daarin het gerecht te ko ken en dan zoo op te dienen. Sla van roodekool. 500 gr. roode kool, 1 groote zure appel, sap van J4 citroen of wat azijn, wat slaolie of spekvet, 1 uitje, wat suiker, zout. De kool, het uitje en de appel fijnschaven of raspen. Het spekvet of de olie met de azijn of het ci troensap, een snufje suiker en zout vermengen. De geraspte groente erdoor mengen. Sla van witte- of savoyekool. Ga hiervoor als bovenaangege- ven te werk, maar neemt in plaats van het uitje wat fijngehakte pe terselie of wat fijngesneden bieslook. EEN DER CENTRALE KEUKENS, WELKE TE ROTTERDAM IS INGERICHT. (Polygoon)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1940 | | pagina 8