im WAT NU? Gemaal te Lemmer draait. Scherpe Wind Verzorging der radioprogramma's door Staatsomroepbedrijf. Omroeporganisaties worden bij de nieuwe regeling geliquideerd. Kinderbijslag berekend bij werkloozensteun. Een werk van nationale beteekenis en „Nederlandsch fabrikaat". Over een jaar is de polder droog. HOESTBONBONS FEUILLETON TWEEDE BLAD De gemachtigde voor de con- ,centratie van de radio-omroep- vereenigingen in Nederland, ir. Dubois, deelt ons o.m. het vol gende mede: Weliswaar is uit de officieele be scheiden alsmede uit perspublicaties van officieele zijde reeds veel dui delijk geworden, doch het blijkt uit de vele perscommentaren, dat al lerminst overal een juist begrip bestaat omtrent hetgeen te gebeuren staat. Allereerst dient men een scheiding te maken tusschen wat de omroep gaat bieden en de bijdrage, welke van de luisteraars gevorderd wordt. Deze bijdrage, welke door iederen bezitter van een ontvangtoestel of abonné op een radio-centrale moet worden betaald, wordt geïnd door het staatsbedrijf der P. T. T. uit het aldus geïnde bedrag wordt aan dit staatsbedrijf een deel toegewezen voor de verzorging van de zendap- paraturen, de ontwikkeling van de zendertechniek en dergelijke met den omroep verbandhoudende za ken. De rest, zijnde het overgroote deel, wordt toegewezen aan den omroep voor het verzorgen der ra dio-programma's. Waar nu déze heffing van staats wege met ingang van 1 Januari 1941 van kracht geworden is, houdt op dezen zelfden datum, ter voor koming van dubbele betaling, het .storten van bijdragen aan de om roeporganisaties op. Zij, die reeds hun lidmaatschapsbijdrage of con tributie hebben gestort, ontvangen deze terug, echter niet in contanten, doch volgens de beschikking van den directeur-generaal der P. T. T. in den vorm van radiozegels, welke zullen kunnen dienen om de radio heffing, voor zoover deze zegels zullen reiken, te voldoen. Veranderingen. De aangekondigde veranderingen in wat men in het dagelijksch leven „den omroep" pleegt te noemen ko men op het volgende neer: Gesticht wordt een staats bedrijf, dat met uitsluiting van anderen de verzorging van den omroep ter hand zal nemen. Dit wil zeggen, dat vanaf het oogen- blik, dat dit bedrijf zijn taak zal aanvangen de omroeporganisa ties zullen ophouden te funcfion- neeren. Tot zoolang zal de om roep door de organisaties ver zorgd blijven. Dit wil echter niet zeggen, dat ge durende dien tijd alles onveranderd zal blijven. In den overgangstijd zullen toch reeds wijzigingen in de programma-indeeling en -uitvoe ring worden voorbereid en uitge voerd, zoodat een harmonische aan sluiting met den nieuwen toestand wordt verkregen. Daar er na het inwerking treden van het staatsbedrijf geen terrein van werkzaamheid voor de omroeporganisaties overblijft, zullen deze worden geliquideerd en hare eigendom men zullen worden overgedra gen aan het nieuwe bedrijf. Een andere oplossing is niet denk baar, aangezien alleen op deze wij ze gebouwen en apparaturen hunne bestemming zullen kunnen blijven vervullen. Tijdschriften blijven. De radio-tijdschriften, welke tot nu toe bestonden, zullen kunnen blijven bestaan. Zij zullen naast een algemeen gedeelte, waarin belang rijke uitzendingen zullen worden toegelicht, hun aandacht kunnen blijven wijden aan die uitzendingen, welke voor hun eigen lezerskring van bijzonder belang te achten zijn. Wat nu het nieuwe bedrijf zelve betreft het volgende: De ruimere geldmiddelen waar over beschikt kan worden, omdai nu niet meer als voorheen de helft der Nederlandsche luisteraars zich aan het geveh van een bijdrage aan den omroep onttrekken kan, zullen het bedrijf in staat stellen om de steeds grootere onkosten, welke de toenemende vervolmaking eischt, het hoofd te bieden. Aldus zal het mogelijk zijn de lijn der artistieke en technische vervolmaking weder om krachtig te doen stijgen, terwijl eenheid van opbouw, opvoering naar en handhaving van een hoog peil nu uitvoerbaar is. Wat den inhoud zal men kunnen bemerken, dat de gevreesde oppervlakkigheid en kleurloosheid niet haar intrede zal doen. Integendeel. Met zorg zal er naar gestreefd worden, dat dat wat in alle groepen vaqn ons volk leeft haar uiting voor de microfoon zat krijgen. Aldus zullen de door de thans be staande omroepvereenigingen verte genwoordigde groepen zich en el kaar op een hooger plan terugvin den, waar door eendrachtige sa menwerking aan de handhaving onzer Nederlandsche cultuurgoede ren en den opbouw van ons vader land gewerkt kan worden. Door het geven van reportages, het organiseeren van vraaggesprek ken met bevoegde personen, zal de luisteraar in verbinding gebracht worden met het gebeuren om hem heen. Hierbij zal in positieven zin gewerkt worden en niet getracht worden door onthouding, moeilijk heden of wellicht beter, gewaande moeilijkheden te omzeilen. Ik meen den luisteraars niet beter te kunnen raden dan door hun in overweging te geven geen voorbarig of pessimistisch oordeel uit te spre ken, maar met open oog en open hart het werk te volgen van hen. die zich voor de nieuwe taak van den Nederlandschen omroep hebben ingezet. Vanwege het departement van sociale zaken is aan de gemeentebe sturen een schrijven gezonden, waar in wordt medegedeeld, dat door dc invoering van de kinderbijslagwe, arbeiders in dienst van een onder- reming en met hen gelijkgestelden. zoo de gezinssamenstelling althans daartoe grond oplevert een bijslag uilen ontvangen op hun loon. In verband hiermede zal, te rekenen van 1 Januari j.l. af, voor de toepassing van de steun regeling voor werklooze arbei ders, met name voor wat be treft de artikelen 8 en 19 en de daai-bij behoorende schalen, als loon gelden hetgeen de werk looze in het bedrijf, waartoe hij behoort, zou kunnen verdienen, vermeerderd met het geen hem uit hoofde van de kin derbijslagwet bij. tewerkstelling in dat bedrijf zou toekomen. Hetzelfde geldt van dien datum af voor de kleine boeren- en tuinbou werssteunregelingen, voor zoover bij de toepassing daarvan het vrije be- orijf-loon een rol speelt (gedacht wordt bijv. aan de 95 maximum grens bij toekenning van den brand stoffen toeslag.) Met korte tusschenpoozen hebben de groote momenten, die tezamen de afsluiting en droogmaking van den Noord-oostpolder vormen, elkander opgevolgd; 13 November 1940 ging de dam in het Zwolsche diep dicht; 13 December 1940 is de dijk, die den polder omsluit, gereed gekomen en Woensdag is het gemaal te Lemmer in werking gesteld, nadat het een dag tevoren had proefgedraaid. (Van onzen specialen verslaggever) Er zijn van die gebeurtenissen in de geschiedenis van een land, die waard zijn, dat ze worden vastge legd en dat men er meer dan ge wone aandacht aan besteedt. Zulk een gebeurtenis is zeker ook het in bedrijf stellen van het pompgemaal te De Lemmer. Want er is nu een begin, ge maakt met de drooglegging van een stuk Nederland, waarop rond 1500 millioen kubieke meter water staat en dat ons over 5 of 6 jaren rond 50.000 hectaren best land zal op- leveren. Een verre reis. Het was uit dien hoofde, dat we Maandagmiddag de onder de «hui dige omstandigheden bezwaarlijke reis naar het oude Zuiderzeestadje in den Zuidwesthoek van Friesland aanvaardden, teneinde getuige te ;ijn van de historische gebeurtenis. We wilden den avond vóór den belangrijken dag De Lemmer nog bereiken, en wijl het noch met stoomtram, noch met autobus mo gelijk was in de plaats van 'bestem ming te komen, maakten we van Heerenveen af gebruik van een taxi die ons veilig en wel door het prachtig besneeuwde Friesche landschap naar ons doel bracht. Gesprek. We hadden geluk. Want in een der hotels aldaar troffen we den vertegenwoordiger van de Heemaf, ir. de Klerk, en den vertegenwoor diger van Werkspoor Amsterdam, ir. van Lobberegt, aan. De indus- trieele' instellingen, waaraan zij verbonden zijn, hadden resp. de electrische installaties en de pom pen en schuiven geleverd voor het Lemmergemaal. Zij waren dus bij uitstek de aangewezenen om ons over dit prachtige staaltje van Nederlandsche ingenieurskunst en vakmanschap in te lichten. Zij ver telden ons, dat er des Maandags reeds eenigen tijd was proef ge draaid, en dat er gelukkig geen enkele afwijking was waargeno men. De werken waren zonder giooté tegenslagen uitgevoerd. En ware het niet, dat we vorig jaar zulk een lange vorstperiode hadden gehad en dat mobilisatie en oorlog hun remmende, werking -hadden uitgeoefend, dan zou het gemaal reeds eenige maanden eerder kun nen zijn opgeleverd. Doch dat was geen reden tot ontevredenheid. Want in de eerste plaats zou de af sluitdijk toch nog niet gereed zijn geweest, zoodat toch niet had kun nen worden gemalen. En bovendien maakt enkele maanden vertraging op een werk als deze drooglegging rekkelijk weinig uit. Maar nu is het gemaal dan toch gereed. Er kan gedraaid worden. De inrichting. Er zijn, zooals reeds gemeld, in het gemaal drie centrifugaalpom- pen met slakkenhuiswanden opge richt. Zij zuiger, het water uit den polder en- persen het langs wijde buizen van gewapend beton op naar ■et IJselmeer. Op het oogenblik, nu het waterpeil in meer en polder vrijwel gelijk is, behoeft er niet veel geperst te worden en werken de pompen op hoogste capaciteit van 800 kub. m. per pomp en per mi nuut .Maar naarmate de hoeveel heid water in den polder lager wordt en er dus een steeds grooter peilverschil komt met het IJsel meer, zal het weggezogen water moeten wodern opgevoerd. Welnu, de pompen zijn in staat den wegge zogen waterkolom tot een hoogte van 5 Vz meter op te voeren, en dan nog wordt er per pomp 550 kub. m. per minuut weggeslagen. Hoeveel dat wel is? De „Heemafpost" heeft uitgere kend, dat er een flink overdekt zwemtoasin met het in een minuut verwerkte water gevuld zou kun nen worden. En- dat er elke 2 uur ongeveer zooveel water wordt weg gezogen, als Amsterdam voor een heel jaar gezinsverbruik noodig heeft! Wie lust heeft, rekerae het maar na. Nog enkele technische gegevens. De pompen worden aangedreven met motoren, die een capaciteit hebben van 850 P.K. elk; de verti cale centrifuges maken 88 omwen telingen per minuut. De machines worden aangedre ven met stroom tot een spanning van 60.000 volt, afkomstig van de lectrisehe centrale te Leeuwarden, welke stroom bij het gemaal te De Lemmer getransformeerd wordt tot 10.000 volt en tot 380 volt voor ie hulp-machines. De' pompen zijn uitgevoerd vol gen-s copie van het gemaal „Lely" van den Wieringermeer, en zijn op gesteld pl.m. 9.50 meter beneden het wateroppervlak. Wat zullen we onze lezers nog meer met technische bijzonderheden en cijfers vermoeien? Alleen nog dit: het heele pomp gemaal kan bediend worden door één man. Daar de pompen dag en nacht doorwerken, zullen er dus drie menschen noodig zijn om die heele machtige installatie in gang te houden of liever om een toeziend 5bg te houden op afwijkingen. Af wijkingen overigens, die geen be vaar kunnen opleveren. Want alles gaat automatisch. Als er malheur komt, schakelen! de machines zich automatisch uit. Als de zui-gbuizen leeg zouden geraken, worden er automatisch kleppen neergelaten, zoodat het water niet terug kan vloeien. Er is op letterlijk alles gerekend, ook op verduistering van 't gebouw. Het aanzetten. Misschien doet het wat vreemd aan dit hier te erkennen: met zeke ren schroom hebben we dit schitte rend staal van menschelijk vernuft en menschelijk kunnen benaderd.' En toen het handlewiel van de hoofdschakelaar- werd omgedraaid en de zekerheidspedaal werd inge duwd, toen de groote cenfrifugaal- pompen onder onze voeten lichtelijk begonnen te dreunen en te grom men, toen de eerste golven water uit den Noord-Oostpolder het IJselmeer in stroomden toen konden we een zekere aandoening niet onderdrukken. En we geloo- ven, dat het velen van hen, die hun vernuft en hun arbeidskracht aan dit mooie werk gegeven hadden, niet anders is gegaan dan ons. Het Lemmergemaal draait nu. Elk uur worden er vele tienduizen den kubieke meters water uit den polder weggezogen. In April zal ook het gemaal te Voorst en waar schijnlijk in Augustus dat op Urk in werking worden gesteld. Nu n-og een klein jaar en dan al, naar mencchelijke berekening, de Noord-Oostpolder drooggemalen zijn. Diefstal en heling. - De politie van Sneek heeft een magazijnbt diende gearresteerd, die ten naoeeie van zijn patroon scheermesjes, scheer kwasten, scheerzeep, tandenborstels, broodmessen, zakmessen, portemon- naies, portefeuilles en andere artike len had ontvreemd. Wegens heling van deze artikelen werd een vijftal personen aangehouden. Het gemaal te De Lemmer, gezien van de IJselmeerzijde. Op den voorgrond de drie duikers waardoor het water naar buiten wordt geperst. (Foto Zw. Courant) Interieur van het gemaal. Men ziet de drie pompen, die elk op een duiker aansluiten en de machinerie vormen, metbehulp waarvan het land geleidelijk aan het water zal worden ontrukt. (Foto Zw. Courant) DOOR ONBEKENDE AUTO AANGEREDEN. Woensdagavond is op den rijks weg te Beek (L.) even buiten de kom der gemeente de 46-jarige W. Snepvangers, gisthandelaar te Maastricht, juist toen hij in zijn auto wilde stappen, door een tot nu toe onbekend gebleven vracht wagen aangereden en doodelijk ge wond. Vermoedelijk heeft de chauffeur ten gevolge van de duis ternis niemand opgemerkt, hoewel een omstander verklaarde, dat de wagen een eindje verder stopte en vervolgens weer doorreed. Het slachtoffer is naar hef Calvariën- ziekenhuis te Maastricht overge bracht, waar hij enkele uren later aan de bekomen verwondingen is overleden. Noodlottig ongeluk. - De groen- tenkoopman H. te Didam, die gisteren met paard en 'wagen den boer op ging, is noodlottig om het léven ge komen. Op een gegeven oogenblik sloeg zijn paard op hol. H. werd van den wagen geslingerd en kwam zoo ongelukkig ten val, dat de wagen hme dwars over het lichaam ging. Hij liep ernstige inwendige kneuzin gen op. Men vervoerde hem naar het ziekenhuis te Zevenaar, waar hij kort na aankomst overleed. maakt Uw keel droog en effent den weg voor verkoudheden.- Verzacht en maak Uw keel vochtig met Aangehouden. - Gisteravond is te Utrecht door dë politie een 19- jarig meisje aangehouden, dat niet voldoen kon aan de identificatie plicht en weigerde haar naam op te geven. Het is gebleken, dat het meisje begin Augustus weggeloopen was uit het rijksopvoedingsgesticht te Zeist. Zij is weer op transport ge steld naar deze inrichting. KALENDERS. Van de firma M. Preijer en Zn. alhier ontvingen wij den jaarlijks uit gegeven kalender van de Vereenl- ging van Nederlandsche wijnhande laars. In tegenstelling met het vo rige jaar toen de kalender kleurige en humoristische Fransche teeke- ningen bood, heeft men nu «e steendrukken zwart gehouden hoe wel daarin niet minder uitkomt, hoezeer de Franschman zich voor de wijnen van zijn land interesseert. Een Franschman die de wijnkaart bestudeert, een gezellig causerietje,4 van twee arbeiders voor een boe renhuisje natuurlijk met een glaasje wijn een vroolijke ronde clans van druivenplukkers en laest not least een bezoek van grootvader en kleinzoon aan een wijnvat in den kelder, het zijn afbeeldingen, waar bij men aan de goede, oude Fransche wijnen wordt herinnerd. Tusschen de vier kalenderbladen zijn practische wenken over het schenken en drinken van diverse wijnen gegeven. De firma Jung en v. d. Hoek alhier zond ons weder haar gewo nen weekkalender, een duidelijke uitgave met veel gelegenheid voor aanteekeningen en opgave van chr. feestdagen. v DOOR DEN^S MACKAIL. 5) De heer Cash was ook maar een gewoon mensch en hoewel hij graag zijn bezoekers imponeerde en onder gewone omstandigheden gezegd zou hebben, dat hij al een afspraak had met den advocaat van het ministe rie van financiën, nam hij de uit- noodiging voor half negen aan. Na elkaar de hand gedrukt te hebben, gaf de heer Cash een ruk aan een koord, dat in het andere lokaal een bel deed overgaan, waarna een van de jongens verscheen, die Jim uit geleide deed. Jim voelde dat hij een wandeling noodig had. Dit was inderdaad een slag. Die vervloekte Lloyd! Cash was een geschikte vent. Jammer dat Jim nooit iets van geldzaken had af geweten. Als hij daarvan op de hoogte was, kon hij* zich voorstel len, hoe hij Cash op de onregelma tigheden zou kunnen wijzen, die aan zijn aandacht waren ontsnapt, dan wel zelf financieele transacties on dernemen, die hem onmiddellijk in staat zouden stellen een onmetelijk fortuin te vergaren, waarmee hij dien gemeenen Lloyd op de een of andere manier zou ruïneeren. Grappig, al die menschen, die denzelfden kant opliepen als hij zelf Zeker allemaal kantoorbedienden. Vreeselijk om kantoorbediende te moeten zijn; hoewel, zij hadden al len een ink: men, terwijl hij nu, daar moest hij eens over denken. Hij moest toch iets naders van Cash te weten zien te komen. Het eeni ge bezwaar was, dat hoe meer Cash verklaarde hoe moeilijker het voor hem was, de zaak te begrijpen. I.n- tusschen had hij nog verscheidene dingen, die hij te gelde kon maken, maar daartegenover stond, dat hij die tweede-handsch Sunbeam niet had gekocht. Hij had trouwens al een nieuwe Rolls Royce besteld, maar die lui zouden wel niet van hem verwachten, dat hij die nam als hij niet kon betalen. Wel verdraaid! Het was toch onbestaanbaar, dat hem zoo iets zou kunnen overko men. Erfgenaam te zijn van een millionnair en niets meer te, heb ben om van televen! Hij lachte plotseling bij die gedachte en een paar straatjongens krijschten hem in antwoord toe, daarbij veelbetee- kenend tegen hun voorhoofd tik kend. Dit bracht hem tot de werkelijk heid terug en hij zag tot zijn ver wondering, dat hij zich in een deel van Londen bevond, dat hem be kend voorkwam. Een taxi bleef vlak voor hem staan om een vrachtje af te zetten en hij stapte vlug in, vóór een dame, die blijkbaar dezelfde be doeling had, daartoe in de gelegen heid was, waarop hij den chauffeur opdracht gaf naar zijn woning te rijden. Was dit een gebrék aan rid derlijkheid in iemand, dien gij on getwijfeld als den held van dit ver haal hebt beschouwd? Beoordeeld naar den maatstaf van de Ronde Ta fel in de middeleeuwen, is dit moge lijk het geval, doch het wegkapen van taxi's voor den neus van con currenten van beiderlei sekse is een te diep geworteld instinct van het moderne menschdom, om nog te probeeren uw goedgeloovigheid ge weld aan te doen met te vertellen, c'at Jim Grant zich beleefd terug trok. Bovendien, de dame had witte bovenstukken aan haar laarzen en zou in de dagen van koning Arthur als een toovenares zijn beschouwd, voor wie ridderlijkheid niet noodig werd geacht. Bekijkt haar echter goed, want zij zal in dit verhaal nog maals verschijnen. Hoe het ook zij, het is een feit, dat de taxi zich nauwelijks in be weging had gezet, toen Jim bedacht, dat een geruïneerd man, hetgeen hij nu was, niet in een taxi behoorde te rijden tegen een tarief van acht stuivers per mijl, plus toeslag, op gelegd door den minister van finan ciën, plus losgeld, verwacht en ge- eischt door den chauffeur. Nu was er niets meer aan te doen, hij zat in de taxi en hij bleef in de taxi en hij zou 'n sigaret opsteken in de taxi en naai den bliksem met de heele geschie denis; en na deze overpeinzing wierp hij een woedenden blik naar iemand in een andere taxi, die de zijne met een centimeter afstand had gemist. In dezen onverschilligen gemoeds toestand kwam Jim bij zijn woning aan, gaf den chauffeur twee en een halve shilling fooi en liep de trap op. III. In de kleine vestibulie van zijn flat kwam hij Lush tegen, zijn be diende. Lush was knecht geweest in het vrijgezellentehuis, waar Jim zijn intrek nam, wanneer deze zich, gedurende zijn studententijd in Ox ford, in Londen ophield, dat wil zeggen, nadat degene die over zijn lot beschikte, had uitgemaakt, dat hij niet langer bij zijn leeraar in huis zou zijn. In die dagen had Lush hand- en spandiensten verricht voor de drie of vier bewoners van het betreffen de huis. Het was toen een jonge en minder eerwaardige Lush geweest, doch hjj had de gave gehad, iederen bewoner van die flat in Duke Street het idee te geven, dat hem meer aandacht en tijd werd geschonken, dan waar hij recht op had. Dit waS een waardevolle gave, die aardig wat geld opbracht en er werden heel wat vergeefsche pogingen in het werk gesteld door de verschil lende bewoners, die uiteindelijk die flat verlieten om op zichzelf te gaan wonen. Lush over te halen zijn ver- hintenis te verbreken met, mijnheer en mevrouw Turvis, de eigenaars van de woning en van Lush zelf. Ook Jim had dit in 1914, het jaar dat hij Oxford verliet en een eigen tehuis in Londen inrichtte, vergeefs beproefd. Lush scheen' toen te aar zelen, maar voor hij een besluit had kunnen nemen, was de oorlog uitge broken, waarop zoowel Jim als Lusn de onderhandelingen hadden afge broken om deel te nemen aan den strijd, de een als officier, de andere als sergeant. Hun paden hadden zich in die oorlogsjaren niet gekruist, doch na den wapenstilstand, toen Jim zich nog in een hospitaal bevond, was Lush plotseling komen opdagen en had hem het voorstel gedaan, bij hem in dienst te komen, als Jim hem be hulpzaam wilde zijn bij zijn po gingen, spoedig uit den dienst ont slagen te worden. Hij was direct op dit voorstel ingegaan en had er nooit spijt van gehad. Hij was een gemakkelijke meester en Lush een uitstekende knecht, en aangezien een uitstekende knecht zich niet verstoont, als zijn diensten niet ver- eischt worden, was Jim eenigszins verwonderd, hem dezen middag in de vsetibule te zien, alsof hij op zijn thuiskomst had gewacht. Nu hij er evenwel was, kon hij even goed ge bruik van hem maken. „O, Lush", zei hij, „wil je even de Port Club opbellen om te zeggen, dat ik daar vanavond om half ne gen zal dineeren. Een tafel voor twee personen", „Ja, mijnheer", zei Lush, doch in plaats van naar zijn eigen kamer te gaan, waar de hoofdaansluiting van de telefoon zich bevond, bleef hij in de vestibule staan. In zijn ge moedstoestand- kon het Jim niets schelen of Lush daar bleef staan tot hij omviel, maar hij was zeker met van plan hem te vragen wat hij op zijn hart had. Hij had zeker iets gebroken of wilde een dag vrij hebben; in elk geval moesten men schen, die iets te zeggen hadden aan iemand, die juist vernomen had, dat hij geruïneerd was, er maar mee voor den dag komen, zonder er om gevraagd te worden. Bovendien hing er een verduiveld onaangename salonlucht in de gang. Zou Lush het soms in zijn hoofd hebben gehaald zich te parfumee ren? Deze gedachten gingen Jim door het hoofd, terwijl hij zich naar de badkamer begaf om als de waarheid gezegd moet worden in den spiegel te kijken of zijn haar plotseling wit was geworden, of h(J er twintig jaar ouder uitzag of an dere uiterlijke kenteekenen van plotselingen ondergang vertoonde. Neen, daar was niets van te be speuren, doch wel bleek, dat hij zijn haar noodig eens moest borstelen, hetgeen hij dan ook deed. (Wordt vervolgd).

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1941 | | pagina 6