DAGBLAD VOOR ALKWAAR EN OMSTREKEN.
REDE VAN DEN RIJKSCOMMISSARIS
TE AMSTERDAM.
Bijeenkomst „Arbeitsbereich"
der N. S. D. A. P. in ©ns land.
VbRDui&ibRilSiUS-
TIJDEN
van 19.40 tot 7.58.
II
W
li
KI
I
II
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN DAG, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
pr -tgiro 37060 Telef 3320, redactie 3330.
143e Jaargang No. 61.
Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. AliF.MA.
Twee bladen.
Donderdag 13 Maar; 1941
Dr. Seyss frtquart over
verleden en toekomst
van ons land.
In een groote bijeenkomst,
welke de kring Noordholland
van het „Arbeitsbereich" der N.
S.D.A.P. in Nederland gister
middag in het Concertgebouw
te Amsterdam had georgani
seerd, heeft de Rijkscommissaris,
Rijksminister Seyss-Inquart, een
belangrijke rede gehouden.
De belangstelling voor deze ge
beurtenis was overweldigend groot.
Niet alleen was er geen stoel meer
onbezet, maar reeds een half uur
voor het begin der bijeenkomst ston
den de belangstellenden in dichte
drommen tot in alle uithoeken van
de groote zaal, welke met bloemen,
dennegroen en vlaggendoek feeste
lijk was versierd. Ook het podium,
waarop een militair muziekcorps
had plaats genomen, was smaakvol
aangekleed. Toen de Rijkscommissa
ris om 4 uur in de zaal verscheen,
verhieven de aanwez'igen zich van
hun plaatsen, waarbij zij de hooge
autoriteit den Deutschen groet
brachten.
De heer W. Paustian, leider van
den kring Noordholland van het
„Arbeitsbereich" der N.S.D.A.P. in
Nederland, heette de aanwezigen
vervolgens welkom. In het bijzonder
richtte spr. zich hierbij tot den
Rijkscommissaris en tot de eeregas
ten van dezen middag, tot wie o.m.
behoorden de generaal der infante
rie Ruoss als vertegenwoordiger der
weermacht, de commissaris-generaal
dr. Wimmer, commissaris-generaal
tevens leider van het „Arbeitsbe
reich" der N.S.D.A.P. in Nederland.
Schmidt, de vertegenwoordiger van
het Ministerie van Buitenlandsche
Zaken te Berlijn, gezant Bene, Bri-
gadeführer Knoblauch, de generaal
der politie Schumann, de Marinebe
fehlshaber admiral Kienast, verder
alle provinciale en stedelijke gevol
machtigden van den Rijkscommissa
ris, de commissaris van de provincie
Noordholland, mr. A. J. Backer, de
Regeeringscommissaris en burge
meester van Amsterdam, de heer E,
J. Voute en de commissaris van het
N.V.V., de heer Woudenberg. Voorts
verscheidene belangrijke figuren uit
de N.S.B. en de N.S.N.A.P., profes
soren van de Amsterdamsche Uni
versiteit, vertegenwoordigers van
het Amsterdamsche stadsbestuur enz.
Rede Rijkscommissaris.
Na de begroeting hield de Rijks
commissaris de volgende rede:
Partij genooten, kameraden,
Ongeveer twee weken geleden
waren Amsterdam en eenige steden
in Noordholland het tooneel van be
roeringen, die gericht waren tegen
de. openbare orde en de veiligheid
van het openbare leven. Amsterdam
is weliswaar het terrein, waar niet
alleen tengevolge van de structuur
der sociale verhoudingen van zijn
bewoners, maar ook door de samen
stelling der bevolking op zich zelve,
vaak ongeregeldheden voorkwamen,
die het radicale optreden noodig
maakten van de organen voor de
handhaving der orde, zoodat derge
lijke woelingen en stakingsbewegin
gen niet als iets geheel ongewoons
kunnen worden beschouwd. In het
onderhavige geval hebben echter
zonder twijfel die krachten vooral
weer de Joden, die tenslotte dezen
als vernietigingsoorlog tegen het
Duitsche volk bedoelden strijd heb
ben ontketend, weer de hand in het
spel gehad en een deel van de tot
durver ordelijk haar werk verrich
tende bevolking tot tegenstand op
gehitst en verleid. Juist om deze re
den was het noodzakelijk met de
scherpste middelen en op de meest
besliste wijze dezen tegenstand te
breken. Ik hoop, dat het Nederland-,
sche volk uit de ervaringen der laat
ste dagen geleerd heeft, hoe onver
biddelijk de bezettingsmacht haar
taak en haar recht weet te handha
ven. Ik hoop, dat het Nederlandsche
volk zich in de toekomst niet meer
zal laten verleiden door elementen,
vreemd aan landen volk. Wij zullen
in de toekomst, wanneer dat noodig
is, nog harder zijn. Vooral waar
schuw ik er voor, de Duitsche weer
macht en de leden der weermacht te
beleedigen.
De door den bevelhebber der
wêermacht gegeven instructies zijn
ondubbelzinnig cn radicaal. De Ne
derlandsche bevolking moet er ken
nis van nemen, dat in een door oor
logshandelingen bezet gebied een
staking en evenzeer een uitsluiting
in ieder geval ontoelaatbaar, ja vol
komen ondenkbaar is, en steeds moet
worden beschouwd als een vergrijp
tegen de door de bezettingsmacht te
handhaven orde. Mocht een in open
baren dienst zijnde ambtenaar of
employé in het vervolg staken, dan
vernietigt hij daarmede zijn bestaan.
Wij hebben intusschen met verorde
ningen een bescherming ingesteld
tegen ongerechtvaardigd ontslag en
een recht van controle op de loon-
verhoudingen, ook zonder uitdruk
kelijke klachten van den werkne
mer, die het mogelijk zullen maken,
de gerechtvaardigde aanspraken der
arbeiders in het oog te houden en te
beveiligen, voor zoover dat onder de
gegeven omstandigheden mogelijk
is. Vooral zullen langs dezen weg de
ongerechtvaardigde en a-sociale loon-
geschillen uit den weg geruimd en
verhoogingen toegelaten worden,
waar de sociale behoeften der werk
nemers dit eischen en waar zij vol
gens de economische omstandighe
den mogelijk zijn. Het strikte sta
kingsverbod beteekent derhalve niet
een belemmering der levenseischen
van den arbeider, maar vormt een
maatregel, die in 't eminente belang
der instandhouding van de orde in
het bezette gebied onder alle om
standigheden zal worden gehand
haafd.
Maatregelen.
Op het oogenblik, waarop de Duit
sche organen voor handhaving van
de orde ingrepen, stortte deze beroe
ringen ineen. De als raddraaiers
schuldig bevonden personen zullen
al naar de. omstandigheden door het
militaire gerechtshof tot een harde,
onvermijdelijke maar verdiende
straf worden veroordeeld. Maar ook
de kring van hen, die volgens den
aard van dit land mede verantwoor
delijk zijn voor de vorming der
openbare meening, moet door drasti
sche maatregelen er aan worden
herinnerd, dat hier de door de bezet
tingsmacht geëischte orde onder alle
omstandigheden moest worden ge
handhaafd en dat de bezettings
macht in staat is om zelfs de atmos
feer, die ten slotte opwekt tot feite
lijke handelingen van tegenstand en
deze daarmede eigenlijk eerst moge
lijk maakt, te treffen.
De beschikking betreffende het in
nen der boete zal als gevolg hebben,
dat naar alle waarschijnlijkheid de
groote kring van hen, die met open
blik de nieuwe vormgeving der din
gen tegemoet zien en deze houding
trouw gebleven zijn, slechts bij uit
zondering wordt getroffen. Met uit
zonderingsgevallen kan echter reke
ning worden gehouden. Deze episode
in de geschiedenis der bezetting is
afgesloten. De voor de bezetting als
normaal geldende omstandigheden
zijn weer ingetreden. De vastbeslo
tenheid der bezettingsmacht om
haar standpunt te verwezenlijken,
is duidelijk.
Ik maak onmiddellijk van deze
gelegenheid gebruik, om voor u
partijgenooten en kameraden te
treden, teneinde u uiteen te zetten,
waarom het thans gaat, want de
kracht van onze bajonetten is voor
al bedoeld voor den vijand van
buiten. Binnen het terrein echter,
w#ar wij moeten besturen, doen wij
oi'1s vooral gelden door de kracht
der idee die wij vertegenwoordigen
en door de overtuiging die uit de
verkondiging van deze idee wordt
medegedeeld.
I-k kom derhalve vooral tot u de par
tijgenooten uit den Arbeitsbereich,
aangezien gij immers mijn nauwste
medewerkers moet zijn bij de ver
wezenlijking van de taak, die mij
de Führer in dit land heeft gege
ven, Gü zijt ertoe geroepen; het
Nederlandsche volk door uw leven
een voorbeeld te geven van de na-
tionaalsocialistische volksgemeen
schap in het gebied der groot-Ger-
maansche gemeenschap., Gij moet
weten waarom het gaat, welk doei
wij moeten bereiken en- hoe wij een
standpunt moeten bepalen ten aan
zien van de afzonderlijke gebeurte
nissen die zich voor ons voordoen.
Ik juich het toe, dat zich in on.s
midden een zoo opmerkelijk aantal
Nederlandsche nationaal-socialisten
bevindt, die in een harden nog vaak
verkeerd begrepen strijd als pio
niers medewerken aan den opbouw
van een nieuw Europa en die in de
ze idee en strijdgemeenschap zeker
kunnen zijn van onze onverbreke
lijke kameraadschap. Ik spreek ech
ter ook in het bewustzijn, dat mi]
de overige Nederlanders hooren.
Nederland is uit een eeuwen-
langen droom gewekt. De Neder
landers zien zich met dit ontwaken
tegelijk geplaatst voor 't eene pro
bleem: Duitschland. Duitschland be
teekent voor de Nederlanders in
het algemeen en voor de Hollan
ders in het bijzonder, zooals in een
aan -gedachten rijk geschrift van
een Hollander uiteengezet is, de
eisch, een standpunt te bepalen ten
aanzien van de dingen der wereld.
Nederland merkt, dat het niet mee:
naar zijn stillen tuin en zijn rustig
omheinde bosschage terugkeert.
Het begint te begrijpen, dat de tot
Nederland gerichte vraag van het
lot eerst dan een volksch Neder-
landsch antwoord zal krijgen, wan
neer het tegenover Duitschland een
waarlijk scheppende houding weet
te veroveren. De voorwaarde voor
een zoodanige actieve, dus een ac
tie eischende houding is, dat men
een duidelijk inzicht heeft in de
grondslagen van deze actie. Ge
meenschappelijkheden en vermpede
tegensellingen Uit. het heden moe-
teh naar motiveering en ontwikke
ling vinden in de historische wor
ding.
Wij weten, dat dit Nederlandsche
volk, dat zijn volksche substantie,
evenals een groot doel van het
Duitsche volk, gevonden heeft in
dc stammen der Friezen, Neder
Saksers en Franken indertijd, toen
de eerste rijkstichting in het mid-
del-Europeesche gebied plaats von
dus in het Carolingische rijk, reeds
in een gemeenschap met andere
stammen, die thans versmolten zijn
tot het Duitsche volk, was opgeno
men. En in de deelingsverdragen,
die ten slotte langs de rijksgrens
geleid hebben tot het Frankrijk en
Duitschland van den modernen tijd
lag het deel van de Nederlanden,
voor zoover het voorwerp kan zijn
van mijn beschouwingen, dus de
thans bezette gebieden, en voor
zoover zij toen reeds aan de zee
ontworsteld waren, als Germania
inferior dus neder-Duitschland
in het gebied der gemeenschap
van dit eerste rijk. Dat in die tij
den Rijkslegers in de Nederlanden
bestreden en onder meer ook terug
geslagen werden vormt geen bij
zonderheid voor de Nederlanden.
Gebeurtenissen van gelijken aard
hebben zich in alle andere deelen
van het rijk voorgedaan, wanneer
de dragers der macht om dynastie
ke of confesioneele redenen, zich
keerden tegen de Rijksidee, of wan
neer de volksche substantie van een
deel van dit rijk in het nauw werd
gebracht. De bewering zal niet wor
den uitgesproken, dat de Neder
landers in die tijden niet een bij
zonderen, eigen aard hadden, zoo
als die zich-nu eenmaal op grond
vani de substantie van het ras en de
harde levenservaringen aan de kus
ten der zee evenzeer ontwikkeld
heeft als bij voorbeeld in de ooste
lijke- en de alpengouwen. Men kan
echter rustig beweren dat omsteeks
de wisseling van de zestiende eeuw
het Nederlandsche volk precies zoo
als .de overige volksstammen die
toen verbonden waren in het ge
meenschappelijke rijk, heeft be
schikt over de eigenschappen en
voorwaarden om bij een overeen
komstige verdere ontwikkeling een
element te worden van het Duit
sche volk, waartoe de in het rijk
gebleven stammen intusschen zijn
versmolten. Dit te constateeren zegt
ons, dat de Nederlanders en de
Duitschers, gezien het standpunt
van den nationalen staat, niet tot.
één volk zijn geworden, maar dat
zij beschikken over dezelfde voor
waarden van ras en derhalve naa-c
den bloede verwante volkeren zijn
in staat tot een steeds nauwere ge
meenschap.
Koloniaal bezit,
Na gesproken te hebben over den
strijd tegen Spanje en de losmaking
van ons land uit het Duitsche rijks
verband, zeide de rijkscommissaris:
Een critische beschouwing juis
van de koloniale prestaties en haar
resultaten bewijst ons, hoe Holland
door zijn rijkdom in afhankelijkheid
geraakte. De volksche basis, die
ter beschikking van het Hol-
landsche en Nederlandsche volk
tond, was te smal orn deze afge
iegen rijkdommen uit eigen kracht
te beveiligen, was oorzaak dat Ne*
derland uitkeek naar een bescher
mende mogelijkheid, die zoo al nie
juridisch, dan toch in feite erkend
werd en maakte de Nederlanders
politiek, economisch en ten slott,
maatschappelijk van Engeland af
hankelijk. Dit Nederlandsche rijk
dat zichzelf niet kon verdedigen,
moes| zich geestelijk steeds meer op
internationale betrekkingen en ban
den oriënteeren en belanghebbende
bij een vredespolitiek tot eiken prijs
worden. De rijke economische basis
overzee leidde bovendien in het
moederland tot een zelfvoldaanheid,
die ten slotte tot stilstand leidt.
Het kan zijn, dat de Nederlander
in den Duitscher een element ziet,
dat eeuwig beroering, opwinding en
onrust teweeg brengt, een die nooit
tevreden, onvoltooid en steeds in
wording is. De grenzen van het
Duitsche volk, de naar bijna alle zij
den geografisch onbeschermd open
lagen en bloot stonden aan het
voortdurende opdringen van volken
van vreemd bloed, dwongen don
Duitscher een strijder en daarmede
een eeuwig zoekende en strevende
te worden. De Nederlander en voor
al de Hollander meende voor zijn
eeuwenlange afscheiding een zelf
voldane veiligheid als het hem
eigene te hebben gevonden. Indien
deze toestand als van bijzondere
waarde en als het wezen van den
Nederlander gevoeld mocht worden,
dan zal men begrijpen, dat het Duit
sche volk hiervoor niet hetzelfde be
grip kan toonen als voor die eigen
schappen van de Nederlanders
waardoor dezen hun kolonisatorische
en cultureele prestaties hebben vol
bracht. Wij bezitten des te minder
begrip voor dezen terugtocht naar
de idylle, omdat deze toestand voort
vloeide uit een voor de Nederlandeis
gunstige situatie, die in haar grond
slagen namelijk oplossing van de
Europeesche machtskern en verleg
ging van het zwaartepunt van de
macht naar de kusten van dén At-
lantischen Oceaan gericht was
tegen de levensbelangen van het
Duitsche volk. Vooral echter zijn
deze toestand en de daarmee verbon
den geesteshouding hoogst dubieus
en misschien zelfs een gevaar voor
de handhaving van de ware kern des
volks, op een oogenblik, waarop de
krachtlijnen op het terrein der in
ternationale politiek, die door haar
rust aan deze situatie het aanzijn
gaven, eenigerlei wijziging onder
gaan.
Deze situatie leidde tot een gees
teshouding, waarvan wij Duitschers
meenen, dat wij haar in het belang
van ons volk hebben overwonnen,
namelijk tot het liberalisme, dat toe
als
gankelijk is voor en blootstaat aan
internationale gedachtenreeksen
banden. Datgene wat ons thans
de huidige cultuur in Nederland
aan prestaties tegemoet treedt en het
getuigenis vormt van de cultureele
prestaties der laatste decennia, zoo
als wij dat ook bij ons konden waat
nemen, draagt hetzelfde stempel en
vertoont hetzelfde uiterlijk
prestaties van dat genre in een wille
keurig ander land van het libera
lisme. Vierkante dobbelsteenen, die
de laatste openbaring van de arch:
tectuur moeten voorstellen
slechts aan de stoffelijke wetten van
de bouwstof onderworpen zijn
niet gevormd door de idee van den
kunstenaar, staan hier in Nederland
op dezelfde wijze als zij eens bij ons
in Duitschland gebouwd zijn of
een ander land staan, waar een libe
raal-internationaal gedepraveerde
geest, onder Joodschen invloed
cultuur poogde te influenceeren, het
zij in Frankrijk, Engeland, Amerika
of den Orient. En op dezelfde wijze,
zijn ongetwijfeld ook nog vele an
dere levensuitingen onvolksch
derhalve on-Nederlandsch geworden
waaraan de Nederlander thans ge
wend is en waarin hij niet wil wor
den gestoord.
Tekortkomingen
Als ik spreek van een stilstand van
dit volk, dan moet ik constateeren
dat juist de ervaringen en gebeurte
nissen van 1015 Mei het bewijs
leveren, dat dit volk niet in zijn
substantie, maar in zijn geesteshou
ding en leiding een tekortkoming
vertoonde op het gebied waarop de
kracht van een natie zich in de-
eerste plaats moet uiten, namelijk op
het gebied van den strijd. De Neder
landsche soldaten hebben goed ge
vochten en de Nederlandsche bevol
king heeft zich in deze strijdperiode
behoorlijk gedragen, maar de leiding
is volslagen tekort geschoten, want
anders kon de weerkracht van een
volk van negen millioen Germanen
niet in zoo korten tijd bezwijken, of
schoon toch slechts een numeriek
uiterst bescheiden, zij het ook kwa
litatief superieur deel van de Duit
sche weermacht tegenover haar
stond. Ik vermeld deze bijzonder
heden niet om in een of anderen Ne
derlander een bittere herinnering of
gewaarwording op te wekken, doch
slechts omdat ik mij genoopt voel
alle dingen, die hier op het spel
staan, met waarlijk bezorgde belang
stelling na te speuren. In ieder geval
constateeren wij Duitschers, dat de
Nederlanders over buitengewoon
hooge innerlijke waarden beschik
ken, die wij verheugd als eigen
schappen van hun Germaansche
bloed begroeten, dat de Nederlan
ders als Germaansch randgebied op
zichzelf aangewezen buitengewone
prestaties hebben volbracht, dat zij
echter als gevolg van de resultaten
dezer prestaties verzonken zijn m
en idylle, die op sommige gebieden
reeds een stilstand in de ontwikke
ling van de levenskrachten der natie
heeft beteekend. De verstoring van
deze idylle doet thans onaangenaam
an. maar zij mag niet geacht wor
den het Nederlandsche wezen in het
nauw te brengen.
Eenwording Duitsche Rijk.
De weg der geschiedenis, die
eeuwen geleden na de verbrijzeling
van het Europeesche ordenende
zag de macht heeft verplaatst naar
de peripherie van dit werelddeel en
van den Atlantischen Oceaan, keert
hans terug tot een nieuwe ordening
van het gebied van Europa mét de
van nature gegeven machtskern van
85 millioen Duitschers als het groot
ste raciaal en geestelijk uniforme
volk, dat op aarde bestaat, onder
elijkgerechtigde medewerking van
de Germaansche volkeren in het ge
meenschappelijk leefgebied. De weg
der reorganisatie is de weg der een
wording van het Duitsche Rijk. H-j
leidt via de bevrijdiri- n naar
de jaren 1866, 1870—1871 en 1914—
1918, en bereikt juist op het oogen
blik, waarop de vijanden van deze
orde, vooral de Engelschen en de
internationaal georiënteerde krach
ten van Jodendom, vrijmetselaars en
grootkapitaal, meenden deze kern
definitief van haar macht te hebben
beroofd, de doorbraak tot zijn doel.
Volgens de beschikking van het lot
was blijkbaar de ineenstorting van
het jaar 1918 en de behandeling van
de volgende jaren, die het volk van
zijn waardigheid wilde berooven en
zijn vernietiging wilde, noodig om
het geheele Duitsche volk te laten
oplaaien tot de grootste prestatie,
gedragen door de geloovige bereiid-
Men is verplicht te verduis
teren tusschen zonsondergang
en zonsopgang, dus heden
avond
Maans op- en ondergang
13 Maart:
op 19.59 onder 7.52.
Volle maan 13 Maart.
heid en strijdvaardigheid van het
nationaal-socialisme als slechts vol
ken en menschen aangegrepen heeft
in die tijdperken, die .wij thans als
tijdwende in de geschiedenis aan
merken. Wij bespeuren deze op
dracht, gericht tot het Duitsche volk
en het Germaansche bloed in ons,
maar wij buigen ons in dank en dee
moed voor het lot, dat ons als voor
waarde en waarborg voor onzen
strijd en overwinning den Führer
heeft gegeven. Want de combinatie
van geloof aan zijn roeping en van
den wil tot verwerkelijking daarvan
in de unieke verschijning van Adolf
Hitler is voorwaarde voor den op
bouw van het nieuwe Europa, waar
mee wereldgeschiedenis wordt ge
maakt.
Groei van nationaal-socialisme.
Ook in het Nederlandsche volk
zijn er mannen geweest, die de nieu
we vorming van de volksche ge
meenschap voorvoelden en bereid
waren zich hiervoor te geven. Wij
weten evenwel, dat van het oogen
blik af, waarop de beweging van
den Führer in het Rijk aan de
macht kwam en 21 Maart is de
dag van Potsdam, waarop acht jaar
geleden de strijd voor het recht van
het Duitsche volk langs den weg
van een legale ontwikkeling zijn
constitutionneele uitdrukking heeft
gevonden de nihilistische, inter
nationale krachten benevens de
volksche vijanden van het Duitsche
volk samengezworen hadden nooit
meer een nationaal-socialistische be
weging legaal te laten opkomen,
doch met verloochening en verval-
sching van de eigen spelregels, die
het liberaal-democratische stelsel
had opgesteld, met alle gewelddadige
middelen de nationaal-socialistische
partijen te onderdrukken. Indien
derhalve deze partijen in eenig an
der land niet langs den weg van
stemmenwerving en bereiking van
een meerderheid aan de macht geko
men zijn, dan pleit dit niet tegen het
nationaal-socialisme, maar bewijst
slechts met welk een terreur de ver
dwijnende krachten haar stellingen
hebben verdedigd. Juist wij uit de
Ostmark weten dat, want ofschoon
de overwegende meerderheid van
het Duitsche volk in den voormali-
gen bondsstaat Oostenrijk niets meer
wilde weten van dit Oostenrijker
schap, waarvan tot vervelens toe ge
waagd werd, doch nog slechts wil
den terugkeeren tot het Rijk, hebben
alle krachten van internationale en
confessioneele groepeeringen zich
tegen deze verwezenlijking van den
volkswil verzet. Wij groeten al deze
medestrijders voor een nieuwe, ge
lukkiger ordening van ons wereld
deel, die vervuld zijn van de betee-
kenis en verplichting van de natio
naal-socialistische idee.
Nederlandsche volk afzijdig.
Het Nederlandsche volk, dat in
zijn meerderheid afzijdig bleef van
de groote gebeurtenis, die op de we
reld voorbereid werd, liet zich ter
handhaving van zijn idylle door de
toenmalige leiders door de bank
gezworen vijanden van het nieuwe
Duitschland alles voorpraten, wat
hoe dan ook tegen het Duitsche
Rijk en tegen het nationaal-socialis
me pleitte.
Het is in het geheel niet meer
noodzakelijk thans erbij stil te staan,
hoe onneutraal deze houding destijds
was en hoe het Nederlandsche volk
duldde, dat bij alle gelegenheden,
waar openlijk maar ook particulier
een meening geuit werd, het venijn
van den haat door de vijanden van
het Duitsche Rijk het volk werd in
geven. Wij zouden gaarne willen
gelooven, dat het Nederlandsche
volk op zich zelf in het geheel niet
zoo onder den indruk van deze din
gen verkeerde, maar dat het te zeer
gewend was zijn politieke meening
door weinige enkelingen te laten
vormen, om voor de rest in zijn rust
te kunnen volharden. De objectieve
Pi
li:,,
!ifj)
l'
lail
III rh
Hi