DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De Britsche terugtocht op Kreta.
Nieuwe verklaringen van Roosevelt.
Een buitengewone persconferentie.
Britsche kruisers door
torpedo's getroffen.
De geldigheidsduur van
de bonnen.
Bonaanwijzingen.
van 21.50 tot 5.25
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN DAG, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.10
franco door l|et geheele Rijk 2.63.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
143e Jaargang No. 126.
Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA, Alkmaar.
Twee bladen.
Vrijdag 30 Mei 1941
Washington, 29 Mei. (D. N. B.) In
de buitengewone persconferentie, die
president Roosevelt vandaag had uit
geschreven, heeft hij om te beginnen
medegedeeld, dat hij een wet onder
teekend heeft, die den uitvoer van de
Philippijnen onder hetzelfde toezicht
plaatst als dien van de Ver. Staten.
Uitvoervergunningen zal de Ameri-
kaansche commissaris verstrekken.
Bij de Philippijnsche rechtbanken
kan men in beroep gaan.
Op een vraag naar den stand van
de staalproductie in de Ver. Staten
verklaarde Roosevelt, dat de indus
trie, die niet voor bewapeningsdoel
einden werkt, althans de komende
twee jaar een korting van de staal-
toedeeling kan verwachten.
De president weigerde nadere in
lichtingen over de kwestie, hoe hij
het transport van oorlogsmateriaal
naar Engeland wil beveiligen, met de
opmerking, dat Duitschland dit graag
zou willen weten en hij daarom niets
koij zeggen. Ook ontweek hij een uit
eenzetting van zijn standpunt om
trent uitbreiding van den patrouille-
dienst, doch verzekerde met allen
nadruk, dat hij opheffing noch wijzi
ging van de neutralitejtswet zal
eisohen en derhalve het zenden van
Amerikaansche schepen naar Engel-
sche havens niet in aanmerking
komt.
Op de vraag, of de Ver. Staten de
Duitsche blokkade van Engeland
erkennen, antwoordde Roosevelt door
te wijzen op den Amerikaanschen
burgeroorlog, toen het N. omstreeks
driekwart van alle blokkadebrekers,
die aan de Z. staten wilden leveren,
had opgebracht. Destijds hadden de
N. staten zich op het standpunt ge
steld, dat de blokkade effectief geacht
moest worden.
Op andere vragen naar de vol
machten, waarover Roosevelt be
schikt als gevolg der proclamatie van
den nationalen noodtoestand, ver
klaarde hij, dat hij zoo ongeveer alle
volmachten bezit, die hij noodig
heeft. Bovendien bezit hij nog vol
machten krachtens de grondwet en
krachtens beslissingen van het hoog
gerechtshof. Geen dezer volmachten
treedt evenwel in werking, alvorens
hij de betrokken uitvoeringsbepalin
gen uitvaardigt, waaraan thans niet
gedacht wordt.
Omtrent de stakingsgolf in de Ver.
Staten merkte de president op, dat
een stakingsverbod in werking zou
kunnen treden, indien ongerechtvaar
digde stagnatie van den arbeid zich
mocht voordoen.
Tot slot antwoordde Roosevelt
ontkennend op de vraag, of hij Ame
rikaansche kortegolfzenders wil re-
quireeren.
De Amerikaansche neutrali-
teitswet.
Stockholm, 29 Mei. (D. N. B.) De
Londensche correspondent van Afton-
bladet meldt, dat de Britsche hoofd
stad een nieuwe teleurstelling heeft
ondervonden, toen bekend werd, dat
president Roosevelt op een buiten
gewone persconferentie verklaard
heeft, dat de neutraliteitswet niet
wordt ingetrokken en dat men ook
geen plannen in die richting heeft.
Brazilië en de rede van
Roosevelt.
Rio de Janeiro, 29 Mei. (D. N. B.)
Naar aanleiding van de rede van
Roosevelt wijst de Braziliaansche
pers met klem op de nationale be
langen van Brazilië, die door presi-
aent Vargas behartigd worden. Zij
stellen op den voorgrond, dat het
volk vertrouwen heeft in dezen man,
die, doof voor alle stemmen, welke
niet de Braziliaansche belangen ver
tegenwoordigen, vastbesloten is zijn
land te behoeden voor het onweder,
dat elders is losgebarsten. Brazilië,
aldus de bladen, behoort niemand
anders dan den Brazilianen.
Britsche uitvalspogingen bij Tobroek verijdeld.
Het Duitsche
legerbericht.
Berlijn, 29 Mei. (D.N.B.) Het op
perbevel van de weermacht maakt
bekend:
Door het optreden van kruisers in
overzeesche wateren verloor de
vijand 52.000 b.r.t. handelsscheeps-
ruimte. Hiervan werden 41.000 b.r.t.
door een oorlogsschip tot zinken
gebracht, dat hiermede in totaal
meer dan 100.000 b.r.t. heeft vernie
tigd. Het slagschip „Bismarck"
schoot op 24 Mei des avonds vijf
Britsche vliegtuigen neer, bracht in
den nacht van 26 op 27 Mei een van
de aanvallende vijandelijke torpedo
jagers tot zinken en schoot een an
dere in brand.
Op het eiland Kreta achtervolgen
Duitsche bergtroepen na succesvolle
gevechten den verslagen vijand. Zij
bereikten de baai van Armini en
brachten opnieuw een vrij groot aan
tal gevangenen binnen. De baai van
Soeda, die tot dusverre door de
Britten als vlqotsteunpunt werd ge
bruikt, is veroverd. Het Duitsche
luchtwapen heeft ook gisteren met
vrij sterke formaties gevechtsvlieg
tuigen en duikbommenwerpers de
Britsche stellingen aan de Noord
kust van Kreta doeltreffend aange
vallen en in het zeegebied rondom
het eiland een koopvaardijschip en
een patrouillevaartuig tot zinken
gebracht. Italiaansche troepen zijn
op het eiland Kreta aan land gezet.
In Noord-Afrika hebben de
Duitsch-Italiaansche troepen nieuwe
plaatselijke uitvalspogingen van de
in Tobroek ingesloten Britten met
verliezen voor den vijand afgesla
gen. Duitsche gevechtsvliegtuigen
bestookten munitie-opslagplaatsen
van den vijand bij Tobroek met
bommen, waardoor verscheidene
ontploffingen ontstonden. Duitsche
torpedo-vliegtuigen vernietigden ten
O. van Solloem Britsche pantser
wagens en een vrij groot aantal
auto's.
Ten Noorden van Mersa Matroeh
raakte een groot vijandelijk koop
vaardijschip nadat bommen neerge
worpen waren, in brand.
Vliegtuigen van. de gewapende
verkenning brachten overdag ten
Westen van Ierland uit een sterke
Britsche vlootformatie een torpe
dojager van de Tribalklasse tot zin
ken en plaatsten op een lichten
kruiser bomtreffers.
Aan de Kanaalkust opgesteld ver
dragend geschat van de marine be
schoot een Britsch convooi bij Folke
stone.
In den afgeloopen nacht bombar
deerden gevechtsvliegtuigen met
goede uitwerking Britsche havens
aan de Z.O.- en W.-kust van het
eiland. Duitsche jagers schoten bij
een poging van den vijand om naar
de bezette gebieden en de Duitsche
Bocht te vliegen, zonder eigen ver
liezen, vier Britsche gevechtsvlieg
tuigen en twee jachtvliegtuigen
neer.
De vijand wierp in den afgeloo
pen nacht met afzonderlijke vlieg
tuigen in het Noord-Duitsche kust
gebied brisant- en brandbommer,
die slechts geringe schade veroor
zaakten. Artillerie van de marine
scftoot een van de aanvallende vlieg
tuigen neer.
In de periode van 22 tot 28 Mei
verloor de vijand in totaal 52 vlieg
tuigen. Hiervan werden dertig vlieg
tuigen in luchtgevechten of door de
luchtdoelartillerie en twaalf door
eenheden van de marine neerge
schoten, terwijl de rest op den
grond werd vernield. In dezelfde
periode gingen 35 eigen vliegtuigen
verloren.
De strijd op Kreta.
Berlijn, 29 Mei. (D.N.B.) Aan de
O.-kust van de baai van Soeda heb
ben, naar het D.N.B. verneemt,
Grieksche en Britsche strijdkrach
ten bijzonder hardnekkigen tegen
stand geboden. Het gelukte den
Duitschen troepen den vijand uit
zijn stellingen te werpen en ver
scheidene honderden gevangenen te
maken. Het betreft hier vooral
Grieksche en Britsche soldaten. Bo
vendien werd een groote hoeveel
heid oorlogstuig buitgemaakt.
De strijd op Kreta.
Berlijn, 29 Mei (D.N.B.) Het com
muniqué van het Britsche groote
hoofdkwartier in het Midden-Oos-
Italiaansche troepen
op Kreta.
Rome, 29 Mei. (.Stefani). In zijn
legerbericht no. 358 maakt het Ita-
liaannsche opperbevel het volgende
bekend:
Gisteren zijn onze troepen aan land
gegaan op het eiland Kreta om met
de Duitsche strijdkrachten samen te
werken. Onze formaties bommen
werpers en torpedovliegtuigen vielen
in het bekken van de Middellandsche
Zee herhaalde malen vijandelijke
vlootformaties aan. Drie Engelsche
kruisers werden door torpedo's uit
onze vliegtuigen getroffen. Een
andere kruiser werd met bomtnen
getroffen.
In Noord-Afrika werden aan het
front van Tobroek op den avond van
27 Mei en den ochtend van 28 Mei
vijandelijke aanvallen afgeslagen.
Britsche vliegtuigen lieten eenige
bommen vallen op Benghasi en
Derna. Onze torpedovliegtuigen
haalden twee vijandelijke toestellen
omlaag. Een Engelsche officier werd
gevangen genomen.
In Oost-Afrika blijven onze troe
pen in het gebied van Gallasidamo
moedig strijden in het merengebied
en op den linkeroever van de rivier
de Omo.
De Italiaansche landing op
Kreta.
Rome, 29 Mei (D.N.B.) Over de
landing van Italiaansche troepen op
Kreta meldt Giornale d'Italia, dat
het marinetroepen en afdeelingen
van het landleger waren, die in het
O. van het eiland aan land zijn ge
gaan. Het Britsche opperbevel ziet
zich thans voor een nieuwen too.
stand geplaatst. Daar het behalve
met den geweldigen Duitschen druk
in het W. thans ook met het nieuwe
front in het O. rekening moet hbu-
den.
NED.-INDIE EN JAPAN.
Tokio, 29 Mei (Domei). Van ge
zaghebbende zijde wqrdt vernomen,
dat de onderhandelingen te Batavia
een uiterst kritiek stadium hebben
bereikt. Tsjoeitsji Ohasji, -de vice-
minister van buitenlandsche zaken,
heeft 19 dezer den Nederlandschen
gezant, generaal Pabst, verzocht op
het ministerie te komen en van Ne-
derlandsch-Indië bespoediging van
de economische onderhandelingen
te Batavia verlangd.
Inmiddels zijn tien dagen verloo-
pen, maar generaal Pabst heeft het
ministerie nog geen antwoord gege
ven.
Welingelichte Japansche .krin
gen wijzen erop, dat Ned.-Indië
een anti-Japansche houding aan
neemt, daar het van meening is,
dat de internationale situatie zich
ten gunste van Groot-Britannië
en de Ver. Staten ontwikkelt met
het gevolg dat de Nederlandsch-
Indische regeering haar belofte
geschonden en geweigerd heeft
om goederen aan Japan te leve-
ren. In dezelfde kringen 'vreest
men, dat de situatie een ernstige
wending zal nemen, tenzij Ned.-
Indië zijn houding jegens Japan
herziet.
Engeland mag geen spel
breker zijn.
Tokio, 29 Mei (D.N.B.) Volgens
de Asahi Sjimboen heeft Matsoeoka
in een onderhoud, dat hij onlangs
met den Britschen ambassadeur,
Craigie, heeft gehad, verlangd, dat
Engeland er van afziet, de handels
onderhandelingen tusschen Japan en
Ned.-Idië te bemoeilijken. Van een
antwoord van Craigie of de Britsche
regeering is overigens nog niets be
kend.
DE NATIONALE DIENST IN
ENGELAND.
Berlijn, 29 Mei (D.N.B.) Officieel
is, volgens een bericht van den En-
gelsclien berichtendienst medege
deeld, dat alle Engelsche vrouwen,
die in 1918 geboren zijn, zich op 14
Juni voor den „nationalen dienst"
moeten aanmelden.
ten meldt volgens een bericht van
Reuter dat op Kreta de Britsche
troepen, met het oog op de nieuwe
aanvallen der Duitsche troepen,
zich teruggetrokken hebben op stel
lingen ten O. van de Soeda-baai. In
de gevechten van man tegen man
van gisteren, zoo wordt verder ge
zegd, hebben de Britsche troepen
zwaxe verliezen geleden,
dtLEIDING VOOR HET
BRITSCHE LUCHTWAPEN
IN DE VER. STATEN.
Washington, 29 Mei (D.N.B.) De
minister van oorlog, Stimson, heeft
in de persconferentie medegedeeld;
dat op 7 Juni een groot opleidings
program begint om 8000 leden van
het. Britsche luchtwapen in de Ver.
Staten te scholen. Zoowel militaire
als civiele scholen zullen voor de
opleiding van Britsche vliegers wor
den gebruikt.
DE BUITENLANDSCHE SCHEPEN
IN AMERIKAANSCHE HAVENS.
Washington, 29 Mei (D.N.B.) De
senaat heeft definitief goedkeuring
gehecht aan de wet, waarbij de
Amerikaansche regeering gemach
tigd wordt om in de Amerikaansche
havens opgelegde buitenlandsche
schepen over te nemen. De regeering
kan deze schepen koopen, requiree-'
ren of charteren. De wet is naar het
Witte Huis gezonden om ondertee
kend te worden.
CONFERENTIE VAN ADVISEURS
DER REGEERING IN JAPAN.
Tokio, 29 Mei. (D. N. B.) In de
ambtswoning van den minister
president is hedenochtend een confe
rentie van alle adviseurs der regee
ring gehouden, waarbij ook het ka
binet vertegenwoordigd was en
waarbij de algemeene politieke toe
stand met het oog op de rede van
Roosevelt is besproken. Intusschen
was de z.g. liaisonconferentie van de
regeering, het leger en de marine
voor een beraadslaging van verschei
dene uren bijeengekomen.
HET S.S. AMERICA IJLINGS
TERUGGEROEPEN.
New-York, 30 Mei (D.N.B.y Het
ministerie van- marine heeft het pas
sagiersschip „America" dat op reis
is naar West-Indlë en door de re
geering van de United States Lines
is overgenomen, telegrafisch bericht
gezonden terstond terug te keeren.
Ht s.s. „America" (27.000 tori)
heeft opdracht gekregen om na een
kortstondig verblijf in Havana, de
reis af te breken, en de passagiers
in Newport-News in plaats van in
New-York af te zetten. De New-
York World Telegram vermoedt,
dat deze maatregel doet voorzien,
dat het schip marine-infanterie naar
een ongenoemde plaats van bestem
ming moet vervoeren, daar New
port-News veelvuldig als haven van
inscheping voor troepentransporten
gebruikt wordt.
ZETEL DER FRANSCHE
REGEERING NIET NAAR
PARIJS.
Berlijn, 29 Mei (A.N.P.) Op een
desbetreffende vraag van buiten
landsche journalisten heeft men
vandaag in de Wilhelmstrasse ge
antwoord, dat de leden der Fran-
sche regeering, die op het oogen-
blik te Parijs vertoeven, daai
slechts tijdelijk blijven. Een verhui
zing der Fransche regeering naar
Parijs is niet overwogen.
In Berlijnsche kringen ging mer,
ook in op de vraag, of men reeds
thans een definitief oordeel kan vel
len over de Duitsch-Fransche onder
handelingen. Algemeen zeide men,
dat een dergelijk oordeel pas na
voltooiing der besprekingen gege
ven kan worden. Op het oogenblik
zou het voorbarig zijn, indien men
van .Duitsche zijde iets aan de Fran
sche bekendmakingen toevoegde.
EDEN OVER VRAAGSTUKKEN
VAN BUITENLANDSCHE
POLITIEK.
Berlijn, 29 Mei. (D.N.B De Brit
sche minister van buitenlandsche za
ken, Eden, heeft naar de Britsche
berichtendienst meldt, vandaag in
een rede gesproken over buiten
landsche vraagstukken, die voor En
geland van belang zijn. Hij zeide, dat
president Roosevelt in zijn laatste
rede „een groote bijdrage" tot het
probleem van de vrijheid der zee
had geleverd. Rooseveltsrede was
„een document van staatsmanskunst".
Eden herhaalde voorts zijn bewering,
dat een „zoo nauwkeurige oorlogs
machinerie, als de Duitsche is, ge
makkelijk ineen kan storten", na den
oorlog moet in Engeland in de eerste
plaats het probleem der werkloos
heid worden opgelost. Een inter
nationaal economisch herstel kan
slechts van Engeland uitgaan, omdat
dat land „de bewaker van het erf
goed der vrijheid" is.
Zie vervolg Buitenland pag. 2,
2e blad.
Niet meer geldig na den
vastgestelden tijd.
De secretaris-generaal van het
departement van landbouw en
visscherij maakt bekend, dat in
den vervolge de voor het koo
pen van distributiegoederen aan
te wijzen bonnen niet meer, zoo
als tot dusverre het geval was,
nog eenige dagen na afloop van
de distributieperiode, voor welke
zij zijn geldig verklaard, mogen
worden gebruikt. Een uitzonde
ring geldt voor de bennen,
welke recht geven op k a a s;
deze mogen, evenals tot dus
verre, nog gedurende twee we
ken na afloop van de distribu
tieperiode voor het koopen van
kaas worden gebruikt.
De aandacht wordt er op geves
tigd, dat de regeling, volgens welke
bonnen, die zijn geldig verklaard
voor een op Maandag aanvangende
distributieperiode, ook reeds op den
daaraan voorafgaanden Zaterdag en
Zondag mogen worden gebruikt,
blijft gehandhaafd.
PEULVRUCHTEN.
De secretaris-generaal van het
departement van landbouw en
visscherij maakt bekend, dat ter
aanvulling van het aardappel
rantsoen nogmaals een rantsoen
peulvruchten beschikbaar zal
worden gesteld.
Gedurende het tijdvak van Maan
dag 2 Juni tot en met Zondag 22
Juni a.s. geeft de met „52" genum
merde bon van de „bonkaart alge
meen" recht op het koopen van 500
gram peulvruchten. Het koopen met
dezen bon.is reeds geoorloofd op Za
terdag 31 Mei.
AARDAPPELEN.
Bon „04" van de aardappelen
distributiebonkaart: 2 Juni tot en
met 8 Juni, IK kg per bon.
MF.LK.
Bon „19" van de melkkaart: 2 Juni
tot en met 8 Juni, 1 3/4 liter per bon.
EIEREN.
Bon „97" van de „bonkaart alge
meen": 2 Juni tot en met 8 Juni,
één ei per bon.
KAAS.
Bon „67" en „77" van de „bon
kaart algemeen": 2 Juni tot en met
15 Juni (kooptijd tot en met 29
Juni), 100 gram kaas per bon.
VERDUISTERINGS
TIJDEN
Men is verplicht te verduis
teren tusschen zonsondergang
en zonsopgang, dus heden
avond
Maans op- en ondergang
30 Mei:
op 9.23 onder 0.49.
2 Juni Eerste Kwartier.
DE NIEUW-ZEELANDSCHE
PREMIER ZWAAR GEWOND.
Rome, 29 Mei (D.N.B.) De Nieuw-
Zeelandsche minister-president, die
volgens een bericht uit Cairo in
Egypte vertoeft, is op een autorit
van Alexandrië naar Cairo zwaar
gewond. De motor van de auto ont
plofte door tot dusver onbekende
oorzaak, waarbij de premier, zijn
secretaris en eenige hem begeleiden
de officieren zware verwondingen
bekwamen.
VLEESCH EN
VLEESCHWAREN.
Bon „17 vleesch" van de vleesch-
kaart: 31 Mei tot en met 7 Juni, per
twee bonnen 100 gram yleesch,
been inbegrepen of n rantsoen
vleeschwaren.
Bon „17 worst, vleeschwaren" van
de vleeschkaart: 31 Mei tot en met
7 Juni, per twee bonnen een
rantsoen vleeschwaren.
Een rantsoen vleeschwaren be
draagt: 75 gram voor gerookt of ge
kookt varkens-, rund-, kalfs-, paar
den- en schapenvleesch en voor ge
rookte worstsoorten, 100 gram voor
gekookte worstsoorten, rolpens en
knakworst, 125 gram voor lever
artikelen, tongenworst en nierbrood,
150 gram voor bloedworst of 100
gram verduurzaamde kip, eend,
gans of kalkoen, been inbegrepen,
HONDEN- EN
KATTENBROOD.
Het rijksbureau voor de voedsel
voorziening in oorlogstijd maakt
bekend, dat van 1 tot en met 30
Juni 1941 op bon no. 14 van de voe-
derkaart voor hónden wordt be
schikbaar gesteld:
voor groep 1 10 kg hondenbrood;
voor groep 2 10 kg hondenbrood;
voor groep 3 8 kg hondenbrood;
voor groep 4 5 kg hondenbrood;
voor groep 5 4 kg hondenbrood;
voor groep 6 3 kg hondenbrood.
Op bon no. 14 van de voederkaart
voor katten wordt over dezelfde
periode 1J4 kg kattenbrood beschik
baar gesteld.
Na 30 Juni 1941 is bon no. 14 van
bedoelde kaarten ongeldig en mag
deze niet meer worden aangenomen.
TOILET- EN HUISHOUDZEEP.
Gedurende het tijdvak van Zon
dag 1 Juni tot en met Zondag 29
Juni a.s. geeft de met „35" genum
merde bon van de „bonkaart alge
meen" recht op het koopen van 150
gram toiletzeep (nieuwe samenstel
ling) of 120 gram huishoudzeep of
200 gram zachte zeep (oude samen
stelling van v o o r 1 Januari 1941)
cf 150 gram zachte zeep (nieuwe
samenstelling van na 1 Januari 1941)
of 300 gram zachte zeeppasta of 250
gram zeeppoeder of 600 gram
waschpoeder.
Volledigheidshalve wordt er op
gewezen, dat waschpoeder niet ge
kocht kan worden door het publiek,
doch uitsluitend wordt beschikbaar
gesteld ten behoeve van de wassche-
rijen.
Voorts blijft de bepaling van
kracht, dat de oude voorraden zeep
vlokken, zelfwerkende waschmidde-
len en vloeibare zeep, welke zeep-
soorten thans niet meer worden
aangemaakt, nog mogen worden uit
verkocht, met dien verstande, dat
elke bon recht geeft op het koopen
van 125 gram zeepvlokken of 250
gram zelfwerkende waschmiddelen
of 200 gram vloeibare zeep.
ZEEP VOOR WASSCHERIJEN.
De bestaande regeling ten aanzien
van de wasscherijen blijft onver
minderd van kracht.
De wasscherijen zijn derhalve ver
plicht voor elke twintig kilogram
droge vuile wasch een zeepbon van
het publiek in ontvangst te nemen.
Zooals reeds voorgeschreven is, die
nen de wasscherijen eerst een bon
van hun klanten in ontvangst te
nemen en pas daarna een hoeveel
heid van twintig kilogram wasch-
goed hetzij ineens, hetzij bij gedeel
ten in behandeling te nemen.
De aandacht wordt er op geves
tigd, dat bovenstaand voorschrift
ook geldt voor de zoogenaamde
„waschverzenders", die slechts als
tusschenpersoon tusschen het pu
bliek en de wasscherijen optreden.
De wasch van kantoren, hotels,
café's enz. voor zoover het hand
doeken, poets- en stofdoeken, ser
vetten, tafellakens e.d. betreft, kan
ter behandeling worden gegeven
zonder dat daarbij bonnen behoeven
te worden afgegeven.
