Waar bleven onze gebruikte distri
butiebonnen
Eerst nacontrêle, dan vernietiging
800.000.000 bonnen per maand.
Elk
Dubbele moord te
Velsen
particulier postverkeer
met België verboden.
Kennisgeving aan post-
duivenhouders.
RADIOPROGRAMMA
Interessante grepen uit het
programma van den dag.
AT.KMAABJirng COURANT VAN WOENSDAG 87 AUGUSTUS 1ML
Pagina 3
Een Jachtjes schuddende berg M berstens toe gevulde post
zakken rolt op een forsche kar, bespannen met een even forsch
paard door de nwwe straten van het Geldersche stadsdorpje
Hattem Twee maal per dag dokkert zulk een transport over
de keien en twee maal per dag houdt de kar bij eenzelfde
adres 'n gebouw met bescheiden gevel stil. Het is duidelijk dat
zelfs de groote toeristendrukte niet voor deze correspondentie
aansprakelijk is, en de geadresseerde is dan ook van een heel
apart genre: niets of niemand minder dan de meest besproken,
meest verguisde en meest onontbeerlijke overheids-instelling
van dezen tijd: de distributie, officieeieren in dit geval beter,
gezegd: Centraal Distributiekantoor Hattem.
Decentralisatie der
werkzaamheden.
Van eenige millioenen Neder
landers die tot het rayon van het
kantoor te Hattem de Noorde
lijke provincies, behooren, ko
men dagelijks de papieren bij
dragen binnen. Het zijn de op-
plakvellen die elke handelaar
in artikelen-op-de-bon moet
Inleveren aan de plaatselijke
distributiekantoren en die naar
Hattum worden opgezonden
voor een laatste controle. Zoo
levert ieder Nederlander zijn
bijdrage, als hij zijn bescheiden
papieren vierkantje inlevert in
ruil voor het begeerde goed:
over de toonbank van een laag-
gezolderd plattelandswinkeltje,
op de tafel van een rumoerig
café-terras, in de drukte van
het groote warenhuis. Alle bon
nen komen terecht mét eenige
tientallen hunner soortgenooten
op het opplakvel en dat belandt
met duizenden collega's uitein
delijk in den postzak, die zoo
gemoedelijk schuddend in Hat
tem bij een bescheiden gebouw
arriveert. Ruim vier ton bonnen
papier komt zoo dagelijks bin
nen: de bijdrage van Noord-
Nederland tot de administratie
ve werkzaamheden van de
distributie.
Deze vier ton papier kwam tot
voor kort in het Centraal Distribu
tiekantoor in Den Haag, maar daar
bij kwam dan nog dagelijks de be
drage van Zuid-Nederland en van
de groote steden, die nog een aparte
onderafdeeling vormen.
Per maand kwamen 800.000.000
zegge achthonderd millioen)
het C(entraal) D(istributie)
K(antoor) voor de gigantische
opgave stellen na te gaan of,
geen enkele bon uit deze astro
nomische horden verkeerd was
opgeplakt, of er geen geknoei
met de verraderlijke-kleine vier
kantjes was gepleegd, of elk
opplakvel, dat vol beplakt was,
ook inderdaad geheel door gel
dige en wettige bonnen was
bezet. Tweehonderd millioen
waren er alzoo te controleeren
per week, een dikke dertig mil
lioen per dag.
Decentralisatie.
Het is te begrijpen, dat de leiders
van dezen dienst, die in zoo luttele
maanden uit den grond moest wor
den gestampt en in dien tijd vier
maal moest verhuizen, daar het kan
toorpersoneel van honderd op zes
honderd man diende te worden ge
bracht, allengs het opgenblik ge
komen achtten om de theoretisch-
fraaie, maar practisch onuitvoerbare
centrale controle te decentraliseeren.
Den Haag blijft natuurlijk als
hoofdcentrale (sic) gehandhaafd,
doch daarnaast is aan Hattem en aan
Gennep de eer te beurt gevallen tot
distributiecentra te worden inge
richt. Den Haag zal zich „slechts"
hebben bezig te houden met de con
trole der opplakvellen welke de dis
tributiediensten der groote steden
van de winkeliers in ontvangst heb
ben genomen en gecontroleerd. In
Hattem ariveert voor een dergelijke
contróle-op-de controle van de ge
meentelijke distributiediensten de
opplakvellen-oogst van Noord-Neder
land, in Gennep zal, als eerlang daar
ter plaatse het C.D.K. geheel gereed
is, de bonnen-buit van Zuid-Neder
land aan» een laatste controle worden
onderworpen.
Inderdaad, een laatste controle,
want na afloop hiervan worden
de bonnen vernietigd. En hieruit
is het te verklaren waarom juist
Hattem en Gennep, die min of
meer door het blindelings „prik
ken" op een kaart van ons vader-
®chijnen te zij'n aangewezen,
lot hulp-contröle-centrales zijn
verkozen. In beide plaatsen im
mers is een groote papier-indus-
mlo-rni aangezien deze industrie
waarlijk met aan een teveel aan
grondstoffen lijdt, weet men in
wel weg met
dktlf!-J Che acht a negen ton
distributie-papiertjes.
Zoo belanden dan de bonnen tus
schen de meedoogenlooze steenen
raderen van de koldermolens.
De extra-rantsoenen, waarvoor
hoewel zelden, misdaden zijn ge
pleegd, de bonnen, die voor duur
geld worden gekocht, de kilo's suiker-
op-papier, de potentieele pondjes
boter, zij komen alle uiteindelijk tus-
schen dië wrijvende raderen van
tweeduizend kilo hardsteen en in
luttele minuten drijven zij onherken
baar, als pulp een nieuwe toekomst
tegemoet. Papier waren zij, tot
papier zullen zij vergaan!
Een tragisch trekje is, dat in Hat
tem de cidevant-vetbonnen uitgere
kend totvetvrij papier worden
verwerkt.
Controle op controle
Maar vóór het zoover is, gebeurt
er op het Hattemsche C.D.K. nog het
een en ander: urenlang arbeid onder
de scherpst denkbare controle. Dat
„een en ander" is zoo bijzonder uit
gebreid en ingewikkeld geworden,
omdat, nu ja, men weet het, distri
butiebonnen die meermalen al wor
den ingezonden voordat hun geldig
heidsduur is geëindigd, terwijl daar
naast de zgn. „rantsoenbonnen" on
beperkt geldig zijn, zich nu eenmaal
bijzonder goed leenen nog eens
en nog eens te gebruiken, en dus een
bepaalde waarde hebben voor de ele
menten die er hun voordeel in zou
den zijn om met deze bonnen een
zaakje te beginnen. Zonder in détails
af te dalen kan men gerust zeggen,
dat de zwarte markt haar eigen hoo-
ge noteering voor de doorgaans maar
al te courante fondsen heeft inge
steld. Een opplakvel met boterbon
nen zou 125 maken, volgens de
laatste noteering. En per dag arri-
veeren er in het Hattemsche kantoor
honderden van die kostbare zegel-
verzamelingen!
Is het wonder dat in en om het
kantoor een uitgebreid bewakings
stelsel door gemeente, politie en
eigen controleurs is ingevoerd? De
opplakvellen komen aan in envelop
pen die als aangeteekende verstuurd
zijn. P.T.T. is dus verantwoordelijk
voor de behouden overkomst in de
speciale postzakken, tot de drempel
van de speciale deur waar de post
wordt afgeladen is bereikt. Daar
gaat de verantwoordelijkheid op het
C.D.K. over' en daar begint dus de
bewaking.
Nuttige ervaringen.
Hierdoor heeft men in de nieuwe
C.D.K.'s kunnen profiteeren van de
ervaringen in de Haagsche kantoren
opgedaan. De bonnen belandden
soms „per ongeluk" door een open
staand raam buiten, waar ze „toeval
lig" even later bleken verdwenen.
De ramen in 't kantoor Hattem zijn
dus niet te openen, of door 'n stevig
metaalgaasnet afgedekt.
Er werden soms wat bonnetjes
naar huis meegenomen (en waarlijk
niet als aandenken!). In Hattem zijn
dus de garderobes tijdens diensturen
gesloten, zoodat daar niet tersluiks
in een overjas het een en ander in
entrepot kan worden gegeven, en er
wordt geregeld gefouilleerd.
Het was gebleken dat de pa
piermolens als er distributiepa
pier moest worden vermalen, het
plotseling erg kalmaan gingen
doen, zoodat het malen opval
lend langzaam geschiedde. En
dan bleek steevast een arbeider
uit de papierfabriek den volgen
den dag bijster in zijn bonnen te
zittendie zorgvuldig tus-
schen de langzaam wentelende
steenen vandaan had gegrist In
Hattem is er geen vertraging van
de machines, en geen toegang
voor onbevoegden (tot wie in
dit geval ook de arbeiders van
de „eigenste" fabriek moeten
worden gerekend!) bij de bon
nenmolen.
De werkzaamheden.
Als de enveloppen in het kantoor
zijn aangekomen, worden eerst de
afzenders genoteerd en de ingeko
men bescheiden worden dan gesor
teerd, al naar gelang zij vleeschbon-
nen, kaasbonnen, suikerbonnen, pe-
troleumbonnen enz. bevatten. Dan
begint het werk voor de zestig
meisjes die in het ruime lokaal van
het kantoor gelijkvloers huizen.
Stuk voor stuk worden alle honderd
bonnen op elk opplakvel onder de
loupe genomen. Fouten, die plaat
selijke distributiediensten over het
hoofd hebben gezien, worden feil
loos geregistreerd door de meisjes,
die elke afwijking zien, omdat zij de
goede bonnen kunnen „droomen".
Zijn de vellen eindelijk gecon
troleerd, dan worden tevens de tota
len van de ingeleverde bonnen ge
noteerd en aan de hand hiervan kan
de centrale in Den Haag Uitmaken
of dit aantal klopt met de uitgege
ven toewijzingen enz.
Toeht onder bewaking.
Het spannendste gedeelte is echter
de tocht naar de papierfabriek. Per
lift gaan de opplakvellen in gezegel
de zakken naar de bovenverdieping,
na controle natuurlijk, waar contro
leurs via een specialen koker de
zakken .naar «en beneden gereed
VRIJWILLIGERS VAN HET LEGIOEN „NOORWEGEN" OP WEG NAAR
HAMBURG. De kok aan boord van het' schip aan het werk.
(Weltbild-Polygoon)
DEZE MACHINE VLIEGT NIET MEER TEGEN DUITSCHLANDEen
door soldaten van het tankwapen neergeschoten Sovjet-bommenwerper.
(P.K. Vorpahl-Hoffmann)
staande kar transporteeren. Onder
controleursgeleide maakt de kar de
tocht naar de fabriek, waar de zak
ken in een speciale kamer, waartoe
alleen de bevoegde controleurs met
een eigen sleutel toegang hebben,
v/orden binnengedragen.
Daar volgt een laatste telling,
waarna de zakken met een karretje
uit het „entrepot" naar de molen
worden gereden. Daar worden zij,
door bevoegde handen alweer ge
opend en de inhoud aan de vernie
tiging prijs gegeven. In Gennep
gaat dit transport iets minder dan
een „goudzending door Chicago",
daar het centrale kantoor hier aan
de fabriek is gebouwd.
Binnen twee maanden op
gang!
Het bijkantoor te Hattem is zijn
werkzaamheden begonnen op 18
Augustus.
Op 19 Augustus kwamen de eerste
opplakvellen met vleeschbonnen
daar binnen. Na verloop van twee
weken volgt textiel en nog een
week later brood. Vervolgens komt
petroleum aan de beurt en dan kan
tenslotte worden overgegaan tot het
overhevelen van de werkzaamheden
van Den Haag naar Hattem.
Het kantoor te Gennep begint
twee weke-n na Hattem, volgens
eenzelfde plan en op 22 September
zal dan bereikt zijn, dat alle bonnen,
die totnogtoe bij de distributiedien
sten bewaard bleven, nagecontro-
leerd en vernietigd worden.
Daar Hattem en Gennep na en
kele weken voldoende zijn „inge
werkt", kunnen op 6 October de
artikelen vleeschwaren, aardappelen,
en brandstoffen aan deze kantoren
worden overgedragen.
Een geweldige organisatie is hier
dus in enkele weken tijds opge
bouwd uit „niets", een organisatie
die aan tientallen personen werk
heeft gegeven, die het hare er toe
bijdraagt om de papierfabrieken
aan den gang te houden, die voor
Hattem en Gennep een pure „goud
mijn" is, en die voor de Nederland
sehe volkshuishouding van niet te
overschatten belang zal blijken. Een
organisatie, die typisch is voor de
wijze waarop „Den Haag" de distri
butie-problemen durft aan te pak
ken!
DE AANLEG VAN EEN TELEFOON
LIJN DOOR SOLDATEN VAN DE
VERBINDINGSTROEPEN VAN HET
DUITS CHE LUCHTWAPEN.
(Weltbild-Polygoon)
DE PRIJSVRAAG van het Departement van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart. Een Haagsche vinding: een rij
wielband van canvas, opgevuld met een veerende spiraal,
geheel zonder rubber. (Polygoon-v. d. Werff)
Oorzaak minnennijd.
Velsen, 26 Augustus. Een dub
bele moordaanslag, die den dood
van beide slachtoffers ten ge
volge gehad heeft, bracht
hedenmiddag omstreeks één uur
groote ontsteltenis op den Wij-
kerstraatwegt te Velsen-Noord
te weeg.
Een 39-jarige inwoner van Mui-
den, die van zijn 32-jarige vrouw
gescheideq leefde, vervoegde zich
aan de woning op den Wijkerstraat-
weg, waar deze vrouw haar intrek
genomen had. De vrouw- die hem in
de keuken te woord stond, werd on
middellijk door haar echtgenoot met
een mes neergestoken. Doodelijk ge
wond stortte zij neer. De vrouw
woonde met een 26-jarig jong-
mensch bij de ouders van den laat
ste in en op haar angstkreten snelde
deze jongeman te hulp. Ook hij
werd door messteken getroffen en
verkeerde, toen men hem opnam, in
een zorgwekkenden toestand.
De dader, die, na zijn daad ge
pleegd te hebben, met bloed be
smeurd de straat op vluchtte, werd
vrijwel onmiddellijk door een pas-
seerenden agent van de motorpolitie
gearresteerd.
De slachtoffers werden overge
bracht naar het Roode Kruiszieken-
huis te Beverwijk, waar de vrouw
zeer spoedig na aankomst is over
leden; de jonge man stierf eenige
uren daarna.
Bij het voorloopig ingestelde on
derzoek bleek, dat de dader het
mes, waarmede de aanslag -gepleegd
was, Dinsdagmorgen te Amsterdam
had gekocht. Nader wordt nog on
derzocht of de dader in een plotse
linge opwelling naar Velsen geko
men was, dan wel of de daad een
gevolg is geweest van kalm overleg.
De lijken van de slachtoffers zijn
door de politie voor nadere sectie
in beslag genomen. Het motief van
dé misdaad is minnenijd.
's-G r a v e n h a g' e, 26 Augustus
De bevelhebber de-r weermacht
Nederland, generaal' der vliegers
Fr. Christiansen, deelt mede:
,,-Bij verordening van den
militairen bevelhebber in Bel
gië en Noord-Frankrijk van
31 Augustus 1940 is de organi
satie van ieder particulier
postverkeer van België naar
het buitenland en omgekeerd
verboden.
Onder postverkeer in den zin
dezer verordening moet ver
staan worden ieder vervoer van
brieven, briefkaarten, druk
werken, gemengde zendingen,
monsters en aangeteekende
stukken met of zonder aange
geven waarde.
Wie in strijd met de voor
schriften dezer verordening
■berichten uitwisselt of aan on
toelaatbare overbrenging me
dewerkt, wordt volgens de 'be
palingen der verordening met
tuchthuis- of gevangenisstraf
gestraft."
's-G r a v e n h a g e, 26 Augustus.
Van 'bevoegde zijde wordt mede
gedeeld:
Ter kennis van alle Nederland-
sche duivenhouder® wordt gebracht,
dat de door de Nederlandsehe bla
den van 4 Juli 1940 en door de
Deutsche Zeitun-g in den Nieder-
landen van 5 Juli 1-940 bekend ge
maakte bevoegdheid van den heer
Joban Horn-stra, Prinsengracht 407
te Amsterdam, tot het geven van
aanwijzingen met het oog op het
van kracht worden der verordening
nr. 140/41 over het houden van
duiven is vervallen.
De heer Hornstra blijft werkzaam
als schakel tusschen den bevelheb
ber der weermacht m Nederland
eenerzijds en het nationale jrerbond
van Nederlandsch postduivenhou-
ders, Amsterdam, en den Neder-
landschen Bond van Sierd'uiven-
fokkersvereeniginigen Gouda, an
derzijds.
INSTALLATIE VAN PROF.
DR. J. VAN LOON.
's-G r a v e n h a g e, 2'6 Augustus.
De nieuwe president van den hoo-
gen raad, prof. dr. J. van Loon, is
heden a-ls zoodanig geinstalleerd
door den vice-president prof. mr.
B. M. Taverne. De installatie ge
schiedde volgens de wet, zonder
toespraken.
Voorts heeft de Hooge Raad
heden beëedigd als raad'sheer in
het gerechtshof te Amsterdam, mr.
A. C, N. P, R-uys,
DONDERDAG.
HILVERSUM I, 415,5 M. 6.45 Gr.pl.
6.50 Ochtendgymnastiek. 7.Gr.pl.
7.45 Ochtendgymnastiek. 8BNO:
Nieuwsber. 8.15 Morgenwijding. 8.25
Gr.pl. 9.15 Voor de huisvrouw. 9.25
Gr.pl. 11.Voor den boer. 11.20
Gr.pl. 12.Revidasextet. 12.40 Al
manak. 12.45 BNO: Nieuws- en econ.
ber. 1.Ensemble Bandi Balogh.
1.30 Klaas van Beeck en zijn orkest.
2.R'damsch Philh. orkest en soliste
(opn.) 3.Voor de vrouw. 3.20 Gr.pl.
4.30 „Groote rollen en hun vertol
kers III, Aida", causerie met gr.pl.
5.15 BNO: Nieuws-, econ.- en beurs-
ber. 5.30 Orgelconcert.' 6.— Gr.pl.
6.15 Filmpraatje. 6.30 Kurt Hohen-
berger en zijn orkest. 7.Act. half
uurtje. 7.30 Amus.-orkest, soliste en
het kleine Omroep-mannenkoor. 8.30
Gr.pl. 8.45 Voor den boer. 9.—„Land
streken van Spanje", gr.pl.-progr,
9.30 Gr.pl. 9.45 BNO: Nieuwsber.
10.10.15 BNO, Eng. uitz.: National
features of the Netherlands.
HILVERSUM II, 301,5 M. 6.45—8.—
Zie Hilv. I. 8.BNO: Nieuwsber.
8.15 Gr.pl. 10.Morgendienst (voor
bereid door de Christ. Radio Stich
ting). 10.20 Zang met pianobegelei
ding. 10.40 Deel. 11.Ensemble
Rentmeester en gr.pl. 12.Gr.pl.
12.15 Orkest Malando en solist. 12.45
BNO: Nieuws- en econ. ber. 1.
Bonte parade. 3.Orgelconcert. 3.30
Voor de zieken. 4.Gr.pl. 4.30 Voor
de jeugd. 5.Lezen van Christ, lec
tuur (voorbereid door de Christ.
Radio Stichting). 5.15 BNO: Nieuws-,
econ.- en beursber. 5.30 Viool en
piano. 5.50 Gr.pl. 6.Sport en licha
melijke opvoeding. 6.15 Vervolg van
5.30. 6.35 Zang met pianobegeleiding.
7.Act. halfuurtje. 7.30 Gr.pl. 7.45
Brandende kwesties, causerie. 8.—
Omroepsymph.-orkest, soliste en gr.
pl. 9.45 BNO: Nieuwsber. 10.10.15
Gr.pL
Ernstige muziek. Het Omroepsymph.-
orkest o.l.v. Pierre Reynaerds laat
zich van 20.21.45 uur Hilv. II
hooren met als soliste Annie Woud,
die onder meer drie aan haar op
gedragen liederen van Cor Kuiler
zal zingen.
Voorts dirigeert Pierre Keinaerds
o.a. de Heroische ouverture van
Henk Badings en Les Préludes van
Franz Liszt.
Dick Vos en Max van Doorn spe
len van 17.30—18.15 Hilv. II so
nates voor viool en piano van Mto-
zart en Brahms.
Voor de jeugd. Van 16.30—17.uur
Hilv. II zingt de schoolgaande
jeugd het Nederlandsehe lied on
der leiding van Melchert Schuur
man.
Voor de vrouw. Van 15.15.20 Hilv.
I geeft mevr. Olffvan Boven en
kele practische aanwijzingen over
het passen van een japon zonder
hulp van anderen.
EN HET KOREN RIJPTE!
Een oogstprogramma voor de
radio.
De afdeeling Land en Volk van
den Nederlandschen Omroep heeft
het initiatief genomen om ter ver
sterking van den band tusschen ons
volk en zijn boeren in het program
ma voor 31 Augustus zooveel moge
lijk aandacht te besteden aan de af
sluiting van -de oogstmaand.
Er worden dien dag oogstliederen
gezongen en oogstgedichten voorge
dragen, terwijl des avonds het hoor
spel „En het koren-rijpte" door D.
van de Bospoort zal worden uitge
zonden. Dit spel van den oogst opent
met een proloog, waarin tot uitdruk
king komt, hoe menschen, dieren,
techniek en natuur samenwerken
om onder Hoogen zegen den koren
oogst binnen te halen, en hoe deze
arbeid voorwaarde is voor het volks
bestaan.
Twee werelden, die van den vre-
digen strijd om het koren en die iran
den oorlog om goud en macht, wor
den tegenover elkaar gesteld. Het
eerste deel van het spel voert terug
naar het oude Saksische boerendorp,
waar de geheele bevolking na het
blazen van de boerenhoorn, uittrekt
in den koren-bouw, en het besluit
met het vroolijke oogstfeest als het
laatste voer koren geborgen is.
Een ziener voorspelt, dat vreemde
invloeden, die reeds aan het oude
boerenrecht tornen, en de hunkering
naar goud zware tijden zullen ver
oorzaken, waarin vrouwen en kinde
ren gebrek lijden, al rijpte het koren.
Het tweede deel speelt in het he
den en brengt de luisteraars in de
geladen sfeer van de effectenbeurs,
het schetst in een korten dialoog den
invloed van de speculanten op het
landsbestuur en de gevolgen daarvan
voor den boer.
In het derde deel is de oorlog uit
gebroken en door dezen oorlog vol
trekt zich de bezinning, welke aan
den boer en aan het koren hun
plaats hergeeft, nadat de oppermacht
van het goud gebroken is.
De spreekster uit den proloog be
sluit met de woorden:
„En het koren rijpte en het koren
won van het goud den strijd!
Het leven, van den druk bevrijdt,
dankt Hem, door wien het brood
gedijt!"
Het spel eindigt dan met het be
kende: „Dankt, dankt nu allen God",
uitgevoerd door koor en orkest.
Aan de uitvoering wordt o.a.
medegewerkt door Philippe la Cha-
pelle, Mien Duymaer van Twist, Nico
de Jong, Adolf Bouwmeester en een
groep Drentsche spelers en speel
sters.
De regie is in handen van Kommer
Kleyn.
