Schijnwerpers op Jhr. DE GEER r „Geen 300 millioen voor militaire avonturen!" Oud-Minister-President van woordbreuk beticht DE NOORDHOLLANDSCHE COURANT Voortzetting oan de DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN Ook de brochure in hef geding Terugkeer was funest Hors d'Oeuvre TREINBOTSING EIST ZWAARGEWONDE. BOM VAN 1000 KG TIJDENS VERVOER ONTPLOFT J Vijf nieuwe Franse ministers 10-15 MEI 1940 Amerikanen gaan Nederland filmen. Acfie in Amerika iegen lening aan Nederland Van nabij en verre Staatsraad Kan overleden Ramadier handhaaft zich Wzec&ecicftt BUREAU: VOORD AM 9, ALKMAAR TELEFOON ADM. 3320 REDACTIE 3902 Giro 187294 Dir.: J. Bijlsma ZATERDAG 10 MEI 1947. 70e JAARGANG No. 106. ALKMAARSCHE COURANT TARIEVEN: Advertenties: 14 cent per millimeter. „Waagjes" tot li> woorden 75 ct„ alk wooro meer 5 ct., uitsluitend contan Abonnementent t 1.10 per maand, f 3.25 per kwartaal Hoofdredacteur M. H. E. tJyldert plr. TJ. N. Adema. Onder zeer grote belangstelling Is gisterochtend voor het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam een aanvang gemaakt met de behandeling van de zaak tegen den oud-minister-president Jhr. D. de Geer, wien ten laste werd gelegd, dat bij zich, door destijds de Nederlandse bodem te betreden, begeven heeft in de macht van de vijand en daardoor bij de bevolking van het bezette gebied de indruk moest worden gewekt dat hij, als gewezen minister-president, geen heil meer zag in de voortzetting van de strijd, en daarmede de vastbeslotenheid van het Nederlandse volk, de oorlog voort te zetten, aan het wankelen dreigde te brengen. Ten aanzien van zijn brochure werd Jhr. de Geer ten laste gelegd dat hij, door het publiceren van dit, door de Duitsers goedgekeurde boekje (de vrije meningsuiting was toen streng aan banden gelegd) een gedachte propageerde, die lijnrecht in strijd was met de ideologische grondslagen, waarop de Nederlandse staat berustte. Op zijn eigen wens werd Jhr. de Geer niet door een verdediger bijgestaan. Als eerste getuige trad de oud-com missaris van politie te Amsterdam, J. L. Posthuma, voor het hekje, die bij het vooronderzoek 54 getuigen had ge hoord in Frankrijk, Engeland, België en Nederland, o.w. Seyss Inquart. On bewogen luisterde de grijze verdachte naar de afgelegde verklaringen, die nog geen bijzonder licht op de zaak wierpen. Hierop werd als getuige ge hoord J. G. Sillem, tijdens de oorlog Ned. gezant in Portugal. Deze vertelde dat op 3 Februari 1941 Jhr. de Geer bij hem kwam en hem mededeelde, dat hij na rijp beraad toch besloten had naar Nederland terug te gaan. Hij verlangde er naar zich bij de overige leden van zijn gezin te voegen. De heer Van Sillem heeft den oud-minister toen gewezen op de om standigheid, dat zijn terugkomst in Nederland de geestkracht van het Ne derlandse volk, nadelig zou beïnvloe den. Van een contact met den Duitsen gezant was hem niets gebleken, maar dit moet toch hebben bestaan, omdat verdachte een Duits visum nodig had om naar Nederland te reizen. Prof. Gerbrandy getuigt. Oud-min.-pres. prof. P. S. Gerbrandy, als getuige gehoord, aarzelde lang na elke vraag van den president en maakte de indruk, dat hij niet gaarne MOEDERDAG Het is morgen Moederdag. Ik heb er niets tegen, al ber. ik geen moeder en ook geen banketbak ker. Ik heb onder mijn vrien dinnen vele dames die moeder zijn en op Moederdag ga ik het rijtje langs en krijg overal een hapje taart. Ik ben dol op taart Roomtaart, al is de room geen echte room; mocca-taart al is de mocca maar surrogaat. Kieskeurig ben ik al lang niet meer; taart is taart. En als kunstkenner bewon der ik de kunst waarmee men het bestaat om iets te maken van niets Dus vlas ik op Moederdag. Ook op Vaderdag voel ik mij welgezind. Velen mijner vrienden zitten dan dik in hun rookgerei en presenteren mij een sigaar. Die dagen loop ik klap. En ik schaam mij er niet voor, want ik heb een beetje recht, vind ik oro te delen in de gaven dezer dagen zolang men de oom- en tante-dagen nog niet heeft inge steld en mijn vrouw en mij on rechtmatig, wat ons rechtmatig toekomt, ontzegt Want ik zeg maar, waarom wèl een dierendag en geen dag gewijd aan tante en oom? Zijn wij soms minder dan het dier? Bedenken wij soms onze neven en nichten niet als wij bedenken dat er iets te bedenken valt? Laten wij hun onze vermogens niet na in ons testament? Als zij tenslotte niets krijgen is dat niet ónze schuld, maar de schuld van den Fiscus, die 6 door Lieftinck geprikkeld worclt tot een staat van razernij. In plaats van de oom- en tante dag heeft men de wereldspaar- dag ingesteld. Die wordt 31 Octo ber gevierd. Dan is er geen taart en geen sigaar Dan wordt er gespaard. Als het de bedoeling van die instelling was de wereld te sparen zou ik er vrede mee hebben, maar aan de vrede denkt men niet, doch aan de wereld: aan het sparen alleen. Jammer, echter, dat men die dag heeft uitgevonden toen er niets meer te sparen viel, omdat men de wereld in geen enkel opzicht had ge spaard. Welke banketbakker, welke sigarenfabrikant, welke verkoper van artikelen die voor geschen ken geschikt zijn, ontwerpt nu eens een plan voor de dag dat oom en tante kunnen worden bedacht? Ik kan hun de ver zekering geven, dat het een voor delige dag zal zijn, want de mens heeft gewoonlijk maar één moe der en één vader, maar een rijk geschakeerd stel tantes en ooms Iedere dag van het jaar zal mij voor dat feest welkom zijn. Als het maar niet de 29ste Februari is. KREEFT. de interne dingen uit de diplomatieke sfeer in het openbaar behandeld zag. Nadat er gesproken was over het plan om Jhr. de Geer naar Indië te zenden, vroeg de president: „Wat weet u van de radiorede d.d. 20 Mei 1940 van Jhr. de Geer, waar in hij de ambtenaren in Nederland aanmoedigde zoveel mogelijk met de Duitsers samen te werken en door kalmte en waardigheid de eerbied van de bezetter af te dwingen?" Get.: „Ik was het er niet mee eens. Jhr. de Geer heeft mij er niet in gekend." De president vroeg aan Prof. Ger brandy of hij nog van mening was dat de terugkeer van een hoogge plaatst ambtenaar naar Nederland in die tijd verkeerd geacht moet worden. Prof. Gerbrandy: „Ik acht het funest, Als iemand, die zoveel van de politiek afwist als Jhr. de Geer, naar een door Duitsland bezet gebied ging, bestond natuurlijk groot gevaar, dat de Duit sers bepaalde geheimen in handen zouden krijgen." Op een desbetreffende vraag van den president vertelde prof. Ger brandy, dat hij kort voordat verdach- te's brochure in druk verscheen, er een gestencilde copie van in handen kreeg. De publicatie van deze bro chure in Nederland droeg natuurlijk niet de goedkeuring van de koningin. „Woordbreuk". Na de middagpauze trad als eerste getuige de oudminister van koloniën Ch. L J. M. Weiter voor. Over het ver trek van jhr. de Geer uit Londen ver telde oud-minister Weiter hoe hij in 1940 aan den verdachte de opdracht gaf voor zijn zending naar Indië. Het ini tiatief tot deze zending werd door de ministerraad bekrachtigd. „Uit Portugal ontvingen wij een brief waarin hij ons mededeelde, dat hij zich als oud-minister gerechtigd achtte naar zijn vaderland terug te keren. De minister-president heeft hem medegedeeld, dat zulk een han deling ongeoorloofd is". President: Achtte u het toen ook ongewenst, dat hij naar Nederland terugkeerde? Getuige: Inderdaad. President: Beschouwde u het feit, dat hij toch naar Nederland terug keerde, als een woordbreuk? Getuige: Inderdaad. (Zie vervolg pagina 5). Een spoorwegongeval tussen Zwolle en Apeldoorn heeft gistermiddag een zwaar gewonde en vier licht gewon den geëist. r personentrein ZwolleApeldoorn, die om 13,32 uur uit Zwolle was ver trokken, reed met een vrij grote vaart op een goederentrein in. De locomotief en drie rijtuigen van de personentrein vlogen uit de rails evenals de locomo tief en twee wagens van de goederen trein. Volgens de eerste berichten werd één reiziger, de heer L. Kroon uit Apeldoorn, zwaar gewond. Drie reizi gers en de machinist van de personen trein li-pen lichtere verwondingen op. Op de provinciale weg Quatre- brasLeusden onder de gemeente Maren is gistermiddag omstreeks 3 uur een bom van 1000 kg ontploft, die vervoerd werd naar de Leus- derheide om daar vernietigd te worden. De ontploffing eiste twee doden. Een derde militair wordt nog ver mist. De ontploffing geschiedde voor de theetuin van het café „Berckzicht", welk café zwaar beschadigd werd. De bom werd niet gereden, doch achter een auto aangesleept, met ge ringe snelheid. Men dacht n.l. dat het projectiel onschadelijk wqs, daar het gedeeltelijk gedemonteerd werd. De slachtoffers zijn soldaat W. de Jong uit Delft en M. de Regt uit Haar lem. Het Franse Kabinet heeft drie socia listen en twee leden der MRP (voor- uistrevende katholieken) benoemd om de vacatures te vervullen na de uit sluiting der communisten uit de rege ring. De volgende namen worden gege ven: Daniel Mayer (soc.): Arbeid; Eugene Thomas (soc.): Post en Tele grafie; Robert Prigent (mrp): Volks gezondheid en bevolking; Paul Bechard (soc.): Nationale Verdediging; Jean Letourneau: Wederopbouw (Letour neau blijft tevens minister van Han del). Letourneau is lid van de mrp. „DEN VADERLANT GHETROUWE BLIJF ICK TOT INDEN DOET" ....En op deze zonnige 10 Mei-dag, even zonnig als zeven jaar geleden, hebben oud-leden van de Nederlandse Weermacht, vergezeld van een detachement der in Alkmaar gelegerde troepen, bloemen neergelegd op de graven der Alkmaarders, die in de Meidagen 1940 sneuvelden. In alle stilte trok de kleine stoet door de Wilhelminalaan eerst naar de Algemene Begraafplaats en daarna naar het R.K. kerkhof, waar na de kranslegging een minuut stilte in acht werd genomen en de militaire eregroet werd gebracht. Een zeer sobere plechtigheid, waarbij niet werd gesproken en die bedoeld was als een groet aan ben, die niet mogen worden vergeten, een groet van oud-strijders aan hun kameraden, die vielen.... De staf van James A. Fitz Patrick, de heren Ralph Donaldson (regisseur) en Keith Covy (cameraman), die zich ge durende de maand Mei zal bezighou den met het verfilmen van diverse ob jecten in Nederland, is dezer dagen in Nederland per K. L. M gearriveerd. Fitz Patrick zelf zal ongeveer half Mei volgen. De verschillende opnamen worden verenigd in een propaganda- serie („Traveltalks"), welke door de Metro-Golwyn-Mayer in Amerika en elders zullen worden vertoond. Onder het opschrift: „Geen le ningen voor het opleggen van slavernij", schreef de „Chicago Tribune" in haar editie van Maan dag jL, dat de Nederlandse rege ring een Amerikaanse lening hoopt te verkrijgen voor de wederop bouw van Indonesië. Van Mook, de luitenant-gouverneur-generaal van de opstandige bezitting, die voornemens is binnenkort een be zoek aan Amerika te brengen, denkt ongeveer 300 millioen dol lars nodig te hebben. Java, Suma tra en de andere Indonesische eilan den, die zich verzetten tegen de pogingen van de Nederlanders om de vóóroorlogse slavernij te her stellen, produceren vele artikelen welke Amerika nodig heeft. Het herstel van het economische leven van deze eilanden zou een gun stige invloed hebben op het eco nomische leven van de V. S. De V S. zullen echter geen voordeel hebben van het verstrekken van De noodwoning, zoals de fa. Bruynzeel te Zaandam ze gaat bouwen met een productie van minstens 40 per week. De gemiddelde hoogte is 3.85 m., de totale inhoud 234 m3. De minister van wederopbouw, Z-Exc. Neher, liet zich gisteren bij een bezoek zeer waarderend uit over dit product. een lening aan Nederland voor de herovering van Indonesië. Om economische en politieke rede nen moet er ten behoeve van Indone sië geen lening worden verstrekt vóór de onafhankelijkheid van dit gebied stevig is gevestigd. Moreel zou het ver keerd zijn en practisch zou het geld waarschijnlijk worden verspild aan mi litaire avonturen. Indien de Nederlan ders nadat zij aan Indonesië onafhan kelijkheid hebben verleend, hun inves teringen in de vroegere koloniën wen sen uit te breiden, zouden zij in de V. S. onpartijdig worden behandeld. Het Amerikaanse departement van financiën zou echter geen lening moe ten verstrekken. De Nederlanders, die het departement van financiën om een lening verzoeken, worden er om ge gronde redenen van verdacht, dat zij in het geheel niet voornemens zijn te rug te betalen wat zij hebben ont vangen. De Nederlanders hebben in Amerika activa, welke als onderpand zouden kunnen dienen voor vrij om vangrijke leningen, doch waarschijnlijk niet voor een lening van 300 millioen dollars. De Nederlanders hebben waar schijnlijk meer belegd in Amerikaanse spoorwegen dan enige andere Europe se groep Z}j bezitten een groot aantal aandelen van de New York Central en zelfs nog meer aandelen van de Illi nois Central. De gebroeders Boissevain te Amsterdam zijn de vertegenwoordi gers van de Nederlandse beleggers in de Illinois Central. De heer A. Boisse vain, de financiële adviseur van de Ne derlandse ambassade in de V. S., is on langs gekozen tot bestuurslid van de Chicago Rock Island om het woord te voeren voor zijn landgenoten, die be langen hebben in deze spoorwegmaat schappij. Zijn officiële positie wijst op de nau we banden tussen de Nederlandse be leggers en de Nederlandse regering Indien de Nederlanders hun belangen in Amerikaanse spoorwegmaatschappij en, olie-maatschappijen, enz., waarvan het Koninklijke Huis een aanzienlijk gedeelte bezit, wensen te belenen, ten einde winsten te behalen in het onaf hankelijke Indonesië, dan zal men tot een schikking kunnen komen, anders niet De 60-jarige sociaal-democrate Frau Schroder, die 14 jaar lid is geweest van de Duitse Rijksdag, voordat Hitier aan de regering kwam, is Donderdag avond door de gemeenteraad tot „Oberbürgermeister" van Berlijn ge kozen. Donderdagmiddag is de 31-jarige militair A. A. uit Nijmegen, die bezig was om een waterput in het kamp Hatert te bouwen, onder een in stortende muur beklemd geraakt en op slag gedood. Sittard viert dit jaar zijn 700-jarig bestaan. Er worden voorbereidingen getroffen voor het houden van allerlei feestelijkheden. Het internationaal tribunaal te Tokio, dat o.a. Tojo berecht, beschikt nog slechts over papier voor een week en zal misschien zijn werkzaamheden moeten onderbreken tot de ontvangst van nieuwe papiervoorraad. Voor het eerst sedert tien dagen werden gisteren de straten in de marktwijken van Londen weer geveegd, na beëin diging van de staking van een dui zendtal employé's van de reinigings dienst naar aanleiding van de promo tie van een der agenten van de markt- poltie. In een bioscoop te Rome zijn van het balcon af strooibiljetten in de zaal verspreid, waarin lof werd gebracht aan het regiem van Mussolini. Op Zondag en Maandag a.s. zul len experts uit tien landen, onder an dere Nederland, zich te Parijs gaan meten om het „wereldkampioenschap haar-stijl". De Hertog en Herto gin van Windstor zullen Zaterdag a.s. met de „Queen Elisabeth" uit New- York naar Engeland vertrekken. Het verblijf van Vittorio Mussolini, den zoon van den voormaligen Italiaan- sen dictator, in Argentinië is thans door een uitspraak van den rechter van instructie gelegaliseerd. Er zal alleen een boete geheven worden we gens clandestine immigratie. Als gevolg van een staking bij een papier fabriek en stagnatie in het vervoer per schuit moeten de Franse dag- en weekbladen en periodieken met ingang van 10 Mei het papierverbruik met vijftien procent beperken. Donderdag is in Den Haag op 73- jarige leeftijd overleden oud-minister mr. J. B. Kan. Hij was één der popu lairste ministers, die ons land gekend heeft. In 1918 werd hij verbindingsman tus sen de regering en ex-keizer Wilhelm en van 1926 tot 1929 was mr. Kan mi nister van Binnenlandse Zaken in het kabinet-De Geer. Daarna werd hij weer secretaris-generaal en secretaris van verschillende staatscommissies. In 1930 werd hij benoemd tot lid van de Raad van State Ook in de sportwereld is mr. Kan geen onbekende. Vrijwel naar elke tak van sport en lichaamsoefening ging zijn belangstelling uit; op dikwijls originele wijze bracht hij dit tot uiting. Bij de opening van een groot zwembad, waar bij verschillende officiële gasten aan wezig waren, was minister Kan plotse ling verdwenen. Even later kwam hij in badpak te voorschijn en met 'n fikse sprong dook hij in het water. Dat was zijn openingsspeech. Ramadier, de Franse ministerpresi dent, heeft de politieke crisis die zijn regering bedreigde, overwonnen. Voor hoe lang? Of, beter gezegd, voor hoe kort? Het politieke leven in Frankrijk heeft zich altijd door stormachtigheid gekenmerkt; een lang leven is aaneen Frans kabinet zelden beschoren ge weest en een toestand van politiek evenwicht is iets, waaromtrent de Fransman zich moeilijk een voor stelling maken kan. Nauwelijks heeft een minister daar zijn verantwoorde lijk ambt aanvaard en zich in zijn materie ingewerkt, of hij wordt door een opvolger afgelost. Dat deze be- staansonzekerheid de ministeriële ar beid allerminst ten goede komt, zal ieder duidelijk zijn. Gelukkig heeft Frankrijk nog zijn bureaux, die on verdroten voortwerken en zich aan de stormen in de hogere politiek wei nig gelegen laten liggen. Frankrijk is de bakermat van de bureaucratie en deze bureaucratie heeft de continuï teit en de regulerende invloed, welke van de elkaar snel opvolgende rege- ringskabinetten van vaak zeer uiteen lopende politieke gezindheid niet kun nen worden verwacht. Hetgeen ech ter niets afdoet aan de onstuimigheid der politieke hartstochten. Deze zijn de laatste weken weer op volle kracht werkzaam geweest en het heeft slechts weinig gescheeld, of het kabinet-Ramadier was ten val ge bracht. Een kabinetscrisis had echter juist in dit tijdsgewricht voor Frank- lijk bedenkelijke gevolgen kunnen hebben en vermoedelijk heeft de par tij der socialisten, die zich van de dreigende gevaren en de acute moei lijkheden uiteraard ten volle bewust is, daarom gedaan wat een Fransman overigens hoogst ongaarne doet, n.l. water in de wijn. Men weet dat de communistische ministers, bij decreet van den presi dent der Republiek, uit het kabinet- Ramadier verwijderd zijn en dat de minister-president besloten heeft in functie te blijven en zonder de com munisten verder te regeren. Dit kon echter slechts geschieden met steun der socialisten, die de uiterst-linkse groep hoogst ongaarne van zich af stoken. Toch hebben de socialisten besloten zij het met een geringe meerderheid den premier hun steun te verlenen, uit vrees, dat de commu nisten anders uit de crisis voordeel zouden trekken en bij het /vissen in troebel water een goede vangst zou den maken. Vermoedelijk heeft ook de vrees voor de politieke beweging welke door den als reactionnair zeer gevreesden generaal De Gaulle wordt aangevoerd, bijgedragen tot deze hou ding der socialistische partij. De moeilijkheden waarvoor de re gering zich geplaatst ziet zijn talrijk. Zij heeft het hoofd te bieden aaneen financiële crisis en aan een stakings beweging, die daarmee nauw verband houdt; voorts aan de reeds genoemde actie van De Gaulle en aan de moei lijkheden in het overzese gebied, om de voornaamste problemen te noe men. Weliswaar heeft de minister van oorlog de geruststellende verze kering gegeven, dat men de strijd in Jietnam als geëindigd kan beschou wen, daar het leger der z.g. opstan delingen moreel en materieel uitge put is, maar men kan een opstandig volk wel met wapenen bedwingen maar niet een opstandige gezindheid en deze woekert niet slechts in Indo- China en op Madagascar voort, maar ook in Noord Afrika. Frankrijks po sitie als wereldmogendheid komt daarbij in het geding en deze is juist thans, nu Frankrijks diplomatie zich geplaatst ziet tussen de belangen der Anglo-Amerikanen en de Russen, hoogst belangrijk. Ramadier's financiële politiek is, als die van Blum, gericht op de handha ving van het loon-plafond, teneinde een voortwoekeren van de inflatie tegen te gaan. Evenals elders hoopt mén in Frankrijk een verlaging der prijzen te verkrijgen door opvoering der productiviteit, maar voorlopig heeft deze politiek slechts toenemen de. ontevredenheid verwekt, en een stakingsbeweging welke van commu nistische zijde aangemoedigd is. Men mag echter verwachten dat Rama dier, nu de communisten uit zijn ka binet verwijderd zijn, krachtiger zal kunnen optreden en voet bij stuk zal houden. V. NOG WARM. Weersverwachting, geldig tot he denavond: In het Noord-Oosten van het land aanhouden van het warme droge voorjaarsweer met over het alge meen weinig bewolking en matige wind uit Oostelijke richtingen. In het overige gedeelte van het land aanvankelijk eveneens warm voorjaarsweer, later tijdelijk toe nemende bewolking met in de na middag kans op enkele verspreide onweersbuien en enige daling van temperatuur. Meest matige wind overwegend tussen Oost en Zuid.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1947 | | pagina 1