Schijnwerpers op Jhr. DE GEER
r
„Geen 300 millioen voor
militaire avonturen!"
Oud-Minister-President van
woordbreuk beticht
DE NOORDHOLLANDSCHE COURANT
Voortzetting oan de
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
Ook de brochure in hef geding
Terugkeer was funest
Hors d'Oeuvre
TREINBOTSING EIST
ZWAARGEWONDE.
BOM VAN 1000 KG TIJDENS
VERVOER ONTPLOFT
J
Vijf nieuwe Franse
ministers
10-15 MEI 1940
Amerikanen gaan Nederland
filmen.
Acfie in Amerika iegen lening
aan Nederland
Van nabij en verre
Staatsraad Kan
overleden
Ramadier
handhaaft zich
Wzec&ecicftt
BUREAU:
VOORD AM 9, ALKMAAR
TELEFOON ADM. 3320
REDACTIE 3902
Giro 187294
Dir.: J. Bijlsma
ZATERDAG 10 MEI 1947.
70e JAARGANG No. 106.
ALKMAARSCHE COURANT
TARIEVEN:
Advertenties: 14 cent per
millimeter. „Waagjes" tot li>
woorden 75 ct„ alk wooro
meer 5 ct., uitsluitend contan
Abonnementent t 1.10 per
maand, f 3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur M. H. E. tJyldert plr. TJ. N. Adema.
Onder zeer grote belangstelling Is gisterochtend voor het Bijzonder
Gerechtshof te Amsterdam een aanvang gemaakt met de behandeling van
de zaak tegen den oud-minister-president Jhr. D. de Geer, wien ten laste
werd gelegd, dat bij zich, door destijds de Nederlandse bodem te betreden,
begeven heeft in de macht van de vijand en daardoor bij de bevolking van
het bezette gebied de indruk moest worden gewekt dat hij, als gewezen
minister-president, geen heil meer zag in de voortzetting van de strijd, en
daarmede de vastbeslotenheid van het Nederlandse volk, de oorlog voort
te zetten, aan het wankelen dreigde te brengen. Ten aanzien van zijn
brochure werd Jhr. de Geer ten laste gelegd dat hij, door het publiceren
van dit, door de Duitsers goedgekeurde boekje (de vrije meningsuiting was
toen streng aan banden gelegd) een gedachte propageerde, die lijnrecht in
strijd was met de ideologische grondslagen, waarop de Nederlandse staat
berustte.
Op zijn eigen wens werd Jhr. de Geer niet door een verdediger bijgestaan.
Als eerste getuige trad de oud-com
missaris van politie te Amsterdam, J.
L. Posthuma, voor het hekje, die bij
het vooronderzoek 54 getuigen had ge
hoord in Frankrijk, Engeland, België
en Nederland, o.w. Seyss Inquart. On
bewogen luisterde de grijze verdachte
naar de afgelegde verklaringen, die
nog geen bijzonder licht op de zaak
wierpen. Hierop werd als getuige ge
hoord J. G. Sillem, tijdens de oorlog
Ned. gezant in Portugal.
Deze vertelde dat op 3 Februari 1941
Jhr. de Geer bij hem kwam en hem
mededeelde, dat hij na rijp beraad toch
besloten had naar Nederland terug te
gaan. Hij verlangde er naar zich bij
de overige leden van zijn gezin te
voegen. De heer Van Sillem heeft den
oud-minister toen gewezen op de om
standigheid, dat zijn terugkomst in
Nederland de geestkracht van het Ne
derlandse volk, nadelig zou beïnvloe
den.
Van een contact met den Duitsen
gezant was hem niets gebleken, maar
dit moet toch hebben bestaan, omdat
verdachte een Duits visum nodig had
om naar Nederland te reizen.
Prof. Gerbrandy getuigt.
Oud-min.-pres. prof. P. S. Gerbrandy,
als getuige gehoord, aarzelde lang na
elke vraag van den president en
maakte de indruk, dat hij niet gaarne
MOEDERDAG
Het is morgen Moederdag. Ik
heb er niets tegen, al ber. ik geen
moeder en ook geen banketbak
ker. Ik heb onder mijn vrien
dinnen vele dames die moeder
zijn en op Moederdag ga ik het
rijtje langs en krijg overal een
hapje taart. Ik ben dol op taart
Roomtaart, al is de room geen
echte room; mocca-taart al is de
mocca maar surrogaat. Kieskeurig
ben ik al lang niet meer; taart is
taart. En als kunstkenner bewon
der ik de kunst waarmee men het
bestaat om iets te maken van
niets Dus vlas ik op Moederdag.
Ook op Vaderdag voel ik mij
welgezind. Velen mijner vrienden
zitten dan dik in hun rookgerei
en presenteren mij een sigaar.
Die dagen loop ik klap. En ik
schaam mij er niet voor, want
ik heb een beetje recht, vind ik
oro te delen in de gaven dezer
dagen zolang men de oom- en
tante-dagen nog niet heeft inge
steld en mijn vrouw en mij on
rechtmatig, wat ons rechtmatig
toekomt, ontzegt
Want ik zeg maar, waarom wèl
een dierendag en geen dag gewijd
aan tante en oom? Zijn wij soms
minder dan het dier? Bedenken
wij soms onze neven en nichten
niet als wij bedenken dat er iets
te bedenken valt? Laten wij hun
onze vermogens niet na in ons
testament? Als zij tenslotte niets
krijgen is dat niet ónze schuld,
maar de schuld van den Fiscus,
die 6 door Lieftinck geprikkeld
worclt tot een staat van razernij.
In plaats van de oom- en tante
dag heeft men de wereldspaar-
dag ingesteld. Die wordt 31 Octo
ber gevierd. Dan is er geen taart
en geen sigaar Dan wordt er
gespaard. Als het de bedoeling
van die instelling was de wereld
te sparen zou ik er vrede mee
hebben, maar aan de vrede denkt
men niet, doch aan de wereld:
aan het sparen alleen. Jammer,
echter, dat men die dag heeft
uitgevonden toen er niets meer te
sparen viel, omdat men de wereld
in geen enkel opzicht had ge
spaard.
Welke banketbakker, welke
sigarenfabrikant, welke verkoper
van artikelen die voor geschen
ken geschikt zijn, ontwerpt nu
eens een plan voor de dag dat
oom en tante kunnen worden
bedacht? Ik kan hun de ver
zekering geven, dat het een voor
delige dag zal zijn, want de mens
heeft gewoonlijk maar één moe
der en één vader, maar een rijk
geschakeerd stel tantes en ooms
Iedere dag van het jaar zal mij
voor dat feest welkom zijn. Als
het maar niet de 29ste Februari is.
KREEFT.
de interne dingen uit de diplomatieke
sfeer in het openbaar behandeld zag.
Nadat er gesproken was over het
plan om Jhr. de Geer naar Indië te
zenden, vroeg de president:
„Wat weet u van de radiorede d.d.
20 Mei 1940 van Jhr. de Geer, waar
in hij de ambtenaren in Nederland
aanmoedigde zoveel mogelijk met de
Duitsers samen te werken en door
kalmte en waardigheid de eerbied
van de bezetter af te dwingen?"
Get.: „Ik was het er niet mee eens.
Jhr. de Geer heeft mij er niet in
gekend."
De president vroeg aan Prof. Ger
brandy of hij nog van mening was
dat de terugkeer van een hoogge
plaatst ambtenaar naar Nederland in
die tijd verkeerd geacht moet worden.
Prof. Gerbrandy: „Ik acht het funest,
Als iemand, die zoveel van de politiek
afwist als Jhr. de Geer, naar een door
Duitsland bezet gebied ging, bestond
natuurlijk groot gevaar, dat de Duit
sers bepaalde geheimen in handen
zouden krijgen."
Op een desbetreffende vraag van
den president vertelde prof. Ger
brandy, dat hij kort voordat verdach-
te's brochure in druk verscheen, er
een gestencilde copie van in handen
kreeg. De publicatie van deze bro
chure in Nederland droeg natuurlijk
niet de goedkeuring van de koningin.
„Woordbreuk".
Na de middagpauze trad als eerste
getuige de oudminister van koloniën
Ch. L J. M. Weiter voor. Over het ver
trek van jhr. de Geer uit Londen ver
telde oud-minister Weiter hoe hij in
1940 aan den verdachte de opdracht gaf
voor zijn zending naar Indië. Het ini
tiatief tot deze zending werd door de
ministerraad bekrachtigd.
„Uit Portugal ontvingen wij een
brief waarin hij ons mededeelde, dat
hij zich als oud-minister gerechtigd
achtte naar zijn vaderland terug te
keren. De minister-president heeft
hem medegedeeld, dat zulk een han
deling ongeoorloofd is".
President: Achtte u het toen ook
ongewenst, dat hij naar Nederland
terugkeerde?
Getuige: Inderdaad.
President: Beschouwde u het feit,
dat hij toch naar Nederland terug
keerde, als een woordbreuk?
Getuige: Inderdaad.
(Zie vervolg pagina 5).
Een spoorwegongeval tussen Zwolle
en Apeldoorn heeft gistermiddag een
zwaar gewonde en vier licht gewon
den geëist.
r personentrein ZwolleApeldoorn,
die om 13,32 uur uit Zwolle was ver
trokken, reed met een vrij grote vaart
op een goederentrein in. De locomotief
en drie rijtuigen van de personentrein
vlogen uit de rails evenals de locomo
tief en twee wagens van de goederen
trein. Volgens de eerste berichten werd
één reiziger, de heer L. Kroon uit
Apeldoorn, zwaar gewond. Drie reizi
gers en de machinist van de personen
trein li-pen lichtere verwondingen op.
Op de provinciale weg Quatre-
brasLeusden onder de gemeente
Maren is gistermiddag omstreeks 3
uur een bom van 1000 kg ontploft,
die vervoerd werd naar de Leus-
derheide om daar vernietigd te
worden.
De ontploffing eiste twee doden.
Een derde militair wordt nog ver
mist.
De ontploffing geschiedde voor de
theetuin van het café „Berckzicht",
welk café zwaar beschadigd werd.
De bom werd niet gereden, doch
achter een auto aangesleept, met ge
ringe snelheid. Men dacht n.l. dat het
projectiel onschadelijk wqs, daar het
gedeeltelijk gedemonteerd werd.
De slachtoffers zijn soldaat W. de
Jong uit Delft en M. de Regt uit Haar
lem.
Het Franse Kabinet heeft drie socia
listen en twee leden der MRP (voor-
uistrevende katholieken) benoemd om
de vacatures te vervullen na de uit
sluiting der communisten uit de rege
ring.
De volgende namen worden gege
ven: Daniel Mayer (soc.): Arbeid;
Eugene Thomas (soc.): Post en Tele
grafie; Robert Prigent (mrp): Volks
gezondheid en bevolking; Paul Bechard
(soc.): Nationale Verdediging; Jean
Letourneau: Wederopbouw (Letour
neau blijft tevens minister van Han
del). Letourneau is lid van de mrp.
„DEN VADERLANT GHETROUWE
BLIJF ICK TOT INDEN DOET"
....En op deze zonnige 10 Mei-dag, even zonnig als zeven jaar
geleden, hebben oud-leden van de Nederlandse Weermacht, vergezeld
van een detachement der in Alkmaar gelegerde troepen, bloemen
neergelegd op de graven der Alkmaarders, die in de Meidagen 1940
sneuvelden.
In alle stilte trok de kleine stoet door de Wilhelminalaan eerst
naar de Algemene Begraafplaats en daarna naar het R.K. kerkhof,
waar na de kranslegging een minuut stilte in acht werd genomen en
de militaire eregroet werd gebracht. Een zeer sobere plechtigheid,
waarbij niet werd gesproken en die bedoeld was als een groet aan
ben, die niet mogen worden vergeten, een groet van oud-strijders
aan hun kameraden, die vielen....
De staf van James A. Fitz Patrick, de
heren Ralph Donaldson (regisseur) en
Keith Covy (cameraman), die zich ge
durende de maand Mei zal bezighou
den met het verfilmen van diverse ob
jecten in Nederland, is dezer dagen in
Nederland per K. L. M gearriveerd.
Fitz Patrick zelf zal ongeveer half
Mei volgen. De verschillende opnamen
worden verenigd in een propaganda-
serie („Traveltalks"), welke door de
Metro-Golwyn-Mayer in Amerika en
elders zullen worden vertoond.
Onder het opschrift: „Geen le
ningen voor het opleggen van
slavernij", schreef de „Chicago
Tribune" in haar editie van Maan
dag jL, dat de Nederlandse rege
ring een Amerikaanse lening hoopt
te verkrijgen voor de wederop
bouw van Indonesië. Van Mook,
de luitenant-gouverneur-generaal
van de opstandige bezitting, die
voornemens is binnenkort een be
zoek aan Amerika te brengen,
denkt ongeveer 300 millioen dol
lars nodig te hebben. Java, Suma
tra en de andere Indonesische eilan
den, die zich verzetten tegen de
pogingen van de Nederlanders om
de vóóroorlogse slavernij te her
stellen, produceren vele artikelen
welke Amerika nodig heeft. Het
herstel van het economische leven
van deze eilanden zou een gun
stige invloed hebben op het eco
nomische leven van de V. S. De
V S. zullen echter geen voordeel
hebben van het verstrekken van
De noodwoning, zoals de fa. Bruynzeel te Zaandam ze gaat bouwen
met een productie van minstens 40 per week. De gemiddelde hoogte is
3.85 m., de totale inhoud 234 m3. De minister van wederopbouw, Z-Exc.
Neher, liet zich gisteren bij een bezoek zeer waarderend uit over dit
product.
een lening aan Nederland voor de
herovering van Indonesië.
Om economische en politieke rede
nen moet er ten behoeve van Indone
sië geen lening worden verstrekt vóór
de onafhankelijkheid van dit gebied
stevig is gevestigd. Moreel zou het ver
keerd zijn en practisch zou het geld
waarschijnlijk worden verspild aan mi
litaire avonturen. Indien de Nederlan
ders nadat zij aan Indonesië onafhan
kelijkheid hebben verleend, hun inves
teringen in de vroegere koloniën wen
sen uit te breiden, zouden zij in
de V. S. onpartijdig worden behandeld.
Het Amerikaanse departement van
financiën zou echter geen lening moe
ten verstrekken. De Nederlanders, die
het departement van financiën om een
lening verzoeken, worden er om ge
gronde redenen van verdacht, dat zij
in het geheel niet voornemens zijn te
rug te betalen wat zij hebben ont
vangen. De Nederlanders hebben in
Amerika activa, welke als onderpand
zouden kunnen dienen voor vrij om
vangrijke leningen, doch waarschijnlijk
niet voor een lening van 300 millioen
dollars. De Nederlanders hebben waar
schijnlijk meer belegd in Amerikaanse
spoorwegen dan enige andere Europe
se groep Z}j bezitten een groot aantal
aandelen van de New York Central en
zelfs nog meer aandelen van de Illi
nois Central. De gebroeders Boissevain
te Amsterdam zijn de vertegenwoordi
gers van de Nederlandse beleggers in
de Illinois Central. De heer A. Boisse
vain, de financiële adviseur van de Ne
derlandse ambassade in de V. S., is on
langs gekozen tot bestuurslid van de
Chicago Rock Island om het woord te
voeren voor zijn landgenoten, die be
langen hebben in deze spoorwegmaat
schappij.
Zijn officiële positie wijst op de nau
we banden tussen de Nederlandse be
leggers en de Nederlandse regering
Indien de Nederlanders hun belangen
in Amerikaanse spoorwegmaatschappij
en, olie-maatschappijen, enz., waarvan
het Koninklijke Huis een aanzienlijk
gedeelte bezit, wensen te belenen, ten
einde winsten te behalen in het onaf
hankelijke Indonesië, dan zal men tot
een schikking kunnen komen, anders
niet
De 60-jarige sociaal-democrate Frau
Schroder, die 14 jaar lid is geweest
van de Duitse Rijksdag, voordat Hitier
aan de regering kwam, is Donderdag
avond door de gemeenteraad tot
„Oberbürgermeister" van Berlijn ge
kozen. Donderdagmiddag is de
31-jarige militair A. A. uit Nijmegen,
die bezig was om een waterput in het
kamp Hatert te bouwen, onder een in
stortende muur beklemd geraakt en
op slag gedood. Sittard viert dit
jaar zijn 700-jarig bestaan. Er worden
voorbereidingen getroffen voor het
houden van allerlei feestelijkheden.
Het internationaal tribunaal te
Tokio, dat o.a. Tojo berecht, beschikt
nog slechts over papier voor een week
en zal misschien zijn werkzaamheden
moeten onderbreken tot de ontvangst
van nieuwe papiervoorraad. Voor
het eerst sedert tien dagen werden
gisteren de straten in de marktwijken
van Londen weer geveegd, na beëin
diging van de staking van een dui
zendtal employé's van de reinigings
dienst naar aanleiding van de promo
tie van een der agenten van de markt-
poltie. In een bioscoop te Rome
zijn van het balcon af strooibiljetten
in de zaal verspreid, waarin lof werd
gebracht aan het regiem van Mussolini.
Op Zondag en Maandag a.s. zul
len experts uit tien landen, onder an
dere Nederland, zich te Parijs gaan
meten om het „wereldkampioenschap
haar-stijl". De Hertog en Herto
gin van Windstor zullen Zaterdag a.s.
met de „Queen Elisabeth" uit New-
York naar Engeland vertrekken.
Het verblijf van Vittorio Mussolini,
den zoon van den voormaligen Italiaan-
sen dictator, in Argentinië is thans
door een uitspraak van den rechter
van instructie gelegaliseerd. Er zal
alleen een boete geheven worden we
gens clandestine immigratie. Als
gevolg van een staking bij een papier
fabriek en stagnatie in het vervoer per
schuit moeten de Franse dag- en
weekbladen en periodieken met ingang
van 10 Mei het papierverbruik met
vijftien procent beperken.
Donderdag is in Den Haag op 73-
jarige leeftijd overleden oud-minister
mr. J. B. Kan. Hij was één der popu
lairste ministers, die ons land gekend
heeft.
In 1918 werd hij verbindingsman tus
sen de regering en ex-keizer Wilhelm
en van 1926 tot 1929 was mr. Kan mi
nister van Binnenlandse Zaken in het
kabinet-De Geer. Daarna werd hij weer
secretaris-generaal en secretaris van
verschillende staatscommissies. In 1930
werd hij benoemd tot lid van de Raad
van State
Ook in de sportwereld is mr. Kan
geen onbekende. Vrijwel naar elke tak
van sport en lichaamsoefening ging zijn
belangstelling uit; op dikwijls originele
wijze bracht hij dit tot uiting. Bij de
opening van een groot zwembad, waar
bij verschillende officiële gasten aan
wezig waren, was minister Kan plotse
ling verdwenen. Even later kwam hij
in badpak te voorschijn en met 'n fikse
sprong dook hij in het water. Dat was
zijn openingsspeech.
Ramadier, de Franse ministerpresi
dent, heeft de politieke crisis die zijn
regering bedreigde, overwonnen. Voor
hoe lang? Of, beter gezegd, voor hoe
kort?
Het politieke leven in Frankrijk
heeft zich altijd door stormachtigheid
gekenmerkt; een lang leven is aaneen
Frans kabinet zelden beschoren ge
weest en een toestand van politiek
evenwicht is iets, waaromtrent de
Fransman zich moeilijk een voor
stelling maken kan. Nauwelijks heeft
een minister daar zijn verantwoorde
lijk ambt aanvaard en zich in zijn
materie ingewerkt, of hij wordt door
een opvolger afgelost. Dat deze be-
staansonzekerheid de ministeriële ar
beid allerminst ten goede komt, zal
ieder duidelijk zijn. Gelukkig heeft
Frankrijk nog zijn bureaux, die on
verdroten voortwerken en zich aan
de stormen in de hogere politiek wei
nig gelegen laten liggen. Frankrijk is
de bakermat van de bureaucratie en
deze bureaucratie heeft de continuï
teit en de regulerende invloed, welke
van de elkaar snel opvolgende rege-
ringskabinetten van vaak zeer uiteen
lopende politieke gezindheid niet kun
nen worden verwacht. Hetgeen ech
ter niets afdoet aan de onstuimigheid
der politieke hartstochten.
Deze zijn de laatste weken weer op
volle kracht werkzaam geweest en het
heeft slechts weinig gescheeld, of het
kabinet-Ramadier was ten val ge
bracht. Een kabinetscrisis had echter
juist in dit tijdsgewricht voor Frank-
lijk bedenkelijke gevolgen kunnen
hebben en vermoedelijk heeft de par
tij der socialisten, die zich van de
dreigende gevaren en de acute moei
lijkheden uiteraard ten volle bewust
is, daarom gedaan wat een Fransman
overigens hoogst ongaarne doet, n.l.
water in de wijn.
Men weet dat de communistische
ministers, bij decreet van den presi
dent der Republiek, uit het kabinet-
Ramadier verwijderd zijn en dat de
minister-president besloten heeft in
functie te blijven en zonder de com
munisten verder te regeren. Dit kon
echter slechts geschieden met steun
der socialisten, die de uiterst-linkse
groep hoogst ongaarne van zich af
stoken. Toch hebben de socialisten
besloten zij het met een geringe
meerderheid den premier hun steun
te verlenen, uit vrees, dat de commu
nisten anders uit de crisis voordeel
zouden trekken en bij het /vissen in
troebel water een goede vangst zou
den maken. Vermoedelijk heeft ook de
vrees voor de politieke beweging
welke door den als reactionnair zeer
gevreesden generaal De Gaulle wordt
aangevoerd, bijgedragen tot deze hou
ding der socialistische partij.
De moeilijkheden waarvoor de re
gering zich geplaatst ziet zijn talrijk.
Zij heeft het hoofd te bieden aaneen
financiële crisis en aan een stakings
beweging, die daarmee nauw verband
houdt; voorts aan de reeds genoemde
actie van De Gaulle en aan de moei
lijkheden in het overzese gebied, om
de voornaamste problemen te noe
men. Weliswaar heeft de minister
van oorlog de geruststellende verze
kering gegeven, dat men de strijd in
Jietnam als geëindigd kan beschou
wen, daar het leger der z.g. opstan
delingen moreel en materieel uitge
put is, maar men kan een opstandig
volk wel met wapenen bedwingen
maar niet een opstandige gezindheid
en deze woekert niet slechts in Indo-
China en op Madagascar voort, maar
ook in Noord Afrika. Frankrijks po
sitie als wereldmogendheid komt
daarbij in het geding en deze is juist
thans, nu Frankrijks diplomatie zich
geplaatst ziet tussen de belangen der
Anglo-Amerikanen en de Russen,
hoogst belangrijk.
Ramadier's financiële politiek is, als
die van Blum, gericht op de handha
ving van het loon-plafond, teneinde
een voortwoekeren van de inflatie
tegen te gaan. Evenals elders hoopt
mén in Frankrijk een verlaging der
prijzen te verkrijgen door opvoering
der productiviteit, maar voorlopig
heeft deze politiek slechts toenemen
de. ontevredenheid verwekt, en een
stakingsbeweging welke van commu
nistische zijde aangemoedigd is. Men
mag echter verwachten dat Rama
dier, nu de communisten uit zijn ka
binet verwijderd zijn, krachtiger zal
kunnen optreden en voet bij stuk zal
houden.
V.
NOG WARM.
Weersverwachting, geldig tot he
denavond:
In het Noord-Oosten van het land
aanhouden van het warme droge
voorjaarsweer met over het alge
meen weinig bewolking en matige
wind uit Oostelijke richtingen. In
het overige gedeelte van het land
aanvankelijk eveneens warm
voorjaarsweer, later tijdelijk toe
nemende bewolking met in de na
middag kans op enkele verspreide
onweersbuien en enige daling van
temperatuur. Meest matige wind
overwegend tussen Oost en Zuid.