Levende stad aan binnenzee gestorven Vergald Zomergenot In September 1942 wankelde Stalin Republ Enkhuizen zoals het is en zoals het worden zal De taal der eeuwen in gebi jouwen en monumenten Prettig gegriezel te Utrecht Achter de schermen J Bijna een afzonderlijke vrede Een kordate vrouw De bonloze sigaar VOOR DE VROUW Wat Amerikaanse vrouwen dragen Naar hei h Soedirman Verm Skymaster Weer een vlie in de Concurrent! Het gerinkel van de emmers der schrobbende meisjes en 'het heldere getingel van de Drommedarisklokken vertellen U te Enk huizen welke dag het is en welk uur. Op Zaterdag middag is er be drijvigheid voor de huizen, want dan worden stoep en straatje geschrobd met een vernieti gende kracht, die elk grassprietje 't leven ontneemt en iedere straatsteen doet glimmen als DE KOST GAAT VOOR de neufen van de gepoetste schoe DE G>AE T UIT. nen welke zoeven de Zaterdagse beurt ondergingen. Wanneer nu Claas Bruyn met ons mee trok door de straten van Enk huizen op weg naar het Peperhuis, dan zou hij niet klagen als weleer in zijn Noord-Hollandse Arkadia: „Wat zagen wij all* onbewoonde [straten Met deernis aan, elk was met gras [begroeit; Een klaar bewijs, dat hier geen [handel bloeit Geen menigte van stedelingen [draven" Ziet de verstoorde blikken van de meisjes wanneer visser en viskoopman hun weg kiezen over de schone stoep Maar de mannen trekken zich er niets van aan en lopen gehaast, want de afslag-sirene heeft reeds tot het be drijven van handel uitgenodigd. Tien duizenden guldens per dag brengt de visserij alleen al in Enkhuizen op. Men spreekt van een gestorven binnenzee, maar aan de overledene komt de eer toe, dat zij haar kinderen niet onver zorgd heeft achtergelaten. Men moet trouwens, in Enkhuizen zijnde, nogal over veel fantasie be schikken om zich te realiseren, dat de Zuiderzee is verdwenen. De stad is levendiger dan ooit tevoren en wie, op de Wierdijk staande, uitkijkt op het water ziet, zoals Norel het beschreef, een zee zó wijd dat geen oog haar kan overzien. De mensen van Urk, Medemblik en straks Volendam en Marken zien iede re dag de winst van het land, dat zij als verlies beschouwden, maar hier is het meer nog volopde zee! Daar varen in Oost- en Noordelijke richting bij tientallen de botters en daar kruisen elkaar de witte boten, (Van onzen specialen verslaggever) Wij weten niet of u zich wel eens, als leek, tussen ongeveer honderd lie den heeft bevonden, die zich met grote overgave wijden aan de aloude tover kunst. Het is om, alhoewel dit mis schien wat te plat is uitgedrukt, de kriebel van te krijgen. Men houdt met zorg zijn hand op de laatste sigaretten, bang dat de vingervlugge heren u de restanten van dit schaarse artikel zullen ontfutselen. Men stopt u een kleine spons in het knuistje en het volgende moment, wanneer men de hand open doet, komen er twee sponsjes uit. De goochelaar Trizer uit Amsterdam, die zich bescheiden „de man met de tien vingers" noemt, haalde uit de zeer ge wone neus van uw verschrikte verslag gever een spel volkomen nieuwe kaar ten en later verrichtte Jan Hagoort een stunt waarbij het lachen gemakke lijk verging. Hij leende een hoed van een willekeurig iemand uit de zaal, plaatste die op de tafel en toverde er 14 (lees: vier en twintig) wekkers uit te voorschijn, die alle, bij het er uit nemen, afliepen. Niet alleen, dat horen en zien verging, maar het probleem van de door-alles-heen-slapers leek hiermede op simpele wijze opgelost. Dit alles vond plaats gedurende het dezer dagen te Utrecht gehouden con gres van de Nederlandse Bond van Goochelaars. Het is een bond van ama teurs- en beroepsgoochelaars; er zitten doktoren, arbeiders en onderwijzers in. De voorzitter is Jan Hagoort, een Ne derlander, die jarenlang in Amerika gekleed als Volendammer de tover stok hanteerde. In zijn openingsrede gaf hij een over zicht van de geschiedenis der goochel kunst. Wij leerden hierbij o.a. dat in 1902 te New York in de achterkamer van de goochelaar Martinka de eerste goochelaarsclub ter wereld tot stand kwam. Reeds in 3766 vóór Christus werd een magische séance gehouden aan het Hof van de Egyptische Koning. Na al het officiële gingen de gooche laars elkaar onderling bezig houden. Er werd een soort tournooi gehouden, waaruit de Amsterdamse amateur Tri- xer als overwinnaar te voorschijn trad. De professionals Mystica uit Utrecht en Niberco uit Den Haag kregen resp. de tweede en derde prijs. Het was. alles bij elkaar genomen, prettig griezelig, zij het dan uitsluitend voor leken. wier boeggolf het enige is, dat op deze zomerdag het water beroert. Door het Staverse poortje kijken we nog even naar het rimpelspel op het water en zien op een ge geven ogenblik dat spel zich af spelen op de plek, waar eens de dam getrokken zal worden, waar binnen 'het buiten-Zuiderzeemu seum zal verrijzen. Hier bij dit poortje, waar eer tijds de sloepen der Oost-Indië- vaarders aanlegden, kan men het geheel van wat eens worden zal, overzien. Het vissersdorp met zijn huizen en bedrijven, haventjes en bruggen vóór ons en als we omzien het stoere Peperhuis met de daarom heen gegroepeerde percelen. De heer Kerkmeyer uit Hoorn, ver grijsd in zijn arbeid voor 't be houd van wat mooi was, doch jong van hart gebleven in zijn liefde er voor, schudt bezorgd het hoofd. „Wat zal dat een geld kosten!" De prachtige gevelsteen in het Peperhuis zorgt er voor, dat we niet te veel door deze opmerking afschrikken. Ziet de vissers de net ten in onbekende diepten uitzetten, hun kapitaal over boord smijten, maar geen vreesdeze weten schap is de eeuwenoude zeker heid: „De cost gaet voor de baet uit"! Met dit woord trokken onze In- dië-vaarders welgemoed uit om rijk- belaan terug te keren. Inderdaad, met rijke buit. Steek de hand achter de verweerde balken, die het dak van het Peperhuis stutten en men doet de ont dekking een peperkorrel te vinden! Tot in de nok van het dak lagen schatten opgetast! En wanneer dergelijke rijkdom tot verval is gekomen, dan kwam dat niet omdat de kosten geen baat oplever- H€T PÊPEftHUfS,"^ In enkele Belgische bladen worden onthullingen gedaan over geschillen die er tijdens de oorlog waren tussen de geallieerden. In de tijd van de gro te Duitse overwinningen waren er cri ses en in Sept. 1942 zag het er volgens De Nieuwe Tijd zelfs hachelijk uit, daar Stalin zich toen zwak betoond zou hebben. Toen redde maarschalk Timosjenko de situatie. Timosjenko werd opperbevelhebber van het Rode Leger na de eerste Rus sische nederlagen gedurende de oor log tegen Finland in 1939—'40. Als opvolger van Worosjilov was zijn eer ste taak, door het meesterlijk offen sief tegen Wiborg, een einde te ma ken aan deze voor het prestige dei- Sovjets schadelijke oorlog. Van de volgende maanden maakte Timosjen ko gebruik om het Rode Leger gron dig te reorganiseren. Toen kwam de Lente van 1940. In het Westen triomfeerde de Wehr- macht. Stalin was steeds meer en meer toegevend tegenover Berlijn. Op de vergadering van de Opperste Sov jet werd er slechts één stem gehoord, die voor een politiek van niet toege ven pleitte. De volslagen mislukking van het bezoek van Molotov aan Ber lijn, in November 1940, zette Timo sjenko er toe te beklemtonen dat de den, maar veeleer door gebrek aan ondernemingszin. De Enkhuizer van de twintigste eeuw geeft bewijs deze zin wèl te bezitten Al zijn ook de havens verzand, om maar eens het woord van Eric van der Steen te gebruiken, het bleek geen hinderpaal voor hem om zijn produc ten als zaden en tulpen af te leveren in alle hoeken van de wereld. Kijk naar de jonge, bloeiende in dustrie van betonvlechterij en hout bewerking, van papier- en koekfabriek. Dit alles maakt van Enkhuizen een levende stad aan een zee, die dood heet te zijn. Een plaats, waarin mensen wonen, die hun krachten zullen in spannen tot het uiterste, om er te scheppen een museum, dat een natio naal bezit zal zijn, doch tevens een getuigenis van Enkhuizen's herwonnen glorie. GERHARD STAVENUITER door H. G. CANNEGIETER (Nadruk verboden). STAVERSE Poorvroe Gisternacht hebben twee als militair geklede personen een gewapende over val willen plegen in het huis van de 55-jarige boekhouder J. H. van Lin- schoten aan de Schieweg te Rotterdam, maar de opzet mislukte dank zij het kordate optreden van de vrouw des Winkeliers volkomen vrij In het centrum der sigarenindustrie, Eindhoven, heeft de bonvrije sigaar ernstige beroering verwekt onder de winkeliers en hun klanten. De vraag huizes. Omstreeks half één werd er ge- naar sigaren kan door de bestaande beid. Mevrouw van Linschoten drukte voorraad niet worden gedekt. Menig-'boven op het electrische knopje, waar een tracht partijen sigaren te hamste- door de deur openging. Toen zij van ren, omdat men algemeen van me- beneden hoorde roepen „telegram', ning is, dat de industrie over te wei- liep zij de trap af en zag twee als mi nis tabak beschikt om aan de norma- litair geklede gemaskerde mannen in le behoefte te kunnen blijven vol-de deuropening staan. Een van de man- doen. Tal van werknemers in de si- nen dreigde haar met een stengun en garenindustrie zijn van mening, dat wilde haar passeren om naar boven te hoewel maatregelen zijn genomen om gaan. De vrouw pakte met een forse smokkelhandel tegen te gaan. door greep de loop van de stengun, duwde een uitvoerverbod, deze toch zal toe- deze een andere richting uit en gilde nemen, met name naar België en naar boven om haar man. Deze kwam Duitsland. toegesneld en gezamenlijk drongen zij In 's Gravenhage is in de vroege den indringer weer de trap af. In het ochtend eveneens een run ontstaan op portiek ontstond daarna nog een wor de sigarenwinkels. Algemeen is de steling tussen den boekhouder en den klacht van de winkeliers, dat hun indringer die ten slotte op de vlucht voorraden te klein zijn om aan de sloeg, zijn makker achterna. Van de grote vraag te kunnen voldoen. Zij daders ontbreekt echter elk spoor, zijn van mening, dat door een verho ging van het rantsoen de moeilijkhe den effectief zouden zijn opgelost. ele winkeliers stellen zich op het standpunt, dat zij een belangrijk deel van hun voorraad dienen te reser veren voor hun vaste klanten, ter wijl zij daarnaast slechts sigaren, veelal in een beperkte hoeveelheid van ongeveer tien stuks, verkopen aan die personen, die de tabaksbon nen in hun winkels besteden. Zij heb ben zich niet afgevraagd of dit toe laatbaar is. Van de zijde van de economische politie te 's Gravenhage vernemen w(j, dat deze dienst de winkelier vol komen vrijlaat in de wijze van ver koop zijner sigaren. "Er bestaat geen v/ettelijke regeling op grond waarvan wij den winkelier zouden kunnen ver bieden sigaren tegelijk met de siga retten of sigaren in een beperkt quan tum te verkopen", aldus wordt van deze zijde betoogd. Er bestond vroeger een liedje, door drankbestrijders gezongen, dat de ge noegens van het natuurleven in de zomer beschreef, en waarvan het re frein luidde: „Met die vreugde is 't gedaan, komt er een dronken zwetser aan". Maar nu de dronken lieden langs de weg gelukkig tot de zeldzaamheden zijn gaan behoren, blijft er helaas nog veel over, dat het zomergenot bederft. En zij, die het voor anderen bederven, zijn zich hiervan evenmin bewust als vroeger de dronken man dit was. Daar om kan het geen kwaad, hun aandacht eens te richten op de onwelvoeglijk heden, die menigeen bedrijft zonder zich schuldig te voelen. Een van de technische uitvindingen, welke wij bijna zouden vervloeken om het misbruik, dat men ervan maakt, is de radio. Want wie zich verlustigt in de muziek of de toespraken, die door dit instrument tot hem komen, neemt zelden de voorzorg, zijn buren hiermee geen last te bezorgen. Vooral in de zo mer kan dit ongewenste lawaai een foltering worden voor mensen, die in hun tuintje van het mooie weer genie ten. Het kan dan zo vredig zijn, wan neer men niets om zich heen hoort dan het gekweel of gescharrel van de vo gels en het gezoem der insecten. Maar in een belendend tuintje zit eveneens een familie, en deze verkiest het ge kreun van een negers nabootsende heer of juffrouw boven de vredige geluiden der natuur. De luidspreker schalt luid keels uit de openstaande ramen en de op zomerstilte beluste buren zijn ge noodzaakt de sentimentele grollen van kreuners en saxofoons mede te aanho ren. Voor de meeste mensen is de Zondag de enige dag om zich in zomergenot te vermeien. Maar elke Zondag steevast raast de stem van een opgewonden mijnheer, die zich bij een voetbalwed strijd druk staat te maken, hun door de oren. Daar is geen ontkomen aan; zij kunnen radeloos van de ene naar de andere plek lopen, hun toevlucht zoe ken in een landelijk café of bij een verre vriend ergens buiten, overal schreeuwt de voetbal-maniak zijn klanken door het zomers heelal. En dan des avonds, als na een drukkende dag de mensen in de stad voor het open venster of op hun balcon wat koelte opvangen! Dan omringt hen een ge jammer en geredeneer van alle kan ten; twee hoog en drie hoog links en rechts, ieder heeft zijn toestel op het luidst aangezet, en ieder werpt zijn eigen program door de stille straten. De zomeravond is een heksensabbat geworden in plaats van een verpozing. Hebben wij niet gelezen, dat zelfs de Friese meren door dergelijk kabaal van luidsprekers worden verontrust? Met een variant op het oude drankbestrij derslied kan men verzuchten: „Met de vreugde is 't gedaan, heeft iemand zijn radio aan!" Toch zou dit euvel gemakkelijk te verhelpen zijn, zodra ieder niet uit sluitend om zichzelf, maar ook aan an deren dacht. A1- men de radio alleen maar gebruikte, wanneer men er se rieus naar luisterde en dus haar dienst beperkte tot enkele ogenblikken. Maar voor velen is dit kostelijke instrument slechts een lawaai-machine, die heel de dag door de stilte verdrijven moet. Ve len weten niet eens, wat er gespeeld of gesproken wordt; zij bemerken de radio eerst, wanneer het geluid zwijgt, zoals iemand die aan het gedreun van een motor of het geruis van een wa terval gewend is geraakt. Doch ook bij bescheiden gebruik dient men het ge luid zodanig te dempen, dat men zelf ervan kan genieten zonder zijn buren te hinderen. De radio is niet de enige kwelling, die het, zomergenot kan vergallen. Wij kunnen ook als kampeerder, als weg gebruiker, als reiziger in bus, trein of tram, als logé of pensiongast nog ont zettend veel leren, alvorens wij de al oude spreuk in practijk hebben ge bracht, welker toepassing alleen een harmonische samenleving waarborgt: „Wat gij niet wilt, dat U geschiedt, doe dat ook aan een ander niet". beste verdediging nog altijd de aanval is en dat het beter was Hitier onmid dellijk aan te vallen in plaats van hem de tijd te gunnen rustig de Bal kan te bezetten. Maar Stalin ging daarop niet in en Moskou achtte het voldoende de Bulgaarse regering te berispen voor de gewilligheid waar mede zij zich bij de bezetting van haar land had neergelegd. DUITSE AANVALSPLANNEN Drie maanden later werd het voor iedereen duidelijk dat het Reich plan nen smeedde voor een plotselinge aanval tegen de Sovjet-Unie. Stalin helde meer en meer naar het defai tisme over. Het kwam er op aan tijd 1 te' winnen, meende hij. Timosjenko daarentegen, bevestigde zijn gren zeloos vertrouwen in het zegevierend offensief van „zijn" leger. Veel meer dan de opperbevelhebber van het le ger dan van de dictator van het Krem lin komt de boodschap: weerstand tot het uiterste, die door Molotov, enke le uren na de aanval van 22 Juni 1941 werd voorgelezen. Enkele maanden later bracht Timo sjenko de Duitse troepen tot staan vóór Moskou. Het regende eretekens voor de schitterende strateeg. Maar de Tarpejische rots is niet ver van het Capitool. Een jaar later was er al veel veranderd. CHURCHILL NAAR MOSKOU Weinig, zeer weinig mensen zjjn er zich bewust van, dat Hitler in Sept- tetnber 1942 dichter bij de overwin ning stond dan na de ineenstorting van Frankrijk. Het dubbel offensief van von Bock tegen Stalingrad en de Kaukasus had, op het nippertje af, de Russiscbe kolos bijna verstikt. Churchill achtte de toestand zo ern stig dat hij naar Moskou reisde. In te genstelling met de persberichten was zijn onderhoud met Stalin allesbehal ve hartelijk. De rode dictator ver klaarde zonder omwegen dat alleen net onmiddellijk vormen van een twee de front op de westkust van Europa de Sovjet-Unie van een dreigende ne derlaag kon redden. Churchill wijs ge worden door de les van Dieppe, en kele weken voordien, antwoordde dat het vormen van een tweede front on mogelijk was. Stalin liet daarop verstaan dat het voortzetten van de oorlog door de Sovjet-Unie problematisch werd, waarop Churchill verwees naar de toestand van Groot-Brittannië na Juni ly40; de Engelsen hadden toen alleen gevochten en zij zouden het desnoods nog doen. AFZONDERLIJKE VREDE? Het lijkt wel dat, kort daarop Stalin op een vergadering van de Opperste Sovjet, de kwestie opgeworpen heeft van een afzonderlijke vrede met het Derde Rijk. Als naar gewoonte waren Molotov en Worosjilov het eens met Stalin, ande re leden aarzelden. Timosjenko ech ter verklaarde dat hij „het feodale Britse leger" missen kon en dat de Russen in staat waren tegen iedereen de oorlog te winnen. Kort nadien werd het Vie Duitse leger bij Stalingrad vernietigd. Door een geniale tangbeweging was Timo sjenko er in geslaagd de grote Wolga- stad te bevrijden. De oorlog nam een andere wending. Maar de palm van de overwinnaar werd hem onthouden. De lauweren waren voor de jonge maarschalk Ro- kossovski. Twee Noorse onderzeeboten, de „Ula" en de „Ulstein", zijn voor een bezoek aan ons land in de Rotterdamse haven aangekomen. Schouderloze japonnen J_Joewel op het gebied van mode de Parijse „haute couture" nog steeds de boventoon voert en deze ook wel zal blijven voeren, worden de nieuwste modesnufjes uit het land van Uncle Sam toch door vrouwen uit alle delen der wereld gaarne met een critisch oog bekeken en dikwijls.... ook nagevolgd! Sprekende getuigen hiervan zijn wel de plastic regencapes en -mantels en de plastic tassen. De regenkleding heeft in ons vochtrijke landje een geweldige ontvangst genoten, ondanks het feit, dat ze de naam heeft van niet al te duurzaam te zijn. Maar een niet-duurzame regenmantel is altijd nog beter dan helemaal geen regen mantel, dachten veel Hollandse vrouwen, met het gevolg dat het humeur van menig kleurgevoelig mens, in tegenstelling met vroeger, dadelijk enige graden stijgt, wanneer een regenbui vele blauwe, rose en gele capes en mantels tevoorschijn doet halen. ^an de tassen is, naar ik meen te kunnen con cluderen, een minder gunstig onthaal te beurt gevallen. Ze zijn wel mooi, maar over het algemeen hoort men toch, dat zo'n plastic tas zo glimmend en protserig is. En het handtasje neemt nu eenmaal een speciale plaats in tussen de eigendommetjes van een vrouw; daarom dient het iets fijns te zijn, iets dat je, hoe meer je er (in 't geheim!) naar kijkt, steeds mooier vindt. of echter het nieuwste modesnufje, dat ons van over de grote plas bereikte, een dergelijke navolging zal vinden, is volgens mij zeer de vraag, al zou het alleen al zijn om het verschil in klimaat En zelfs wanneer de door De Bilt voor spelde „warme zomer" inderdaad komt, dan nóg zal waarschijnlijk het Hollandse gevoel van degelijkheid het niet „comme il faut" vinden, zich op straat te vertonen met „schouderloze" japonnetjes, zoals die in Amerika deze zomer in de mode zijn. Wel wordt ook daar dit model in hoofdzaak gedragen bij buitenpartijtjes en picnics, en gebiedt zelfs het Amerikaanse fat- soensgevoel, dat men, wanneer men een visite wil afleggen, de naakte schouders met een bolero bedekt, doch niemand zal het hoofd omwenden wanneer een meisje, gekleed in een dergelijk japonnetje, zich in de stad vertoont. En waarom ook? Het is maar een „l'histoire se répète'ï want gingen ook niet de dames in de middeleeuwen zo gekleed? Wanneer wij daarbij nog vernemen, dat de nieuwste modekleuren van de nylonkousen deze zomer zwart, donkerblauw en heel donker taupe zullen zijn, dan wordt daarmede de juistheid van dit gezegde, althans voor zover het de mode betreft, geheel aangetoond. ELS en zjvarte konsen BUS TOOHMUK I TRLWOOf DM.3 I. De Indonesia) indien de onde K. Gani, minist hij, zou in over zijn nog- steeds accoord voor h niet uit over d< benoemen. In s< derom de hulp Resoluties Pa en C Het bureau va Singapore heeft enig verzoek tot Indonesische kv ontvangen. De woordvoerder dergelijk verzoek moest worden ge< aan door lord Kil. worden gegeven, thans nog in Aust voerder schreef df trent Britse bemid onder de huidig normale gedachten; beide partijen heeft deze kwestie benad Volgens dr. Gan len tussen de „uitei len van de Comm het Indonesische c gering en rechtvaar lukking der besprei Wat de militaire is alleen een nog o van het Indonesisch dat Nederlandse ho ran ten Zuiden van bestookt. Een woordvoerdei sie-Generaal heeft het voorbarig is dat de onderhandeli De leden van de hebben zich nog gevormd over he dum, aldus deze wanneer het wel zo Nederlandse regerin de volgende stap is. DREIGEÏ Generaal Soediri hebber van de strijdkrachten, he< radiorede voor sche republiek eei op de nationalistei geweld te beantv massabijeenkomst tische hoofdstad den-Java) verklaa doneeiërs na het het contramemors nalisten aan de alles moesten zijn Hij deed een beroi listen altijd klaar met speren van bai over geen wapens de Nederlanders ge' bruiken, aldus Soedi Vijftig de De vice-president Airlines, James klaard, dat de sk sonen aan boord, den, sinds enige gevonden is. Henry voegde er der vijftig inzitter meer in leven zou aangetroffen op de Ridge Mountains, on, van Leesburg. De bestuurder van de zes-en-veertig jar ce Stark, die 26 jaai en 3.750.000 km heef! In de Hawks Moui Amerikaans legervl lukt, een B 29. Nab lijken aangetroffen echter, dat geen der ramp heeft overleefd. d- James Marion rige biophysiens, Jm view medegedeeld maakt van een die een nieuw g< kaans wapen hi „even ontzaglijk als de atoombom'

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1947 | | pagina 6