Veeriig
VICTORIE
VIERING
Hoe Alkmaar ontzet werd
Arerf""
Alkmaars
DINSDAG 7 OCTOBER
WOENSDAG 8 OCTOBER
8-October-viering
Een belangrijk interview met
professor Historicus
Sluitingsuren op
8 October
AGENDA
Dansclubs
gehuwden
Wij luisteren naar.
if
„Wat wenst U"? vroeg de vrouw
van de grote historiekenner, toen
wij bescheiden als altijd in een zaal
waren gelaten, waarin alle muren
achter hoge boekenkasten schuil
gingen.
Als het kon, mevrouw, zouden
wij graag even professor Historicus
spreken. Wij weten, dat Alkmaar
ontzet is, maar wij weten met pre
cies wat er zich in die dagen heeft
afgespeeld en nu wij een 8 Octo-
ber-courant maken
De vrouw van de grote geleerde
krukte»
„Een begrijpelijk verlangen', zei
ze. „Mijn beste man weet tot in bij
zonderheden wat er toen gedaan en
gezegd is. Alleen
„De professor is toch niet afwe
zig! mevrouw?",vroegen wij ver-
1 schrikt.
„In zekere zin wel zei de be
minnelijke cude dame. „Hij is na
tuurlijk we! hier, maar zijn geest is
er niet altijd. Dat wil zeggen, de
diepgaande studie onzer vaderland
se geschiedenis heeft in verloop
van jaren zoveel inspanning ge
vergd, dat hij de gebeurtenissen wel
eens een beetje door elkaar haalt.
Misschien heeft hij vandaag een
heldere dag. Enfin, ik zal U bij hem
laten".
Wij werden naar een kamer ge
bracht waar achter een reusachtige
schrijftafel een mager oud heertje
zat en het eerste dat wij ons met
verbazing afvroegen was, hoe het
mogelijk kon zijn, dat een zo grote
geest in een zo erbarmelijk klein
hoofdje kon huizen.
Helaas bleek al spoedig, dat wij
op de verkeerde dag waren geko
men. De professor was zó ver
strooid, dat hij zijn inktkoker in
plaats van zijn koffiekopje aan de
mond zette en niet eens bemerkte,
dat hij zich vergist had.
„Waarmede kan ik U van dienst
zijn, mijnheer?", vroeg hij, over z'n
benige schedel strijkend.
„Wij maken een 8 October-cou-
rant, professor en wij zouden graag
precies willen weten hoe de bele
gering van Alkmaar destijds in zijn
werk is gegaan".
„Hm", zei de professor, zijn zwar
te lippen aflikkend, „ik kan U vijf
minuten van mijn kostbare tijd ge
ven. Schrijft U maar op".
Hij legde een zilveren rijksdaal
der op tafel in de gedachte, dat het
zijn horloge was, trok zijn dasje
recht en verdiepte zich met een
fikse sprong in Alkmaars verleden.
„De Spanjaarden", zei hij, „lieten
zich in holle boomstammen het
Verdronkenoord afzakken en kwa
men tegelijk met Claudius Civilis
in Nijmegen aan".
„Pardon, professor, is U niet in
de war met
„Ik heb U vijf minuten voor een
interview gegeven", zei hij. „Al de
tijd, dat U spreekt en niet ik zult U
daarvan moeten aftrekken en om
dat ik het weet en U niet, zou het,
dunkt mij, wel zo verstandig zijn,
dat U mij ongehinderd liet uitspre
ken".
Wij knikten om geen tijd te ver
liezen en de professor rukte op
nieuw aan zijn dasje, aaide de knop
van zijn tabakspot in de veronder
stelling, dat het de kop van de «kat
was en opende nogmaals zijn zwarte
De Commissaris van Politie te Alk
maar maakt bekend, dat de sluitings
uren voor de komende feestdagen voor
de openba ervcmakelijkheden als volgt
zijn vast"""'
Dinsdae 7 October: 1 uur;
Woensdag S October: 3 uur.
Motorrijtuigen of andere voertuigen,
zoals ijskarren e.d. worden gedurende
de uren, dat de optochten worden ge
houden, niet op de routes toegelaten
evenmin op de Kanaalkade tijdens het
vuurwerk.
Aan liedjeszangers, verkopers van
wandelstokjes en voor vertoningen
met dieren wordt geen vergunning ge-
geven.
Overigens wordt een ieders mede
werking ingeroepen, teneinde de feeste
lijkheden zo goed mogelijk te doen
slagen.
Alkmaar, 6 October 1947.
De Commissaris van Politie,
J. DREEUWS.
lippen waarachter bijna onzicht
baar een goedige grijns verbor
gen lag.
„De Spanjaarden", zei hij, „zijn
hier het eerst gesignaleerd door
Kenau Simonsd. Hasselaar, die met
Floris vanTeylingen en Dirk Duy-
vel tijdens de winkelweek in de
Langestraat liep.
Het was toevallig net 8 October
zodat alle straten versierd waren en
toen Floris ter hoogte van de Kreb-
besteeg Alva's zoon, Don Frederik,
voor het Warenhuis zag staan, gaf
hij bevel onmiddellijk de poorten te
sluiten.
Don Frederik ontsnapte doordat
hij ongemerkt over de Friese Poort
klom- Hij floot op zijn vingers en de
Spanjaarden kwamen van alle kan
ten toelopen en begonnen Alkmaar
te belegeren. Zij wilden met alle
geweld een krans aan het Victorie
beeld hangen, maar toen ze een
lange ladder tegen de vestingwal
hadden gezet en er overheen keken
zagen ze tot hun teleurstelling, dat
het beeld nog gemaakt moest wor
den en dat ze een paar eeuwen te
vroeg waren.
Toen hebben ze radiografisch
hun stormtroepen gewaarschuwd
omdat het hun begon te vervelen
voortdurend met kokende olie te
worden begoten. Een paar weken
later verschenen er een paar esca-
drons met supertanks die dwars
over de bunkers door de muur
reden.
Vanzelfsprekend waren de Alk-
maarders daarop in het geheel niet
bedacht omdat ze niet wisten, dat
de tanks al waren uitgevonden,
maar burgemeester van Teylingen
liet de oudste kaasjes uit de pak
huizen halen en de Spaanse stel;
lingen met Edammers beschieten,
waarna de Spanjaarden zo haastig
op de vlucht sloegen, dat ze ver
gaten hun hutspot mee te nemen.
De bevolking heeft toen spontaan
de kaaswimpels uitgestoken. De
verloste Alkmaarders sprongen als
gekken door de verlichte straten
en brachten onder leiding van Cor
nells Jonker eendrachtig een au
bade aan de burgemeester.
„Hm, ik geloof, dat ik daarmee
het verloop der gebeurtenissen vrij
nauwkeurig heb weergegeven".
„Was het daarmee afgelopen,
professor?"
„Even denken", zei. de professor
op zijn wijsvinger bijtend in de ver
onderstelling, dat het zijn penhou
der was. „Nee nee, toen was het
nog niet he'emaal afgelopen. De
Spanjaarden durfden vanwege die
harde kaas niet dichterbij te ko
men. Ze hebben vanuit het torentje
van Oudorp met torpedogranaten
op de Waagtoren geschoten, maar
omdat het zo mistte zijn al die pro
jectielen op het Sportpark terecht
gekomen. Vóór ze wegtrokken heeft
Alva boven het Fnidsen nog een
atoombom laten gooien, maar die
is gelukkig niet ontploft, omdat die
dingen destijds nog van te slechte
kwaliteit waren".
„En die bom, professor?"
„Die heeft ons dankbaar voor
geslacht aan het Huis met de Kogel
opgehangen. Als U de moeite wilt
nemen om even door de Appel-
steeg te lopen, zult U zien, dat zij
er nog hangt. Heeft U alles nauw
keurig genoteerd?"
„Ik heb het gestenografeerd, pro
fessor".
De professor knorde tevreden en
keek op zijn rijksdaalder.
„De tijd is om", zei hij en hij trok
zo hard aan zijn stropdasje, dat z'n
hoofd helemaal rood werd.
„Mogen wij U wel hartelijk dank
zeggen, professor?"
De dorre hand van de historicus
wuifde alle dankbetuigingen weg.
„Ik heb vroeger nog voor de Alk-
maarse Post geschreven", zei hij
„Collega's moeten elkaar helpen
Goedenmiddag".
Diep onder de indruk, hebben wij
op onze tenen het studeervertrek
van de grote geleerde verlaten.
BIOSCOPEN:
Harmonie Theater, 8 uur: Berucht (Noto-
rius); 18 jaar.
Victoria Theater, 8 uur: De koning der
klaplopers; 14 jaar onder geleide.
Cinema Americain, 8 uur: Drie Jantjes
op stap; 14 jaar.
A. B. T», 8 uur: Kleine Dolly; 14 jaar.
MAANDAG
Gulden Vlies, 8 uur: Ned. Reisvereniging,
optreden „De Troubadoers".
voor
Aanvan' maloTitia er
Nog p aats voor enke'e na: en
Langestiaat 48 Telefoon 3750
DINSDAG 7 OCTOBER
HILVERSUM I, 301 m., geeft Nieuws om
7. 8, 1, 6, 8 en 11 uur. AVRO: 7.30
Aubade 8,45 Werken van Elgar 9.15
Morgenwijding 9.30 Clavecimbel. 9.45
Arbeidsvitaminen. 10,30 Voor de vrouw
10,35 Berlijns Philharmonisch Orkest.
11,00 Opera-fragmenten 11,30 Zang en
piano 12,00 Lyra-trio 12,33 Ons platte
land. 1,15 Vaudeville-orkest. 2,00 Met
naai en schaar 2,30 Orgel en zang -
3 00 Amy Grosk-.mp—Ten Have 3,10
Padiomatinée 4,10 Luit en zang 4,40
j De schoolbel. 5,15 Skymasters 6,15
Piano potpourriv 7,15 De serenade in de
kamermuziek 8,15 Bonte Dinsdagavond-
trein. 9,30 Contact 10,30 Budapest-
trio n,15 Klassieke dansen.
HILVERSUM II, 415 m., geeft Nieuws
om 7, 8. 1, 7, 8 en 10,30 uur KRO: 7.45
Koorzang 8.15 Pluk de dag 8.45
Lichtbaken 9,15 Bisschops consecratie
12,33 Orkest zonder naam 2,00 Uit
Nederlands glorie-tijdperk 2,30 Onder
ons 4,00 De Zonnebloem 4,45 Na
schooltijd 5,30 Nederlands Kamerkoor
- 6.30 Werken van Carl Maria von We
ber 7,20 Volksliederen kwartet.. 7,45
De anatomische les - 8.20 Radio-Philhar
monisch Ork. 9.40 Ballades van Carl
Loewe. io,45 Strijkkwintet. 11,30
Spaanse werken van Franse meesters.
3iï lkmsar
de Victsuriesilas!
Grijpt ieier hsden
naar dit blad 1
1907—1947
In het begin van 1900 was het met
de 8 October-herdenking niet best ge
steld. De Ontzetvereniging trad niet
vaak naar buiten op. Zo om de paar
jaar liet ze eens een concert geven op
een der pleinen van de stad. Zij had
zich wel tetn doel gesteld om openbaie
feestelijkheden te organiseren, dóch
wegens gebrek aan middelen kon zij
weinig doen. Er waren in 1906 nog
maar 70 leden. Het opkomende ge
slacht wilde toch gaarne uiting geven
aan zijn gevoelens voor de 8ste Octo
ber en hield zich dan bezig met het
werpen van voetzoekers en het af
schieten van sleutels. Ook werd er des
avonds een vuurtje gestookt op het
Waagplein, waarvoor soms vuilnis
vaten enz. uit de omgeving werden ge
bruikt. Om 10 uur kwam dan de politie
met een kleine brandspuit en maakte
een einde aan de „feestviering".
Dikwijls ging dit gepaard met char
ge's met de blanke sabel. Vooral de
agent van politie Vellinga wist met zijn
donderende stem vrij baan te maken.
Zo verliep dan die gedenkwaardige
feestdag.
Op voorstel van één hunner heeft
een 5-tal jongeren zich tot het bestuur
der Ontzetvereniging gewend, in De
cember 1906 met het verzoek om de
contributie te verlagen van f 2.op
f 1.opdat dan een veel groter aantal
ingezetenen lid zou kunnen en willen
worden. Tevens werd verzocht om
'S AVONDS ZEVEN UUR: Lampion- en Fakkel
optocht voor kinderen, met medewerking van de
muziekkorpsenExcelsior, de Postharmonie, Sint
Caecilia en Soli Deo Gloria.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIH
8 uur voormiddag
9 uur
9.3011 uur
9.3011 uur
1011 uur
11.45 uur
12 uur
Reveille en Aubade voor dc Burgemeester door de
schoolkinderen o.l.v. Nico Akkerman, opgeluisterd
door Sint Caeciiia en Soli Deo Gloria
Koraalmuziek bij het Stadhuis door Soli Deo Gloria
Behendigheidswedstrijden voor kinderen op de Laat
met medewerking van Sint Caecilia
Mutsenoptocht voor kinderen met medewerking van
Excelsior
Gymnastiekdemonstraties op het Waagplein door ,,de
Halter", „Turnlust" en ,,Jong Holland", met mede
werking van de Postharmonie
Optocht naar het Victoriebeeld met medewerking
van Soli Deo Gloria
Herdenking bij het Victoriebeeld. Rede
C. J. de Lange. Zang van Orpheus"
van
Mr.
12 uur namiddags Carillonbespeling
door de heer B. J. v. Veen
2.30—5 uur: HISTORISCHE OPTOCHT
De Prinsen
Maurits en Frederik Hendrik
bezoeken Alkmaar
3 uur - Nationale
Windhonden rennen
(kortebaan) op de Laat
55.30 uur Carillonbespeling (improvisatieconcert)
door de heer J. B. v. Veen
7 uur Concert iu de Grote Kerk
Oratorium „DIE JAHRESZEITEN"
van J. Haydn
door de Ned. Herv. Oratorium Vereen.
Dir. Con. Jonker
9.30 uur GROOT VUURWERK
op de Noorderkade
met medewerking v. d. Postharmonie
naast het bestuur, dat uit heren van
grotendeels hoge leeftijd bestond, een
feestcommissie van jongeren te benoe
men.
Naar aanleiding van dit schrijven
werd het 5-tal jongeren uitgenodigd een
algemene vergadering bij te wonen. In
die vergadering deelde de voorzitter
mede, dat het bestuur besloten had om
en bloc heen te gaan, omdat het geen
kans zag om tot een behoorlijke feest
viering te komen. Zij wilden die po
ging daartoe gaarne aan jongeren over
laten.
Als nieuwe bestuursleden werden ge
kozen de heren:
Dr. J. W. Wicherink, voorzitter;
J. J. Boogh, secretaris;
F. H. Ringers, penningmeester;
H. W. Holsmuller, 2e voorzitter;
A. J. Stikkel, 2e secretaris;
en als feestcommissie-leden:
H. Ringers, voorzitter;
J. Nachbar, secretaris.
F M. Vonk, 2e voorzitter;
S. Koster, 2e secretaris.
De contributie werd gesteld op f 1.
Een krachtige propaganda-actie werd in
Juni 1907 ingesteld met als resultaat,
op 8 Octooer 1907; 550 leden.
Inmiddels was een uitgebreid pro
gramma samengesteld, als volgt:
7.308.30 Reveille
10—12 Kinder- en vaandeloptocht
door pl.m. 500 kinderen en
afgevaardigden van 9 ver
enigingen met hun vaandel.
12 Plechtigheid bij het Victorie
beeld.
2.30—4.30 Concert in de Grote Kerk
door 300 zangers en zange
ressen onder leiding van J.
H. Oushoorn.
35 Muziek op het Hofplein.
6.307.30 Marmergroepen op de Voor-
dam.
810 Lichtstoet.
911 Muziek op het Hofplein.
8.3012 Feestelijke bijeenkomst voor
de leden in de Harmonie en
in Diligentia.
Dank zij het onvermoeide werken
van de opeenvolgende bestuurs- en
feestcommissieleden en een aantal
trouwe medewerkers van wie er vele
reeds een groot aantal jaren hun tijd
hiervoor beschikbaar hebben gesteld,
is het sedert 1907 mogen gelukken Alk
maars ontzet jaarlijks feestelijk te her
denken. Uitgezonderd de jaren der
Duitse bezetting. Toen is echter de
band tussen de 8 October vereniging
en haar leden niet alleen intact geble
ven maar zelfs sterk vermeerderd, dank
zij de opvoeringen van de 8 October-
revue's door de Bonte Spelers die daar
mede groot succes hebben behaald.
Als voorzitters der 8 October-vereni-
ging hebben vanaf 1907 gefungeerd, de
heren Dr. J. W. Wicherink 19071909;
F. H. Ringers 1909—1921; A. H. P.
Blaar 19211932. Mr. C. J. de Lange
1932 t ip heden.
Het ledental bedroeg in 1906: 70; in
1907 550; in 1923 1000 en door het deel
nemen van het Rooms-Katholieke deel
der bevolking in 1924: 1600. In 1929 had
onder leiding van de heer Menno
Grondsma een krachtige propaganda-
actie plaats waardoor het ledental op
liep tot 2000 en dank zij de Bonte
Spelers bedroeg het op 8 October 1946:
2700.
Feesten van bijzondere luister heb
ben plaats gehad in 1911 ter gelegen
heid van het 50-jarig bestaan der 8-Oc-
tober-vereniging. Een historische op
tocht van buitengewone lengte en bij
zonder fraaie aankleding trok toen door
Alkmaars straten. De optocht was ont
worpen en stond ook onder leiding van
luitenant A. H. P. Blaauw. Zij bestond
uit vele praalwagens, ruiters en voet
volk, waaronder vele Nederlandse en
Spaanse vendels.
In 1923 ter gelegenheid van de 350-
jarige herdenking van Alkmaars ont
zet, heeft er ook een grootse feest
viering plaats gehad. De plechtigheid
bij het Victorie-beeld werd toen bij
gewoond door H. M. Koningin Wilhel-
mina en Z. K. H Prin Hendrik. Door
de Koningin werd een grote krans ge
legd aan de voet van het Victoriebeeld,
waarna Hare Majesteit een rede heeft
uitgesproken.
Na de middag werd op het sport
park een Oud-Hollands steekspel uit
gevoerd door leden van de Amster
damse bereden politie, die als middel
eeuwse edelen waren gekleed. Dit
steekspel werd ook door de Koningin
en de Prins bijgewoond. Duizenden
toeschouwers waren hierbij aanwezig.
Bijna alle straten waren die dag ver
sierd en verlicht, waarvan velen zeer
mooi.
In 1933 ter gelegenheid van de 360-
jarige herdenking, heeft H. K. H. Prin
ses Juliana de plechtigheid bij het
Victoriebeeld bijgewoond en het nid-
dagconcert in de Grote Kerk, waarna
H. K. Hoogheid vanaf het bordes van
het stadhuis, de historische optocht
heeft gade geslagen.
In 1936 heeft een mooi feest plaats
gehad ter gelegenheid van het 75-jarig
bestaan der 8 October vereniging. „De
Oosterse optocht" trok toen door de
stad, waarin vele mooie praalwagens
mee gingen en waarin bizonder uit
blonk een groep dames te paard met
lange witte mantels om.
In 1939 besloot ook de S.D.A.P. om
aan de 8 October-vierlng deel te nemen,
zodat toen de gehele bevolking daar
aan deelnam. Naar aanleiding van dit
besluit deed voor het eerst de muziek
vereniging „Excelsior" aan de feestvie
ring mee.
In 1945: Na de bevrijding van de
Duitsers kon gelukkig de 8 October-
viering weer geschieden, zij het nog
op enigszins bescheiden wijze.
Als bizonderheid kan worden geme
moreerd, dat toen niet de voorzitter
der 8 October-vereniging bij het Vic
torie-beeld heeft gesproken maar de
minister voor de Wederopbouw, Dr. Ir.
J. A. Ringers, een geboren Alkmaarder
op wien onze stad trots kan zijn.
Moge onze stad de Ontzetdag immer
blijven vieren, wij beseffen nu méér
dan vóór 1940, wat het betekent be
vrijd te zijn van een overweldiger.
J. NACHBAR
Oud-secretaris van de feest-commissie
