Anton van der Waals krijgt contact
met Koos Vorrink
I» I
im
J
(siNlnEi
De hoogst
de groots
am el om door J. D. v. Exter
Charlie Chaplin als moderne
Blauwbaard
Whisky, de nieuwe passagier
Radio-Oranje seint bericht, dat grote
gevolgen heeft: Koert en Via, hebt
vertrouwen"
Maar Ir. Van Tijen wordt
gearresteerd
Achter de schermen
van de Oorlog
LEDENTALLEN
vakbeweging
Wij vervolgen onze
serie
Wu
LUISTEREN
NAAR....
1500 slachtoffers in
Columbia
rfKgfc r
wÊkèÊÉÈ^ÈÈÈ
Monsieur Verdoux
Eén moord, een schurk -
een millioen moorden,
een held!
Vaarwel Malta I
KoersPort Said
Indisch Journaal
DOODSTRAF tegen
v. d WAALS geëis
GRATIFICATIES TOT
2 PCT. TOEGESTAAN
I
HI:1
Jïï|y'
|£OOS VORRINK, die direct na de
inval der Duitsers zijn woning
heeft vaarwel gezegd, zit zich, als
zovele Nederlanders, op zijn duik
adres van dag tot dag te ergeren.
Over de Duitsers natuurlijk. Over
het verraad, dat allerwege loert.
Over Mussert en zijn NSB-ers. Maar
óók over de Nederlanders in Enge
land, die uitermate slecht geïnfor
meerd blijken te zijn. In de herfst
van 1941 trekt Rost van Tonningen
het zilvergeld in; radio-Oranje geeft
de bevolking goede raad: houd het
vast en verstop het goed, na de oor
log zal het zijn waarde hebben.
Maar weken later komen er nog
agenten uit Engeland, die, nergens
van wetend, het glaasje bier dat ze
in een café drinken met zilveren
kwartjes en dubbeltjes betalen en
algemene
de
aandacht
daardoor
trekken.
Er is geen enkele aanwijzing, dat Lon-
de in de lente van 1942 in het bezit
komt van enig illegaal blad. De heren
Wiardi Beekman en F. Goedhart zijn
op het Scheveningse strand gearresteerd
bij hun poging om naar Engeland te
gaan, waarheen de regering Wiardi
Beekman geroepen had. Het klopt niet
op de verbindingslijnen. Er worden
kleine locaaltreintjes gemitrailleerd en
de aanwijzingen voor waarlijk belang
rijke objecten komen niet waar ze we
zen moeten. De agent George Dessing
is ontmoedigd naar Engeland terugge
keerd. En hij is niet de enige die ont
moedigd is.
XXIV
TN NOVEMBER 1942 komt de gewezen
journalist Levinus van Looi bij Vor
rink met de verblijdende mededeling,
dat hij contact heeft gekregen met de
Nederlandse agent De Wilde die ge
dropt is om radiocontact met de over
kant tot stand te brengen. Hij heeft
marconisten tot zijn beschikkinê. Hij
kan zich legitimeren met de foto van
de dochter van Meyer Sluiser (een re
dacteur van de Arbeiderspers (die in
Engeland vertoeft), waarmee ook de
agent Van der Broek zich legitimeerde.
Natuurlijk is dat niet voldoende
dat weet Van Looi óók want ten
slotte kan George Dessing door de
Duitsers gepakt zijn. Maar hij heeft er
wat anders op gevonden. Hij heeft De
Wilde opgedragen aan Londen te vra
gen via radio-Oranje een zéér bijzon
dere boodschap te doen omroepen.
En wat is dat voor een boodschap?,
wil Vorrink weten.
Van Looi zet het uiteen. Hij heeft
verschillende brieven aan Meyer Slui
ser in Engeland gezonden langs de daar
voor bestaande illegale lijnen. En nu
heeft hij De Wilde om een boodschap
van radio-Oranje gevraagd, die gericht
is tot de ondertekenaar van de tweede
brief, die hij zond.'
Mocht er verraad in het spel zijn, dan
moet het hierop vastlopen. Want als de
Duitsers brieven onderschept en gele
zen hebben, dan weten ze toch in ieder
geval niet, welke brief de tweede was.
En bovendien: die tweede brief is on
dertekend met twee namen. Worden
die beide namen door radio-Oranje ge
noemd, dan staat het onomstotelijk vast,
dat De Wilde inderdaad radio-contact
heeft met de Nederlandse autoriteiten
in Londen.
Inderdaad, zegt Vorrink. Als radio-
Oranje het goede bericht geeft, is de
zaak veilig. Dan kunnen we met de man
werken.
Vijf dagen later roept radio-Oranje
een bijzonder bericht om.„Koert en
Via, hebt vertrouwen".
Koert en Via dat zijn de twee
woorden, waarmee Van Looi zijn twee
de brief aan Me, ar Sluiser heeft onder-
De ledentallen van de vakbonden,
aangesloten bij de 4 vak-centrales be
droegen volgens een overzicht van het
C.B.S. op 1 Januari 1.1.: NVV 330.800,
CNV 131.300, KAB 251.400 en EVC
176.900 tegen resp. 242.600, 94.000,
182.800 en 162.300 op 1 Jan. 1946. Een
toeneming in de twee jaar na de be
vrijding van 208.700 leden en wel van
681.700 op 890.400. Van vakorganisa
ties, niet bij een centrale aangesloten,
zijn op 1 Jan. 1948 geen ledentallen
bekend. Hun ledental bedroeg op 1
Januari 1947 146.900.
1950 HEILIG JAAR.
Reuter meldt uit Rome, dat het thans
vast staat, dat de Paus op Hemelvaarts
dag 1949 het jaar 1950 tot Heilig Jaar
zal uitroepen. Uitgebreide voorberei
dingen voor de ontvangst van pelgrims,
dit enkele maanden geleden tot een
gunstiger tijdstip werden uitgesteld,
zullen dan hernieuwd worden.
Vandaag spreekt de procureur
fiscaal het requisitoir uit tegen
Anton van der Waals. Omtrent de
eis verkeren. U en wij niet in
twijfel. De dood van deze vlees
geworden duivel is in de ogen
van het volk een lichte straf.
Tijdens de rechtszitting is in
vogelvlucht de reeks van mis
daden bewezen, misdaden, welke
onze lezers voor het grootste ge
deelte reeds bekend waren uit de
serie „Achter de schermen van de
oorlog". Om het beeld van de
tragedie rond het England-spiel
volledig te maken, hervatten wij
in dit nummer de publicatie van
onze artikelen.
V.
tekend. En ten overvloede zegt Londen:
„Hebt vertrouwen".
Wat willen we meer?, vraagt Van
Looi. Die Anton de Wilde heeft uitste
kend radio-contact met onze mensen
in Londen. We hebben verbinding Ein
delijk!
QP EEN DER EERSTE DAGEN van
December 1942 zitten Koos Vorrink
en Anton de Wilde tegenover elkaar in
het huis van Karei van Staal te Am
sterdam. Vorrink weet niet, dat de man,
die hier voor hem zit, niemand minder
is dan de spion Anton van der Waals.
Anton speelt opnieuw zijn verraderlijk
spel en ditmaal met wel bijzonder groot
succes. Hij komt de weten, dat Vorrink
een uitgebreide organisatie leidt en bo
vendien betrokken is bij het Nationale
Comité, dat samengesteld is uit de
voornaamste vertegenwoordigers van
alle politieke partijen en dat zich bezig
houdt met voorbereidende maatregelen
om een voorlopige regering te vormen
in geval van een onverwachte invasie.
Vorrink zet een en ander uiteen en
maakt graag gebruik van de beschik
baar zijnde zender om aan Londen te
vragen: gaat ge accoord met instelling
en doel van het Nationale Comité?
Prompt komt het instemmende ant
woord.
Dan gaat Vorrink verder. Hij geeft
Van der Waals een twaalfdelig tele
gram mede, handelend over de politieke
situatie van het ogenblik en de plannen
voor de toekomst. Hij geeft er de con
ditie bij, dat radio-Oranje in een ge
wone uitzending in vastgestelde be
woordingen de ontvangst zal bevesti
gen.
Van der Waals gaat er mede naar de
S.D., zo snel h" kan. Schreieder leest
het lange telegram, laat het in delen
naar Londen seinen t r luistert voldaan
naar radio-Oranje, dat de ontvangst be-
bevestigt. De zaak klopt.
Van Looi en Van Staal zijn dezelfde
mening toegedaan. De zaak klopt. Van
der Waals installeert zich in de woning
van Van Looi met een zendapparaat.
Van Looi zorgt voor een marconist. En
zo staat men dan op gezette tijden met
Londen in verbinding. Althanszo
lijkt het. Van Looi, die De Wilde als
een strijdmakker behandelt, weet niet
dat de radio-zender, die De Wilde lever
de, niet verder reikt dan tot Den Haag,
waar de Peilgruppe van de Ordnungs-
polizei (met wie dit alles is afgespro
ken) de telegrammen opvangt en vol
gens gemaakte afspraken in correct
Engels beantwoordt De berichten „uit Denk om de bocht. ffs Jan Vogel's 'ac-
PROGRAMMA VAN HEDENAVOND.
HILVERSUM I,
301 m. Nieuwsber.
om 6, 8 en 11 uur.
V.A.R.A.: 6.15 De
VARA feliciteert;
6.30 Nederlandse
strijdkrachten; 7.-
Londen", die in Amsterdam worden op
gevangen, zijn slechts de camouflage-
telegrammen van de S.D., waardoor Van
der Waals het volstrekte vertrouwen
moet winnen.
Enige malen bezoekt de spion op ver
schillende plaatsen de heer Vorrink. Hij
biedt geld aan, dat geweigerd wordt
omdat men het niet nodig heeft; hij
loopt met een gedemonteerd machine
geweer in een koffer, wat Vorrink hem
ten strengste verbiedt.
De kerel is onverschrokken, maar
hij is ontzettend roekeloos, zegt Vorrink
tot Van Looi.
l
J-JET NATIONALE COMITÉ dat van
alles op de hoogte wordt gebracht
wil nog groter zekerheid. Het wenst een
afgevaardigde naar Londen te zenden
en ir. Van Tijen, de directeur van de
Fokkerfabrieken, verklaart zich 'bereid
om te gaan. De Wilde zal hem helpen;
hij vertelt enige tijd later, dat Enge
land een watervliegtuig zal sturen naar
het IJselmeer om de Engelandvaarders
op te nemen. De spion weet reeds alles
over de vlucht van twee Nederlanders
met vliegtuigen van de Fokkerfabrieken
in het voorjaar van 1942; hij weet ook
van het plan, om Göring bij een be
zoek aan Amsterdam tijdens een ge
fingeerd luchtalarm in een schuilkelder
te bedwelmen en naar Engeland te ont
voeren. En dat alles schrijft Van der
Waals neer in de dagelijkse rapporten,
die hij bij Schreieder indient en waar
bij hij vrijwel wekelijks het spionnage-
materiaal kan voegen, dat hem gegeven
wordt voor verzending naar Engeland.
Op 12 Maart 1943 gaan De Wilde en
Van Tijen op reis. Het doel is Hoorn,
waar het watervliegtuig op het IJsel
meer zal dalen. Maar op het station in
Zaandam wachten de S.D.-ers en arres
teren Van Tijen op het moment, dat Van
der Waals zijn handschoen Iaat vallen.
De heer Van Tijen heeft een koffer vol
spionnagemateriaal bij zich, dat verza
meld is door de militaire medewerkers
van het Nationale Comité en pakken vol
politieke plannen en opgaven en rap
porten. Al'es komt terecht op het bu
reau van Schreieder en Van Tijeh wordt
in het tot gevangenis ingerichte semi
narie te Haaren opgesloten.
Voor de S.D. blijft er dan nog een
moeilijkheid over. Vorrink heeft name
lijk geëist, dat radio-Oranje de aan
komst van Van Tijen in Engeland zal
bevestigen. Het England-Spiel wordt
ingeschakeld en twee dagen na de ar
restatie in Zaandam roept Londen de
afgesproken woorden om, waaruit de
leden van het Nationale Comité weten,
dat Van Tijen daar is gearriveerd.
Men is tevreden. Van Tijen is immers
in Engeland?
In ons nummer van morgen
De vijftigste agent.
Schreieder arrangeert
een gróót feest
Het Amerikaanse Rode Kruis deelt
mede, dat volgens officiële gegevens
de revolutie in Columbia 1.500 doden
en ongeveer 3.000 gewonden heeft ge
kost. Te Bogota zijn 1.200 personen om
het leven gekomen.
cordeon-orkest; VPRO: 7.30 Cursus; 7.50
Tien vóór acht; 8.05 Duetten; 8.30 Cur
sus; 9.VARA: Men vraagten wij
draaien; 9.3P De Ducdalf; 9.50 Op
vleug'len van muziek; 10.Buitenl.
weekoverzicht; 10.15 Swing and sweet;
VPRO: 10.40 Vandaag; 10.45 Avondwij
ding; VARA: 11.15 Gr.pl.
HILVERSUM II, 415 m. Nieuwsber.
om 7.8.en 11.uur: N. C. R. V.:
6 Ensemble Lachman; 6.30 De Grond
wetsherziening; 6.45 Geestelijke liede
ren; 7.15 Nederland op zee; 7.22 Appèl
ex-pol. gev.; 7.30 Het actueel geluid;
7.45 C.W.V.-kwartier. 8.15 Het Ned. Ka
merkoor; 8.45 Reddende vleugels; 9.r5
Promenade orkest; 10.Vragen aan
voorbijgangers; 10.30 Boedapester strijk
kwartet; 10.45 Avondoverdenking; 11.15
PROGRAMMA VOOR ZATERDAG.
HILVERSUM I, 301 m. Nieuwsber,
om 7, 8, 6 en 11 uur. VARA: 7.30 Gr.pl.
8.18 Lichte mórgenklanken; 9.15 Gr.pl.;
VPRO: 10.Morgenwijding; VARA:
10.20 Dieven in de nacht; 10.35 Donna
Diana; 10.40 Moussorgski; 11.Voor de
continubedrijven; 12.Vincentino; 12.30
Weerpraatje; 12.33 De ronde van Ne
derland; 12.45 Gr.pl.; 1.— Ned. strijd
krachten; 1.30 Jan Corduwener; 2.—Als
een bonte vogelvlucht; 2.15 Harmonie
orkesten; 3.— Het NVV; 3.10 Gr.pl.; 3.30
Binnen zonder kloppen; 4.Christen
en socialist; 4.15 Om en nabij de twin
tig; 4.45 De ronde van Nederland; 5.15
Radio Phil, orkest; 6.15 Sportpraatje;
6.30 Ned. strijdkrachten; 7.Artistieke
staalkaart; VPRO: 7.30 Cursus: De kerk
nü; 7.45 Voor de Ned. in Duitsland;
VARA: 8.05 Dingen van de dag; 8.15 De
notenkraker; 9.15 Soc. commentaar; 9.30
Week-end-orkest; 10.Het onverstoor
bare werkdier (hoorspel); 10.30 Ren
contré intern, des jeunes chanteurs;
11.15 Hobby-hoek; 11.30 Orgel (Johan
Jong).
HILVERSUM II, 415 m. Nieuwsber.
om 7, 8, 1, 7, 8 en 11 uur. KRO: 7.15
Gr.pl.; 7.45 Morgengebed; 8.15 Pluk de
dag; 9.Voor de vrouw; 9.05 Gr.pl.;
9.30 Waterstanden; 9.35 Gr.pl.; 10.
Klein, klein kleutertje; 10.15 Gr.pl.,'
11.— De Zonnebloem; 11.45 Schoolradio;
2.15 Sextet; 12.30 Weeroverzicht; 12.33
Orkest Klaas van Beeck; 12.55 Zonne
wijzer; 1.20 Vervolg orkest Klaas van
Beeck; 1.50 Film en toneel; 2.10 Het be
toverde meer; 2.20 Engelse les; 2.40 De
schoonheid van het Gregoriaans; 3.15
Debutantenconcert; 3.45 KRO-kiosk;
4.Gr.pl.; 4.10 Verslag Cup Final; 4.45
Paul Lincke programma; 5.De Wig
wam; 6.Duo André de Raaff (pia
no); 6.15 Journ. weekoverzicht; 6.30
Actualiteiten; 6.40 Spinoza; 7.15 Klaas
van Beeck; 7.50 Banden die binden;
8.05 De gewone man; 8.12 Gr.pl.; 8.20
Lichtbaken; 8.50 Gr.pl.; 9.25 Pluvier
kr,apt:.het op; 10 Weekend-serenade;
10.30 Orgel en zang; 10.45 Avondgebed;
11.15 Pianokwintet; 11.50 Gr.pl.
45. Pim, Pam en Pom zijn ver
schrikt in de hoek gekropen. Er hangt
hun iets vreselijks boven het hoofd.
Er zal een tijger bij hen in de kooi
worden gestopt en hoogstwaarschijn
lijk een echte!
„Die drie tijgers van U lijken wel
bang", zegt de assistent minachtend.
„Moet je zien hoe ze in de hoek krui
pen",
„Ach kom, nonsens", roept de di
recteur. „Vooruit maak de kooi open!"
COMMUNISTENJACHT IN BIRMA.
In Centraal Birma is 'n dorp uitgebrand,
er zijn 90 „communisten" gedood en 200
geweren in beslag genomen. Bij onge
regeldheden in Myingan was de dag te
voren een vijftigtal communisten ge
dood.
- ff
In Denemarken is de Noorse drijvende traanfabrlek „Thorshövdi van stapel
gelopen, dat in het Zuidpoolgebied zal opereren. Het is het grootste schip,
dat ooit in Denemarken gebouwd is.
Een ruime plaats in ons hart
heeft Charlie Chaplin zich weten
te veroveren in de dagen dat hij
als de eeuwige schlemiel, de door
het leven ge- en vertrapte zwerver
in zijn haveloze plunje, als de on
verwoestbare optimist, kinderlijk
hunkerend naar de vervulling zij
ner diep-menselijke idealen, als de
verstrikte in de voor de grauwe
massa onder zijn bolhoed onver
staanbare wetten onzer onroman
tische samenleving, op het witte
doek verscheen en dan immer zat
in de spreekwoordelijke hoek waar
de onvermijdelijke klappen vallen.
Die dagen brachten ons o.m. „City
Lights" en „Modern Times"; die dagen
zijn, we moeten wel zeggen jammer
genoeg, voorbij. Want nu, in „Mon
sieur Verdoux", zien wij Chaplin niet
langer als de man, die door het leven
getrapt wordt als de onwillekeurige
wetsovertreder, als de kinderlijk-op
rechte idealist.
Nü is hij de tot in de puntjes gekle
de charmeur, de man van de wereld
die zélf, en naar hartelust,trapt, de
efficiente „zakenman", die zich sluw
berekenend verrijkt ten koste van het le
ven van alleenstaande jongejoffers en
weeuwtjes, die, de eenzaamheid moe,
de dood vinden in het lokkende huwe
lijk met deze altoos goedgemutste on
bekende, van wie de Surêté na zijn
twaalfde misdaad niet eens een foto
of bruikbare persoonsbeschrijving be
zit.
Ook de filosoof, die zijn rechtqrs
in zijn laatste woord sarcastisch toe
voegt: „Eén moord, een schurk; een
millioen moorden, een nationale held!"
HET FILMVERHAAL
Maar nu in het kort de inhoud van
deze wonderlijke exentrieke film, door
Charlie zelf geschreven naar een idéé
van Orson Welles.
Wij maken met deze moderne
MIDDELLANDSE ZEE, 15 April.
QISTEREN, de laatste dag van ons
verblijf op Malta, bood de Maltezer
dokter, die als gastheer optrad van
de Hollandse missionaris Verheugd,
aan de 1ste officier van Hr. Ms. Kor-
tenaer en mij het eiland te laten zien
en deze autotocht bewees, dat Malta
wel bijzonder rijk is aan merkwaar
digheden. Op een gegeven ogenblik
stopten we aan een baai, waarvoor,
in het helblauwe water, een klein
eiland lag. Op dat eiland staat een
klein kerkje en een altaar, omdat in
de aanvang onzer jaartelling de Apos
tel Paulus op zijn reis naar Rome
hier landde en enige tijd verbleef.
Ergens anders staat een rij hoge ste
nen huizen. Grof en ruw. Ze doen den
ken aan kubussen. Het zijn huizen,
door de Noormannen gebouwd, in de
tijd, dat ze vanuit Scandinavië hun
rooftochten hielden en zelfs tot Malta
kwamen. En zo zijn er meer wonder
lijke dingen te zien op dit eiland. Bij
voorbeeld een ezel, die 12 uur aan één
stuk door aan een lange lijn in het
rond loopt en op deze manier wat
grondwater naar boven pompt.
Aan de wal heb ik die laatste mid-
dig gegeten om de restanten van de
i
gezien een Maltezer winkelier een
hond af te zetten, die weliswaar nog
bar jong is en geen kentekenen yer-
toont van een opvallende raszuiverheid,
maar die er vriendelijk en aangenaam
in de omgang uitziet. Precies, wat men
zocht. De prijs was 1 pond sterling,
paar shillings op te maken. Veel geld maar toen bleek, dat zelfs dit te veel
was het niet en de eterij was er dan was voor de deviezenpositie van de
ook naar. Vlees, dat me sterk deed Hollanders, gaf de eigenaar 'm -gratis
vermoeden, dat het iets met een oud voor niets. En zo kwam een vriend
Maltezer leeuwtje te maken had, sla, van Sinbad aan boord en ze doopten
die men in Holland als het meest on- hem Whisky. De wederzijdse toenade-
edele onkruid zou hebben beschouwd ringspogirfgen tussen Sinbad en Whis-
en aardappelen, die wel heel ver ver- ky zijn thans in volle gang en laten
wijderd waren van de hooggeroemde het beste hopen voor de toekomst.
Malta-aardappelen.
Na dit wel curieuze maar niet zeer
smakelijke maal was het een uur la
ter op de Kortenaer weer „voor en
achter" en terwijl de zon snel daalde
op zee, verliet de jager op eigen
kracht, zonder loods of sleepboot, de
baai en bereikte via het gat weer
open zee. Nagestaard door een paar
honderd Britse zeelui, die op de Mac-
pie critisch de handelingeiï van de Hol- IWIALTA lost snel op en verdwijnt
landers gadesloegen. m achter de kim eer het donker is.
Jammer voor de Tommies, dat er Op de Kortenaer gaat de dienst nor-
nu juist helemaal geen enkele reden maal door en 's avonds gaat iedereen,
was voor critiek, want op de Korte- die vrij van wacht is, vroeg naar kooi.
naer werd even snel als handig aan- De steile straten van Malta zit ieder-
gepakt, net zo snel en handig als op een in de benen.
de Engelse jagers, die hier in dit wa- En de andere dag is de Middellandse
ter kind in huis Ajn. zee zó prachtig blauw, dat het inder-
En zo waren we dan weer onder daad de kleur is van de ansichtkaar
elkaar, zij het dat er één man meer ten. Rul als sneeuw ligt het kielzog
aan boord was. Of manjuister over dat deinende blauw-fluwelen
gezegd: hond. De onderofficieren had- kleed en de laatste meeuwen zeggen
den namelijk de avond tevoren kans ons voorlopig vaarwel. We zijn alleen
door
Anthony van Kampen
en zullen dat blijven tot we in Port
Said zijn. Een enkele maal die dag
komt er iets wazigs boven de horizon
opduiken. Dat is Afrika, de bergen,
die de woestijn van de Middellandse
Zee afsluiten. Morgen zullen we, als
het helder is, Bizerta in de verte zien.
Bizertaberoemde naam uit de
laatste oorlog.
Aan bocjrd worden oefeningen ge
houden. Artillerie-oefeningen, oefenin
gen waarbij verondersteld wordt, dat
het man-over-boord is, het schip in
eens stil komt te liggen en de whale-
boot gevierd 'wordt. En ook anti-
onderzeebootoefeningen, motorsloep
varen, brandweeroefeningen, gas-
oefeningen enzovoorts. Er gebeurt zo
veel op dit schip en een dag is weer
zo voorbij, is zo weggesmolten tussen
ochtend en avond.
Snel valt de avond over de Middel
landse zee. De hemel wordt dieper en
dieper blauw en eindelijk kleurt hij
zich vaal-zwart. De sterren lichten
aan en de maan komt overgezeild. Het
is stil op het schip. Diep weg, in dit
stalen lichaam, met zijn eindeloos aan
tal machines en zijn 200 mannen, vi
breert het machtige voortstuwings-
orgaan. De wachten staan als sil
houetten op de brug en aan dek, het
water schiet donker voorbij en schuurt
eentonig langs de scheepswanden, en
achterop woelen de beide schroeven
kolkend het groen-witte schuim naar
boven. Het goudiggele licht van de
maan spoelt in en door dat schuim
en je zoudt kunnen fantaseren, dat
'een betoverd schip voer door een be
toverde zee.
BUREAU
ADMINISTRATIE
Voordam 9 - Telefoon 3320
REDACTIE
Achterdam 20 - Telef. 2274
Postgiro 234000
(t.n.v. N.V. Dagblad
voor Noord-Holland)
Directeur: J. Bijlsma
46. En daar gaat de deur knarsend
open en een vierde tijger wordt in de
kooi gelaten.
„Vooruit grommen", roept Pim tegen
zijn broertjes. „Dan blijft hij een beet
je op een afstand".
Ze heffen alle drie een luid gebrul
aan. Maar de tijger kijkt op noch om
en gaat in een hoek liggen.
„Nou wat zeg ik je", zegt de direc
teur tegen zijn assistent.
„In mijn tijgers, daar zit vuur in.
Hoor je ze brullen? Ik vind die tijger
van jou een dooie dief!"
En met die woorden vertrekt de di
recteur met zijn assistent.
Blauwbaard kennis, terwijl hij in de
tuin van zijn villa aan de Cote d'Azure
rozen staat te knippen. Hij draagt er
handschoenen bij. Maar op de achter
grond rookt een oven, dagen lang
Omstreeks diezelfde tijd zit ergens in
Noord-Frankrijk een familie in de
zorg over hun niet onbemiddelde zuster.
Deze laatste is halsoverkop getrouwd
en verdwenen met een onbekende
„meneer". In maanden al heeft zij
niets van zich laten horen
Ziehier in enkele woorden het lu
gubere beroep van de innemende dan
dy, die zoeven zijn zoveelste „echt
genote" heeft vermoord en nu met
vlotte, geoefende vingers zijn buit
telt. Geoefende vingers, want twee-
en-dertig jaren lang heeft Monsieur
Verdoux het eerzame beroep van kas
sier uitgeoefend. Tot de crisis hem
op de keien smakte.
Zo ging Monsieur Verdoux in za
ken, „zaken" waarbij zijn vroegere
baan wel zéér eentonig afstak.
Maar Monsieur heeft óók zijn goede
zijde. In zijn eenvoudige villa op het
land is hij een deugdzaam burger, een
vader voor zijn welopgevoede zoon en
een liefhebbende echtgenoot voor zijn
verlamde vrouw. Zijn verblijf in de
huiselijke kring is echter altijd zeer
kort, want zijn „zaken" roepen hem,
vragen zijn volledige inzet.
Twee vrouwen weten zijn snode be
doelingen te ontsnappen. De eerste is
een niet bijster sympathiek vrouws
persoon, die met al haar stupide be
wegelijkheid steeds meer de dans ont
springt, de arme Monsieur Verdoux
zelfs in grote verlegenheid brengt, als
zij onwetend op een van zijn volgende
bruiloften verschijnt.
De andere is een jong meisje, dat
hij als proefkonijn wil gebruiken voor
een nieuw vergif. Het feit, dat het
leven haar net zo getrapt heeft als
hem, doet Monsieur van zijn voor
nemen afzien. Een lastige, chanterende
rechercheur neemt haar plaats in.
Maar ook de lucratieve bezigheden
van onze cavalier nemen een einde.
Een nieuwe beurskrach, het verlies
van (wettige) echtgenote en zoontje,
ontnemen Monsieur Verdoux alle lust
om zijn „zaken" voort te zetten. Er is
nu immers geen enkele reden om ach
ter geld aan te jagen. Degenen voor
wie hij dit alles deed, zijn immers dood
totaal verslagen dwaalt een dégé
néré langs de Parijse boulevards, de
eens zo perfect geklede charmeur is
nu een Onbeduidende, slobberig ge
klede oude man geworden. Een gees
telijk gebroken man, die zich willens
en wetens in de handen van de poli
tie stort.
Dan breekt de mobilisatie van 1939
uit; de oorlog met zijn massa-slach
ting gaat beginnen. Monsieur Ver
doux staat voor zijn rechters, be
kent zonder berouw, verklaart met
bijtend sarcasme: „Mijn fout was,
dat ik het in het klein deed. Eén
moord, een schurk; een millioen
moorden, een held!" Na het aanhoren
van zijn doodvonnis zegt hij nog,
vriendelijk-dreigend: „Ik zal U allen
spoedig weerzien!"
Dit is dan Monsieur Verdoux, de min
die moordde om zijn gezin te kunnen
onderhouden; die zijn intelligentie
gebruikte in de misdaad, omdat de
maatschappij hem genadeloos op de
keien smeet toen zij niet langer ren
derend van zijn diensten gebruik kon
maken; een liefhebbende echtgenoot
en vader, die zijn charme gebruikte
om z.i. onnutte leden der samenleving
van hun geld af te helpen, van het
geld dat de zijnen behoefden om zor
geloos dit aardse leven te kunnen slij
ten. Een maatschappij zonder die ge
nadeloze keien zou nooit bevreesd
hoeven te zijn voor een „Monsieur
Verdoux", waren diens geoefende vin
gers nimmer gebruikt voor andere
dingen dan het liefdevol tellen van
grote stapels bankpapier tot nut van
het algemeen.
Denkt u ook eens hieraan als u, na
tuurlijk „Monsieur Verdoux" gaat
zien!
EVD.
Na een uitvoerig requisitoir, dat
ongeveer anderhalf uur in beslag
nam, heeft de advocaat-fiscaal mr.
H. W. van Doorn gistermiddag de
doodstraf geëist tegen de 35-jarige
Anton van der Waals.
„Deze zaak tegen Van der Waals gee:
het trieste verslag van de strijd tusse
de illegale spionnagegroepen enerzijo
i en de Duitse contra-spionnage andei
B zijds, waarbij helaas, de Duitsers d
grootste successen boekten. Schreiede
'i en Van der Waals waren daarin de be
langrijkste figuren: de eerste als d
politieman met vernuft en ijver, d
tweede, als de grote en meest succes
F volle V-man", aldus ving mr. L. Vi
van Doorn zijn requisitoir aan.
Van de 83 verraadszaken heeft vi
Waals er slechts vijf ontkend, maar he
;V- Hof zal echter moeten oordelen, da
ook in deze gevallen het ten laste ge
legde wettig en overtuigend is bewe
1 zen, aldus mr. van Doorn.
Ik verzoek het Hof Van der Waals
te veroordelen tot de hoogste straf,
de doodstraf, daar ik ervan over-
Mi tuigd ben, dat dit de enige straf is,
die hij verdient. Men zal zeggen,
levenslang is toch net zo goed. In
deze politiek onzekere tijden acht
ik echter levenslang een onvoldoen
de veiligheidsmaatregel tegenover
het Nederlandse volk. Ik zal alleen
gerust zijn als deze straf wordt op
gelegd en wordt geëxecuteerd. Dit
is geen subjectieve wraakoefening
maar een objectieve vergelding. Ik
hoop, dat bij het overwegen van uw
sententie u de gerechtigheid voor
ogen zal staan, voor welke zovelen
Ij hebben gestreden en zovelen hun
leven hebben geofferd, door 't ver
raad van deze man", aldus beëin
digde mr. Van Doorn zijn requisi
toir.
S -
H Van der Waals heeft ook tijdens hel
J uitspreken van dit requisitoir en bij hel
vernemen van de eis niet het geringste
spoor van emotie vertoond en ziet er
uit als op de eerste zittingsdag.
HULDE AAN DE ILLEGALITEIT
Voor het requisitoir een aanvang
I, nam, verzocht de President het Open-
r baar Ministerie zowel de verdediging
I met aandrang het „England Spiel"
niet ter sprake te brengen. Het gaat
hier uitsluitend om .de strafzaak Van
der Waals. Schijnbaar onbewogen heeft
I het Hof de getuigenissen van de moe-
ders en vrouwen van Van der Waals'
i slachtoffers aangehoord. Schijnbaar,
want in werkelijkheid was zij diep
bewogen. In deze zaak is de illegali-
teit op zijn best naar voren gekomen.
Deze illegalen hebben het hoogste ge-
geven wat zij hadden, met alleen dit
I doel voor ogen, het vaderland te die
nen .Dit geldt niet alleen voor de op-
K gerolde groepen, maar ook voor de
I agenten, die gedropt werden, een on-
I zekere toekomst tegemoet. Van zeer
In de Staatscourant van Vrijdag 23
a April is een beschikking van het Col-
lege van Rijksbemiddelaars opgenomen
betreffende extra-uitkeringen in 1948.
Deze beschikking verstaat onder ex-
tra-uitkeringen: alle gratificaties, va-
cantietoeslagen, winstuitkeringen of
j: andere uitkeringen,,, hoe ook genaamd,
toegekend boven de geldende normale
Ionen. Zonder voorafgaande afzonder-
I lijke toestemming van het College van
I Rijksbemiddelaars is het geoorloofd,
wanneer in het onderlinge overleg tus-
u sen werkgevers of werkgeversorgani-
saties enerzijds en werknemersorgani-
saties anderzijds in de verschillende
I bedrijfstakken hierover overeenstem-
ming is bereikt, in de loop van het
I jaar 1948 een extra-uitkering of -uit-
I keringen toe te kennen tot een geza-
I menlijk bedrag van ten hoogste 2 pet.
van het jaarloon van de betrokken
I werknemer, ineens of bij gedeelten uit
te keren bij één of meer gelegenheden.
I zoals: Pasen, Kerstmis, de vacantie, 't
einde van het boekjaar, enz.
De vergunning als boven omschre-
I ven wordt verleend onder voorwaar-
de. dat de hierbedoelde uitkeringen
r.iet worden doorberekend in de prij-
zen. Zonder voorafgaande afzonderlijke
toestemming van 't College van Rijks-
bemiddelaars mogen bovendien in de
■loop van het jaar 1948 extra-uitkerin-
gtn worden gegeven, indien en in" de
mate als kan worden aangetoond, dat
■:Z() in de betrokken onderneming in de
■Periode van twaalf maanden, onmid-
Ctllijk voorafgaande aan 10 Mei 1940,
i «ij dezelfde gelegenheid zijn gegeven,
jf Andere extra-uitkeringen dan de ge-
F noemde mogen niet worden gegeven
I zender bijzondere toestemming Van het
I College van Rijksbemiddelaars. Deze
toestemming zal slechts in uitzonde-
I '.'mgsgevallen worden verleend.
