HECHTE BANDEN BINDEN VORSTIN EN VOLK
WILHELMINA
uii de jeugd van
Ody Prinses Wilhelmina
J)F TROONSAFSTAND van H.M. Koningin Wilhelmina en de
opvolging door haar Dochter H-K-H. Prinses Juliana, de in de
Nederlandse Grondwet vastgelegde erfopvolging dus, doet opnieuw de
vraag rijzen naar de betekenis voor ons land van de constitutionele
monarchie.
H. M. Koningin
50 Jaar
trouw aan de Grondwet
en trouw aan
Haar volk
Koningin Wilhelmina hield zich steeds nauwgezet binnen
de grenzen wan haar bevoegdheden
(Van onze parlementaire redacteur).
De constitutionele monarchie is de regeringsvorm, waarbij de macht
van de vorst beperkt wordt door een Grondwet, die zekere rechten van
het volk en van de volksvertegenwoordigers waarborgt.
De'grote, liberale staatsman Jan Rudolf Thorbecke, die in hel midden
van de vorige eeuw een zo overwegende invloed heeft uitgeoefend op de
inhoud van onze Grondwet en in zijn werken zulke preciese omschrij
vingen gaf van zijn staatkundige ideeën en van staatkundige verschijn
selen, zegt in zijn in 1869 verschenen „Narede", dat de constitutionele
monarchie niet één absolute wil kent, maar dat zij bestaat in een ver
band van elkaar wederkerig beperkende organen, aangelegd om met
vrijheid samen te werken tot een wetgeving en een bestuur, die aan de
eisen van een juist, rechtvaardig, nationaal verstand beantwoorden.
We zouden het ook populair kunnen zeggen: de Koningin regeert, madr
zij heeft het niet alléén voor het zeggen. De ministers zijn namelijk ver
antwoordelijk voor alle regeringsdaden, die zij verricht en het spreekt
dus vanzelf, dat er over die regeringsdaden steeds een zeer nauw
contact tussen haar en de ministers bestaat.
"DB constitutionele monarchie Is voor
de ontwikkeling van ons land en
ons volk van grote betekenis," zegt
ons de vice-president van de Raad van
State, jhr. mr. F. Beelaerts van Blok
land, met wie wij over onze regerings
vorm een onderhoud hebben gehad en
die ons gaarne zijn oordeel daarover
mededeelde.
Met wie kunnen wij over onze staats
vorm en de waarde daarvan beter een
gesprek hebben dan met de man, die
ons opperste Staatscollege presideert,
met de hoogste autoriteit in ons land
na H.M. de Koningin? Wie zou door
zfln grote kennis van zaken en zijn
persoonlijke ervaringen meer in aan
merking gekomen zijn om onze lezers
zijn visie op de constitutionele monar
chie onder de Oranjes te geven dan
deze minister van Staat, die aan de
ene kant de eerste adviseur is van de
regerende vorst in allerlei gewichtige
staatszaken en aan de andere kant
een voortdurend contact onderhoudt
met dé1 ministers
Jhr. Beelaerts van Blokland verdui
delijkt zijn mening: Vergelijk onze
monarchie bijvoorbeeld met de dicta
tuur. De dictatuur moet van het ene
succes in het andere vallen, anders
verzwakt haar positie. Mussolini heeft
in het begin wel goede dingen gedaan,
maar bij een enkel succes kon hij niet
leven. Hij moest voortgaan en dan is
het onvermijdelijk, dat er fouten ge
maakt worden en domme dingen
worden gedaan.
Het grote voordeel van de monarchie
is aangenomen, dat we met een
verstandig monarch te doen hebben
dat de vorst niet alleen denkt aan zijn
eigen positie op dit ogenblik, doch het
oog gevestigd houdt op de belangen
van zijn Huis en op de toekomst van
zijn kinderen, die ook eens geroepen
zullen worden om te regeren. Daarom
is het voor de vorst van gewicht op
de juiste wijze de belangen van zijn
onderdanen te behartigen en aldus de
weg te bereiden voor een goede ver
standhouding tussen hen en zijn na
zaten.
Een soortgelijk verschil als met de
dictatuur is e'r ook met de president
van een Republiek, al zijn hier de ge
varen voor een onverstandige of brute
machtsuitoefening niet zo groot. Wan
neer de termijn van zijn bewind spoe
dig afloopt en de mogelijkheid van
zijn herkiezing is aanwezig, dan zal
een president er naar streven goede
dingen te doen. Doch als hij niet
terugkeert? Dan zal hij gemakkelijker
tot een luchthartige opvatting van zijn
taak vervallen dan een monarch zal
doen.
De monarchie schept een verstandige
continuïteit; zij brengt een objectief
element in het staatsbestel. Het ijve
ren voor een republikeinse regerings
vorm is hier te lande, doordat men
de voordelen van de constitutionele
monarchie in de loop van de achter
ons liggende jaren heeft leren waar
deren, steeds meer naar de achter
grond verdrongen. Dat is mede het
gevolg aldus jhr. Beelaerts van
Blokland - van de hoge opvatting,
die de Koningin altijd van haar taak
gehad heeft. Zij huldigt zeer correcte
opvattingen zij heeft dat al jong
goed geleerd en tijdens haar opleiding
is haar dat bijgebracht en paart
Onderhoud met de
vice-president van de Raad
van State
daaraan een verstandig en scherp in
zicht.
De tijd ligt niet eens zo ver achter
ons, dat bepaalde politieke stromin
gen in ons volk hun principiële voor-
keur voor een Republikeinse rege
ringsvorm demonstreerden door zich
afzijdig te houden van alle bijeenkom
sten, waarin de Koningin op een di
recte wijze met haar onderdanen in
contact kwam en van alle feesten van
ons Oranjehuis. Men droeg geen
oranje, vlagde niet, zong het Wilhel
mus niet mee en schreef Koningin
zonder hoofdletter.
Zelfs aan Anti-Revolutionnaire zijde
heeft men zich wel voor de Republiek
uitgesproken. In het algemeen bleef
het echter in ons land bij een doctri
naire principiële tegenstand en kwam
het niet tot demonstraties en even
min tot het opwerpen van de strijd
vraag Koningschap of Republiek in de
practische politiek.
HET BINDEND ELEMENT.
ER is veel veranderd. Reeds vóór de
oorlog was er een duidelijke ken
tering in de opvattingen waarneem
baar. Men was toen van oordeel, dat
er belangrijker dingen waren om zich
het hoofd over te breken dan over de
theoretische meningsverschillen over
de betekenis van het Koningschap.
Gedurende en na de oorloge is men al
gemeen tot de erkenning gekomen, dat
het Oranjehuis een sterk bindend ele
ment vormt in de Nederlandse natie,
dat het onze eenheid naar binnen en
naar buiten symboliseert en bevor
dert en dat Koningin Wilhelmina een
waardige en een waardevolle Lands
vrouwe geweest is ook in de moeilijk
ste uren van ons bestaan.
J^EDERLAND mag zich gelukkig
pry zen, zo zeide Zjjne Excellen
tie jhr. mr. Beelaerts van Blokland,
vijftig jaar lang een vrouw als Ko
ningin Wilhelmina aan het hoofd ge
had te hebben. Zij toonde een warme
belangstelling voor haar volk en
alles wat daarin leeft en hield zich
nauwgezet binnen de grenzen van
haar bevoegdheden. De Koningin
heeft zeer constitutionele opvattin
gen en leefde zich aitjjd terdege in
de staatszaken In. Dat was haar
grote kracht en tegelijk heeft de er
varing bewezen, dat ong land er uit
stekend mede gediend geweest ls.
De mogelijkheid is niet uitgesloten
aldus jhr. Beelaerts van Blokland
dat in een constitutionele monarchie
een nulliteit aan het bewind komt.
Maar dat is voor een land nog niet zo
gevaarlijk als een slechte president.
Nederland is ook in dit opzicht een
benijdenswaardig land, want het heeft
steeds op uitstekende vorsten kunnen
bogen. Er is een tijd geweest, waarin
de laatste tien jaren van de regering
van Koning Willem I met weinig in
stemming vermeld worden. Dit oor
deel is men aan het herzien: tegen
woordig waarderen de geschiedschrij
vers deze regeringsperiode veel meer
dan vroeger. Men wijst er o.a. op, dat
Willem I veel nuttigs op economisch
gebied tot stand gebracht heeft tot
groot voordeel van ons vaderland.
Van groot gewicht noemde jhr. Bee
laerts van Blokland het ook, dat er
sterke historische banden gelegd zijn
tussen land en Vorstenhuis en dat er
ook een mystieke band bestaat. Daar
door heeft het Koningschap aan ge
zag gewonnen. In een Republiek is
dat onmogelijk. Een Republiek zal zich
dientengevolge niet zo gemakkelijk
als een eenheid rondom het staats
hoofd scharen. Vooral in bewogen tij
den en in tijd van oorlog is de bete
kenis daarvan niet te overschatten.
Hiermede kwam de vice-president van
de Raad van State tevens aan de be
antwoording van onze vraag over de
zienswijze van velen, dat het Koning
schap niet veel meer is dan een Staats-
ornament en dat het Koningschap veel
van zijn waarde heeft ingeboet.
De binding aan de Grondwet, die de
bevoegdheden van de vorst om
schrijft en beperkt, die de verantwoor
delijkheid van de ministers voor alle
regeringsdaden, ook van de vorst,
vastlegt en de vrijheden van de bur
gers waarborgt, voorkomt zeker, dat
de Koningin een onbeperkte macht
uitoefent, doch dat wil geenszins zeg
gen, dat zij geen wezenlijke invloed
op het bestuur van het land uitoefent.
Zij kan haar goedkeuring aan wets
ontwerpen, die door de beide Kamers
der Staten-Generaal zijn aangenomen,
onthouden en dus voorkomen, dat
maatregelen, die zij ongewenst acht,
worden getroffen. In de practijk
maakt de Koningin echter zelden of
nooit van deze bevoegdheid gebruik.
NIET ALTIJD EENS.
Jhr. Beelaerts van Blokland onthulde
ons, dat de Koningin het bij bespre
kingen met haar ministers zeker niet
altijd met hen eens is en dat zfl hun
daartoe in staat gesteld door haar
jarenlangs ervaring soms waarde
volle aanwijzingen geeft.
Zo heeft het Koningschap van Wil
helmina in onze constitutionele mo
narchie zijn wezenlijke betekenis. De
Koningin gaat mee met haar tijd, haar
bewind ls niet tot een statisch ele
ment verstard, doch er is steeds een
dynamische kracht van uitgegaan. Het
Koningschap heeft zich in Nederland
gunstig ontwikkeld en is tot een rust
punt in de politieke en maatschappe
lijke golfslag geworden.
Met groot vertrouwen zag Zijne Ex
cellentie de voortzetting van de con
stitutionele monarchie onder Juliana,
aan wie het voorbeeld van haar door-
luchte Moeder voor ogen staat en die
onder de beste tradities van de con
stitutionele monarchie ls opgegroeid,
tegemoet
F oude archieven vonden wfl nog
aantekeningen, gemaakt door Louise
B.B., waarin één dag uit het leven van
de 8-jarige Prinses Wilhelmina wordt
beschreven. Wij ontlenen hieraan het
volgende:
Het is zeven uur in de ochtend. De
Koningin (Emma) is opgestaan, het
morgentoilet gemaakt. Zij staat in het
midden van Haar vertrek, de blik on
afgebroken gewend naar de deur, die
Ook Leger en Vloot mochten zich steeds verheugen in de warme belangstelling van onze
jubilerende vorstin. Bovenstaande foto werd genomen tydens het bezoek van Hare Majesteit
aan de legermanoeuvres te Bucphen in 1936. -
uitkomt op prinsesjes vertrekken.
Daar vliegt een gelukkige glimlach
over Haar gelaat. Haar moederlijk
hart klopt bjj de vlugge voetstap, die
tilings nadr komt. De deur vliegt
open. Een kleins, in het wit geklede
gedaante, overschrijdt de drempel. De
moeder breidt haar armen uit en sluit
haar kind aan het hart. Zij liefkoost
en vertroetelt het als iedere gelukkige
moeder, wanneer haar kind haar de
morgengroet brengt.
Eindelijk vraagt het prinsesje: „En
hoe heeft moeder geslapen?"
„Moeder heeft heel goed geslapen en
is heel wel."
Het prinsesje heeft heel oplettend ge
luisterd, want dit antwoord is voor
Haar van groot gewicht. Als zij
straks na dit korte bezoek de Koning
Haar morgenkus komt brengen, weet
Zij, dat diens eerste vraag zal zijn:
„Hoe heeft Moeder geslapen en is Zij
wel?" Een vraag, die Zfl netjes en
precies moet beantwoorden. Daarom
neemt Zti nu afscheid van Moeder,
loopt snel de corridors door, de trap
af, naar de vertrekken van Haar Ko
ninklijke Vader, in zichzelf herhalend
„Moeder heeft goed geslapen." Hoe
jong ook nog, vat zij Haar plichten
in het dagelijks leven ernstig op. Om
bewust, uit innerlijke drang, doet Zfl
altijd Haar best nauwkeurig te doen,
wat Vader of Moeder Haar opdragen.
Een uur nadat prinsesje is opgestaan,
wordt het ontbijt genuttigd. Alle
maaltijden gebruikt het Koninklijk
echtpaar met het prinssje.
Na het ontbjjt volgen de lessen. Eerst
krjjgt Z(J les in de Nederlandse taal
en rekenen. Vooral in dit laatste vak
maakt Zij met Haar heldere hoofdje
snelle vorderingen. Om half tien krijgt
het prinsesje een half uur rust. Om
daarna met nieuwe moed andere les
sen te volgen. O.a. etiquette, die van
zeer jong af aan al worden bijge
bracht. En om half elf worden de boe
ken terzijde gelegd, nog even een laat-
ste groet aan meester Gediking (een
hoofd van de lagere school in Den
Haag) en dan naar Moeder!
Zie haar thans zitten aan Moeders
zijde. De vrolijke, ongedwongen be
groeting van zoeven is verstomd,
want het ernstige ogenblik van de dag
is aangebroken: Moeder vertelt en het
prinsesje luistert aandachtig. Een
grote kinderbijbel met fraaie platen
ligt opengeslagen en daaruit vertelt
de vorstelijke Moeder. Zoals alleen een
—i ,vx*'
Prinses Wilhelmina met haar Moeder
Koningin Emma
Opvoeding in een rein geloof
Moeder dat kan, leert Zij Haar kleine
de wonderschone geschiedenissen uit
het Boek der Boeken, leert Zij Haar,
de toekomstige Koningin, eerbiedig de
knietjes buigen, de handjes vouwen en
de Koning der Koningen smeken Haar
bereid te maken voor de taak, die eens
Haar wacht. Als de kostbaarste gave,
de beste talisman en gids, geeft Ko
ningin Emma Haar eigen rein geloof
mede op de levensweg.
In Januari (1888) is het prinsesje be
gonnen met het nemen van muziek
lessen. De hofplauist van de Koning,
de heer J. Stortenbeker geeft prinses
Wilhelmina tweemaal 's weeks, Dins
dags en Vrijdags van elf tot' kwart
voor twaalf, pianoles en enkele maan
den later speelt zij reeds eenvoudige,
kleine stukjes.
Even voor het dejeuner, dat in het pa-
peis te half één plaats vindt, maakt de
prinses met Haar Moeder en soms met
Haar gouvernante, de Engelse miss
Winter, een rijtoertje door Den Haag.
Na het dejeuner een prettig speeluur-
tje in de speelkamer, het grote ruime
vertrek, door twee haarden verwarmd,
waar het eigen rood fluwelen ameu
blement van de prinses staat, alsmede
de piano en de kleine kastjes, gevuld
met pulletjes en kopjes van blauw
porcelein en het zilveren speelgoed.
Daar is het poppenhoekje, in verschil
lende delen gescheiden: slaapkamer, sa
lon, zo smaakvol en keurig, dat de
pretentieuste, pop zich daar wel te
vreden zal gevoelen. Iii een vertrek
er naast heeft zij Haar grote kook
kachel, met spiritus verwarmd en het
prinsesje kookt en braadt er op, dat
de lucht van alle lekkernijen op de
ruime portalen vertelt, waar prinses
jes vertrekken zijn. Op deze wijze
leert prinses Wilhelmina spelender
wijs de eerste beginselen van het ko
ken en bakken
In deze speeluurtjes is prinsesje het
vrolijkste onbezorgdste kind van da
wereld, geestig in Haar spelen met
Haar poppen, die allen namen hebben,
die allen „heuse mensen" voorstellen
en voor wier omgang zij de stem ver
andert, in verband met de rol, die de
kleine dames vervullen moeten.
Daarna weer een rijtoer in een open
rijtuig. Zulk weer kan het grillige Ne
derland niet geven, of het dappere
prinsesje, gehuld in grijze pels, trot
seert het en dat Zij daarbij er altijd
flink en blozend uitziet, nooit ziek is,
getuigt wel van een gezond gestel en
deugdelijke opvoeding.
Thuis gekomen zit Zij in een der ver
trekken van de Koningin te handwer
ken. Met gebogen kopje, dicht bij Haar
Moeder gezeten, is prinsesje bezig voor
de garderobe van Haar poppenschat
te zorgen en het kleine moedertje zal
het daarbij wel eens flselflk druk heb
ben, want 23 poppenDaarom
staat Haar gezichtje ook ernstig, rep
pen zich de kleine vingers en halen
naald en draad telkens vlug en han
dig door het werk!
Te half zeven dineert het Koninklijk
Gezin, daarna nog een vrolijk luid
ruchtig uurtje met Miss Winter in de
vestibule en het is een groot feest, als
Moeder belooft nog even mee te doen.
En om acht uur sluit zich de deur der
slaapkamer achter het Prinsesje en is
de bedrijvige, maar prettige dag ten
einde.
pE ZWAARSTE en
van de geschl
vaderland, de bange
1940 tot 194S, heef
Gezin niet op vad
doorgebracht.
Wij herinneren ons
land ln haar volle
ronde deed, dat Koi
kinderen naar Enge
van velen meester, c
graag gezien hadden
gevaar* temidden va
het van wij* beleid
Bil het slachtoffer
geworden zouden z(ji
gingen geven aan et
de daadwerkelijke ei
vernederde vaderland
In Londen beeft HJk
richt. In Canada we
onder het geschokte
en een nieuwe vrijhei
Wij hebben in de oorlogsj
zover de schaarse bericti
lieten met Juliana, me
met Irene meegeleefd en
over de geboorte van p
griet op het plekje gro
huis. Wij zouden het n
gedaan hebben, ala wij p
ten hadden, hoe Juliana,
ataande Koningin, er gew
aorgd heeft.
Achteraf kan daarover n
worden medegedeeld. Het
in onze aanhankelijkheid
nieuwe Vorstin, die gel
•venals Haar Moeder, eet
antwoordelijkheidsbesef te
die we met groot vertrou
Wind van Koningin Wilh
overnemen.
„IK VRAAG GAST!
PJAAR vertrek op 12 M
Den Haag naar IJmulde
naar Engeland in gezelsct
Freule Felth, die de zorg
deren op zich had g
Schout bi) Nacht Baron
Steenwflk en zijn vrouw e
din van de Prinses met h
tje, Haar overtocht op d(
naar Canada, gaan we
waren harde dagen voor
die met grote vastberaden!
bewonderenswaardig aanp
mogen de onbekende 'toek
moet ging.
Zij nam aanvankelijk Haa
The Selgnorylclub ln Otta\
eerste dag van Haar refi
was Haar houding bepaalc
geen persoonlijke voorree
Haar en de kinderen en g
derlijke plaats in de nieuw
achap. Er werd met de anc
in de eetkamer gegeten,
zitkamer werd niet geacc«
sprak haar gastvolk toe en
daaraan voor. Zij vertelde
plan gehad te hebben W<
bezoeken en bij die reis
aan te doen. „Maar nu kc
en vraag Uw gastvrijheid
twee dochtertjes veilig zjjn
gevaar voor achtervolging
vijand. Ik ben hun moeder e
vanzelfsprekend allerliefst,
één ding, dat Ik U zou will
geef mij niet uw medelij
geef ons, wat wjj meer da
dera behoeven, volk van
van de Verenigde Staten
ka, geef ons uw sterkende
In de kleine stad Ottawa
huis voor de Prinses in
gebracht. Het gezin teld
mensen, de twee dienstbod
rechercheurs van onze
daarbij inbegrepen. De
haar vriendinnen, mevrouw
freule Feith bestierden de
zetting op de eenvoudige
haar omgeving. Zo werden
pen persoonlijk op de marl
Nog vóór het jaar 1940
was, bracht de Prinses
aan New-York en logee
Witte Huis als gast va
Roosevelt. Er ontstond
vriendschap tussen beid
door de bewondering, die
voor de werkkracht van
staatshoofd en door het
de president voor de houai
mede de Prinses haar lot dr<
House en Hyde Park zoudi
huis worden voor het Prinsi
in de tijd van Nederlandse
Juliana wilde aanvankelijk
niet op de voorgrond treden
om in deze nog vreemde
eerst gekend en geaccepteei
den vóór zij de eigen capacit
plooide, getuigde van een
begrip van de toestand. E
van haar dag maakte zij
willig haar diensten aan
Menig soldaat en zeeman
weten een trui gedragen
Juliana gebreid en menig
tiJn keuze door haar geh«