HECHTE BANDEN BINDEN VORSTIN EN VOLK WILHELMINA uii de jeugd van Ody Prinses Wilhelmina J)F TROONSAFSTAND van H.M. Koningin Wilhelmina en de opvolging door haar Dochter H-K-H. Prinses Juliana, de in de Nederlandse Grondwet vastgelegde erfopvolging dus, doet opnieuw de vraag rijzen naar de betekenis voor ons land van de constitutionele monarchie. H. M. Koningin 50 Jaar trouw aan de Grondwet en trouw aan Haar volk Koningin Wilhelmina hield zich steeds nauwgezet binnen de grenzen wan haar bevoegdheden (Van onze parlementaire redacteur). De constitutionele monarchie is de regeringsvorm, waarbij de macht van de vorst beperkt wordt door een Grondwet, die zekere rechten van het volk en van de volksvertegenwoordigers waarborgt. De'grote, liberale staatsman Jan Rudolf Thorbecke, die in hel midden van de vorige eeuw een zo overwegende invloed heeft uitgeoefend op de inhoud van onze Grondwet en in zijn werken zulke preciese omschrij vingen gaf van zijn staatkundige ideeën en van staatkundige verschijn selen, zegt in zijn in 1869 verschenen „Narede", dat de constitutionele monarchie niet één absolute wil kent, maar dat zij bestaat in een ver band van elkaar wederkerig beperkende organen, aangelegd om met vrijheid samen te werken tot een wetgeving en een bestuur, die aan de eisen van een juist, rechtvaardig, nationaal verstand beantwoorden. We zouden het ook populair kunnen zeggen: de Koningin regeert, madr zij heeft het niet alléén voor het zeggen. De ministers zijn namelijk ver antwoordelijk voor alle regeringsdaden, die zij verricht en het spreekt dus vanzelf, dat er over die regeringsdaden steeds een zeer nauw contact tussen haar en de ministers bestaat. "DB constitutionele monarchie Is voor de ontwikkeling van ons land en ons volk van grote betekenis," zegt ons de vice-president van de Raad van State, jhr. mr. F. Beelaerts van Blok land, met wie wij over onze regerings vorm een onderhoud hebben gehad en die ons gaarne zijn oordeel daarover mededeelde. Met wie kunnen wij over onze staats vorm en de waarde daarvan beter een gesprek hebben dan met de man, die ons opperste Staatscollege presideert, met de hoogste autoriteit in ons land na H.M. de Koningin? Wie zou door zfln grote kennis van zaken en zijn persoonlijke ervaringen meer in aan merking gekomen zijn om onze lezers zijn visie op de constitutionele monar chie onder de Oranjes te geven dan deze minister van Staat, die aan de ene kant de eerste adviseur is van de regerende vorst in allerlei gewichtige staatszaken en aan de andere kant een voortdurend contact onderhoudt met dé1 ministers Jhr. Beelaerts van Blokland verdui delijkt zijn mening: Vergelijk onze monarchie bijvoorbeeld met de dicta tuur. De dictatuur moet van het ene succes in het andere vallen, anders verzwakt haar positie. Mussolini heeft in het begin wel goede dingen gedaan, maar bij een enkel succes kon hij niet leven. Hij moest voortgaan en dan is het onvermijdelijk, dat er fouten ge maakt worden en domme dingen worden gedaan. Het grote voordeel van de monarchie is aangenomen, dat we met een verstandig monarch te doen hebben dat de vorst niet alleen denkt aan zijn eigen positie op dit ogenblik, doch het oog gevestigd houdt op de belangen van zijn Huis en op de toekomst van zijn kinderen, die ook eens geroepen zullen worden om te regeren. Daarom is het voor de vorst van gewicht op de juiste wijze de belangen van zijn onderdanen te behartigen en aldus de weg te bereiden voor een goede ver standhouding tussen hen en zijn na zaten. Een soortgelijk verschil als met de dictatuur is e'r ook met de president van een Republiek, al zijn hier de ge varen voor een onverstandige of brute machtsuitoefening niet zo groot. Wan neer de termijn van zijn bewind spoe dig afloopt en de mogelijkheid van zijn herkiezing is aanwezig, dan zal een president er naar streven goede dingen te doen. Doch als hij niet terugkeert? Dan zal hij gemakkelijker tot een luchthartige opvatting van zijn taak vervallen dan een monarch zal doen. De monarchie schept een verstandige continuïteit; zij brengt een objectief element in het staatsbestel. Het ijve ren voor een republikeinse regerings vorm is hier te lande, doordat men de voordelen van de constitutionele monarchie in de loop van de achter ons liggende jaren heeft leren waar deren, steeds meer naar de achter grond verdrongen. Dat is mede het gevolg aldus jhr. Beelaerts van Blokland - van de hoge opvatting, die de Koningin altijd van haar taak gehad heeft. Zij huldigt zeer correcte opvattingen zij heeft dat al jong goed geleerd en tijdens haar opleiding is haar dat bijgebracht en paart Onderhoud met de vice-president van de Raad van State daaraan een verstandig en scherp in zicht. De tijd ligt niet eens zo ver achter ons, dat bepaalde politieke stromin gen in ons volk hun principiële voor- keur voor een Republikeinse rege ringsvorm demonstreerden door zich afzijdig te houden van alle bijeenkom sten, waarin de Koningin op een di recte wijze met haar onderdanen in contact kwam en van alle feesten van ons Oranjehuis. Men droeg geen oranje, vlagde niet, zong het Wilhel mus niet mee en schreef Koningin zonder hoofdletter. Zelfs aan Anti-Revolutionnaire zijde heeft men zich wel voor de Republiek uitgesproken. In het algemeen bleef het echter in ons land bij een doctri naire principiële tegenstand en kwam het niet tot demonstraties en even min tot het opwerpen van de strijd vraag Koningschap of Republiek in de practische politiek. HET BINDEND ELEMENT. ER is veel veranderd. Reeds vóór de oorlog was er een duidelijke ken tering in de opvattingen waarneem baar. Men was toen van oordeel, dat er belangrijker dingen waren om zich het hoofd over te breken dan over de theoretische meningsverschillen over de betekenis van het Koningschap. Gedurende en na de oorloge is men al gemeen tot de erkenning gekomen, dat het Oranjehuis een sterk bindend ele ment vormt in de Nederlandse natie, dat het onze eenheid naar binnen en naar buiten symboliseert en bevor dert en dat Koningin Wilhelmina een waardige en een waardevolle Lands vrouwe geweest is ook in de moeilijk ste uren van ons bestaan. J^EDERLAND mag zich gelukkig pry zen, zo zeide Zjjne Excellen tie jhr. mr. Beelaerts van Blokland, vijftig jaar lang een vrouw als Ko ningin Wilhelmina aan het hoofd ge had te hebben. Zij toonde een warme belangstelling voor haar volk en alles wat daarin leeft en hield zich nauwgezet binnen de grenzen van haar bevoegdheden. De Koningin heeft zeer constitutionele opvattin gen en leefde zich aitjjd terdege in de staatszaken In. Dat was haar grote kracht en tegelijk heeft de er varing bewezen, dat ong land er uit stekend mede gediend geweest ls. De mogelijkheid is niet uitgesloten aldus jhr. Beelaerts van Blokland dat in een constitutionele monarchie een nulliteit aan het bewind komt. Maar dat is voor een land nog niet zo gevaarlijk als een slechte president. Nederland is ook in dit opzicht een benijdenswaardig land, want het heeft steeds op uitstekende vorsten kunnen bogen. Er is een tijd geweest, waarin de laatste tien jaren van de regering van Koning Willem I met weinig in stemming vermeld worden. Dit oor deel is men aan het herzien: tegen woordig waarderen de geschiedschrij vers deze regeringsperiode veel meer dan vroeger. Men wijst er o.a. op, dat Willem I veel nuttigs op economisch gebied tot stand gebracht heeft tot groot voordeel van ons vaderland. Van groot gewicht noemde jhr. Bee laerts van Blokland het ook, dat er sterke historische banden gelegd zijn tussen land en Vorstenhuis en dat er ook een mystieke band bestaat. Daar door heeft het Koningschap aan ge zag gewonnen. In een Republiek is dat onmogelijk. Een Republiek zal zich dientengevolge niet zo gemakkelijk als een eenheid rondom het staats hoofd scharen. Vooral in bewogen tij den en in tijd van oorlog is de bete kenis daarvan niet te overschatten. Hiermede kwam de vice-president van de Raad van State tevens aan de be antwoording van onze vraag over de zienswijze van velen, dat het Koning schap niet veel meer is dan een Staats- ornament en dat het Koningschap veel van zijn waarde heeft ingeboet. De binding aan de Grondwet, die de bevoegdheden van de vorst om schrijft en beperkt, die de verantwoor delijkheid van de ministers voor alle regeringsdaden, ook van de vorst, vastlegt en de vrijheden van de bur gers waarborgt, voorkomt zeker, dat de Koningin een onbeperkte macht uitoefent, doch dat wil geenszins zeg gen, dat zij geen wezenlijke invloed op het bestuur van het land uitoefent. Zij kan haar goedkeuring aan wets ontwerpen, die door de beide Kamers der Staten-Generaal zijn aangenomen, onthouden en dus voorkomen, dat maatregelen, die zij ongewenst acht, worden getroffen. In de practijk maakt de Koningin echter zelden of nooit van deze bevoegdheid gebruik. NIET ALTIJD EENS. Jhr. Beelaerts van Blokland onthulde ons, dat de Koningin het bij bespre kingen met haar ministers zeker niet altijd met hen eens is en dat zfl hun daartoe in staat gesteld door haar jarenlangs ervaring soms waarde volle aanwijzingen geeft. Zo heeft het Koningschap van Wil helmina in onze constitutionele mo narchie zijn wezenlijke betekenis. De Koningin gaat mee met haar tijd, haar bewind ls niet tot een statisch ele ment verstard, doch er is steeds een dynamische kracht van uitgegaan. Het Koningschap heeft zich in Nederland gunstig ontwikkeld en is tot een rust punt in de politieke en maatschappe lijke golfslag geworden. Met groot vertrouwen zag Zijne Ex cellentie de voortzetting van de con stitutionele monarchie onder Juliana, aan wie het voorbeeld van haar door- luchte Moeder voor ogen staat en die onder de beste tradities van de con stitutionele monarchie ls opgegroeid, tegemoet F oude archieven vonden wfl nog aantekeningen, gemaakt door Louise B.B., waarin één dag uit het leven van de 8-jarige Prinses Wilhelmina wordt beschreven. Wij ontlenen hieraan het volgende: Het is zeven uur in de ochtend. De Koningin (Emma) is opgestaan, het morgentoilet gemaakt. Zij staat in het midden van Haar vertrek, de blik on afgebroken gewend naar de deur, die Ook Leger en Vloot mochten zich steeds verheugen in de warme belangstelling van onze jubilerende vorstin. Bovenstaande foto werd genomen tydens het bezoek van Hare Majesteit aan de legermanoeuvres te Bucphen in 1936. - uitkomt op prinsesjes vertrekken. Daar vliegt een gelukkige glimlach over Haar gelaat. Haar moederlijk hart klopt bjj de vlugge voetstap, die tilings nadr komt. De deur vliegt open. Een kleins, in het wit geklede gedaante, overschrijdt de drempel. De moeder breidt haar armen uit en sluit haar kind aan het hart. Zij liefkoost en vertroetelt het als iedere gelukkige moeder, wanneer haar kind haar de morgengroet brengt. Eindelijk vraagt het prinsesje: „En hoe heeft moeder geslapen?" „Moeder heeft heel goed geslapen en is heel wel." Het prinsesje heeft heel oplettend ge luisterd, want dit antwoord is voor Haar van groot gewicht. Als zij straks na dit korte bezoek de Koning Haar morgenkus komt brengen, weet Zij, dat diens eerste vraag zal zijn: „Hoe heeft Moeder geslapen en is Zij wel?" Een vraag, die Zfl netjes en precies moet beantwoorden. Daarom neemt Zti nu afscheid van Moeder, loopt snel de corridors door, de trap af, naar de vertrekken van Haar Ko ninklijke Vader, in zichzelf herhalend „Moeder heeft goed geslapen." Hoe jong ook nog, vat zij Haar plichten in het dagelijks leven ernstig op. Om bewust, uit innerlijke drang, doet Zfl altijd Haar best nauwkeurig te doen, wat Vader of Moeder Haar opdragen. Een uur nadat prinsesje is opgestaan, wordt het ontbijt genuttigd. Alle maaltijden gebruikt het Koninklijk echtpaar met het prinssje. Na het ontbjjt volgen de lessen. Eerst krjjgt Z(J les in de Nederlandse taal en rekenen. Vooral in dit laatste vak maakt Zij met Haar heldere hoofdje snelle vorderingen. Om half tien krijgt het prinsesje een half uur rust. Om daarna met nieuwe moed andere les sen te volgen. O.a. etiquette, die van zeer jong af aan al worden bijge bracht. En om half elf worden de boe ken terzijde gelegd, nog even een laat- ste groet aan meester Gediking (een hoofd van de lagere school in Den Haag) en dan naar Moeder! Zie haar thans zitten aan Moeders zijde. De vrolijke, ongedwongen be groeting van zoeven is verstomd, want het ernstige ogenblik van de dag is aangebroken: Moeder vertelt en het prinsesje luistert aandachtig. Een grote kinderbijbel met fraaie platen ligt opengeslagen en daaruit vertelt de vorstelijke Moeder. Zoals alleen een —i ,vx*' Prinses Wilhelmina met haar Moeder Koningin Emma Opvoeding in een rein geloof Moeder dat kan, leert Zij Haar kleine de wonderschone geschiedenissen uit het Boek der Boeken, leert Zij Haar, de toekomstige Koningin, eerbiedig de knietjes buigen, de handjes vouwen en de Koning der Koningen smeken Haar bereid te maken voor de taak, die eens Haar wacht. Als de kostbaarste gave, de beste talisman en gids, geeft Ko ningin Emma Haar eigen rein geloof mede op de levensweg. In Januari (1888) is het prinsesje be gonnen met het nemen van muziek lessen. De hofplauist van de Koning, de heer J. Stortenbeker geeft prinses Wilhelmina tweemaal 's weeks, Dins dags en Vrijdags van elf tot' kwart voor twaalf, pianoles en enkele maan den later speelt zij reeds eenvoudige, kleine stukjes. Even voor het dejeuner, dat in het pa- peis te half één plaats vindt, maakt de prinses met Haar Moeder en soms met Haar gouvernante, de Engelse miss Winter, een rijtoertje door Den Haag. Na het dejeuner een prettig speeluur- tje in de speelkamer, het grote ruime vertrek, door twee haarden verwarmd, waar het eigen rood fluwelen ameu blement van de prinses staat, alsmede de piano en de kleine kastjes, gevuld met pulletjes en kopjes van blauw porcelein en het zilveren speelgoed. Daar is het poppenhoekje, in verschil lende delen gescheiden: slaapkamer, sa lon, zo smaakvol en keurig, dat de pretentieuste, pop zich daar wel te vreden zal gevoelen. Iii een vertrek er naast heeft zij Haar grote kook kachel, met spiritus verwarmd en het prinsesje kookt en braadt er op, dat de lucht van alle lekkernijen op de ruime portalen vertelt, waar prinses jes vertrekken zijn. Op deze wijze leert prinses Wilhelmina spelender wijs de eerste beginselen van het ko ken en bakken In deze speeluurtjes is prinsesje het vrolijkste onbezorgdste kind van da wereld, geestig in Haar spelen met Haar poppen, die allen namen hebben, die allen „heuse mensen" voorstellen en voor wier omgang zij de stem ver andert, in verband met de rol, die de kleine dames vervullen moeten. Daarna weer een rijtoer in een open rijtuig. Zulk weer kan het grillige Ne derland niet geven, of het dappere prinsesje, gehuld in grijze pels, trot seert het en dat Zij daarbij er altijd flink en blozend uitziet, nooit ziek is, getuigt wel van een gezond gestel en deugdelijke opvoeding. Thuis gekomen zit Zij in een der ver trekken van de Koningin te handwer ken. Met gebogen kopje, dicht bij Haar Moeder gezeten, is prinsesje bezig voor de garderobe van Haar poppenschat te zorgen en het kleine moedertje zal het daarbij wel eens flselflk druk heb ben, want 23 poppenDaarom staat Haar gezichtje ook ernstig, rep pen zich de kleine vingers en halen naald en draad telkens vlug en han dig door het werk! Te half zeven dineert het Koninklijk Gezin, daarna nog een vrolijk luid ruchtig uurtje met Miss Winter in de vestibule en het is een groot feest, als Moeder belooft nog even mee te doen. En om acht uur sluit zich de deur der slaapkamer achter het Prinsesje en is de bedrijvige, maar prettige dag ten einde. pE ZWAARSTE en van de geschl vaderland, de bange 1940 tot 194S, heef Gezin niet op vad doorgebracht. Wij herinneren ons land ln haar volle ronde deed, dat Koi kinderen naar Enge van velen meester, c graag gezien hadden gevaar* temidden va het van wij* beleid Bil het slachtoffer geworden zouden z(ji gingen geven aan et de daadwerkelijke ei vernederde vaderland In Londen beeft HJk richt. In Canada we onder het geschokte en een nieuwe vrijhei Wij hebben in de oorlogsj zover de schaarse bericti lieten met Juliana, me met Irene meegeleefd en over de geboorte van p griet op het plekje gro huis. Wij zouden het n gedaan hebben, ala wij p ten hadden, hoe Juliana, ataande Koningin, er gew aorgd heeft. Achteraf kan daarover n worden medegedeeld. Het in onze aanhankelijkheid nieuwe Vorstin, die gel •venals Haar Moeder, eet antwoordelijkheidsbesef te die we met groot vertrou Wind van Koningin Wilh overnemen. „IK VRAAG GAST! PJAAR vertrek op 12 M Den Haag naar IJmulde naar Engeland in gezelsct Freule Felth, die de zorg deren op zich had g Schout bi) Nacht Baron Steenwflk en zijn vrouw e din van de Prinses met h tje, Haar overtocht op d( naar Canada, gaan we waren harde dagen voor die met grote vastberaden! bewonderenswaardig aanp mogen de onbekende 'toek moet ging. Zij nam aanvankelijk Haa The Selgnorylclub ln Otta\ eerste dag van Haar refi was Haar houding bepaalc geen persoonlijke voorree Haar en de kinderen en g derlijke plaats in de nieuw achap. Er werd met de anc in de eetkamer gegeten, zitkamer werd niet geacc« sprak haar gastvolk toe en daaraan voor. Zij vertelde plan gehad te hebben W< bezoeken en bij die reis aan te doen. „Maar nu kc en vraag Uw gastvrijheid twee dochtertjes veilig zjjn gevaar voor achtervolging vijand. Ik ben hun moeder e vanzelfsprekend allerliefst, één ding, dat Ik U zou will geef mij niet uw medelij geef ons, wat wjj meer da dera behoeven, volk van van de Verenigde Staten ka, geef ons uw sterkende In de kleine stad Ottawa huis voor de Prinses in gebracht. Het gezin teld mensen, de twee dienstbod rechercheurs van onze daarbij inbegrepen. De haar vriendinnen, mevrouw freule Feith bestierden de zetting op de eenvoudige haar omgeving. Zo werden pen persoonlijk op de marl Nog vóór het jaar 1940 was, bracht de Prinses aan New-York en logee Witte Huis als gast va Roosevelt. Er ontstond vriendschap tussen beid door de bewondering, die voor de werkkracht van staatshoofd en door het de president voor de houai mede de Prinses haar lot dr< House en Hyde Park zoudi huis worden voor het Prinsi in de tijd van Nederlandse Juliana wilde aanvankelijk niet op de voorgrond treden om in deze nog vreemde eerst gekend en geaccepteei den vóór zij de eigen capacit plooide, getuigde van een begrip van de toestand. E van haar dag maakte zij willig haar diensten aan Menig soldaat en zeeman weten een trui gedragen Juliana gebreid en menig tiJn keuze door haar geh«

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1948 | | pagina 6