De goede strijd gestreden de loop geëindigd - het geloof behouden
H.M. Koningin WILHELMINA ziet terug op
vijftig jaren Nederland
|§Hf I
.Ik herdenk
DE KROON heeft nieuwe
gewonnen
glans
Woensdag 1 Sept. 1948 VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN 145ste Jaargang No. 206
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
Jubelend Amsterdam huldigt Moeder des Lands
Koningin naar de Jordaan
WEERBERICHT
De keuzebon wordt
afgeschaft
Geallieerde
bestuursraad hersteld
Minister-President W. Drees
Nu in de Amsterdamse haven de
lichtjes branden
Fusie tussen socialisten
en communisten in
Indonesië
Prinses Marijke
verwelkomt Oma
Benes stervende
Zhdanof overleden
BUREAU
ADMINISTRATIE
Voordam 9 - Tel. 3320
REDACTIE
Achterdam 20 - Telef. 2274
Postgiro 187294
Directie:
J BIJLSMA en C. KRAK
ALKMAARSCHE COURANT
TARIEVEN:
Advertenties: 16 cent per
millimeter. Familieberich
ten 20 cent per millimeter
Vraag sa Aanbod tot 15
woorden 1.elk woord
meer 5 cent, uitsluitend
contant
Abonnementen: 1.30 per
maand, 3.75 per kwartaal
Wrnd. Hoofdredacteur: W. Middelbeek. Rayonredacteur: W. Oliemans.
Gistermiddag heeft H. M. Koningin Wilheimina op haar 68ste verjaardag
in het gouden jubeljaar 1948 in het Olympisch Stadion te Amsterdam de
volgende rede uitgesproken.
Ik dank alle aanwezigen voor hun tegenwoordigheid alhier op dit ogen
blik. Met vreugde begroet ik de vertegenwoordigers uit Indonesië, Suriname
en de Nederlandse Antillen, die hierheen zijn gekomen om mijn jubileum
te herdenken en de inhuldiging van mijn dochter bij te wonen.
„Dat ik mij, vanwege mijn leeftijd, tot enkele uren feestbetoon heb moe
ten beperken, doet mij leed, maar ik geef allen die ik niet kan ontmoeten
de verzekering dat ik met hun herdenking meeleef en met ware belang
stelling volg al hetgeen zij hebben dernomen om mijn jubileum te vieren.
In het bijzonder waardeer ik daarbij het streven om niet alleen een feest
te vieren zonder meer, maar om dingen tot stand te brengen van blijvende
waarde voor onze toekomst. Een kleine vergoeding voor hetgeen mij ont
gaat is, dat ik thans door de microfoon tot u kan spreken en zo in persoon
lijke aanraking met u kan zijn.
Geheel onverwacht heeft H. M.
de Koningin besloten hedenmid
dag om 5 uur een rijtoer door de
hoofdstad te maken. Op deze tocht
zal zij o.m. door de Jordaan, over
de Eilanden en door een gedeelte
van Amsterdam-Oost rijden.
fi
Ik zal U niet vermoeien met een op
somming van al wat geschiedde in deze
vijftig jaren, Slechts wil ik een enkel
woord zeggen over het alles beheersen
de gebeuren van de jongste tijd, het
verzet hier en in Indonesië, onze vrij
heidsstrijd.
In het bijzonder richt ik een woord
tot allen, die in die strijd, op welke
wijze ook, hebben meegestreden.
Ik wend mij tot hen, die nog dage
lijks offers brengen in het leed, dat zij
hebben te dragen.
Ik gedenk de duizenden die hun le
ven hebben gegeven. En allen, de le
venden en hen die zijn heengegaan
dank ik voor hun vaderlandsliefde en
voor wat zij mij gegeven hebben in hun
samenwerking.
Het is voor mij een vreugde te weten,
dat ook mijn beide kinderen, ieder op
verschillende wijze, hun uiterste krach
ten hebben gegeven in de grote strijd
voor de bevrijding van het vaderland
en met U allen mijn actieve medewer
kers zijn geweest. Zij kennen als gij het
jongste verleden. Als ikzelf hebben zij
met U medegeleefd en begrijpen zij U.
Thans loopt dit tijdperk voor mij ten
einde. De strijdende taak, die wij
allen tezamen gehad hebben, die wij
zovele jaren tezamen hebben vervuld,
ga ik neerleggen.
Veel is er in de oorlogsjaren ge
droomd en verwacht van de toekomst.
Voor velen is de werkelijkheid na de
bevrijding een teleurstelling geworden.
Ik vertrouw dat gij sterk zult zijn en
veel zult verwezenlijken van wat toen
als toekomstdromen in ons allen leefde
en thans nog leeft.
Aan de vooravond van mijn troons
afstand bind ik U dit op het hart.
Met erkentelijkheid denk ik voorts
aan velen, hetzij hoog of laag geplaatst,
dit gedurende deze lange jaren mij bij
het vervullen van mijn taak hebben
bijgestaan.
En thans gaan mijn gedachten terug
naar hit verre verleden, naar mijn kin
derjaren en de liefde van mijn onver
getelijke grijze vader.
Ik denk aan mijn moeder, aan wie ik
zo onuitsprekelijk veel verschuldigd
ben, aan haar, de wijze regentes, die mij
opvoedde en met haar moederlijke
liefde en zorg omringde, aan haar, wier
hart steeds uitging naar de lijdenden in
ons volk.
Ik denk aan mijn innig betreurde
man, die mij bij het vervullen van mijn
taak tot grote steun is geweest en wiens
nagedachtenis bij ons volk steeds in
het teken zal staan van dienende liefde.
Nu wend ik mijn blik naar de naaste
toekomst, naar de troonsbestijging van
mijn dochter.
Het is voor mij als moeder een aan
grijpend ogenblik, nu mijn kind een
stap zet als deze.
Zij aanvaardt haar taak in een moei
lijke en ingewikkelde tijd, een tijd die
vraagt om sterke mensen.
Als vanzelf rijst nu voor mij op het
beeld van onze stammoeder, wier naam
zij draagt.
Groot was het geloof,
Groot waren de taaie volharding en
offervaardigheid,
groot was het verstand, de bezieling
en het moederlijk hart van Juliana, de
moeder van de Vader des Vaderlands.
Ik kan mijn dochter geen betere wens
medegeven, dan dat zij, geheel als kind
van haar eigen tijd, bezieling moge put
ten uit deze lichtende gestalte, voor wie
als voor vele Nederlanders van vroe
ger en latere tijd geldt,
ik he?b de goede strijd gestreden
ik heb de loop geëindigd
ik heb het geloof behouden.
EEN JUBELTOCHT.
Het leek wel of geheel jubelend Am
sterdam gistermiddag langs de zonnige
route was geschaard, waarlangs de ko
ninklijke familie zich in twee open rij
tuigen door de Amsterdamse straten
naar het Olympisch Stadion begaf. Op
de daken, op de balcons, op de raam
kozijnen, op de trams, op de telefoon
cellen en op de trottoirs vele dichte
rijen dik juichte en wuifde het enthou
siaste publiek de vorstin en haar familie
uitbundig toe. Zeeën van wapperende
oranje vlaggetjes golfden met de twee
landauers aan beide zijden van de route
boven de hoofden tot tenslotte de paar
den op het Stadionplein rechtsaf sloe
gen en de stoet onder de Marathonto
ren van het Stadion naar binnen reed
onder het aanzwellende gejuich van de
tienduizenden, die daar verenigd waren.
PRINSELIJK GEZIN NAAR
VUURWERK.
Gisteravond om negen uur stonden
terzijde van de Paleisingang een aantal
politiemotoren opgesteld. Hierdoor aan
getrokken stroomde een talrijk publiek,
dat over de verlichte Dam verspreid
was, naar de rand van de kleine
steentjes en lang werd hun geduld niet
op proef gesteld. Tien over negen reed
een donkere hofauto, met neergeslagen
kap voor en onder luide toejuichingen
van de menigte namen het prinselijk
paar 'met de drie oudste prinsesjes in
de auto plaats. Door de feestelijk ver
sierde en verlichte propvolle stad ging
het in snel tempo naar Zuid, waar op
de open vlakte tegenover de Stadion
kade het grootste vuurwerk dat Ne
derland ooit gezien heeft, weldra zou
losbarsten.
EED OP OUDE GRONDWET.
Het lag aanvankelijk in de bedoeling,
dat de plechtige afkondiging van de
veranderingen in de grondwet welke
veranderingen deze week nog in de
vergadering der Eerste Kamer behan
deld moeten worden nog voor 4
September a.s. zou geschieden. Dit is
echter niet mogelijk gebleken. Zo mo
gelijk zullen de veranderingen voor de
nieuwe zitting der Staten-Generaal,
welke op de derde Dinsdag van Sep
tember wordt geopend, worden afge
kondigd. Koningin Juliana zal dus op
Maandag a.s. de eed afleggen op de
grondwet in de thans vigerende tekst.
Weersverwachting, geldig tot
Woensdagavond.
DALING VAN TEMPERATUUR
Zwaar bewolkt met plaatselijk
enige regen. Later hier en daar
weer opklarend. Meest matige
wind uit richtingen tussen Zuid en
West. Vooral in de namiddag la
gere temperatuur dan gisteren.
Beschuit en gebak weer
van de bon
Naar het A.N.P. verneemt is door
de minister van Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening in principe
besloten om tot afschaffing van de
zogenaamde keuzebon voor brood- en
bloemproducten over te gaan. De
datum, waarop dit zal plaats vinden,
is nog niet definitief vastgesteld, doch
zal zeer spoedig worden bekend ge
maakt.
De opheffing zal tot gevolg hebben,
dat biscuits, beschuit, gebak, koekjes,
vermecelli, spaghetti en macaroni dus
zonder bon, verkrijgbaar zullen zijn.
Het broodrantsoen wordt dan ver
hoogd tot 2000 gram per persoon per
week.
Het Duitse Nieuwsbureau DPD
(Britse zóne) maakt bekend, dat het
resultaat van de conferentie van de
geallieerde gouverneurs in Duitsland is,
dat de geallieerde bestuursraad van
Dinsdag af weer functionneert.
De minister-president, de heer W.
Drees, heeft gistermiddag in het na
tionale programma over beide Neder
landse zenders een rede uitgesproken,
waarin hij o.m. zeide:
Het stamhuis, dat in de 16e eeuw
onder Willem de Zwijger, de vader des
vaderlands, tegenover de Spaanse
overheerser de vrijheid van de Neder
landse staat vestigde, dat onder stad
houder Willem III de dreiging van eên
Franse overheersing wist af te weren,
dat na de Napoleontische tijd met Ko
ning Willem I werd geroepen tot de
kroon van de vernieuwde staat, heeft
(Van onze speciale verslaggever).
JIANGS de kaden van de Amsterdamse
haven gloeien de honderden lamp
jes, die de contouren aangeven van de
vemen, de pakhuizen, de loodsen, met
de in floodlight gezette giganten van
kranen ertussen. Daar staat ook op de
kop van de Handelskade het filiaal
instituut van het K.N.M.I., badend in
een weelde van licht, daar zijn, aan
bakboord van de salonboot die ons door
de haven voert, de terreinen en gebou
wen van de grote Amsterdamse
scheepswerven, waar schepen, opgehe
ven uit het donkere water door de
machtige droogdokken, hun forse rom
pen koesteren in de stralen van nog al
meer schijnwerpers, daar liggen de
schepen zonder tal, hun schoorstenen
fier geheven in de cascades van licht,
hun flanken geïllumineerd met duizen
den bolletjes, die millioenen kaarsen
uitstralen. Daar is de Karei Doorman,
de trots van onze vloot. Langs de
uiterste rand van het vliegdek trekt een
H. M. de Koningin is Maandagmiddag in de hoofdstad aangekomen. Voor
de uitgang van het Amstel-station luistert H. M. de Koningin naar een zang-
hulde van Amsterdamse Mannenzangverenigingen.
gespannen snoer van lichtjes, van de
top van de commandotoren vallen de
strengen licht in flauwe bogen tot op
het dek. De Jantjes juichen als wij
voorbijvaren, ze zitten overal, in de
walegangen, in de machinegeweernes
ten, op het ontzaglijke dek. Een schijn
werper priemt door de duisternis en
tast de romp van ons schip af, van voor
tot achter, van achter tot voor. Verder
op ligt de Vulkaan, het reparatieschip,
daar liggen enkele duikboten en dragen
het hunne bij tot dit feest van licht,
deze weelde van lampen en schijnwer
pers. Zo uitbundig springt het van de
schepen, van de gebouwen naar voren,
dat men het gemis van zoeklichten niet
voelt. Zoeklichten zijn uit de tijd, de
radar nam hun plaats in en radar geeft
nu eenmaal geen licht.
CN zie, daarginds, vlak vóór het ge
bouw van het IJ-paviljoen, daar ligt
de Jan van der Heyden, de machtige
drijvende brandspuit, en zendt zijn fon
teinen van oranjekleurige waterstralen
de lucht in, vier zware stralen in het
midden, omgeven door een zoom van
lagere waterbogen. Het schijnt, alsof
het gekletter van het water van hier te
horen is. Verder naar het Westen gloeit
het neon van de meelfabriek, daar grijpt
de kolos „Phoenix"-naar de hemel, met
zijn ijzeren arm badend in het licht, de
arm van de zwaarste drijvende bok uit
Amsterdam's haven, die ketels en hele
machinedelen uit de schepen licht, als
waren het slechts veertjes.
En vóór de boot weer met een sier
lijke boog terugkomt aan de steiger, en
nog zijn weg zoekt tussen het gewemel
op het water, waar de honderden
groene en witte en rode lampjes als
torren over het IJ scharrelen, valt daar
het beeld open van de geïllumineerde
stad, van Amsterdam, zoals het zich
thans aan de opgetogen bezoeker 'open
baart. Met de torens van Oude en Zui-
derkerk in het floodlight, met de Wes
tertoren als een fijn filigrain tegen de
rosse hemel. En daaronder de hoofdstad
des lands. Kroningsstad, blakend van
licht, licht van gevels, van guirlandes
langs de grachten, van schijnwerpers.
Wie het ziet, moet onder de indruk ko
men, een indruk, die intussen het im
ponerend beeld van de haven van
Amsterdam, die weer leeft en van zich
doet spreken, niet verdoezelt, zodat dit
de bezoeker nog lang bijblijft
een waardige nazaat van zijn groot
ste zonen gevonden in de eerste vrouw,
die tot de regering van het koninkrijk
geroepen werd. Koningin Wilheimina,
moeder des lands, moeder van het ver
zet. Zij vertegenwoordigde tegenover
de Duitse geweldenaar de eenheid van
ons volk en wist de besten te bezielen
tot weerstand tot het uiterste. Zij heeft
overeenkomstig de eed, 50 jaar geleden
afgelegd, de onafhankelijkheid en het
grondgebied van de staat met al haar
vermogen verdedigd en bewaard en de
algemene bijzondere vrijheid en de
rechten van alle hare onderdanen be
schermd. Zo is de constitutionele mo
narchie onder het Huis van Oranje ook
in deze grote worsteling een waarborg
der volksvrijheid geweest.
De Kroon/ die nieuwe glans heeft
gewonnen in de wijze waarop zij door
koningin Wilheimina werd gedragen,
zal bij de wording van nieuwe verhou
dingen tussen de delen van 't konink
rijk, Nederland, Indonesië, Suriname
en de Nederlandse Antillen, nieuwe
verhoudingen, waarin een synthese zal
moeten worden gevonden van zelfstan
digheid en samenwerking op voet van
gelijkheid, een binding van zeer bij
zondere betekenis blijken te zijn.
Straks gaat Koningin Wilheimina de
kroon overdragen aan haar dochter,
dan Koningin Juliana. Deze gedachte
werkt in op de gevoelens van deze dag.
En terwijl wij thans allereerst het
jubileum vieren in een eenheid, die
voor deze dag alle verschillen terug
dringt die ons vrije volk kenmerken,
en aan de Koningin de gelukwensen
aanbieden van heel het volk, moge ook
reeds gezegd worden, het oog gericht
op de 4e September die wij zien ko
men, als straks Koningin Wilheimina
na een halve eeuw een lichtend voor
beeld te zijn geweest van onbegrensde
toewijding en hoge plichtvervulling,
naar eigen wens terugtreedt en weer
als Prinses der Nederlanden wil worden
beschouwd dat de heilwensen en zege
beden van tallozen haar zullen verge
zellen, beden, dat nog een rijk gezegen
de levensavond moge volgen, waarin
zij land m volk, ja gezegd mag worden
de landen en volkeren, die onder haar
kroon waren verenigd en die haar zo
lief zijn, tezamen mag zien opbloeien
in een eindelijk weer werkelijk tot
vrede terugkerende wereld.
H.M. de Koningin is Maandagmid
dag in de hoofdstad aangekomen.
De Vorstin en de overige leden van
de Koninklijke Familie op het bai-
con van het Paleis op de Dam.
De Republikeinse Socialistische
partij, waarvan de voormalige re
publikeinse premier Amir Sjari-
foeddin voorzitter is, heeft beslo
ten, een fusie aan te gaan met de
republikeinse communistische par
tij, aldus maakt „Antara" bekend.
Bij de aankondiging dezer fusie
verklaarde Sjarifoeddin, volgens
Antara, dat hij sinds 1938 in het ge
heim lid van de communistische
partij is geweest. Van de vier par
tijen, waaruit de linkervleugel in
de republiek bestaat, hebben er
thans twee een fusie met de com
munisten aangegaan.
Volgens een officieel bulletin van
gisteravond is de toestand van Benes
„uiterst ernstig". Benes heeft gister
morgen het bewustzijn verloren en
gaat snel achteruit. „Een dergelijke
ernstige achteruitgang moet elke hoop
doen verdwijnen, dat hij weer zal her
stellen", aldus het bulletin.
SCHUMAN GENOOT HET
VERTROUWEN.
Officiëel wordt meegedeeld, aldus
meldt Reuter, dat Schuman met 322 te
gen 185 stemmen de steun van de Nat.
Vergadering beeft gewonnen.
Volgens radio Moskou is kolonel-
generaal Alexandrowietsj Zhdanof
overleden.
Kolonel-generaal Andrei Alexandro
wietsj Zhdanof was de 51-jarige secre
taris van het hoofdbestuur der Sovjet-
russische communistische partij. Hij
werd somtijds „de logische opvolger"
van Stalin genoemd en was één van
de voormannen bij de oprichting van
de Kominform. Zhdanof was Stalin's
naaste medewerker en werd beschouwd
al het meest doortastende lid van het
Sovjetrussische Politbureau.
Vóór September 1947 (oprichting van
de Kominform te Belgrado) was hij lid
van het hoofdbestuur van de oorspron
kelijke Communistische Internationale
(Comintern) totdat deze ontbonden
werd.
Als hoofdverdediger van Leningrad
tijdens de oorlog vuurde hij de bevol
king aan, het Duitse beleg te doorstaan.
Hij was leider van de geallieerde be
stuurscommissie voor Finland en mede-
ogdertekeuaar van het Fins verdrag.