Varend Nederland bejubelde zijn
scheidende Vorstin
H.M,
doet
Koningin Wiiheimina
afstand van de troon
De Nieuwe Kerk in feestkleed
Zaterdag 4 Sept. 1948 VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN ,45ste 'Mr«an« No' 209
DAGBLAD VOOR AiXMAAR EN OMSTREKEN
Piet Hein'' voer drie kwartier tussen
2000 schepen
Vlootschouw grootse
uiting van vreugde
Maandagmiddag foto's
van de Inhuldiging
Koningin
dankt Amsterdam
J
A!\e rechten overgedragen
aan de troonopvolgster
9 WEERBERICHT 9
Laatste hand aan plaats
der inhuldiging
Viermotorig vliegtuig in
de Schelde gestort
Schuman niet geslaagd
Nieuwe Kerk open voor
publiek
BUREAU
ADMINISTRATIE
Voordam 9 - Tel. 3320
REDACTIE
Achterdam 20 - Telef. 2274
Postgiro 187294
Directie:
J. BIJLSMA en C. KRAK
TARIEVEN:
Advertenties: 16 cent per
millimeter Familieberich
ten 20 cent per millimeter
Vraag en Aanbod tot 15
woorden 1.—. elk woord
meer 5 cent. uitsluitend
contant
Abonnementen: 1.30 per
maand, 3.75 per kwartaal
Wrnd. Hoofdredacteur: W. Middelbeek.
Rayonredacteur: W. Oliemans.
(Van onze speciale verslaggever)
Als een orkaan ging het gistermiddag over het IJ, het gejuich uit vele
tienduizenden kelen, het loeien van sirenes, scheepshorens en stoomfluiten.
Twee rijen van schepen vormden twee hagen, waartussen het prinselijk
jacht „Piet Hein" voo «stoomde, vier kilometer heen, vier kilometer terug,
begroet door de onstuimige vreugde-uitingen van varend Nederland. Ko
ningin Wiiheimina, Prinses Juliana, Prins Bernhard en de vier prinsesjes
hebben de zon zien doorbreken door grauwe laag-jagende regenwolken, toen
de ranke Piet Hein door de Oranjesluizen stoomde naar het Buiten-IJ en
zij hebben de koesterende stralen zien spelen over vele duizendc- vlaggen,
gehesen op meer dan achttienhonderd vaartuigen. Zij werden niet moede te
wuiven als dank voor dit ontroerend eerbetoon. Drie kwartier lang voer de
Piet Hein tussen de vaartuigen, drie kwartier lang zag Koningin Wiiheimina,
in een licht beige mantel gekleed, haar vloot voorbijtrekken, drie kwartier
lang keken de tienduizenden naar de Prinses in een rode jas, naar de
prinsesjes die een extra-hoog plekje hadden uitgezocht, naar de Prins,
gekleed in marine-uniform met witte pet en drie kwartier lang beeft de
lucht van het woelige Buiten-IJ getrild van het gejuich. De vlootschouw is
geworden tot een manifestatie van trouw en aanhankelijkheid van iedere
Nederlander, die iets met het water uitstaande heeft.
Met veertig vaartuigen regelde de
politie-te-water het verkeer, gewapend
met schematische kaarten, waarop elk
schip zijn plaats had. Herhaaldelijk
gilde op de oorlogsschepen het boots
mansfluitje over het dek en maakte
de bemanning front naar een of ande
re kant. Nu weer was dat voor een
vaartuig met de minister van oorlog,
mr. Schokking aan boord, dan weer
Op het afgesloten IJ lagen de oor
logsbodems, de trotse Karei Doorman,
de Vulkaan, de Soemba, de Flores, de
Dolfijn en de Zwaardvis, strak gepa-
voiseerd van geus tot vlaggestok, de
bemanningen aan dek, met de blauwe
braniekragen en de witte uniform
petten als accenten op het grijs. Daar
lag een groot gedeelte van Nederlands
oorlogsvloot, met de mijnenvegers op
het Buiten-IJ, de Borndiep, Walcheren,
Oosterschelde, Westerschelde, Zuider-
diep, Texelstroom, Volkerak, Deurloo
en Roomnot.
Maar daar waren ook de vissers van
Urk, van Volendam, van Broek in Wa
terland, de reddingboten, de „Rijkers"
en de „Den Tex", de Twenthe, de Hil
da, de K. F. Sluys, daar waren jach
ten zonder tal, met hun vaak zo fraaie
namen: Bonheur, Troubadour, Barra
cuda, Anuschka, daar lagen platte
schuiten, als reusachtige horizontale
vlaggen, van de Vereniging van Schui
tenverhuurders, daar waren vissers,
die hun netten in de oranje-verf had
den gedrenkt, daar was zelfs een kano
met twee inzittenden, de Jaap, met
heel trots een lange oranjewimpel in
het topje van de mast.
In twee rijen lagen de schepen daar
tussen de dijken, zover het oog reikte.
En heel aan het eind, waar het IJsel-
meer zich uitstrekt tot de einder,
hurkte het fort Pampus als een reus
achtige grijze schildpad op het water
en tekenden Muiderslot en Diemerbrug
zich scherp tegen de nu blauwe lucht
af Want wij hielden omstreeks het
middaguur ons hart vast, toen venij
nige regenbuien over het water joe
gen en een grauwe sluier zich over
het IJ legde. Maar toen de Piet Hein
afschutte, brak de zon door en maakte
van deze vlootschouw een feest.
In verband met de inhuldiging van
H.M. Koningin Juliana zal het
eerstvolgend nummer van ons blad
Dinsdag 7 September verschijnen.
Wij hopen echter Maandagnamid
dag aan ons kantoor de foto's te
publiceren, welke van de plechtig
heid in de Nieuwe Kerk te Am
sterdam worden gemaakt. Daar wij
hierbjj afhankelijk zijn van het
tijdstip, waarop onze fotograaf
toestemming krijgt de Nieuwe
Kerk te verlaten, kunnen wij het
uur waarop de foto's in onze vi
trine te bezichtigen zijn, niet pre
cies mededelen. Men kon ons
evenwel in Amsterdam de verze
kering geven, dat de grootst mo
gelijke spoed zal worden betracht.
DE REDACTIE.
voor een motorboot, van waar af ad
miraal Helfrich de schepen aanzag.
En telkenmale juichte het publiek en
ijsde het, als weer een laag vliegende
Mitchell-bommenwerper over het wa
ter joeg.
Alles, wat in de Amsterdamse haven
varen kan, was naar het Buiten-IJ ge
togen, om daar het dreunen van de
saluutschoten af te wachten. Sommige
schepen leken bedolven onder de men
senmassa's, waartussen de W. F. van
der Wijck hoog optorende, met aan
boord 'n duizendtal genodigden, waar
onder gasten uit Indonesië, de leden
der Tweede Kamer, ministers en het
Amsterdamse gemeentebestuur.Sier
lijke schepen als de Vandersteng van
het Comité Onze Marine en de Prinses
Juliana van het Onderwijsfonds wis
selden af met verveloze pieremagog-
geltjes, maar één was de stemming,
één het vreugdebetoon, één de hulde,
die gistermiddag op het Buiten-IJ aan
het Koninklijk Huis werd gebracht,
door meer dan 65.000 Nederlanders.
GESCHENK VAN HET
BELGISCHE VOLK.
Gistermiddag om twaalf uur pre
cies reed de wagen van Prins Karei,
prins-regent van België, de Dam op,
waar een erewacht van de Jagers
was opgesteld. Prins Karei werd bui
ten het paleis ontvangen door Z.K.H.
Prins Bernhard, die in de uniform
van vice-admiraal gekleed was. Na
dat de koninklijke militaire kapel de
Brabangonne gespeeld had, begaven
de beide prinsen zich in het paleis,
waar Prins Karei met de Nederland
se koninklijke familie het dejeuner
gebruikte. Tijdens dit dejeuner over
handigde Prins Karei het geschenk
van het Belgische volk aan H.M. de
Koningin.
Oorspronkelijk lag het in de bedoe
ling, dat Prins Karei de vlootschouw,
die ter ere van het 50-jarig rege
ringsjubileum 'op het IJ te Amster
dam gehouden werd, zou bijwonen,
maar dit kon niet doorgaan. Gister
middag om twee uur is Prins Karei,
die de tocht'van Brussel naar Am
sterdam per auto gemaakt heeft,
v/eer naar België teruggekeerd.
HET GEWAAD VAN KONINGIN
JULIANA.
Hare Majesteit Koningin Juliana
zal onder dezelfde kroningsmantel,
waarin haar moeder in 1898 werd in
gehuldigd, en die thans enigszins aan
de eisen van de moderne smaak is
aangepast, een saffier-blauw gewaad
dragen. Het gewaad is van handge-
weven zijde en heeft een lange sleep.
Het model ie klassiek en eenvoudig
gehouden en van generlei garnituur
of borduursel voorzien. Over de japon
draagt .de Koningin van de rechter
schouder naar de linkerheup over
gaande het goud-oranje, blauw ge
streepte lint van de Militaire Wil-
lems-orde.
Een breed collier van diamanten en
robijnen, welke laatste om de hals
worden gedragen, daarvan afhangend
een schitterend pendant van dezelfde
edelstenen. De linkerarm zal door
een armband van wederom robijnen
en diamanten worden gesierd, welke
bijzonder imposant zal afsteken tegen
de saffier-blauwe handschoenen, die
over de mouwen van de japon heen-
schuiven.
Waar Koningin Wiiheimina in 1898
een hoog diadeem droeg, zal Koningin
Juliana het haar gedekt hebben met
een edelstenen kapje. Deze hoofdtooi
is speciaal ontworpen. Vier kleine
diamanten sterren omringen het
kapje, dat bekroond is met een soort
gelijke veel grotere ster. Er tussen
zijn robijnen en paarlen gegroepeerd,
en wel op de plaatsen, waar de sna
ren, waaruit het kapje is vervaar
digd, elkander kruisen. Deze tooi rust
met een randje van paarlen op het
hoofd.
Het staatsiegewaad van Koningin
Juliana is evenals twee andere japon
nen ontworpen en persoonlijk uitge
voerd door de heer Erwin Dolder,
een jeugdige Zwitser, die reeds ge
ruime tijd door zijn smaak en stijl is
opgevallen.
Prinses Beatrix en Prinses Irene
zullen op 6 September blauwe tullen
jurkjes dragen, Prinses Margriet en
Prinses Marijke (de laatste twee zul
len niet in de kerk aanwezig zijn)
hebben hetzelfde model in het rose.
In het haar dragen de prinsesjes
bloemenkransjes. Deze jurkjes zijn
door de firma de Bonneterie ver
vaardigd.
GROOTSE HULDE VOOR HET
PALEIS.
Een spontane en grootse ovatie viel
de landsvrouwe ten deel, toen zij gister
namiddag met haar kinderen en klein
kinderen van de vlootschouw op het
paleis terugkeerde. De duizenden Am
sterdammers stroomden als een vloed
golf naar de rand van de Dam. Zo sterk
was zelfs de aanstormende mensen
kluwen, dat de agenten ijlings tot voor
de kleine steentjes retireerden en hier,
op enkele meters van de paleisingang
kwam het juichende en wuivende pu
bliek tot staan. Spontaan werden va
derlandse liederen ingezet, die telken
male door stormachtige toejuichingen
werden onderbroken. „Oranje boven"
vermocht evenmin als Donderdagavond
het „in naam van oranje doe open de
poort" de balcondeuren te doen openen.
Tot ruim zes uur bleef het publiek sa
mengedrongen, al zingende en juichen
de, voor het paleis verzameld. Al ver
scheen de vorstin niet op balcon of
H.M. Koningin Wiiheimina heeft
de volgende brief aan burgemees
ter d' Ailly van Amsterdam ge
zonden:
Mijnheer de Burgemeester,
Nu ik mijn gouden jubileum en
de laatste dagen mijner regering
in de hoofdstad des Rijks heb door
gebracht, gevoel ik mij gedron
gen de gehele bevolking van Am
sterdam te danken voor de over
stelpende hartelijkheid, die mij al
lerwegen is betoond. Ik breng mijn
bijzonderen dank aan het comité
„Kroningsstad" met allen, die tot
de herdenkingsfeesten hebben
medegewerkt voor het grootsche,
dat zij hebben tot stand gebracht
en dat door mij zoozeer is gewaar
deerd.
W.g. WILHELMINA.
voor de hoge ramen, toch heeft zij
kunnen horen hoe Amsterdams bevol
king versterkt door de vele belang
stellenden van buiten de stad haar op
de laatste dag van haar regering in een
spontane uitbarsting nog eenmaal zijn
liefde en aanhankelijkheid heeft be
tuigd.
KONINKLIJKE RONDVAART
DOOR AMSTERDAMS GRACH
TEN.
H.M. de Koningin, H.K.H. prinses Ju
liana en Z.K.H. prins Bernhard hebben
gisteravond een rondvaart door de ge-
illumineerde Amsterdamse grachten
gemaakt. Onder groot enthousiasme van
hét publiek, dat vrijwel iedere avond
van deze week in dichte drommen de
Dam bevolkt, keerden de koninklijke
gasten om half elf op het .paleis terug.
Nadat onze Vorstin het paleis was
binnengegaan zong de verzamelde me
nigte haar spontaan het „Wilhelmus
toe, gevolgd door „Oranje boven" en
tenslotte door spreekkoren, die riepen
om „Wiiheimina". Aan dit nadrukkelijk
verzoek van de vóór het paleis verza
melde menigte werd door H.M. vol
daan. Even nog verscheen zij voor één
van de geopende vensters van de lin
ker vleugel van het paleis om hartelijk
te danken voor de toejuichingen.
136.000 REIZIGERS.
Vrijdag rukten de wagens van de
G.G.D. 30 keer voor een straatongeval
uit Door de eerste hulppost op de Dam
werden vier personen behandeld.
136.000 reizigers kwamen gisteren op
het Centraal Station binnen.
MAANDAG LUIDEN DE
KLOKKEN.
Naar wij vernemen heeft het ministe
rie van binnenlandse zaken aan de
gemeentebesturen het verzoek gericht
op Maandag 6 September in alle ge
meenten tussen 12.30 en 13.uur de
klokken te doen luiden om de bevol
king kond te doen van de beëdiging en
inhuldiging van H.M. Koningin Juliana.
H. M. de Koningin heeft hedenmorgen de Acte van
Afstand getekend.
De officiële tekst luidt als volgt:
Heden, den vierden September 1948, des voormiddags te
elf en een half ure op het Koninklijk Paleis te Amsterdam heb
ik, Wiiheimina, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-
Nassau, enz., enz,, in tegenwoordigheid van mijn geliefde Doch
ter en Schoonzoon, bijeengeroepen:
de voorzitters van de beide Kamers der Staten-Generaal,
de Ministers,
den Vice-President van den Raad van State,
de leiders en leden van deputaties uit Indonesië, Suri
name en de Nederlandsche Antillen,
den Commissaris der Koningin in de provincie Noord-
Holland,
den Burgemeester van Amsterdam,
den Directeur van het Kabinet der Koningin,
om in hun tegenwoordigheid in een plechtige verklaring uitvoe
ring te geven aan het door Mij op den twaalfden Mei j.l. aan
land- en rijksgenoóten medegedeelde voornemen mijn langdu
rige regeering te beëindigen en afstand van de Kroon te doen
ten behoeve van mijn Dochter.
Ik verklaar dat Ik na langdurig en rijp beraad, bui
ten iemands invloed, geheel vrijwillig van dit
oogenblik af, onherroepelijk afstand doe van Mijn
Koninklijk Gezag en Waardigheid in het Konink
rijk en van al de rechten daaraan verbonden, deze
overdragende aan Mijn geliefde Dochter en Troon
opvolgster Juliana, Prinses der Nederlanden, Prin
ses van Oranje-Nassau, enz,, enz,, om door Haar
en Haar wettige Opvolgers bezeten te worden,
overeenkomstig de bepalingen der Grondwet van
het Koninkrijk,
Ik beveel dat deze Mijn verklaring, met Mijn handteeke-
ning bekrachtigd en van het grootzegel van het Koninkrijk
voorzien, nadat dezelve door Mijn Dochter en Schoonzoon, als
mede door alle autoriteiten thans bij Mij vergaderd, ondertee
kend zal zijn, in het Kabinet der Koningin zal worden bewaard
en dat authentieke afschriften zullen verzonden worden aan
de beide Kamers der Staten-Generaal, aan den Hoogen Raad
der Nederlanden en aan de Staten der Provincies.
Weersverwachting, geldig tot Za
terdagavond:
WISSELEND BEWOLKT.
Wisselende bewolking met enkele
buien. Matige, in de kuststreken
krachtige wind. Aanvankelijk tus
sen Zuid en West, later draaiende
naar Noordwestelijke richtingen.
Vrij koel weer.
(Van onze speciale verslaggever)
In een vage ochtendnevel, die als de voorbode van een naderende herfst
over de stad hangt, davert het lied van de arbeid door Amsterdam. Trams
gieren over de rails, remmen met knarsend geluid af en zetten zich met hun
kinderachtig fluitje weer in beweging. Het verkeer slaat het lawaai oor
verdovend tegen de huizen van Damrak en Dam omhoog. Links, midden
in het plantsoen, staat daar de symbolische Kroon, bewaakt door vier
militairen in rust, onbeweeglijk, het geweer bij de voet. Als standbeelden
staan ze daar en slechts hun ogen schijnen te leven. Aan de overzijde van
het wijde plein, waar het hart van Nederland klopt, lopen de paleiswachten
hun gemeten passen, onder de bromelia's, die de balconrand sieren. Hoog
boven hun hoofden trekt de Koninklijke standaard klappend in de Zuiden
wind. En rechts, verdrongen tussen de gebouwen, staan de grijze muren
van de Nieuwe Kerk, waar straks een vorstin haar koninklijke moeder zal
opvolgen, waar in de plechtige stilte een zware taak door jongere schou
ders zal worden overgenomen.
Nog wordt er gewerkt in de hoge
geweiven, nog klopt er de hamer,
schrijnt er de zaag, doch de laatste
toebereidselen worden getroffen en
de arbeid kent geen rust vóór alles
tot in de puntjes verzorgd zal zijn.
Hol klinken stemmen door het schip
van de kerk, stemmen, die aanwijzin
gen geven, bevelen zeggen. Een duif,
opgeschrikt door dit ongewoon lawijt,
fladdert omlaag en zet zich op de
rand van het koorhek, dat goud glim-
mert in het diffuse licht uit de glas-
in-Iood ramen, maar waar nog steeds
de poetslap over heen strijkt. Stof
feerders naaien de rode tapijten, die
de looppaden zullen dekken, electri-
ciens leggen de laatste draden voor
de luidsprekers, die overal verbor
gen staan, haast onzichtbaar voor het
oog.
Voor het koorhek liggen reeds de
treden van de verhoging, waar Maan;
dag Koningin Juliana en Prins Bern
hard zullen plaatsnemen en waar de
erewacht van hoge hofdignitarissen zal
zijn opgesteld. In de diepte vóór het
podium verrijst de tafel, waarop de
Kroon-attributen zullen komen, geflan
keerd door de zetels der ministers, het
Presidium der Staten-generaal en die
van Prof. Kranenburg, die de plech
tigheid zal leiden. Ter linkerzijde, waar
nu nog de was op de houten vloer niet
droog is, waar het tapijt nog ligt terug
geslagen, komt de zetel van H. K. H.
Wiiheimina, prinses der Nederlanden,
met de plaatsen voor prinses Armgard
en de prinsesjes Beatrix en Irene. En
achter het koorhek, vóór het praalgraf
van De Ruyter, zal het Toonkunstkoor
onder leiding van Eduard van Beinum
zich opstellen.
Het schip is 'geheel van uiterlijk veran
derd. Lange rijen stoelen zijn geplaatst
met groen velours bekleed en op vaste
afstanden in het gelid geschaard. En
ook de zijbeuken hebben banken gekre
gen van donker gebeitst hout, om de
talloze aanwezigen tot zitplaats te kun
nen dienen. De buitenlandse vorstelijke
gasten, de Bijzondere Raad van Cas
satie, Indische delegaties, vlag- en op-
perofficieren, oud-ministers, leden der
Staten-generaal, vertegenwoordigers der
kerken, oorlogsverminkten en verzets
lieden, commissarissn der Koningin,
burgemeesters van grote steden, het
corps diplomatique, zij allen zullen aan
wezig zijn bij de plechtige inhuldiging
van Koningin Juliana.
Maandagmorgen zullen zij de Am
sterdamse Nieuwe Kerk gereed vinden,
hen te ontvangen. Reeds geuren achter
het koor de duizenden bloemen, die
daar in hun potten staan, gereed, om
een plaatsje te vinden en het monu
mentale gebouw op te sieren. Eenvou
dig zal deze versiering zijn. Slechts
verse bloemen, enkele palmen ter
weerszijden van het koorhek en, stro
mend vanaf de Gothische bogen, de lan
ge banen van het rood-wit-blauw, in
strakke rij neerhangend rond het ge
hele schip.
H. M. Koningin ./ilhelmina bracht Donderdagmiddag een bezoek aan de
onderzeeboot „Zwaardvis", die ter gelegenheid van de jubileum- en inhuldi
gingsfeesten In de haven Van Amsterdam ligt. H. M. betreedt het dek van
de oorlogsbodem.
Twee inzittenden redden zich
per parachute
In de Schelde, tussen Vlissingen en
Ritthem, is gistermiddag te 3.05 uur
een viermotorige Amerikaanse bom
menwerper neergestort.
Elf leden sprongen per parachute uit
het toestel. Twee inzittenden kwamen
bij Borssele op de grond. De anderen
zijn in de Schelde terechtgekomen.
Boten van de Rijkswaterstaat, van het
Loodswezen en de veerboot „Dor
drecht" van de Prov. Stoombootdienst
verlieten de haven om naar de over
levenden te zoeken.
Zij smaakten het genoegen allen, w.o.
een ernstig gewond, te redden.
Robert Schuman, de Katholieke
oud-minister, die met instemming
van de Franse Assemblee, de taak
op zich had genomen een nieuwe
regering te vormen, heeft President
Vincent Auriol meegedeeld, dat hij
niet heeft kunnen slagen.
In de kerk klinkt het lied van de
arbeid slechts gedempt, slechts zo
zwak, dat steeds opnieuw de duif ver
schrikt van het geluid van een vallende
hamer en een veilig heenkomen zoekt
naar het schuinvallende licht. Het licht
dat van buiten doorstraalt, waar hon
derden zich voor de toegangshekken
verdringen, om een glimp van het in
terieur op te vangen en waar vier sol
daten de kroon der Nederlanden be
waken met boven hun hoofden de witte
vlag met het Amsterdamse stadswapen
en het trotse devies der stad, haar ge
schonken door Koningin Wiiheimina:
„Heldhaftig, vastberaden, barmhartig".
De Nieuwe Kerk in de volle pracht
der versiering van de inhuldiging
zal Maandag 6 September des na
middags om vier uur voor het pu
bliek ter bezichtiging open gesteld
worden. Ook de regalia, de rijks
kroon, de rijksappel, het rijkszwaard
en de scepter zullen te zien zijn.
De kerk is open Maandag van 16
20 uur, Dinsdag van 10 tot 20 uur en
Woensdag van 1020 uur. De entrée-
prijs is 15 cent voor kinderen en 30
cent voor volwassenen. De helft van
de opbrengst zal worden geschonken
aan de stichting herstellingsoorden
voor oud-illegale werkers.
