Het Wildrijk, een stuk oud bos in Hollands
Noorderkwartier
Vreemde dingen rond het ontslag van
een verdienstelijk Nederlander
De correctie-Duitsers zijn tevreden
NCRV verwacht honderdduizend
bezoekers
Pantsercolonne werd in de pan gehakt
>DIEP TOT IJ
JUNGLERRACHT IN HET POLDERLAND
Woeste gronden als recreatiegebied onmisbaar
Hogere lonen en meer
voedsel
Suikerzoete politieke
leuzen
„7afe not State"
De heer G. de Jong verlaat het
Kon. Onderwijsfonds
Bestuur hult zich in
stilzwijgen
Oefening van beklemmende realiteit
Soldaten enthousiast
e-hallen van de
swerkzaam-
voor en tijdens
de Nazi-oorlogs-
hebben 402 sch&ol-
nen aan het ver
wan elf werden af
ar automatisch af-
Spaarbank te Den
oensdag een halve
Texelse lammeren-
dieren aangekocht
Tsjechoslowakye;
29—f 34.
omgeving bestaan
inen tot oprichting
ef grasdroogbedrjjf.
ip 72-jarige leeftijd
ic. Stam, een be-
iop. Op 9 en 10
izen het jaariykse
kring West-Fries-
3.V. plaats hebben,
zoen nadert met
Beverwijk werden
ichten van de volle
De prijs was f 4
erdag 2 Juli zal de
R.K. sanatorium
c aan Zee de Hoog-
ar van Bruijnzeel's
andam werd f 4000
het loon van do
3en by het vertrek
en gefouilleerd. O
mdwaarborgmy te
aanschaffing van
ip boerderijen ver.
3 Ter stimulering
lingswezen en het
lam, heeft het ge-
i schilderijen aan-
schilders, n.l. een
mse molenschilder
kunstenaar Wjj-
aandeelhoudersver-
V. Albert Heijn Is
vidend van 714%
s Zaandam is een
e Leeghwaterweg
en; de bestuurder
der inzittende da-
chudding op en de
beschadigd, p Te
rdag 11 Juni in 't
lal een prestatie-
K.M. worden ge-
'irma Broertjes te
'96.200,de bouw
ngen (woonruimte
■oor e woning-
um" te Zaandam.
m. Dik, Alkmaar
itDudok, Hoorn
luijbersde heer
p.; 6. mevr. Pij.
kmaar 27% p.; 7.
Wit Jr., Alkmaar
BeetsBlokker,
nevr. v. d. Eem
jen 37% p.; 2. de
van Langen, H.-
mej. Outelaar
-dwijkerhout 35%
vouderLutterot,
le heren de Boor-
ermerhorn 30 p.;
riem 29% p.; 7.
Alkmaar 28 p.;
t, Alkmaar 23 p.
e heren Geus en
ar 38% p.; 2. da-
Heiloo 34 p.; 3.
p.; 4. mevr.
•g, Bergen, 33%
orn 30 p.; 6. da-
eg. Heiloo 28 p.;
-Slikker, Noord-
dames Beek—
p.
vr. De Boorder
erhorn 39 p.; 2.
holten, Alkmaar
terv. d. Oute-
36% p.; 4. da-
Alkmaar 36%
v. d. Stok, Alk-
1 OudhuisDoes,
7. fam. Kroon,
heren Breman
rwoude 18 p.
ames v. Wijk te
leren Liefting en
p.; 3. fam.
4. dames Kirke-
lar 32 p.; 5. da.
r, Alkmaar 29%
.'dam 29% p.; 7.
:6 p.; 8. de heren
A'dam 22 p.
PJET NOORDHOLLANDSE LANDSCHAP ziet er wel heel anders uit dan dat
brokje bos in het vlakke Noordhol
landse polderland bewaard gebleven.
Boshyacinth en wilde aardbei
bloeien er.
jyjEN DENKE ZICH het Wildrijk niet
als een bos met hoge beuken en
zware eiken, zoals men aan de bin-
nenduinrand van het Kennemerland
kan aantreffen. Mens en natuur beide
zijn daarvan de oorzaak. Was een
deel van het bos hakrijp. dan kwamen
de houthakkers en zaagden de bomen
tot even boven de tronk af. De eige
naars wilden baten van hun bezit. Nu
maakt men een onbelemmerde groei
mogelijk. De zeewinden hebben een
wat oude kaarten ons daarvan tonen. Het zou interessant z|jn om eens na te
gaan wat ervan geworden zou zijn als de mens van het natuurlijke landschap
geen cultuurlandschap had gemaakt. Als er geen dijken waren 'opgeworpen,
geen plassen drooggelegd, geen binnenduinen afgegraven en talrijke voort
durend in functie zijnrfe gemalen de grondwaterstand niet op dat peil hielden
als nodig is om die gronden bewoonbaar en voor de mens productief te maken.
Dat Ingrijpen van
de mens wordt voor
sommige groepen
van de bevolking
wel beangstigend.
Kort geleden gin
gen er in de krin
gen der boerenbe
volking ernstige
waarschuwingen
op tegen 't steeds
meer opslokken van
cultuurgrond door
de zo zeer aan
uitbreiding behoef
te hebbende grote
steden in het Wes
ten des lands en
de ook al noodza
kelijke groei van
de industrie. Een
voor de hand lig
gend voorbeeld
vormt op dit ogen-
blik het verdwij
nen van grote
bouwakkers in de
IJpolder. Dit heeft
weer tot gevolg,
dat de boer en
de overheid onder
diens eis tracht
op andere wijze
dit grondverlies zo
klein mogelijk te
maken. Ook dat is
nodig nu het be
volkingscijfer van
Nederland met reu
zensprongen om
hoog schiet.
Landaanwinst wordt verkregen door
de inpolderingen, waarvan die in het
IJselmeer op heden de belangrijkste
vormen. Landaanwinst, al is het ook
in geringere oppervlakten, vindt men in
't in cultuur brengen van de zg. woeste
gronden. Deze laatste winst betekent
aan de andere zijde een verlies. Im
mers, die woeste gronden vormen een
belangrijk recreatieoord voor de mens.
De sterke inkrimping van dat .recrea
tieterrein bij een groeiende bevolking
en een eveneens groter wordende hoe
veelheid ter beschikking staande vrije
tijd is een factor in de algemene gang
van zaken, welke zeker niet onder-
sthat' mag worden. Het voortdurend
meer gemechaniseerde tempoleven,
vooral van de stadsbewoner, eist ook
een betere ontspanning, een ruimere
mogelijkheid voor geestelijke verade
ming. Waar die ontbreekt of in min
der voldoende mate aanwezig is, zal
een negatieve beïnvloeding niet ach
terwege blijven. En waar komen we
dan terecht?
Wij mogen ons daarom, in het licht
van deze zeker ernstige feiten, gezien,
verheugen dat ons land enkele orga
nisaties ryic is, die zich, de een langer,
de ander sinds korter tijd, beijveren
om het opslokken van die woeste gron
den zoveel mogelijk te beperken. Het
werk, dat b.v. door de Nederlandse
Vereniging tot Behoud van Natuur
monumenten is en wordt verricht, het
werk ook van diverse gewestelijke or
ganisaties ter bescherming van land
schap en natuurschoon verdient dan
ook onze grote waardering.
In onze provincie.
T^EZE OPMERKINGEN werden ons
in de pen gegeven als gevolg van
een bezoek, dat wij dezer dagen brach
ten aan „Het Wildrijk", een bijna
twintig h.a. groot bosterrein in het
aan hout zo slecht bedeelde Noorder
kwartier van Noord-Holland. Dit
fraaie stukje natuur gelegen bij St.
Maartensvlotbrug tussen de duinen en
het Noordhollands Kanaal moet een
overblijfsel zijn van een veel uit
gestrekter bosgebied, waarvan wij, in
de buurt dan nog enkele overblijfselen
vinden in het ten Oosten van het Ka
naal gelegen „Annanas" en het ten
Zuiden van Het Wildrijk staande
Kloosterbosje.
Schriftelijke bewijzen van het be
staan, van Het Wildrijk vindt men in
oude acten van Notaris C. van Eijck te
Alkmaar (1709), toen Suzanne van
Rolwagen aldaar eigenaresse van het
heerschap met plantage en boom
gaard" werd. Men mag veronderstel
len, dat het bos toen meer door duin
terrein was omgeven. De mens greep
in en waar eens de konijnen hun holen
groeven en de hagedissen lagen te
zonnen op een witblinkend zandhel-
linkje, graast nu het zwartbonte vee
op groene weiden. Het „huis", dat bij
de bezitting behoorde, verdween.
Slechts de thans onder de naam van
..torenhuis" bekend staande boswach
terswoning bij de ingang van het hui
dige Wildrijk, met eronder een grote
z.g. jachtkelder. bleef van de vroege
re grootheid bewaard.
Het Wildrijk kwam daarna met't An
nanas in handen van 't lid der Amster
damse Vroedschap Jac. van Strijen en
voorts achtereenvolgens in het bezit
van Graaf Iwan Golowkin Staatsraad
en Russisch Gezant in Nederland, Ja
cob Unico de Heilige Roomse Rijks-
iraai van Wassenaar Obdam (4816),
terwijl het tenslotte eigendom werd
van de Graven Bentinck. Had nu kort
vóór de laatste oorlog de Stichting .He*
Noo d; 'ands Landschap" niet tot
aankoop van Het Wildrijk besloten,
het ware wellicht thans reeds geëgali
seerd en tot cultuurgrond gemaakt.
hoog opgaan van het hout verder te
gengegaan en daaraan kan men ook
nu nog weinig veranderen.
Dank zij het ingrijpen van deze Stich
ting, die haar bezittingen o.a heeft in
de lage gronden bij Halfweg en de
plassengebieden bij Jisp, is dit oude
Dit alles doet echter aan de aantrek
kelijkheid van het Wildrijk weinig af
breuk. Berken, elzen, eikenhout, mei
doorn en lijsterbes hebben zich ge
vormd tot 'n vooral in dit jaargetij bui
ten de weinige paden ondoordringbaar
geheel. Zo werd het tot een welkome
nestgelegenheid van talrijke vogels. De
kleine zangvogels voeren de boventoon.
Het concert, dat men er vooral in het
ochtenduur kan beluisteren, is veel
stemmig. De kristalheldere fluit van de
merel wordt begeleid door het gekoer
van houtduiven, het tie-tie-fuu van de
koolmeesjes, die nu jongen hebben, het
krassen van kraaien en de schelle roep
van de Vlaamse gaai. Maar luister goed:
daar is ook het lied van nachtegaal en
wielewaal, dc naamroep van de koe
koek en de felle trommelslag van een
specht. Alleen dit te mogen beluisteren,
i een bezoek aan het Wildrijk en dat
kan een ieder doen, die de boswachter
enkele dubbeltjes entree betaalt, over
waard. Maar er is heel wat meer!
Wie er nu door de laantjes dwaalt,
wordt vergast op een aanblik zó mooi,
als men zich het nauwelijks kan hebben
voorgesteld. De aard van het bos laat
een rijke plantengroei toe en deze is
bijzonder rijk aan soorten. Op dit
ogenblik domineert er het hemelsblauw
en het tere rose van duizenden en nog
eens duizenden bloeiende boshyacin-
then, een aantal dat men weinig elders
zal kunnen aantreffer Wanneer het
zonlicht even door het groene blader
dak breekt, is die zee van pastel-tere
kleuren, hier en daar onderbroken door
de prachtige brede bladeren van de
bosvaren of een plek witbloeiend fluite-
kruid, van een ontroerende schoonheid.
Deze kleurenpracht had ge mogelijk
geacht in een door orchideeën versierde
jungle-vegetatie, maar zeker niet in
zo'n bijna vergeten stukje Noordhol
lands bos!
Loop verder en ontdek de talrijke
bijna bloeiende lelietjes der dalen en
de kleine witte bloemen van de wilde
aardbei. Het is alles even mooi. Wat
zouden wij u nog meer vertellen van
dit Wilcy ik? Ontdek het eens zelf, on
derga zelf (jen- de leuke verrassing van
een voor uw voeten wegspringend ko
nijn, de aanblik van de felgele brem,
een snel tussen de bomen voortschui-
vende fazantenhaan en straks de zware
zoete geur van de kamperfoelie!
Dit alle kunt ge genieten dank zij
,Het Noordhollandse Landschap", de
stichting, die althans dit deel van onze
Noordkop wist te beschermen tegen de
naar cultuurgrond hakende samenle
ving: En toch in het belang van die
samenleving zelf!
Er waren kinderen van zeven jaar in
de correctiegebieden, die nog nooit
melk gedronken hadden! Melk kwam
in sommige streken bijna niet voor.
Nu hebben zij de smaak ervan te pak
ken en al kunnen we nog nog niet
zeggen, dat Tuddern en Elten plaatsen
van melk en honing geworden zijn, men
heeft het er al stukken beter dan men
het onder het Duitse bewind had. Zo
goed zelfs, dat verreweg de meeste
„gecorrigeerde" Duitsers dankbaar zijn
op Nederlands grondgebied te wonen.
Twee maanden voor de grensverleg
ging zijn de Nederlandse autoriteiten
begonnen met het voorbereiden van
een distributiesysteem voor de nieu
we „Nederlanders". Dat betekende
wat! .Allen moesten een nieuwe stam
kaart krijgen op basis van het bevol
kingsregister. Doch dat klopte niet.
Er zijn nu voorlopige stamkaarten
uitgereikt; 3087, voor mannen boven
18 jaar, 3620 voor vrouwen boven deze
leeftijd, 1998 voor kinderen van 4 tot
18 jaar en 651 voor kinderen tot 4 jaar,
tezamen 9356 exemplaren.
De Engelse bezetting had verzocht
tegelijkertijd de Duitse distributiebe
scheiden in te nemen. In Duitsland
distribueert men namelijk meer artike
len dan in Nederland; men vreesde, dat
de Duitse kaarten in het niet door
Nederland bezette gebied verkocht
zouden worden. Er konden ruim 8000
kaarten in beslag genomen worden.
Tevens ontdekten de Nederlandse dis
tributie-ambtenaren, dat op de gemeen
tehuizen al de Duitse kaarten voor de
nieuwe periode, ingaande 1 Mei, aan
wezig waren. Ook deze zijn aan de
Engelsen afgestaan.
De uitreiking van de Nederlandse
bescheiden is uitstekend en in snel
tempo verlopen. Thans is men reeds
zover, dat ook de kaarten voor zware
arbeid, voor jonge moeders en voor
andere bijzondere doeleinden verstrekt
zijn.
Vlees en sigaretten.
Maar wat hadden de bewoners aan
de levensmiddelenkaarten, als de win
keliers niet voldoende bevoorraad zou
den worden? Men liet de winkeliers
opgeven, hoeveel klanten zij ongeveer
hadden en verstrekte naar deze gege
vens coupures. Achteraf bleek, dat dit
aardig klopte. Inmiddels had de Ne
derlandse handel al veel goederen op
crediet geleverd, zodat spoedig in de
winkels van alles te krijgen was.
Brood en vlees zijn in Duitsland nog
gedistribueerd. Nu kan men vrij brood
kopen en ook vlees ontvangt" men niet
meer zo krap als weleer. Tabak en
sigaretten waren bonvrij, maar
niet te krijgen. Thans geniet men er
van zijn rokertjes.
Elten blijkt toeristisch van belang te
zyn. Op een Zondag, toen het rijverbod
niet gold, kwamen er 3000 Nederland
se auto's. Ook Tuddern trekt veel be
zoek. Verscheidene caféhouders en re
staurateurs zijn al bezig hun bedrijven
aan de moderne eisen aan te passen.
Zelfs legt men hier en daarsanitair
aan. Het ziekenhuis in Elten wordt op
Nederlands niveau gebracht.
Allen aan het werk.
De werklozen zijn allen in Nederland
te werk gesteld. Ook de 500 a 600 ar
beiders, die nog in Duitsland werken,
zullen spoedig in Nederland arbeid
vinden. De mijnwerkers gaan naar de
Limburgse mijnen.
Men trof in alle correctiegebieden
tezamen 36 apotheken en drogisten
aan, 48 kruideniers, 11 slagers, 32 Ho-
reca-bedrijven, 18 tabakszaken en 10
kolenhandelaren, benevens uiteraard
nog een aantal andere zaken. Het zijn
meest kleine winkels. Ook de land
bouwbedrijven zijn er klein (2 a 3
koeien en soms een paard).
Dat de stemming onder de bevol
king opperbest is, vindt zijn oorzaak
niet alleen in het coulante optreden
van de Nederlandse autoriteiten en in
de veel ruimere levensmiddelenvoor
ziening, maar ook in de verhoging der
lonen. Arbeiders, die onder Duits be
stuur per week f 28—f 29 ontvingen,
verdienen nu f 40. In het begin gingen
er nog allerlei praatjes bijvoorbeeld
dat de jongemannen van 20 tot 25 jaar
naar Indonesië gestuurd zouden war
den. Op het gemeentehuis van Tuddern
had men als voorzorgsmaatregel al vast
alle kaarten van deze jongelui verdon
keremaand. Nu valt het de heren best
mee.
Wie in Duitsland wil blijven wer
ken, mag dat doen. Van Nederlandse
kant wordt geen enkele dwang ge
oefend, ook al niet, omdat de correc
ties nog niet definitief zijn.
De woningtoestanden zijn slecht in
E ten en Tuddern; samenwoning komt
er veelvuldig voor. Het is echter nog
niet bekend, wat de Nederlandse re
gering daaraan zal doen en of ze geld
in de woingbouw zal investeren.
STAKING BIJ FORD GEëINDIGD.
Zondagochtend hebben de onderhan
delingen tussen "e afgevaardigden van
Ford en van de vakvereniging van ar
beiders van het autobedrijf tot 'n over
eenkomst geleid welke een einde heeft
gemaakt aan de staking van 106.000
arbeiders, welke de Ford-fabrieken ge-
L'RKER VISSERS NAAR ENGELAND
Evenals andere jaren gaan ook
nu weer Urker vissers naar Enge
land om daar vis te lossen. Voorna
melijk wordt dit gedaan omdat de
prijzen in Engeland voor mooie vis
beter zijn dan in Nederland. Nu ech
ter werd weinig voordeel behaald, aan
gezien ook in Engeland de prijzen ge
daald waren.
(Van onze correspondent te Londen)
Indien op het Blackpool Pinkstercon
gres der Labourparty het plan tot na
tionalisatie der suikerindustrie wordt
aanvaard, zal de Engelse huisvrouw
binnenkort allerlei politieke protest
leuzen op haar suikercartonnen gedrukt
vinden. Het grootste Britse suikerbe
drijf, de firma Tate and Lyle, die een
dagelijkse omzet van twee millioen
pondspakjes suiker en daarmee zestig
procent van alle Engelse gezinnen van
hun suikerrantsoenen voorziet, heeft
zijn plannen voor met slagzinnen om
klede suiker al klaar. (Suiker is hier
nog steeds gerantsoeneerd, op een pond
per persoon in de 14 dagen, hoewel
snoepgoed vrij is).
Op de voor- en achterkant van elk pond
suiker dat hier altijd in vierkante
cartons wordt verkocht zullen dan
onmiddellijk na Pinksteren slagzinnen
tegen de regering gedrukt worden.
Voorbeelden van deze suikerverzetsleu-
zen, die Tate and Lyle nu reeds met
grote letters op al zijn bestelwagens
heeft geschilderd, zijn „de genationali
seerde steenkool is duurder, de suiker
straks ook?" en „Tate not State".
Hoewel deze millioenenfirma gewaar
schuwd is, dat zij zich aan vervolging
door het Voedselministerie en aan moei
lijkheden met de Coöperatieve Groot
handelsvereniging zal blootstellen, als
zij deze slagzinnen ook op elk pakje
suiker gaat drukken, is men besloten
dit plan tot uitvoer te brengen, om zich
met hand en, tand tegen nationalisatie
te verzetten.
Grootse jubileum-ontmoeting
in Park Sonsbeek
De Jubileum-Ontmoeting (JX1BO) die
de N.C.R.V. ter gelegenheid van haar
25-jarig bestaan op Tweede Pinkster
dag in het Park Sonsbeek te Arnhem
organiseert, is reeds uit hoofde van de
vervoers-organisatie een interessante
gebeurtenis. Een net van N.C.R.V.-cor-
respondenten, over het gehele land ver
spreid, is daarbij ingeschakeld. De Ned.
Spoorwegen laten weliswaar een 20-tal
extra-treinen speciaal voor de Jubo
naar Arnhem rijden en onderhouden
pendeldiensten uit de nabijgelegen ste
den naar Arnhem, doch de materiaal-
positie van de Spoorwegen is zodanig,
dat zij met geen mogelijkheid de stroom
van bezoekers kunnen opvangen.
Door dë N.C.R.V.-correspondenten
zijn echter tot nu toe reeds 800 auto
bussen gehuurd. Ook voor de duizen
den medewerkers aan het programma
<6000 gymnasten, tamboers en pijpers
corpsen, muziekcorpsen, enz.) zijn
autobussen gecharterd, zodjt men
rustig mag aannemen, dat meer dan
1000 van deze vervoermiddelen naar
Arnhem zullen komen.
Daarnaast worden duizenden parti
culiere auto's met Jubo-bezoekers ver
wacht. Ten gerieve van dit autobus- en
autovervoer zijn drie stadswijken als
parkeerterreinen ingericht.
Bij gunstig weer worden meer dan
honderdduizend bezoekers verwacht.
Onder de aanwezigen wordt ook een
aantal autoriteiten verwacht. Daartoe
behoren de ministers Dr. W. Drees, Mi
nister-President, Prol Dr. Th. F. Rut
ten, Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen en Mr. W. F. Schok
king, Minister van Oorlog en Marine
e.d.
Een der hoogtepunten zal ongetwijfeld
zijn de aanbieding van het jubileum
geschenk, bestaande uit een groot aan
tal nieuwe leden. Tal van feestelijkhe
den staan op het programma.
Groter dan Koningen.
Omstreeks half vijf begint de opvoe
ring van het openluchtspel „Groter dan
Koningen". Dit spel, dat geschreven is
door de heer Dirk Verèl, die ook de
regie voert, vereiste een langdurige
voorbereiding. Op de Sonsbeekweide is
een décor van 120 M. lengte opgesteld,
voorstellende een Assyrische tempel.
De handeling vindt n.l. plaats aan het
hof van Koning Sargon van Asssyrie.
Ook des avonds zal er in Arnhem nog
zeer veel te doen zijn. Er is muziek in
velerlei variaties op Sonsbeek, een
concert van de Marinierskapel op het
Velperplein. verlichting van de Jans-
binnen- en buitensingel en de Zijpe en
Velperpoort, een taptoe op de Grote
Weide van Sonsbeek, te geven door-de
Kon. Mil. Kapel en tot slot een groot
vuurwerk (volgens de fabrikanten het
grootste dat na de oorlog ergens is af
gestoken) aangeboden aan de stad
Arnhem.
|N DE KRINGEN der kust-, Rijn- en binnenvaartschippers is met grote ver
ontwaardiging kennis genomen van het feit, dat tot dusver slechts aan enige
ingewijden bekend was, maar waarop de volle aandacht is gevallen door een
bekendmaking in „De Binnenvaart", het officiële orgaan van het Koninklijk
Onderwijsfonds voor de Scheepvaart, te weten het ontslag op korte termijn
van dc heer G. de Jong, directeur van deze te Amsterdam gevestigde maar over
heel Nederland en het Duitse Rijnland vertakte organisatie.
geld nodig voor dit werk en de over
heid, die zag dat het goed besteed zou
worden, was genegen de subsidie op
te voeren. Tegelijkertijd nam echter
ook de ambtelijke invloed toe. In het
stichtingsbestuur ging het „Haagse
element overheersen. Dat gaf wel eens
moeilijkheden met de autodidact G. de
Jong, die steeds van zijn hartstocht
uit te werk was gegaan en niet goed
paste in een strenge reglementering.
Hij trachtte steeds de' voorschriften
aan te passen aan wat hij nodig oor
deelde, hij leverde herhaaldelijk een
taai gevecht tegen de bureaucratie. En
meestal overwon hij, want ondanks
het klimmen der jaren is zijn wils
kracht niet getaand.
Dit jaar zal hij 65 jaar worden. In
de loop van Juli. Het lag dus voor de
hand, dat het stichtingsbestuur in zijn
eerste bijeenkomst van het jaar, op 11
Februari, zou beraadslagen over zijn
ontslag en pensionnering. De heer De
Jong, die de bestuursvergaderingen
placht bij te wónen en daarin een ad
viserende stem had, was voornemens
het feit persoonlijk aanhangig te ma
ken, d.w.z. formeel ontslag te vragen
tegen 31 December van dit jaar en, uit
£JE HEER DE JONG, een Fries van
geboorte, was in zijn jonge jaren
schipper van de postboot van Monni
kendam op Marken. Een kerel mét
verstand van zijn vak maar meer nog,
met een kijk op de toekomst van zijn
tienduizenden beroepsgenoten. Hij zag
hoe de economische grondslagen van
de eeuwenoude schipperij lossloegen
door de invoering van de motor, door
de bouw van ijzeren vaartuigen, later
ook door de komst van het beurtschip-
op-wielen: devrachtauto. Hij zag de
dreigende ondergang van een belang
rijke bevolkingsgroep, die steeds van
zulk een aanzienlijke betekenis was
geweest.
Was dat niet Wat somber? In een
land als het onze zal immers altijd ge
varen worden. Ja, zeer zeker, maar
juist voor de schippers bestond geen
leerplicht en dientengevolge waren
velen analphabeet, terwijl voor de ge
motoriseerde vaart niet alleen lezen en
schrijven maar bovendien technische
kennis nodig zou zijn'. De schepen
zouden groter in omvang én kleiner
in aantal worden en de bemanning zou
uit „gestudeerde" jongelui van de wal
gerecruteerd worden, terwijl de schip-
persjeugd zou verpauperen
Stichter van een groot lichaam
Dat zag die jonge postbootschipper
duidelijk voor zich en nu zal elkeen,
die van dit vraagstuk wat afweet, toe
geven, dat het inderdaad zo gegaan
zou zijn als er niet ingegrepen was. Er
is dus ingegrepen, en wel dank zij die
zelfde G. de Jong. Hij stichtte een be
scheiden verenigingetje, scharrelde
een fondsje bij elkaar, huurde een
zaaltje boven een koffiehuis aan de
Prins Hendrikkade te Amsterdam,
zorgde voor een paar onderwijzers en
ging persoonlijk de Nieuwedijk op om
de schippersjongens, die daar liepen te
lanterfanten, te overreden met hem
mee te gaan. Het kostte hem de groot
ste moeite, zij zagen het nut er niet
van in en.zij schaamden zich voor
elkaar niet te kunnen lezen en schrij
ven. Maar met de zedelijke moed en de
overtuigingskracht van een heilssol
daat zette hij door en langzaam, heel
langzaam kwam er schot in. Zo was
het prille begin van wat toen nog
heette het Onderwijsfonds voor de
Binnenvaart.
Later kwamen er dank zij deze in
stelling vele lagere scholen voor va
rende schipperskinderen, internaten,
orleidingsschepen, motorcursussen; de
opleiding van personeel voor de Rijn
vaart en de kustvaart werd georgani
seerd. De naam veranderde, toen de
taak ruimer werd, in Onderwijsfonds
voor de Scheepvaart. Koningin Wil-
helmina en prinses Juliana zijn vele
malen op bezoek geweest bij de in
stellingen van het fonds; zij hadden en
hebben er, met duizenden anderen in
de lande, grote bewondering voor.
Enige jaren geleden ontving de heer
De Jong ter gelegenheid van een ju
bileum een Koninklijke onderschei
ding en zijn instelling mocht zich
voortaan Koninklijk Onderwijsfonds
voor de Scheepvaart noemen. Er kwa
men kroontjes op de mouwen van zijn
pupillen.
Zijn instelling
£IJN INSTELLING.Dat was het in
het begin, dat bleef het later, dat is
het nog, ondanks het feit der ambte-
ïyke inmenging. Er wa» uiteraard veel
bijzondere belangstelling voor een be
paald onderdeel van het werk, een
plaats te verzoeken in een afdelings
bestuur.
Drie harde slagen
Nog vóór hij daartoe de gelegenheid
kreeg werd hem verzocht de vergade
ring te verlaten. Na een kwartier werd
hem medegedeeld, dat hem ingaande
1 Augustus ontslag was verleend. Zon
der aanvankelijk althans het
praedicaat „eervol". Zonder de ge
vraagde en gebruikelijke verlenging
van de termijn tot het einde van het
jaar. Zonder de gevraagde functie in
een afdelingsbestuur.
Drie harde slagen in het gezicht van
een bijzonder verdienstelijk Nederlan
der! En de vierde slag was het besluit
de heer A. A. Kleyn, directeur van het
Gewestelijk Arbeidsbureau te Delft, tot
zijn opvolger te benoemen in plaats
van de heer A. de Jong, zoon van de
heengaande functionaris, die als secre
taris van de directie de aangewezen
figuur daartoe ware geweest en wiens
benoeming dan ook algemeen werd
verwacht.
De heer G. de Jong heeft of
schoon het stichtingsbestuur getracht
heeft zulks te verhinderen de ge
hele gang van zaken, waarvan al heel
wat uitgelekt was, in het jongste num
mer van het weekblad van het fonds
bekend gemaakt en daar een krachtig
protest zijnerzijds aan toegevoegd. De
heer A. de Jong heeft tegen 1 Augus
tus ontslag genomen, zodat vader en
zoon tegelijkertijd de instelling zullen
verlaten. Over de beweegredenen van
een en ander heeft het bestuur zich,
ook tegen de heren De Jong, niet wil
len uitlaten.
(Van onze speciale verslaggever)
|^ET IS HEEL ONGEZELLIG in een pantsercolonne te zitten, die in 'n hin
derlaag valt en in de pan gehakt wordt. Wij hebben het ervaren op de weg,
die langs de hoge spoorlijn van Nijmegen en Groesbeek loopt, ergens tussen
eerstgenoemde plaats en Mook. Het liep alles zonder ongelukken af, want het
gold een oefening van het op het ogenblik door ons land trekkende volledige
verkenningspeloton van het Depót Pantserwagens uit Amersfoort tegen het
Instructie Bataljon Indonesië uit Nijmegen.
opgeklommen, waar bij vlagen
QE COMMANDANT VAN HET DEPÓT
Pantserwagens, luitenant-kolonel
II J Ceuvel, had ons in zijn jeep mee
genomen. Even nadat de pantserco
lonne, bestaande uit een aantal grote
re en kleinere pantserwagens, uitge
rust met radio en alles wat een mo
derne oorlog vereist, van Mook ver
trokken was, klonken al schoten van
sluipschutters, die zich in de bossen
verscholen hadden.
De bedoeling was. dat de pantser
colonne van Mook uit de weg zou
vrijmaken voor een leger, dat de vol
gende morgen naar Nijmegen moest
oprukken. Doch men verbeeldde zich
in Indonesië te zijn, omdat de man
schappen van het Depót Pantserwa
gens daar eerlang moeten dien doen.
Een eind verder trof de colonne
een wegversperring aan. Die moest
worden opgeruimd, doch niet zodra
had men halt gehouden of de stoet
kwam onder zwaar mitrailleurvuur te
liggen. Toen was het een wederzijds
geschiet van je welste met omtrekken
de bewegingen en vaak een vuren in
het wilde weg, omdat men niet pre
cies wist, waar de vijanden lagen.
Doch de grootste tegenstand werd ge
boden langs de spoorlijn. Ook daar
moest de colonne stoppen voor een
versperring. Men stond nog niet stil,
of over de spoorlijn vlogen de rook-
granaten, die voor en achter de colon
ne en ook wel er langs terecht kwa
men. Door dikke rookwolken hebben
•we nog even onze weg gezocht, doch
toen voelden we ons griezelig verla
ten in de alles aan het oog onttrekken
de dikke walm. temidden van het
helse kabaal van uit de bossen schie
tende soldaten en terugschietende
pantserwagens, Wij zijn de spoorbaan
iets
te zien was. maar waar de lichtkogels
van de colonne verschillende soorten
„vuur" voorstellende, neerkletterden.
Maar een oefening
{JET WAS MAAR EEN OEFENING,
doch ook zo was het al erg ge
noeg. Hoeveel jongens zouden hier,
wanneer het bittere ernst geweest was
het leven hebben gelaten? Dergelijke
oefeningen schijnen nodig te zijn, doch
als men er midden in zit, als buiten
staander, voelt men de vurige wens
opkomen, dat het geweld, dat de brute
macht, dat de oorlog uitgebannen zul
len worden als middelen om geschil
len te beslechten.
Met een beklemmend enthousiasme
kweten de soldaten zich van hun
taak; het was angstig, doch ook wel
weer begrijpelijk nu aan dit „spel"
voor hen geen werkelijke gevaren ver
bonden waren.
De rest van de tocht maakt de co
lonne, die onder commando staat van
kapitein R O van Manen, op een
vreedzamer wijze. Op 17 Mei is men
vertrokken, ongeveer 1 Juni is men
weer thuis. Wel houdt men in alle
delen van het land détail-oefeningen,
doch tevens wordt de tocht dienst
baar gemaakt aan het kennismaken
van de andere wapenen met de pant
serwagens, aan het bezoeken van het
oorlogsmuseum in Overloon en van
tal van mooie plekjes in ons land, ten
einde de jongens, die jver enige tijd
naar Indonesië vertrekken, ons Neder
land nog eens goed te leren kennen.
Er zijn jonge soldaten bij, die weinig
buiten hun eigen provincie geweest
zijn en vooral zij zullen goede herin
neringen aan het eigen, goede land
kunnen meenemen.