De nieuwe leden van de Alkmaarse gemeenteraad
Communistische fractie gehalveerd
Grootste winst voor V.V.D.
Pr. Chr. kiezers hadden
bij verbonden lijst
zetel gewonnen
TELRAAM
VVD.
Pr.Chr.
AR..
CH...
Verkiezingsdrukie op hei Waagplein
Tallozen verbeidden voor onze
borden de met grote snelheid
binnenkomende uitslagen
alkmaarsche courant
DONDERDAG 23 JUNI 1949
Wfl hebben op 7 Juli van het vorige
jaar aan de hand van de Kamerver
kiezingen in Alkmaar kunnen consta
teren, dat de Katholieke Volkspartij
hier ter stede sedert 1946 in stemmen-
tal en percentage vooruit was gegaan
(van 32.9 procent tot 33.4 procent),
dat de Party van de Arbeid een ach
teruitgang boekte (van 36.4 procent
tot 33.1 procent), de Anti-Revolution-
nairen in stemmental waren gestegen
(van 6.4 procent tot 7.1 procent),
evenals de Christelijk Historischen
(van 3.2 procent tot 4.5 procent) en
dat de Vrijzinnigen met een grote
sprong bijna evenveel vooruit gingen
(van 6 procent tot 9.2 procent) als de
Communisten hadden verloren (van
13.3 procent tot 10 procent). Dat wa
ren merkwaardige cijfers voor het ver
loop van het wisselende politieke in
zicht van Alkmaars bevolking, maar de
vergelijking was nog niet zo interes
sant als die, welke na de raadsverkie
zing van gister mogelijk is geworden.
Immers, het aantal kiezers zal uiter
aard voor de Kamer groter zijn dan
voor de gemeenteraad. Er gaan bij de
Kamerverkiezing stemmen verloren op
partijen, welke voor de raadsverkie
zing geen lijst hebben ingediend en er
is tussen een raads- en een Kamer
verkiezing in het algemeen dit grote
verschil, dat bij de eerste veel meer
persoonlijke factoren en plaatselijke
omstandigheden een rol spelen.
Men kent de raadsleden als mede
burgers van onze stad, men heeft uit
onze uitvoerige verslagen bij elke
raadszitting hun houding kunnen be
oordelen en de algemene indruk na
afloop van een zittingsperiode komt
niet alleen reeds in de samenstelling
van een candidatenlijst tot uiting,
maar blijkt overduidelijk op de stem
mingsdag, de dag waarop de kiezers
de hoogste macht in de stad vertegen
woordigen en door hun collectief oor
deel hun waardering over de faits et
gestes onzer vroede vaderen (en moe
deren) in cijfers weergeven.
De grote massa zal de partij waarin
zjj in kerkelijk opzicht, of volgens po
litieke wereldbeschouwing, thuis be-
van de Alkmaarse
Gemeenteraad
PvdA
KVP
CPN.
I zetels 1949
zetels 194b
hoort in de regel wel trouw blijven.
De onberekenbare groep der labie-
len, die zich door personen en omstan
digheden laten beïnvloeden, brengt in
de regel het verschil in stemmental en
percentages, welker vaststelling in de
politiek als de tekenen des tijds wor
den gekenmerkt.
Twee raadsverkiezingen maken dus
de zuiverste vergelijking mogelijk en
het is interessant daarbij allereerst de
percentages van 1939 en 1946 eens te
vergelijken.
Het percentage van de KVP bleef
toen gelijk (34.2 procent), dat van de
PvdA steeg van 30.5 procent tot 32.4
procent, dat van de Protestants Chris-
telijken daalde van 12.2 procent tot
10.4 procent, dat van de CPN maakte
de geweldige sprong van 2.1 procent
tot 15.2 procent en dat van de Vrij
zinnigen daalde van 10.7 procent op
6.8 procent.
Het is interessant te zien hoe geheel
anders de verhoudingen in 1946 waren
dan bij de Kamerverkiezingen twee
jaar later in 1948 is gebleken. In 1946
een enorm gegroeide groep Commu
nisten, een niet in betekenis vergroot
stemmental der Katholieken, een be
trekkelijke inzinking bij de Prot. Chris-
telijken en de Vrijzinnigen en een ste
vige groei van de PvdA. Over het al
gemeen een versterking der linkse
groepen ten koste van de Vrijzinnigen
en confessionelen.
Twee jaar later, bij de Kamerver
kiezingen in dezelfde gemeente een
demonstratie van de groei der con
fessionele groepen en nog sterker van
de Vrijzinnigen, een bescheiden winst
van de Katholieken, een bedenkelijke
inzinking van de P.v.d.A. en een be
duidende achteruitgang van de Com
munisten. Er is in de laatste paar jaar
een kentering in het politieke inzicht
onzer stadgenoten gekomen. Ven ver
wachtte met spanning welk „teken
des tijds" 1949 ons zou brengen.
Wij weten het nu.
De Katholieke Volkspartij kréég
gister 7267 stemmen met een percen
tage van 35.96 (bij de raadsverkiezing
in 1946 6602 stemmen met een percen
tage van 34.2).
De Partij van de Arbeid behaalde
6618 stemmen met een percentage van
32.75 (in 1946 6248 stemmen met een
percentage van 32.4).
De Prot. Christelijken telden ditmaal
2362 stemmen met een percentage van
1168 (bij del aatste raadsverkiezing in
1946 was dit 1986 stemmen met een
percentage van 10.4).
De Vrijzinnigen kregen thans 2233
stemmen met een percentage van 11.05
(in 1946 1290 stemmen met een per
centage van 6.8).
De Communisten behaalden thans
1727 stemmen met een percentage van
8.55 (in 1946 brachten voor de raads
verkiezing 2896 kiezers hun stem
op hen uit en bereikten zij een per
centage van 15.2).
Men ziet de grote en merkwaardige
verschillen.
De Katholieken gingen vooruit, maar
niet voldoende om een zetel meer te
veroveren, evenmin de P.v.d.A. De
Communistische Partij werd in per
centage bijna gehalveerd, wat haar
dan ook de helft van haar zetels kost
te. De Prot. Christelijke partijen gin
gen procentsgewjjze iets vooruit, maar
konden het toch niet tot een zetel meer
brengen.
Hadden zij hun lijsten verbonden
zoals dit in 1946 geschiedde dan
hadden zij als eerste een der nog niet
bij de eerste verdeling toegekende ze
tels behaald en waren dus gezamenlijk
van 2 op 3 zetels gekomen.
Zeer opmerkelijk is de groei van de
V.V.D., die van 1290 stemmen tot 2233
is geklommen en dus bijna in aantal
verdubbeld is.
Merkwaardig is dat, vergeleken bij
de Kamerverkiezing in 1948, alleen de
C.P.N. (van 10% tot 8.55%) en de
A.R. Partij (van 7.1% tot 5.91%) ach
teruit zijn gegaan.
Deze beschouwing werd gisteravond
geschreven aan de hand van de door
ons zelf verzamelde verkiezingscijfers.
De officiële lijst ten stadhuize kan
daarvan hier of daar iets afwijken,
maar dit zal in de uitslag geen ver
schil van betekenis uitmaken.
De berekening der zetelverdeling
was thans als volgt:
Uitgebrachte geldige stemmen 20207
Raadszetels 25, dus kiesdeler 808.
De K.V.P. verkreeg met 7267 stem
men direct 8 zetels. Zou zij een zetel
meer krijgen dan had zij per zetel een
gemiddelde van 807 stemmen.
De P.v.d.A. kreeg direct 8 zetels
toegewezen. Haar gemiddelde voor een
zetel meer was 735.
De Communisten kregen direct 2 ze
tels. Hun gemiddelde voor een zetel
meer was 575.
De Christelijk Historischen kregen
direct 1 zefel. Hun gemiddelde voor
2 zetels was '583.
De Anti-Revolutionnairen verkregen
direct 1 zetel. Hun gemiddelde voor
een zetel meer was 597.
De V.V.D. kon onmiddellijk 2 zetels
worden toegewezen. Haar gemiddelde
voor een zetel meer was 744.
Wij zien, dat er direct 22 zetels kon
den worden toegewezen. De overblij
vende 3 zetels waren nu voor de par
tijen met de grootste gemiddelden per
zetel meer dan zij nu hadden, dus voor
de KVP met een gemiddelde van 807,
de PvdA met een gemiddelde van 735
en de VVD met een gemiddelde van
744.
In totaal verkregen dus de KVP 9
zetels, de PvdA 9 zetels, de AR 1 zetel,
de CHU 1 zetel, de VVD 3 zetels en
de CPN 2 zetels.
De verhouding was tot dusver in de
raad 9 KVP. 9 PvdA, 4 CPN, 1 AR,
1 CH en 1 VVD.
Het aantal kiezers voor de gemeen
teraad is sinds 1946 natuurlijk groter
geworden, 't Steeg van 21654 tot 22393
(103 procent van het aantal in 1946)
waarmede men desgewenst alle cijfers
van 1946 kan vermenigvuldigen om de
normale partijgroei te kunnen consta
teren. Bij een normale groei gelijke
tred houdende met de vermeerdering
van het kiezertal zouden de partijen
thans de volgende stemmencijfers moe
ten behaald hebben: KVP 6800, PvdA
6435, CPN 2982, Prot. Christelijken
samen 2045 en Vrijzinnigen 1328. Men
ziet ook hieruit de sterk teruggang
van de CPN en de opmerkelijke groei
van de Vrijzinnigen.
Wat de stemmencijfers op de diver
se candidaten betreft heeft men zich
over het algemeen wel aan het politie
ke advies gehouden.
Merkwaardig was bij de KVP de
plaats van de heer De Zeeuw als num
mer drie op de eandidatenlijst, onmid
dellijk achter de beide wethouders
veteranen. Over het algemeen is de
heer De Zeeuw die nog tot de jonge
politieke garde behoort in de afge
lopen raadsperiode niet zo'n op de
voorgrond tredende figuur geweest,
dat men hem op een hogere plaats van
de ranglijst verwacht had dan b.v. de
heren Venneker of Woldendorp, die in
de raad hun sporen ruimschoots ver
diend hebben.
Men neemt dan ook aan. dat zijn
verheffing op de ranglijst meer een
demonstratie van een ontevreden
groep kiezers geweest is. In elk geval
een kwestie, welke ,de KVP-ers maar
onder elkaar moeten uitvechten.
De Partij van de Arbeid verloor haar
vrouwelijk raadslid, dat trouwens niet
meer gecandideerd was.
Blijkbaar hebben de Katholieken, die
mej. Kamphuys herkozen, meer prijs
gesteld op vertegenwoordiging van het
vrouwelijke element in onze stedeijlke
vertegenwoordiging. Doordat mevrouw
Holzmüller-Teengs als derde candidaat
van de VVD is gekozen, zal onze raad
toch twee vrouwelijke edelachtbaren
blijven tellen.
De heer Couwenhoven heeft voor
zijn partij opnieuw zijn intrede in de
raad gedaan. Wij hebben hem als
raadslid en als wethouder gekend en
weten, dat zijn verkiezing een belang
rijke aanwinst voor de kracht van de
PvdA zal zijn.
Dat de VVD een flinke schrede voor
uit zou gaan is ongetwijfeld voor een
belangrijk deel aan de naam van haar
eerste candidaat mr. dr. C. Berkhou
wer te danken. Men kent hem uit zijn
pleidooien en uit het verenigingsleven
hier ter stede als een vlot spreker, en
handig debater. Hij zal ook in onze
raadsoverzichten ongetwijfeld menig
maal naar voren komen.
De Anti-Revolutionnairen hebben na
tuurlijk hun grote voorman, de heer
Hoytink, behouden. Wij hebben hem
vele jaren als raadslid en ook als
wethouder gekend en steeds be
schouwd als een der beste, meest lo
gisch redenerende edelachtbaren naar
wie het steeds een genoegen is te luis
teren.
De heer Van der Borden blijft na
tuurlijk de man van de CHU. Hij is,
ondanks zijn diverse stokpaardjes
een graag beluisterde politieke figuur,
die we niet gaarne uit onze raadszaal
zouden missen.
Wat de Communisten betreft, hun
aantal is van 4 tot 2 gedaald en dat
bewijst wel. dat zij de wind op het
ogenblik niet in de zeilen hebben. Het
ligt niet op onze weg de oorzaken
daarvan in dit verkiezingsoverzicht na
te gaan. Zij zijn trouwens wel van al
gemene bekendheid.
Bij de raadsverkiezing in 1946 wer
den 490 ongeldige stemmen uitge
bracht. Thans waren het er 568. Bij de
Kamerverkiezing van het vorige jaar
hebben 1297 kiezers niet aan hun stem
plicht voldaan. Bij de raadsverkiezing
van 1946 waren het er 2142, thans zijn
er 1618 thuis gebleven. Men mag aan
nemen dat er nu verscheidenen zijn,
wie het kiesrecht bij rechterlijke uit
spraak is ontnomen, maar hun aantal
is niet van zo grote betekenis, dat het
bedenkelijke absenteïsme daaruit ver
klaard zal kunnen worden.
Er is bij velen nog altijd een onver
schilligheid tegenover alles wat met
het politieke leven in verband staat,
een miskenning van de belangrijke
rechten, welke in een democratische
staat als de onze elke vrije burger bij
de wet zijn toegekend in de verwach
ting, dat hij er een dankbaar gebruik
van zal maken.
HAD ZE MOETEN ZIEN, die honderden en nog eens honderden opge
heven gezichten, gisteravond voor onze enorme publicatieborden op het
Wüagplein. U had de spanning moeten lezen in die gelaatstrekken, V had
de opgewonden gesprekken moeten horen, die telkens opklonken, als weer
een nieuwe uitslag met grote zwarte cijfers werd bijgeplakt. Daar stonden
ze, de Alkmaarse burgers, in afwachting van de dingen die komen zouden.
Na vijven, toen de eerste uitslagen begonnen binnen te komen, werd het
druk, tegen een uur of zeven de rijen cijfers van de zevenentwintig
kiesdistricten groeiden zienderogen was het veel drukker, en toen het
duister inviel en de grote lampen hun grelle schijn over het plein kwamen
werpen, zag men vanaf de plaats, waar wij stonden, een duizendkoppige
menigte opstaren naar de witte vellen papier met de duidelijke zwarte
letters.
Wie eenmaal gevangen was in deze lichschijn, wist zich daarvan niet
weer los te maken. Zoals muggen en insecten onweerstaanbaar worden ge
trokken door het licht, zo bonden de lampen en de luidsprekers de aanwe
zigen aan hun plaats. Niemand, die kwam, ging de eerste uren weer weg
en toen het onverbiddelijke uur van scheiden sloeg, omdat het elf uur
werd voor men er erg in had, kon men de mensen nog met honderden tellen.
Ja, die luidsprekers, naast het bord de fundamenten van onze uitslagen-
dienst, hebben goed werk verricht. Want onophoudelijk klonk de enthou
siaste stem van de omroeper, die de wachtende massa kond deed van weer
nieuwe uitslagen in de provincie, in onze naaste omgeving maar ook van
ver daarbuiten, tot in de verste hoeken van het land toe. Onmiddellijk
daarna verschenen de resultaten op het bord, opgeplakt door mannen met
op den duur o, zo kleverige vingers. En de korte pauzes tussen de uitslagen
werden opgevuld met opgewekte muziek, die de aanwezigen de tijd hielp
korten niet alleen, maar die de omwonenden van het Waagplein de ramen
deed openschuiven, zodat zij op hun gemak een concert bijwoonden en hun
nieuwsgierigheid bevredigden tegelijkertijd.
Zo was er de hele avond wat te doen. Eerst waren daar onze zevenen
twintig koeriers, die per fiets of in de looppas met hun resultaten binnen
kwamen. De laatste kwam hijgend binnen van de Muziektuin, een half uur
later dan zijn voorganger, omdat men daar een vergissing in de telling hAd
gemaakt en opnieuw moest beginnen. Later, toen de totalen van de stad
Alkmaar eenmaal bekend waren, begon men inch af te vragen, hoe het in
de grote steden zou zijn. De thermometerstanden, die wij publiceerden, be
wezen voor die nieuwsgierigen uitstekende diensten. Maar men bleef
samenscholen, men wilde niet weg, men wilde de uitslagen vernemen van
de Zaanstreek, van de grote steden, van Amsterdam vooral. En de reden
daarvan valt niet ver te zoeken.
Toen opende zich de deur van onze winkel en een stroom van bulletins
werd verspreid onder de menigte. Grijpende handen allerwege en stemmen
van „Mij een, mij een" waren het gevolg. Het tempo, waarin onze persen
het-drukken konden uitvoeren, was maar nauwelijks groot genoeg om aan
de vraag te voldoen. Men vocht om de bulletins, men verdrong zich voor
de deuren, men was niet weg te slaan.
Zo was het gisteravond op het Waagplein, bij de verkiezingsdienst van
de Alkmaarsche Courant. Op de Nieuwezijds Voorburgwal te Amsterdam
kan het in verhouding niet drukker gijn geweest.
Mr. Dr. C. BERKHOUWER H. W. HOLSMULLER Mevr. G. HOLZMüLLER H. KNUISTINGH NEVEN C. TORENVLIED P. v. d. BORDEN G. H. HOIJTINK
(V.V.D.) (V.V.D.) (V.V.D.) (C.P.N.) (C.P.N.) (C.H.U.) (A.R.)
K KIRPENSTEYN
(py.d.A)
C. COUWENHOVEN
(P.v.d.A)
A. STEENIS
(P.v.d.A)
M. COERTS
(P.v.d.A)
R. BAKKER A. S1ETSMA
(P.v.d.A) (P.v.d.A)
H. KOOT
(P.v.d.A)
J. WIESE
(P.v.d.A)
W. KLAASSE BOS
(P.v.d.A)
G. H. A. DE ZEEUW C. VENNEKER J. H. F. OORTMEYER A. J. M. LEESBERG I. VLEUGEL
(K.V.P.) (K.V.P.) (K.V.P.) (K.V.P.) (K.V.P.)
G. v. SLINGERLAND Mej. M. A. J. KAMPHUYS TH. GOUDSBLOM D. J. WOLDENDORP
(K.V.P.) (K.V.P.) (K.V.P.) (K.V.P.)
