Gejaagd!" (T
De Godsdienstige gezindheid in Noord-Holland
Westerse problemen niet zonder
stoutmoedigheid op te lossen
J
Speeli geen grote rol in het leven
der gemeenten
Hoog geboortecijfer der
Rooms-Katholieken
Honderd Adelborsten
geïnstalleerd
De Schager Markt
GROEIEND AMERIKAANS INZICHT
Vorming van twee economische unies
in overweging genomen
Britse moeilijkheden
FILM DIE MISLUKTE OM*^
DER WILLE VAN 'T EFFECT
r>B HIERNA VOLGENDE beschou-
wing over de godsdienstige gezind
heid in onze provincie is ontleend aan
bet pas verschenen rapport der pro
v-inciale commissie ter bestudering
van de gemeentelijke indeling van
jjoord-Holland.
De godsdienstige gezindheid der ge-
peentenaren heeft in Noord-Holland,
iii het algemeen gesproken en tot nu
toe, niet zulk een grote invloed uit
geoefend op het gemeenteleven.
Weliswaar zijn er gemeenten in onze
provincis aan te wijzen, waar eenmaal
of in de tegenwoordige tijd de aan
hangers van een bepaalde godsdienst
de meerderheid vormden of vormen,
maar in het algemeen gesproken is
In dit opzicht de samenstelling onzer
gemeenten zeer heterogeen. Daardoor
I kon de godsdienstige gezindheid geen
grote rol spelen in het leven dezer
gemeenten. Dit wil niet zeggen, dat-
de religieuze groepen onverschillig
staan tegenover het maatschappelijk
leven. In geen land welhaast zijn gods
dienstige en politieke overtuiging zo
geer vervlochten als in Nederland;
nergens is de maatschappelijke orga
nisatie zozeer beheerst door scheidin
gen, die verband houden met een
rooms-katholieke, een orthodox-pro
testantse, een vrijzinnig-protestantse
of een humanistische overtuiging.
Maar de algemene verdraagzaamheid,
vrucht van het karakter en de cul
tuurgeschiedenis van het Nederlandse
volk, heeft veel kwaad kunnen voor
komen, dat zo gemakkelijk had kun
nen voortvloeien uit de neiging tot
splitsing en uit de godsdienstige ver
deeldheid. In deze geestelijke sfeer
behoeven godsdienstverschillen geen
oorzaak te zijn voor verminderde be
langstelling jegens de gehele groep.
De geschiedenis onzer Hollandse ge
meenten leert, dat men daar inder
daad, over en boven de belangen en
bijzondere opvattingen der religieuze
groepen, meestal in staat was het al
gemeen belang te zien en te beharti
gen. En mocht al een der groepen de
neiging vertonen, eigen belang te stel
len boven dat der grotere gemeen
schap, dan zijn de algemene geestes
houding van verdraagzaamheid en de
openbare critiek sterk genoeg om der
gelijke neigingen binnen de perken te
houden. Bovendien biedt de wet cor
rectiemogelijkheden van de zijde der
provinciale besturen en van die der
Kroon.
De commissie concludeert:
De ervaring leert, dat in Noord-Hol
land verschil in godsdienstige richting
geen bezwaar oplevert voor een goe
de en vruchtbare samenwerking in het
gemeentebestuur, zodat in het alge
neen de samenstelling der bevolking
uit een oogpunt van kerkelijke gezind
ten geen factor behoeft te zijn bij de
beoordeling van het beloop der gren
zen. Deze conclusie betreft het kerke
lijke karakter van de Noordhollandse
gemeenten in het algemeen, maar het
is de commissie, zoals reeds uit het bo
venstaande betoog blijkt, niet ontgaan,
dat er enkele streken en gemeenten
zijn, waar een sterke homogeniteit in
de kerkelijke samenstelling der bevol
king valt op te merken; waar bijvoor
beeld de bevolking in grote meerder
heid tot één kerkgenootschap behoort.
Noordhollandse gemeenten met in 1930
meer dan 70% Hervormden van de
totale bevolking (Volkstelling).
Naam gemeente:
Beets
Br. in Waterland
Huizen
Jisp
Midwoud
Oosthuizen
Schellinkhout
Terschelling
Twisk
Vlieland
Warder
Wieringerwaard
Winkel
Wijdenes
Z. en N. Schermer
M. pet.
46.83
37.03
40.34
36.43
44.55
36.48
42.43
33.22
35.85
41.27
46.71
36.47
37.90
45.24
38.34
Vr. pet Tot. pet
45.51 92.34
36.73
41.02
36.02
45.37
37.22
41.12
37.84
38.55
46.03
47.13
35.36
34.45
43.20
34.69
73.76
81.36
72.45
89.92
73.70
83.56
71.06
74.40
78.30
93.84
71.82
72.35
88.44
73.02
NoordhoIIandse gemeenten met in 1930
meer dan 70% Rooms-katholieken
van de totale bevolking (Volkstelling)
Naam gemeente:
Bovenkarspel
Egmond-Binnen
Grootebroek
Heemskerk
Limmen
Obdam
Oude-Niedorp
Spanbroek
Ursem
Wervershoof
Wognum
Zwaag
M. pet. Vr. pet Tot. pet
38.03 38.83 76.86
43.36 40.93 84.29
42.70 43.09 85.79
40.83 40.07 80.90
43.48 42.30 85.79
43.98 43.05 87.04
38.04 33.06 71.10
42.91 41.97 84.88
39.39 37.32 76.60
46.63 47.77 94.40
36.29 36.92 73.21
37.69 34.48 72.16
deel der bevolking uitmaken, is dat
minder het geval. Bij deze laatsten is
de samenhang naar levensbeginsel tus
sen individu en gemeenschap zwak of
niet aanwijsbaar geworden, hetgeen
zijn terugslag vindt in de wijze, waar
op deze volksgroepen invloed uitoefe
nen op het maatschappelijk leven. Hun
sociale gedragingen worden meestal
bepaald door hun humanistische op
vattingen. Zij zijn in de regel ver
draagzaam, niet uit gebrek aan over
tuiging, maar juist krachtens hun
overtuiging. Dit wil uiteraard niet zeg
gen, dat verdraagzaamheid het uit
sluitend kenmerk der humanisten zou
zijn; onder de aanhangers van de an
dere levensbeschouwingen is deze al
gemeen Nederlandse eigenschap even
zeer te vinden; gematigden en fana-
tice treft men eveneens bij alle groe
peringen aan.
De samenhang tussen kerkelijke ge
zindte en demografische verschijnselen
komt treffend tot uitdrukking in de
volgende tabellen, waarin de Noord
hollandse gemeenten met meer dan
70% hervormden of rooms-katholie-
ken garangschikt zijn van het hoog
ste percentage af. In de andere kolom
is het geboortecijfer geplaatst.
Het blijkt nu, dat de rooms-katho
lieke gemeenten een veel hoger ge
boortecijfer hebben dan de hervorm
den.
Gemeenten met meer dan 70% her
vormden (per 31 December 1930) en
de gemiddelde geboortecijfers.
Geboren
Gemeente:
Herv. pet.
pro mille
Warder
93.84
12.6
Beets
92.34
10.8
Midwoud
82.92
18.6
Wijdenes
88.44
12.05
Vlieland
87.30
10.0
Schellinkhout
83.55
19.0
Huizen
81.36
19.5
Twisk
74.40
17.5
Broek in Waterland
73.76
18.7
Oosthuizen
73.70
15.7
N. en Z. Schermer
73.02
21.6
Jisp
72.45
18.4
Winkel
72.35
17.2
Wieringerwaard
71.82
14.7
Terschelling
71.06
13.7
Gemeenten met meer dan 70%
rooms-
katholieken (per 31
December 1930
en de gemiddelde geboortecijfers.
Gemeente:
Wervershoof
Obdam
Grootebroek
Limmen
Spanbroek
Egmond-Binnen
Heemskerk
Bovenkarspel
Ursem
Wognum
Zwaag
Oude Niedorp
Alle rooms-katholieke gemeenten
vallen onder de gemeenten met een
hoog geboortecijfer (meer dan 25%):
de rooms-katholieke gezindte blijkt
dus wel invloed te hebben op de nata-
liteit.
Een bevestiging dezer uitkomsten
wordt gevonden, wanneer men, zoais
in de volgende tabel is geschied, het
geboortecijfer berekent van de ge
meenten, waarin hervormden zowel
als rooms-katholieken een hoog per
centage der bevolking uitmaken.
Geboren
Herv. pet.
pro mille
94.40
33.3
87.04
35.4
85.79
32.8
85.79
25.6
84.88
33.0
84.29
31.5
80.90
28.8
76.86
34.0
76.60
37.4
73.21
29.8
72.16
27.1
71.10
32.0
Gemeente:
Avenhorn
Ankeveen
Berkhout
Venhuizen
Sijbekarspel
Hensbroek
Hoogwoud
Nibbixwoud
Geboren
pet RK pet NH pro mille
46.03 47.66 26.8
40.76
44.81
47.32
53.53
44.44
42.14
35.21
45.06
50.05
49.28
42.76
52.14
52.53
62.63
35.1
23.1
24.7
22.4
27.8
25.4
28.9
Het valt op, dat het geboortecijfer
hier wel hoger is dan in de overwe
gend hervormde gemeenten, maar over
het algemeen toch weer lager is dan
in de overwegend rooms-katholieke
gemeenten. De rooms-katholieken
overtreffen allen. De uitzonderingen
zijn echter een indicatie, dat het ver
band niet absoluut en rechtstreeks is;
er zijn dus ook andere sociale momen
ten van invloed.
In streken, waar rooms-katholieken
of orthodox-protestanten een sterke
meerderheid vormen, behoort naar het
inzicht der commissie daarmede bij d:
gemeentelijke indeling rekening te
worden gehouden.
Wederom fakkel-estafeHe
Bayeux-Eindhoven
Voor de vierde maal wordt met een
fakkel-estafette de bevrijding herdacht
van Noordwest Europa, die werd inge
zet op 6 Juni 1944 toen de geallieerde
legers de invasie op de Normandische
kust begonnen. Voor de vierde maal
zal vanaf Bayeux,-jhet eerg^e stadje, dat
door de geallieerde militairen werd be
vrijd, de bevrijdingsfakkel met een
estafette worden overgebracht naar
Eindhoven, de stad, die op 18 Septem
ber 1944 haar vrijheid herkreeg, en
van waaruit het geallieerde leger de
doorstoot naar het Noordoosten van ons
land ondernam.
Het middel erger dan
de kwaal
In het dorpje Fatick, in Senegal,
heeft zich een eigenaardige zaak
van tovenarij voorgedaan, die
twee slachtoffers heeft geëist.
Nadat een man door een slang
was gebeten, bevalen twee tove
naressen hem in het midden van
het dorpsplein te gaan liggen.
Ze gingen vervolgens naast hem
liggen en bevalen de inwoners
van het dorp met stokken het
kwaad, dat ook in hen was ge
drongen, te verwijderen. De
dorpsbewoners volgden het be
vel stipt op en sloegen er zo
duchtig op los, dat de man en
een der tovenaressen bezweken.
De andere tovenares, die enkele
ribben gebroken had, verkeert in
ernstige toestand.
OPSTAND IN BOLIVIA GEëINDIGD
De president van Bolivia heeft be
kend gemaakt, dat de „grootste revolu
tie, die het land ooit gekend heeft" met
de inneming van Santa Cruz door de
regeringstroepen geëindigd is. Het
radiostation van de rebellen deelde mee,
dat de leider van de revolutionnaire
beweging, Froilan Calleja, met onbe
kende bestemming Santa Cruz verlaten
heeft.
Door de commandant van het Ko
ninklijk Instituut voor de Marine te
Den Helder, kapitein ter zee F. H. M.
van Straelen, werden gistermiddag
honderd nieuwe adelborsten geïnstal
leerd. De staatssecretaris van marine,
schout-bij-nacht H. C. W. Moorman, in
specteerde vooraf tezamen met de be
velhebber der zeestrijdkrachten, vice-
admiraal jhr. E. J. van Holthe, en ko
lonel Van Straelen de aangetreden
oudere-jaars adelborsten. Bij de plech
tigheid, die werd opgeluisterd door de
Marinierskapel, waren naast de fami
lieleden der jonge adelborsten en de
leraren van het Koninklijk Instituut
talrijke genodigden aanwezig. Wij za
gen de Commandant der zeemacht,
schout-bij-nacht J. J. L. Willinge, de
vlagofficier personeel, schout-bij-nacht
J. B. Meijer, de chef van de opleidin
gen der Koninklijke Marine, schout-bij
nacht P. Rouwenhorst, de commandant
der marine te Willemsoord, comman
deur I. W. Reijnierse, alsmede burge
meester G. Ritmeester van Den Helder.
In zijn installatierede verwelkomde ko
lonel Van Straelen in het bijzonder de
vijf Indonesische adelborsten, die te
Den Helder voor een officiersfunctie
in de toekomstige marine der Verenig
de Staten van Indonesië worden opge
leid.
Onder buitengewoon grote belang
stelling, ondanks de regen, hield de
Marinierskapel gisteravond aan de
Buitenhaven een taptoe.
BEZOEK VAN BRITSE
PARLEMENTSLEDEN
Maandag wordt op Schiphol een aan
tal Britse parlementsleden verwacht,
dat een tegenbezoek zal brengen aan
Nederland, nadat het vorige jaar enige
leden van het Nederlandse parlement
Engeland bezocht hebben.
Het Engelse vrouwelijke Parle
mentslid mevrouw Barbara Castle,
is met de „Queen Elisabeth" van
Southampton naar Amerika ver
trokken, om als enige vrouw deel
uit te maken van de Britse dele
gatie bij de Verenigde Naties te
Lake Success.
Z.K.H. Prins Bernhard is in de
vergadering van de raad .van commis
sarissen van de N.V. Stoomvaart Maat
schappij Nederland te Amsterdam als
beschermheer van deze maatschappij
geinstalleerd.
Er werd aangevoerd: 5 paarden f 400
f 600; 5 veulens f 150—f 200; 13 gelde
koeien (mager) f 350f 500; 19 kalf-
koeien f 600f 800; 2 vaarzen f 300
f 400; 40 schapen (mager) f 55f 75;
44 lammeren f 30f 45; 4 bokken en
geiten f 10f 30; 94 biggen f 40f 55;
12 konijnen f 1f 6; 77 kippen f 2f 4.
De nieuwe Amerikaanse opperbevelhebber in Europa, generaal Thom
Handy, heeft een kort bezoek gebracht aan Berlijn. V.l.n.r. generaal Tho
mas Handy, generaal Taylor, commandant van de Amerikaanse sector van
Berlijn en overste Duke, voor het Omgus-gebouw in BerlijnZehlendorf.
T)E NIET SLECHTS VOOR DE DEELNEMENDE PARTIJEN, maar voor de
gehele Westerse wereld zo uitermate belangrijke financiële besprekingen tus
sen de Verenigde Staten, Groot-Brittannie en Canada zijn begonnen in een aan
zienlijk gunstiger atmosfeer dan het zich oorspronkelijk liet aanzien. De rede,
die president Truman aan de vooravond van de conferentie in Philadelphia
hield en waarin hij pleitte voor Anglo-Amerikaanse samenwerking en elke
poging tot inmenging in de Britse binnenlandse aangelegenheden van de hand
wees, is de zichtbare aanleiding tot deze opheldering aan de politieke hemel
geweest. Veel belangrijker echter is wat daar achter schuil gaat. Het is een
politiek en economisch project, opgesteld onder leiding van plannenmaker no. 1
van het State Department, George Kennan, hetwelk bewijst, dat men ten minste
in Amerikaanse regeringskringen overtuigd is van de noodzaak, de fundamen
tele problemen van het Westen met geheel nieuwe en stoutmoedige methoden
op te lossen.
Eerst tiideliike ODloSSina voor eten grote mogendheid te blijven. Ver-
cerst tljaeiIjKe oplossing voor een grote mogendheid te blijven. Ver
enigde Staten, dat de Britse wereld
macht en dus het nauwe Anglo-Ameri-
HET PLAN waarop ik doel, is, vol
gens inlichtingen uit Washington, ont
worpen na een gehele serie conferen
ties, op het hoogste niveau gehouden.
Het voorziet in het bevorderen van de
schepping van twee grote economische,
politieke en strategische groeperingen
onder het alles-overkappende dak van
het Atlantische Pact. De ene groepe
ring zou bestaan uit de Verenigde Sta
ten, Groot-Brittannie en Canada. De
andere moet het grootste deel van
West-Europa omvatten, met inbegrip
na een definitieve overeenstemming
tussen Fransen en Duitsers van
West-Duitsland.
Dit tweeledige concept vloeit voort
uit bepaalde uiterst belangrijke con
clusies. De eerste is, dat er geen prac-
tische mogelijkheid bestaat tot een ef
fectieve unie tussen -Groot-Brittannie
er het Europese continent, eenvoudig
omdat de belangen van deze twee ge
bieden en in het bijzonder die van En
geland en Duitsland in vele opzichten
aan elkaar tegengesteld zijn. De twee
de conclusie is, dat het werkelijke be
lang van Groot-Brittannie gelegen is in
een nauwe samenwerking met de Wes
telijke hemisfeer, omdat slechts deze
Groot-Brittannie in staat kan stellen
I
pEN *VAN DE BESTE FILMREGISSEURS, over wie Hollywood beschikt,
is de in Amerika geboren Ier Seam O'Fienne beter bekend onder zijn
pseudoniem John Ford. In 1914 amper negentien jaar oud kwam hij bij de
filmindustrie terecht en van 1920 af trad hij als regisseur op van verschil
lende films. Bijzondere prestaties leverde hjj aanvankelijk niet, hij onder
scheidde zich toen slechts door een handig commercieel aanpassingsvermo
gen, dat hem in staat stelde rolprenten te leveren, die de meest uiteen
lopende wensen van zijn directies en producers konden bevredigen. Maar
John Ford leerde ten slotte weten wat hij wilde en hij ontwikkelde zich
geleidelijk tot een regisseur, die zichzelf hoge eisen ging stellen en het zake
lijke compromis meed ten voordele van de artistieke kwaliteiten van zijn
werk. Merkwaardigerwijs hield deze ontwikkeling gelijke tred met zjjn
samenwerking met de scenarioschrijver Dudley Nichols. Zjj vulden elkaar op
bijzondere wijze aan en de beste films, die John Ford maakte, waren tot nu
toe steeds gebaseerd op originele scenario's van Dudley Nichols of roman- of
toneelbewerkingen, die door Nichols verzorgd waren.
In deze gevallen moet worden aan
genomen, dat ook het maatschappelijke
leven door het overwegen van één be
paalde godsdienst krachtig wordt be
ïnvloed, in de eerste plaats, doordat
de algemene en gelijk gerichte gees
tesgesteldheid daartoe leidt en vervol
gens, doordat organisaties en instel
lingen daar meestal het stempel dra
gen van de godsdienstige overtuiging
der bevolking. Men denke aan de scho
len, de jeugdzorg, de economische or
ganisaties, het verenigingsleven, die in
rooms-katholieke en orthodox-protes
tantse streken alle het geestelijke
Merk der bevolking dragen.
In vrijzinnig protestantse gebieden
en daar waar onkerkelijken een groot
JN 1934 VERSCHEEN zo Ford's eer
ste belangrijke film „The lost patrol",
die een jaar later gevolgd werd door
het in alle stilte en zelfs zonder
medeweten van de studio-directies ge
maakte meesterlijke werk „The in
former", dat zich bezig houdt met de
figuur van een verklikker, die het
slachtoffer wordt van zijn eigen ver
raad tijdens het Ierse Sinn Fein-
oproer van 1922. Een rolprent, die nog
steeds erkend mag worden als één
der belangrijkste verschijningen op 't
gebied der geluidsfilm. In 1940 ont
stond het beste werk, dat uit de
samenwerking van Ford en Nichols
geboren werd: „The long voyage ho
me", „De lange thuisreis naar het
werk van Eugene O'Neill. Een ver
haal van een groep zeelieden op de
wilde vaart in de jaren van oorlogs
dreiging, dat tot een fiim werd van
intense spanning en geladenheid.
Van recenter datum is „The fugi
tive", dat John Ford eveneens in
samenwerking met Dudley Nichols
maakte. Maar met deze film hoe
meesterlijk zij ook gemaakt mag zijn
- is John Ford toch ten val gelto
men Hoofdfiguur van „The fugitive'
(in Nederland uitgebracht onder de
titel „Gejaagdis een priester,
die in een Zuid-Amerikaanse staat
(het wordt in de film ten stelligste
ontkend, maar men heeft hier de re
volutionaire, anti-clerieale periode die
Mexico kortelings doormaakte, ten
voorbeeld genomen), vlucht voor de
vervolgingen, waaraan hij als laatste
der geestelijkheid nog is ontkomen
Hij is wat bang en besluiteloos, maar
heeft toch zoveel karakter, dat hij
eenmaal aan de vervolgers ontsnapt
toch weer naar
zijn land terug- f '"'yMB.
keert en zich vrij
willig aan zijn
beulen uitlevert.
Men zou met dit
gegeven vrede kun
nen hebben, wan
neer Ford ook in
derdaad al zijn
aandacht op de
psychologie van
dit geval geconcen
treerd zou heb
ben, maar hij deed
juist het tegen
deel en accentu
eerde hier slechts
de melodramati
sche en vooral de
sensationele aspec
ten van het gege
ven Dit wordt nu
des te bedenkelijker
wanneer men kennis neemt van het
oorspronkelijk werk, waarvan deze
film een vertolking poogt te geven.
Ford en Nichols werden namelijk ge-
ir.spireerd tot deze film door het boek
van de Engelse katholieke auteur
Graham Greene „The power and the
glory". Greene gebruikt er ten naaste
bij dezelfde feitelijke elementen in als
de film. Maar wanneer hij een pries
ter beschrijft tijdens de Mexicaanse
kerkvervolgingen, dan is het hem toch
om hogere waarden te doen dan wat
goedkope ontroeringen en sensatie. De
hoofdfiguur in Graham Greene's werk
is een priester, die in de maatschap
pelijke chaos, als mens door de diep
ten gaat. Het besef van de waardig
heid van zijn ambt gaat bij hem te
loor, hij raakt aan lager wal, vrouwen
en drank doen hem tot een verlopen
mens worden. Maar in het diepst van
zijn zedelijke neergang herleeft in hem
de kracht van zijn geloof en zijn gees
telijke zending en hieruit komt hij tot
een herbeleving van de bovenzinne-
Knap camera-werk staat op de voorgrond in de film
„The fugitive", zoals dit beeld met Dolores Del Rio
bewijst.
rijke betekenis van zijn ambt en zo
ook tot een vrijwillig aanvaard mar
telaarschap.
In de film van Ford blijven er uit
Greene's magistrale conceptie slechts
enkele resten over, die tot melodra-
matiek en aangedikte sensatie werden.
Men kan het een voortreffelijk acteur
als Henry Fonda moeilijk aanrekenen,
dat ondanks zijn beheerste spel de
priesterfiguur in de film niet tot leven
komt, want regisseur en scenario
schrijver verwaarloosden volkomen
deze figuur een psychologische inhoud
te geven, waardoor hij leven zou kun
nen krijgen.
BIJ DIT BEZWAAR tegen de gees
telijke inhoud (of liever het gebrek
daaraan) van de film „The fugitive",
voegt zich nog een ander. Want bleef
er voor Ford nog slechts een realis
tisch gegeven over, hij poogde het te
verwerkelijken in een gestyleerde
beeldtaal, zonder enig realistisch
houvast. Het camera-werk in deze
film is onovertroffen prachtig, schit
terend gecomponeerd en subliem ge
fotografeerd. Maar de invloed van de
cameraman de Mexicaanse gewei
denaar op dit gebied Gabriel Figue-
roa was groter dan de macht van
de regisseur. De film levert reeksen
fraaie beelden: landschappen, pitto
reske interieurs, geraffineerde close-
ups, alles knap uitgebalanceerd in
licht en schaduw-werking. De beelden
zelf stromen over van symboliek:
kruissymbolen vindt men overal in
de film terug, tot in vensters, wan
delende figuren en schaduwen toe
Maar de symboliek is voos en hol, om
dat er geen diepere geestelijke ach
tergrond in de film aanwezig is om
als klankbord voor deze symboliek te
fungeren. En daardoor blijkt, dat de
film slechts steunt op fotografische
effect-jagerij.
LONG SHOT.
kaanse strategische verbond gehand
haafd wordt. Een nauwverbonden
Anglo-Amerikaans-Canadese groepering
is de logische uitkomst van deze we
derzijdse interessen.
Hulp voor Engeland
Dat dit moedige plan door het meren
deel der Amerikaanse regeringschefs
is geaccepteerd betekent, dat het pro
bleem van het Britse dollartekort tij
dens de huidige besprekingen in Wash
ington op heel wat creativer wijze
kan worden benaderd dan verwacht
was.
Natuurlijk is daarmede niet gezegd,
dat nu binnen enkele weken een weg
zal worden uitgestippeld, waarlangs de
Britse crisis definitief overwonnen kan
worden. Slechts geneesmiddelen, waar
over de Amerikaanse regering, buiten
het Congres om, beschikken kan, zoals
overeenkomsten over de aankoop in
het sterlinggebied van strategisch be
langrijke artikelen, die in de Verenigde
Staten kunnen worden opgeslagen, zul
len worden toegediend. Deze moeten
toereikend zijn om Engeland over de
moeilijkheden van de eerstkomende zes
maanden, tot de volgende zittingsperio
de van het Congres, heen te helpen.
En gedurende dit halve jaar kan
Washington dan het Amerikaanse volk
en zijn parlementaire vertegenwoordi
gers rijp maken voor de beslissingen,
waarvan het meent, dat zij in het be
lang van de Verenigde Staten en de
gehele overige Westerse wereld geno
men dienen te worden.
Ais eerste middel om dit te bereiken,
overwegen president Truman en zijn
medewerkers de instelling van een co
mité van vooraanstaande burgers, dat
een studie zou moeten maken van de
economische ziekte, welke de Wester
se wereld heeft aangetast. Dit comité
zou de instructie krijgen, zich diep
gaand bezig te houden met een of an
dere vorm van een beperkte Anglo-
Amerikaans-Canadese economische
unie en een dergelijke Europese conti
nentale unie en een aantal practische
maar stoutmoedige aanbevelingen te
doen.
DEZE STAP zou nuttig zijn, maar de
'tweede stap, die eveneens ernstig over
wogen wordt, is nog interessanter. Deze
zou voorzien in de vorming van ge
combineerde Anglo-Amerikaanse poli
tieke en economische staven, ongeveer
gelijk aan de militaire staf, die in het
kader van het Atlantische Pact gescha
pen zal worden. Juist het feit, dat een
strategische samenwerking reeds be
staat, terwijl eenzelfde innige samen
werking op het politieke en economi
sche veld ontbreekt, betekent een ge
vaarlijke innerlijke tegenstelling in het
gehele complex van de Anglo-Ameri
kaanse betrekkingen. Dit gevaar is nu
bijzonder duidelijk geworden, omdat
het dreigende Britse bankroet de ge
hele strategische samenwerking dreigt
om te breken, met alle verschrikkelijke
gevolgen van dien.
Het is zeer bemoedigend, dat ten min
ste de mannen, die de Amerikaanse
politiek leiden, dit gevaar nu inzien en
waarlijk stoutmoedige middelen in
overweging genomen hebben om het te
bezweren. Maar nog bemoedigender
zou het zijn, indien deze middelen niet
naar klaarblijkelijk het geval is
in overweging waren genomen zonder
ruggespraak met de democratische en
republikeinse leiders van het Congres.
Want ook in Europa weet men nu zo
langzamerhand wel, dat wanneer er iets
werkelijk beslissends in Amerika on
dernomen moet worden, het ten slotte
van het Congres afhangt, of dit ook in
derdaad geschiedt.
I
