„DER PROZESS"
De Okanagan-valley toont zijn producten
en er wordt daverend feestgevierd
AKKERTJES
\RSDIEP TOT IJ
bovenwoning.
VIJF MENSEN GINGEN NAAR CANADA (11)
lij hebben een eigen „hoofdkwartier" en gaan
voor de verandering aardappels pikken
De schoonheid van Noord-Holland
IJselmeerkust bij Etersheim
Lied van de week
VARIA
FILM VAN PABST WERD
MONUMENT VOOR HET RECHT
Tien jaar
Dif is een oude waarheid: hoe roy
aler de generaals omgaan met men
senvlees, hoe minder biefstuk er op t
bord van meneer Jansen komt. Het
uitbarsten van de oorlogswaanzin, die
de hoogste troef van de diplomatie
wordt geheten, loopt uit op narigheid
voor Jan-alleman, op ondervoede kin
dertjes, vernielde huizen en verwoes
te levens, op volle ziekenhuizen en
overvolle gevangenissen. Om over de
honderdduizenden snel overwoekerde
graven niet eens te spreken. In Neder
land ging men de oorlog „aan den
lijve voelen op 16 October 1939, toen
de stroop werd gedistribueerd. Dat
was het begin, en dat begin was slecht.
Als de heren van de politiek begin
nen met stroop is het end nog niet in
zicht.
KOORTS
moe, huiverig
ZATERDAG 15 OCTOBER 1949
entekwekerij te Den Hel.
ïen geoogst. Van de daar
ie bananenpalm werd een
•uchten geplukt. Men was
/ruchten te schenken aan
/an het gemeente zieken-
Vries, lid van Ged. Sta.
indijk het nieuwe gemaal
r „Het Grootslag" in ba.
De capaciteit van de nieu.
bemaling is 250 m3 per
laatste grote blokveiling
ippelen, gehouden door da
te Medemblik, werd in.
r een aanvoer van 1300
was echter zeer gering,
ir van het Historisch Ge-
ud West-Friesland" heeft
gemaakt naar de opgegra-
elen te Grootebroek.
wielrenner Gerard van
de NWU voor een maand
>ens het niet voldoen aan
tingen tegenover het De-
n Buitenlandse Zaken.
to, passeerde 13-10 Cascade!
10 16 uur van Bremen naar
mersdijk, 14-10 van R'dam te
Nieuw-Amsterdam, R'dam—
eerde 13-10 10.15 uur Bishop-
recht, 12-10 van Antwerpen te
Sfax en Nederland. Papen-
0 van Abadan te Hamble ver.
Joban Willem Friso, 12-10 van
uitwerpen Prins Willem van
al—Hamburg, 13-10 ten anker
Rijnkerk, Japan—R'dam, 14-10
Salawati, Montreal—Philadel.
13-10 Quebec Veendam,
ran New York via Southampton
R'dam Volendam, R'dam—
2.03 uur van Aden Zee.
sra— Bombay, 14-10 van Abadan
elke ZATERDAG-,
en DONDERDAG-
DLEY's
THEATER CARRé.
NG, M. SCHILDER
71, TELEP. 4009.
TELEFOON 4839
SCHAPPEN.
leden TE KOOP AAN-
ieente in Noord-Holland
rouwauto en drie-pers.
aragebedrijf behorende
aarden. Incl. woning,
enonderzoek toegestaan,
treau Ver. Noordholl.
BEREID MET ZUIVERE
RPENTyNEN....
h#uM<xn>n\
IE0EBC COEDE ZAAK
denmarkt
lajaarsveemarkt
hei-veemarkt
geregistreerd vee
i|ET WAS rustig en stil toen we Zondagmiddag allemaal een plaatsje voor het
huis hadden opgezocht. We gebruikten onze thee, terwijl we van onze hoge
woonplaats af uitzagen over de vallei, de bossen en akkers tot aan het Swan-
lake, waar de 6280 feet hoge Aberdeen Mountain het verdere uitzicht belem
mert. Opeens echter zien we een man zich moeizaam tegen het langs ons huis
lopende zandpad opwerken. En we zien ook direct dat het een bijzondere man
is, ten eerste omdat hjj eenvoudig en onopvallend gekleed is (in tegenstelling
tot de hier heersende „regenboogstijl"), en ten tweede omdat hij „goeie middag,
soame" zegt in plaats van „Halloóóó". 't Is Joh. Dop van' Tessei, die hier in de
huurt als farmhelp werkt.
Er wordt natuurlijk direct een plaats
je vrij gemaakt en als dan de zee en de
duinen het onderwerp van gesprek
worden, dan is het lek gevonden. Als
rechtgeaard Tesselaar ligt dit gedeelte
van Holland hem na aan het hart en
ook wij weten hoe heerlijk het is als
de zon achter de verre horizon zakt en
het glinsterend water spelend langs 't
strand golft. Wat is het toch vreemd,
dat het na zo'n korte tijd al zo prettig
is om over deze dingen te praten. We
voelen weer het zilte vocht op onze
lippen, als we die ruwe prachtige een
zaamheid van duin en strand zochten.
Als er zo over deze dingen gepraat
wordt zitten we allen, zichtbaar, slechts
half luisterend, te dromen en de mid
dag is zo om. De zon is inmiddels al
achter de bomen gedaald en schittert
r.og slechts bij stukjes en beetjes door
de stammen. Vanuit de diep in berghel
lingen ingesneden rivierbeddingen
sluipt de duisternis naar omlaag, de
wind ruizelt zacht door de naalden en
vervult de lucht met een zelfde pret
tige geluid als het ruisen van de zee.
We gaan naar binnen en praten nog
wat gezellig na; met het avondeten
wachten we tot vader terug komt van
het melken.
Jn het voorjaar zijn de landbou
wer De Jong en zijn vrouw met
twee zoons en een dochter uit Den
Helder naar Canada vertrokken
teneinde zich, door eerlijke ar
beid, een nieuw bestaan te ver
werven. Wtl plaatsen hier het
elfde artikel van de oudste zoon,
Govert de Jong, die onze lezers
op de hoogte houdt van alles, wat
de Nederlandse familie in het
nieuwe vaderland wedervaart.
LANGESTRAAT 18
LAAT 181.
Het is helemaal geen heimwee of iets
van die aard als je zo echt geniet van
herinneringen, die zo nauw met het
oude land verbonden zijn. Er veran
dert veel, zeker, maar er blijven toch
van die ontastbare dingen die je wilt
behouden, helemaal voor jezelf alleen.
Ik meende dit uit moeders gedachten
le kunnen raden toen ze op een af
standje van ons nieuwe huis voor zich
uit zat te staren, haar blik gevestigd op
het betrekkelijk kleine voorraam van
dit, nu haar vierde, huis in Canada.
Wat een vreemde bochten kan ons le
ven maken, moeder! Geboren in een
Zeeuws gezin, en kort daarna al wees,
groeide zij op tussen vreemden, op een
zame boerenhoeven in Overijsel en
Drente. Als „het weesmeisje" boende
zij al gauw de emmers en bussen, liep
urenver over de hei om een boodschap
te doen in het dorp, terwijl ze toch de
jongste was in dat voor haar vreemde
gezin. Maar toen genoot zij nog van 't
klepperen van de klompen op de „grote
straat", en was de toekomst voor haar
nog geen vraag. En voor wie eigenlijk
wel? Ik kan het niet weten, want zij
stond alléén op de moeilijke levensweg,
geen plekje op de aarde kon zij het
hare noemen en er was geen moeder
aan wier schoot zij kon uithuilen.
Toen kwam haar huwelijk, een nieu
we weg, maar was die gemakkelijker?
In het topje van Noord-Holland leef
de en werkte moeder verder, al maar
verder. De kinderen werden groter, de
„grote school" werd een uitkomst. Tot
dat de oorlog kifram. Opnieuw een
strijd, maar honderden malen erger nu.
Hoewel de kinderen haar allen over 't
hoofd gegroeid waren, was moeder de
dappere wapenvoerster tegen ieder
die ons ook maar iets in de weg
wilde leggen. De bevrijding kwam, 'n
beter en rustiger wereld scheen geko
men te zijn. Maar haar tol was toch nog
niet betaald in dit drama; een van de
zes kinderen viel weg, onverbiddelijk,
zoals de dood alleen doen kan. Opnieuw
een buigen, opnieuw trachten weer op
te staan. De wereld draaide door, de
maatschappelijke vooruitzichten wer
den er niet beter op. Er bleven niet
veel vooruitzichten voor uw kinderen,
moeder. En geheel en uitsluitend dóér-
om en om het doel dat we ons voor
ogen hadden gesteld, durfde u zonder
aarzelen deze nieuwe onbekende weg
op te gaan. De weg van de landverhui
zing.
En nu zijn we hier dan en komen
enigszins tot ons zelf. Maar rust is er
rog niet. Vanmorgen kwam onze op
twee wagens geplaatste andere woning
aanrijden. Het huisje waar we in woon
den was niet van de boer waar vader
voor werkt, maar van diens vorige
knecht, de prijs was echter te hoog en
de zaak kwam op deze manier goed
koper uit. Omdat vaders werkgever
van de mening uitgaat dat hij niets met
ons te maken heeft, is het huis maar
erg klein. Het is, of beter was, maar
één ruimte van 6 bij 5 meter, dat was
alles. Maar geen nood, we hebben ons
gereedschap en terwijl Dirk voor de
„grondstoffen" zorgde (hij is plaatselijk
goed op de hoogte, zöals bleek) tim
merden vader en ik twee kleine slaap
kamertjes, een aanrecht, een kastje en
een schoorsteen. Moeder en Artje han
teerden water, zeep en creoline (het
geen bij al die houten huizen nodig is).
De Zondagmorgen gaf de tijd om de
volledige verhuizing tot stand te bren
gen.
Wij, Dirk en ik. hebben een eigen
huis, onze farmer leende ons één van
z'n graanhuisjes (hokje van ongeveer
4 bij 4 m waarin men het gedorste
graan pleegt te bewaren! en bracht het
met de tractor over naar ons huis. Het
staat nu een honderd meter het bos in,
echt gezellig onder de statige groene
naaldenkruinen. Om ruimte te sparen
timmerden we in „soldaten-stijl" twee
bedden boven elkaar, we hebben een
mooi kacheltje opgescharreld, een ta
fel twee stoelen en een petroleumlamp
en we hebben een jofel „hoofdkwar
tier".
Juist zijn we tijdens de verhuizing in
het heetst van de strijd, als een prach
tige groene auto voor het hek stopt.
Een hevig kauwgom kauwende boer
stapt uit en komt naar ons toe. Op het
zelfde moment echter klinkt een hevig
rumoer uit de kamer, Artje holt de
deur uit met de wateremmer in de
hand, maar zwart alsof ze zich met
kachelglans heeft ingesmeerd. Onder 'n
klaaglijk gehuil komt de „oplossing" te
voorschijn: druipend van het water met
de koekepan in z'n hand komt Dirk
uit de strijd. „Wonen hier misschien de
Dutch boys" vraagt de boer en leunt
lachend tegen een boom, z'n hoed ach
terover geschoven en z'n handschoenen
tussen z'n riem. Hij heeft een dag of
twaalf aardappelen te rapen en we
kunnen er een extraatje mee verdie
nen. Onze eigen baas had hem naar ons
toegestuurd en hij verklaarde dit tegen
me als: „Jullie knapen moeten niet te
lang op één plaats blijven, kijk rond en
krijg een beter idee van de stand van
zaken, en als je geen werk meer hebt
kunnen jullie elk moment weer op
mijn farm aan de slag".
We zijn het er eerlijk mee eens en 't
is daarom nu „aardappelen-pikken" ge
blazen.
Dit is trouwens een van de weinige
oogstwerkzaamheden die in deze om
trek nog gedaan moeten worden. De
boeren zijn nu bezig met het ploegen,
eggen of zaaien.
Maar er zit nog wat anders in de
lucht. Hier en daar is het me al opge
vallen dat er een paar koeien, kalve
ren of paarden de hele dag in de „cor
ral" gehouden worden. Vader heeft-al
een week twee versey's „onder behan
deling", goed schoon houden, een extra
voertje enz. en ook een aantal geregis
treerde kalveren worden met speciale
zorgen omgeven. Dit alles duidt er op,
dat er iets belangrijks gaat gebeuren.
Alles wat er in dit district in de Noord-
Okanagan gefokt, geteeld en geprodu
ceerd is, wordt in een grote tentoon
stelling in de stad samengebracht. Ter
gelegenheid hiervan krijgen we allen,
Vader, Dirk en Ik en ook Artje vrij van
werk en school.
In de vroege ochtend stappen we al
lemaal, de farmerfamilie en wij met
ons vijven, in de auto en we worden
netjes naar de stad gebracht. Er heerst
daar al een grote drukte. Mannen,
vrouwen en kinderen, Canadezen, Ja-
pannezen, Chinezen, Indianen en Joost
mag weten welke rassen en variëteiten
meer, lopen rond in een bonte mengel
moes. Ondanks het betrekkelijk vroege
uur staat de straat (een hoofdstraat is
de eigenlijke stad) aan beide kanten
vol met auto's en alleen dit al is de be
langstelling ten volle waard. Een di
recteur van een oudheidkundig mu
seum zou er van watertanden, 't enige
wat nog ontbrak waren de vierkante
wielen. Maar nog steeds kwamen er
meer auto's, meer mensen en paarden.
De reusachtig lange trein had moeite
om door deze „horde" te komen. Om
dat de rails zonder meer door de
„straat" loopt en er geen hekken (zelfs
niet rond het station) zijn Is de machi-
In de Okanagan Valley groeien de appels. Vlijtige handen hebben de be
boste hellingen in Zuid Brits Columbia in vruchtbare akkers veranderd.
rust aangewezen op het machtige ge- rig in Schotse uniform gestoken Mcln-
luid van de stoomfluit die dan ook on
ophoudelijk door de vallei galmt.
Het feestterrein is aan de zuidkant
en we besluiten maar om er direct
naar toe te gaan. Het is hier een leven
dige boel. Aan de rand van het veld is
een volledige kermis met draaimolen,
schiettent en tal van andere mogelijk
heden van vermaak. Drie als cowboy
verklede mannen bulderen via een
luidspreker hun liedjes over de menig
te, terwijl een stukje verderop een paar
Indiaanse meisjes en vrouwen met een
voortdurende- glimlach op hun gezicht
naar het ballengooien staan te kijken.
De oudste twee dragen ieder een zwart-
ogige, dik met luiers omwikkelde baby.
Maar onderwijl bruist binnen het hek
nog even de glorie van het Wilde Wes
ten op, het paardevolk toont wat. het
waard is. De meeste hindernissen wor
den goed genomen en vooral de open
races brengen grote spanning, die haar
hoogtepunt bereikt in de races van de
spannen, waarbij de jockey's op de
paarden staan. In een wolk van stof
stuiven ze langs ons heen, geven elkaar
geen duimlengte toe. De toeschouwers
juichen en schreeuwen als er om de
bmnenbocht gekampt wordt. Voort ja
gen ze met wapperende manen, kop
aan kop, de graspollen slaan hoog op,
totdat opeens 't is alsof het onweer
losbreekt een der spannen over de
kop gaat. Met 'n reuzenzwaai smakt de
ruiter tegen de grond en blijft liggen
De paarden echter zijn als door het
dolle heen en springen direct weer op
om er dan los en als briesende stieren
vandoor te gaan. Het schreeuwen en
juichen is niet van de lucht totdat de
jongste jockey, die zich onvoorbereid
als invaller had aangemeld, als eerste
door de finish gaat.
De week, die nu is gepasseerd,
Was weer vol variatie.
Ten eerste bracht daar stotter
Gerrit
Veel deining in de natie.
Hij is nu voor de vierde maal
De Hermandad te glad af.
En deze zoekt, begrijpelijk,
Heel naarstig ieder ped af.
Het blijkt, dat Gerrit vindt, dat 't
Op straat wél zo gezond is,
En dat hij heel wat vlugger met
Zijn benen dan zijn mond is.
De spaarbankovervallers zijn
Nu zélf eens overvallen,
En voor 't gerecht zal daar
nóg wel
Een woordje over vallen.
Dat Holland op téchnisch gebied
Nog niet met zich laat sollen,
Bewijst de Rijnbrug weldie ze
Nu langzaamaan verrollen.
Als 't met de Benelux zo rolt
Mag men tevreden wezen,
Doch laat ons optimistisch zijn
En niet bij voorbaat vrezen.
tosh Girls met hun tamboer, trommel
slagers en doedelzakken. Ze openden
met een „vrolijke" serenade de vee
parade: een lange rij van honderden
koeien en kalveren. De Yersey's, Frie-
sian-Holsteins, Ayershire's, Guernsey's
van de melktypes, de Showhorns, Aber
deen-Angers en Hereforers van de
vleestypes vormden een buitengewoon
mooie en rijke veeshow. Er was dan
ook niemand die niet deze tentoonstel
ling gadesloeg. Als dan ook de laatste
koe in de stallen verdwijnt, valt het
zwijgende publiek direct in levendige
discussies en voordat zij hun aandacht
weer aan andere dingen wijden wordt
er eerst eens danig critiek geleverd.
Maar de talrijke witte wolkenflard-
jes, die eerst slechts langzaam langs de
donkere bergwanden gleden als grote
witte sneeuwvlokken, hebben zich nu
langzaam samengepakt. Een ander
reusachtig wolkengevaarte met 'n gro
te schuin naar de aarde gebogen uit
loper vliegt met grote snelheid over de
bergtoppen en de diepdonkere, Bijna
zwarte kleur voorspelt weinig goeds.
En 't wordt trouwens tijd ook om weer
naar huis te gaan, de weg is nog lang
en met regenval (waarop het ongetwij
feld zal uitdraaien) zijn de dikwijls vrij
steile weggedeelten moeilijk berijdbaar.
Onderweg, als de regen reeds als een
vloedgolf in het dal plenst, passeren we
een grote, meer dan duizendkoppige
kudde schapen. De herder met zijn vier
honden en zwaar bepakt wit paard
sjokt achteraan. Hij komt met z'n bees
ten vanuit het hooggebergte, waar de
sneeuw spoedig vallen zal, zo niet
reeds gevallen is.
We zijn evenwel na deze merk
waardige dag blij als we weer thuis
zijn. Morgen is het weer werken en
naar school gaan.
Tenslotte, mannenbroeders, hier
Nog iets over de mode,
Want nette kleding is voor óns
Toch zeker óók geboden.
Vandaar heeft men nu in Parijs
Een modeshow gehouden
Voor mannen, opdat deze zich
Wat beter kleden zouden.
De mode-kleur die wordt
paars-rood,
Hoewel 't niet is te hopen,
Want 'k word vast paars en
rood van schrik
Als 'k met zó'n pak moet lopen,
Maar voor zo'n luxe costuum
heb '.k
Toch veel te kort in 't loodje,
Dus houd ik het voorlopig nog
Maar bij mijn C. en A.-tje.
JABSON.
De „dancehall" was ingericht ais ex
positiezaal en leverde een prachtige
aanblik op. Letterlijk van alles was er
te vinden wat er in een landbouwdis
trict maar te vinden is, tot zelfs een
kleine collectie studie-doekjes in olie
verf toe.
's Middags, juist nadat wij onze mid
dagmaaltijd geheel verzorgd door de
„Church of England" (Anglicaanse
kerk) tussen een paar honderd an
dere mensen hadden genuttigd, klonk
buiten een vreemde muziek, die onder
de etenden opeens een grote gehaast
heid veroorzaakte. Het waren de keu-
Vader brengt z'n dollars thuis met
melken en appels-pikken; Moeder kookt
eten, wast, boent, verstelt en doet nog
meer van die karweitjes, terwijl Artje
alle zeilen bijzet om met Kerstmis reeds
verhoogd te worden, hetgeen haar, na
de bereikte resultaten, door de hoofd
onderwijzer beloofd is, mits zij natuur
lijk haar best doet. Dirk en ik verdie
nen dollars, rapen aardappels en kno
pen vriendschap aan met de Indianen,
waar we mee samenwerken, 't Wou
eerst niet erg vlotten, ze zijn maar wei
nig op de vriendschap met de „white
men" gesteld, maar het ijs is nu gebro
ken. Langzaam maar zeker worden we
in de geheimen van hun toch wel
troosteloos leven ingewijd. Hun strijd
en hun moeilijkheden en de reden van
hun merkwaardige stilzwijgendheid.
En vooral de taal is de moeite van het
leren waard, ook al is het maar om je
zelf ook een beetje Indiaan te voelen.
„Torvüwiete gogghota semegogo",
onderwijst mij een telg uit dit trotse
geslacht, en alleen aan z'n glinsterende
zwarte ogen zie ik dat het iets geestigs
moet zijn. Wat voorzichtig vraag ik
daarom: „Wat betekent dat?" „Vijf mi
nuten voor de jongelui" is het ant
woord.
„Doe het licht aan, la-me-d'r-uit"
schreeuwt er dan opeens iemand. Het
is Dirk die toevallig samen met een
Indianen-meisje een stukje achteraan
komt. Het meisje schrikt eerst, maar
dan zegt zij met een brede glimlach,
terwijl de zon glinstert op haar gave
witte tanden: „That funny white guy!"
GOVERT J. DE JONG
CEN DER GROOTMEESTERS uit de bloeiperiode der Duitse film de tijti verklaart echter dat dit niet Esther ge- Met uitzondering van twee, vrij on-
van 1920 tot 1932, dus vóór de vestiging van het nazi-regiem is G. W. weest kan zijn, want het lijk vertoont beduidende détails heeft Pabst zich
Pabst. Hij was de krachtigste propagandist voor het realisme in de film, het geen enkel teken van geweld en Esther aan de historische werkelijkheid ge-
onverdoezeld werkelijkheidskarakter. Zijn werken hadden aanvankelijk een móet immers vermoord zijn door de houden. (De verzoening tussen de
sterk pessimistische inslag, zoals „Die freudlose Gasse", een film uit 1925, waarin Joden. Er is een kroongetuige, Moritz. tempeldienaar Scharf en zijn zoon
de thans tot een legendarische figuur geworden actrice Asta Nielsen optrad en de veertienjarige zoon van de tempel Moritz na afloop van het proces heeft
de jonge Greta Gustafson debuteerde, die later de grote Greta Garbo zou wor- dienaar Scharf. Onder martelingen en in werkelijkheid niet plaats gevonden:
den. Pabsts realisme begaf zich al spoedig op het terrein der psychologie en valse beloften heeft men hem een ver- de zoon vluchtte en werd tenslotte
vandaar in het gebied der psycho-analyse. Een hoogtepunt in de geschiedenis klaring afgeperst, dat hij door het sleu- diamantslijper in Amsterdam, waar hij
der Duitse film bereikte hjj met zjjn verfilming van Wedekinds „Die Büchse der telgat in de deur van de synagoge de in 1933 overleed). En uit deze recon-
Pandora" in 1929. Een sterke sociale tendentie spreekt uit zijn werken, vooral in moord op het meisje gezien heeft. Hoe- structie van de werkelijkheid ontstond
„Westfront 1918" uit 1930 en „Kameradschaft" uit 1931, films waarin hjj pleit wel allerwege de publieke opinie fel een aangrijpende en eerlijke film.
voor vrede en internationale verdraagzaamheid. Ook in Frankrijk en Amerika tegen de Joden gericht is, neemt de Vooral eerlijk en aangrijpend daar
heeft Pabst gewerkt, maar uit zjjn films na 1932 spreekt niet de krachtige per- liberale afgevaardigde in het Hongaar- waar zij zich verdiept in de psycholo-
soonltikheid, die Pabst in zjjn vroegere werk tot een zo formidabele figuur se parlement Eötvös de verdediging gie van een volksmassa, die door een
maakte. der beschuldigden op zich, niet handig en gewetenloos leider „bespeeld"
omdat het Joden zijn zo verklaart in actie komt en rtnorWi u.»
DE OUDE PABST is echter terugge- rechter van instructie blijkt belust hij maax omdat ik christen ben en ware door zichzelf eehvonotiseerd
keerd. Na de oorlog maakte hij in als hjj is op een snelle en grote car- ujt mijn christelijke overtuiging stel- daden kan volvoeren waarvoor elk
Oostenrijk de film „Der Prozess', een nère een willig werktuig in de hm- ling moet nemen tegen onrecht en individu in die massa zich wanneer de
film weliswaar, die nog geen meester- den der anti-semitische nationalisten, vechten voor gerechtigheid". Na on- massa eenmaal ontbonden is slecht»
werk is, maar in ieder geval een op- Alle Joden in het dorp worden gearre - noemelijk veef strijd tegen leugen, kan schamp is,slechts
merkelijke rolprent, niet alleen uit steerd onder beschuldiging van mede- domheid en misdadige opzet slaagt hij t 4 ,x'
filmisch oogpunt, maar vooral om haar plichtigheid aan de, zogenaamd door. erin het overtuigende bewijs te leve- het ultdragen van deze gedachte
gehalte aan durf, karakter en persoon- tempeldienaar Scharf gepleegde rituele aanklacht volkomen on- 18 het eerste deel der film> dat zich
tijkheid. In deze film houdt Pabst een moord Het grote proces is lang en di£ de ^n vale verdingen *ezig houdt met de voorgeschiedenis en
pleidooi voor gerechtigheid door een zorgvuldig voorbereid en opgeblazen "dbaar°p fr®. Jer*lar „Hi de omwikkeling van deze anti-semiti-
historisch beeld te reconstrueren van tot een wereldsensaüe. Ondertussen berust. Het Proces eindigt met vrij- sche hetze> het sterkst en ontroerendst,
een geval van massajustitie uit 1882, wordt enkele weken na de zogenaamde spraak en rehabilitatie der beschuldig- De fotografie is krachtig en sterk rea-
toen Hongarije in beroering kwam on moord het lijk van Esther in een ri- Ben en een vernietigende nederlaag ustisch en de beelden komen tot leven
4-4 T\„ «..tilldsc /snïtiin /"T at' nn+J-eoTVu'o+nn i-I
der een golf van anti-semitisme.
In Tischa-Eszlar, een Hongaars dorpje,
verdween in dat jaar een boerenmeisje,
Esther Solymosi, dat in overspannen
toestand weggevlucht was van haar
tyrannieke boerin. Enkele dorpsgenoten
hebben gezien, hoe zij bij een Joods ge
zin werd binnengeroepen om het
was een sabbath een huishoudelijke
dienst te verrichten. De moeder van
het meisje, geheel overstuur door de
emoties van het vergeefse zoeken, ziet
in een koortsdroom hoe haar dochte-
door de Joden van TischaEszlar al*
paasoffer gedood is. Zij vat deze droorr
op als een boodschap van God en me'
haar nemen ook de dorpsgenoten aan
dat Esther het slachtoffer is geworder
van een rituele moord. Politieke agita
toren slaan munt uit de beroeringen ir
Tischa Eszlar: zij maken het „geva
Tischa-Eszlar" tot een nationale zaak
e, beginnen een proces tegen de Joden
■van het dorp om bijval te winnen voor
hun „vrijheidspartij". De aangewezen
viertje ontdekt. De publieke opinie der anti-semieten.
De Oostenrijkse film ,£>er Prozess" toont de terreur van de massa-justitie;
fodenverwAetmgen (n Tlseha-Eezlar anno 1882.
in een bijzonder gevoelige en rhythmi-
sche montage. Het tweede gedeelte is
wat oppervlakkiger, het werkelijkheids
karakter gaat hier verloren, door een
al te schematisch gebleven karakter
typering.
Ernst Deutsch speelt de rol van de
loofdbeschuldigde, tempeldienaar
Scharf, ontroerend en zuiver en psy-
■hologisch prachtig doorleefd. Hij
'ond in Ewald Balser als de advocaat
Eötvös een waardig tegenspeler, die
chter wat minder doordrong tot de
'iepten van het leven zelf. De regie
leeft over het algemeen het acteren
machtig beheerst. Ook de geluidshand
leeft talrijke momenten als juwelen
•ooral daar waar Joodse klaagzangen
le beelden der vervolgingen begelei
den. En dit alles maakt, dat „Der Pro-
'.ess" een film geworden is, die een bij
zondere aandacht verdient. Als film én
als monument voor menselijkheid.
LONG-SHOT
De simpele bonnetjes voor stroop
waarmee de distributie tien jaar ge
leden begon, waren de eerste druppels
van een bui, die nóg niet uitgedrup-
peld is. Het begon met stroop: en het
eindigde met hongeroedeem. Het be
gon met de zoetigheid: en zelden is er
zoveel zuurs over een onschuldig volk
uitgegoten. De lik stroop groeide vit
tot een moeras van ellende, van on
recht, van misdaad en groot mensen
leed. Bonnenzwendel en inbraken,
zwarte handel en diefstal waren de ge
zellen van het zwarte hongerspook,
dat over de lage landen waarde en dat
in zijn gruwelijk spoor de duizenden
doden achterliet, voor wie de bevrij
ding te laat kwam.
Tien jaar geleden begon het met
stroop. Laat de volken angst hebben
voor allen, die met stroop beginnen.
Ze zijn er weer, de smerende charla
tans, de gewetenloze hakmolens voor
mensenvlees. Zoet is hun woord en
vleiend hun stem, groot is hun gebaar
en groter zijn hun beloften.
Maar politieke stroop is het eerste
symptoon van de naderende honger
dood. Hoe royaler de woorden stro
men, hoe dichter de distributie nabij
is. Laat Jansen wakker blijven: achter
iedere generaal staat een suikerbiet en
achter elke diplomaat een doodkist.
Voor Jansen. De generaals en de diplo
maten blijven wel bewaard voor de
volgende ronde
Misschien voorboden van een griep. Do©
er iets tegen: neem een "AKKERTJE*.
In korte tijd voelt U zich weer i\{f
fre/joen direct
