Wat er in Nederland gebeurde Wat het Parlement deed in BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN IN 1949 Nauwere betrekkingen metandere mogendheden TWAALF MAANDEN BINNENLANDS NIEUWS Staatssecretarissen doen hun intrede ZATURr - C CI L.E6EMBER 1949 Biaia xt an m jjaagareaaa Belangrijke schreden op de weg naar weder opbouw, maar ook veel dat teleurstelde „Staan we er by deze jaarwisseling beter voor dan een jaar geleden?" Ziedaar de vraag, die velen zich op de Oudejaarsavond 1949 zullen stellen» wanneer zy er tussen bisschop en oliebollen tenminste nog toe kunnen komen zich een ogenblik te bezinnen op de positie van ons eigen landje dat dit jaar in October zijn 10 miüioenste inwoner kreeg, al weten we nog niet, wie de gelukkige is geweest te midden van de volkeren. Politiek, econo-l mlsch en cultureel! Het antwoord op de vraag, die we in de aanhef stelden, zal in verschil lende kringen ook verschillend luiden. Het hangt immers in sterke mate of van de visie, welke men op het maatsehappeiyk leven heeft. Maar hoe men ook over de problemen, waarmede wy in 1949 te maken hadden, moge den ken, algemeen zal men het er toch wel over eens z\jn, dat Nederland ook int het afgelopen jaar menige belangryke schrede heeft gezet op het pad, dat ons sedert de bevryding voert in de richting van het herstel en de weder opbouw. En dan moge menige nurks opmer- BENELUX. ken, dat we »,er nog lang niet zijn", de feiten, die de vooruitgang bewijzen, lig gen er. Of is U, meneer, misschien niet dankbaar, dat Uw rokertje nu eindelijk van de bon is? En heeft mevrouw geen plezier in dat aardige jurkje, dat ze nu machtig kan worden zonder die nare punten...? PRIJZEN EN LONEN. Natuurlijk: er zijn nog andere zorgen Wéér andere zorgen, moeten we mis schien wel zeggen. Zoals de prijzen van vele artikelen, die zo langzamerhand, alle verzekeringen en prijsstoppen ten spijt, toch wel heel erg zijn geste gen. Maar daartegenover staat toch weer, dat de regering er, ook na de de valuatie, toch in is geslaagd de kosten van het noodzakelijke levensonderhoud onder de duim te houden. Ook al kost te dat wel eens moeite en moest ook minister Lieftinck over de brug ko men om dit te bereiken. Jn, voor de regering moet het pro bleem van de lonen en prijzen in 1949 wel één van de zeer moeilijke zijn ge weest. We zouden bijna zeggen: het moeilijkste. Maar dan zouden we de In donesische kwestie toch over het hoofd hebben gezien. Nauw verbonden met het vraagstuk van de lonen en prijzen, eigenlijk zelfs een onderdeel daarvan, is dat van de woninghuren. De huren moeten om hoog! Niemand, die de billijkheid daar van niet inziet. Maar de vraag is na tuurlek hoe de huurders na een verho ging de touwtjes nog aan elkaar kun ne» knopen. De regering had een oplos sing, welke scheen te passen in haar schema van lonen en prijzen. Toen kwam de devaluatie, die ook in menig ander opzicht roet in het eten heeft gegooid, en alles stond weer op losse schroeven. Ook de regering heeft de uitvoering van haar plannen ten aan zie», van huurverhoging, verlichting van de él te zware belastingen enz moeten opschorten en het ziet er op het ogenblik naar uit, dat zij er in 1950 niet uit zal komen zonder tegelijkertijd ook een nieuwe loonronde toe te staan. We spraken hiervoor reeds van het vrykomen van tal van distributiearti- lielen: 1 Juli de tabak en in de eerste week van November volgde bijna al bet andere. Zo gaan we dan 1950 in met alleen de koffie en de kolen nog op de bon. En (Jat zal ook wel geen jaar meer duren. 't Was de Benelux, die er heel veel toe heeft bijgedragen, dat de regering j En om dan weer naar de zuiver bin- tot deze besluiten kwam. Maar toch is nenlandse kwesties terug te keren: 1949 dat niet de enige reden, waarom wij was ook een verkiezingsjaar. Alle ge- dankbaar zijn voor deze samenwerkingmeenten kregen een nieuwe raad en met onze Zuiderburen en het kleine t het resultaat van de raadsverkiezingen X.uxemburg, welke in 1949 een heel eind gaf in het algemeen eenzelfde beeld, dichter bij haar uiteindelijke vorm n.l. dat van een kleine verschuivins sterk aan de Russische leiband was gaan lopen en» iets dergelijks speelde zich eveneens af op het terrein van de jour nalisten-organisaties. GROTER NEDERLAND Andere internationale kwestie: de verhouding met Duitsland. Die werd voor wat Nederland betreft wellicht overheerst door de grenscorrectie tus sen ons land en Duitsland, welke welis waar niet het karakter van 'n annexatie bij wijze van herstelbetaling droeg, maar toch ruim 70 vierkante kilometer met 10.000 bewoners aan ons grondge bied toevoegde als technische correctie met de uitsluitende bedoeling enkele minder gewenste situaties te verbete ren. Aan de Duitse zijde van de grens is er nog al over gesputterd, maar we geloven achteraf toch wel, dat maar weinige van de „nieuwe Nederlanders" zich erg bekocht zullen gevoelen, ook al weten zij zich nog steeds echte Duit sers. RAADSVERKIEZINGEN. kwam: een NederlandsBelgischLu xemburgse-economische eenheid, welke naar men op dit ogenblik aanneemt op 1 Juli a.s. helemaal „rond" zal zijn. Hoe belangrijk dit zal zijn in deze verdeelde en twistende wereld, behoe ven we wel niet nader te zeggen. Laten we er dankbaar voor zijn en verheugd tevens omdat dit voorbeeld van drie kleine landen in andere delen van Euro pa navolging vindt en perspectieven heeft geopend, die werkelijk een beetje hoop, dat er van het goede oude Europa nog iets terecht kan komen, rechtvaar digen. Wanneer we dan via de Benelux te- techt zijn gekomen bij de positie van Nederland te midden van de volkeren gemeenschap, past het hier ook een en kele andere Internationale kwestie, waarbij Nederland nauw betrokken was aan te snijden. Natuurlijk was dat in de eerste plaats oe Indonesische kwestie, ook al is men in bepaalde kringen het meest geneigd deze als een zuiver binnenlandse aan gelegenheid te zien. We willen er op de ze plaats niet veel van zeggen: een af zonderlijk artikel zal bij deze jaarswis seling Uw aandacht bepalen bij de vele aspecten en de dramatische ontwikke ling van de verhouding tussen Neder land en Indonesië in 1949. COMMUNISTISCH PROBLEEM Wél willen we hier iets zeggen van nét grote probleem, dat nog steeds de internationale politiek beheerst: de naar rechts waarby de communisten bet kind van de rekening werden en de winst ten slotte in het algemeen te recht kwam bij de V.V.D.. de partij wel ke wel de meeste reden tot tevreden heid over de verkiezingsuitslag had. De terugkeer van vele militairen uit Indonesië vestigde nog eens opnieuw de aandacht op het vraagstuk van de werkgelegenheid. Gelukkig behoeven we hier nog niet 't onaangename woord an de werkloosheid te gebruiken Zó ver is het nog niet. Maar het zou zo ver weer kunnen komen en daarom het goed dat de regering aandacht heeft geschonken aan dit probleem. Öp 7 Maart installeerde minister Joekes een „Commissie voor de Werkgelegen heid", waarvan mr. dr. 'A. A. van Rhijn voorzitter werd. DE WEST. De verhouding tot wat eens als de „Oost" werd aangeduid wordt dus in een afzonderlijk artikel besproken. Wat de „West" betreft mogen we hier toch wel een enkele opmerking maken en dan constateren, dat de belangstelling voor deze delen van het Rijk de laatste tijd sterk gegroeid is. Iets wat zich ook gemakkelijk laat begrijpen, wanneer men gadeslaat hoe de ontwikkeling van kolonie tot zelfstandig gebied zich hier heel wat geleidelijker en naar Wester se begrippen langs meer democratische weg voltrekt. Tóch zijn er ook hier moeilijkheden geweest, zoals met de interimregeling voor Suriname, welke door een ove- rigens alleen maar goed bedoeld verhouding tussen Oost en West, tus- ?mendement van de Tweede Kamer sen het Anglo-Amerikaanse blok en Rusland met zijn satellieten. Ook Ne derland had daarmee te maken en we moeten constateren, dat de kloof tus sen Nederland en de aanhangers van de Sowjetideologie steeds breder en die per is geworden, niet het minst na de verklaring van het Kamerlid Paul de Groot, die zich solidair verklaarde met zijn grote broers in Frankryk en Ita lië Thorez en Togliatti, die onomwon den hadden verklaard in geval van oorlog tusen Rusland en hun eigen land de zijde van de volksdemocratie te kie zen. De Nederlandse vakbeweging maakte zich inmiddels los van de inter- der uitbundig wellicht dan bij de groot- nationale arbeidersorganisatie, die te se jubileum en inhuldigingsfeesten van Hier zit een extra-aansluiting. Makkelijk als u zich electrisch wilt scheren. Ik kom van de Vredesbeweging... O, hoe prachtig. Komt u alstu blieft binnen! Dit zijn de Wilburn Sisters Jdiami Blues". met plotseling in gevaar kwam. Die gevaar lijke klip is inmiddels gelukkig alweer omzeild, maar het heeft er toch even cm gespannen. Als gouverneur van Suriname volgde mr. J Klaasesz, burgemeester van Wa geningen, dr. W. Huender op. KONINKLIJK HUIS. In Juli vierde ons Koninklijk echt paar zijn koperen huwelijksfeest. T Nederlandse volk gaf bij die gelegen heid weer eens overduidelijk blyk van zjjn gevoelens van aanhankelijk heid jegens het Huis van Oranje. Min- 1948, maar daarom niet minder harte lijk. En de jonge Koningin en haar ge maal gaven in dit eerste jaar van haar regering ondubbelzinnig blijk van hun volledige toewijding en grote belang stelling voor het Nederlandse volk in al zijn geledingen, onverschillig of dit nu in 's lands hoofdstad of de voorma lige residentie was of in één van die meer afgelegen delen van ons land, die in het afgelopen jaar reeds het voor recht van een Koninklijk bezoek moch ten genieten. REGERING. De regering bleef in 1949 niet on gewijzigd. In'Februari vond minister Sassen in een meningsverschil over de feitelijk te volgen gedragslijn bij de behandeling van de Indonesische kwes tie aanleiding om de portefeuille van overzeese gebiedsdelen ter beschikking te stellen. Zijn ambtgenoot van bin nenlandse zaken, mr J. H. van Maar- seveen, trad eerst als waarnemer op en verhuisde ten slotte definitief naar Overzeese Gebiedsdelen. Aan het hoofd van het departement van binnenlandse zaken kwam een andere voorman van oe K.V.P.: mr. F. L. C. J. M. Teulings. Minister mr. W. F .Schokking kreeg naast de portefeuille van oorlog ook die van marine, welke hij eerst even eens enige tijd had waargenomen. Bovendien kreeg Nederland in de loop van 1949 ook enige staatssecreta rissen: mr. W. C. L. van der Grinten voor Economische Zaken was in Ja nuari de eerste, die in deze positie het regeringsteam kwam versterken. Na hem volgden nog mr. W. H. Fockema Andreae en schout by nacht H. C. W. Moorman als staatssecretaris resp. van Oorlog en Marine. Wil men nog enkele belangrijke be noemingen? Per 1 December werd mr. F. M. A Schokking, voordien hoofd van de ge meente Alphen a. d. Rijn, burgemeester van Den Haag, waarmede een inter regnum, dat met de weinig verkwikke lijke affaire-de Visser begon, werd af gesloten. Luitenant-generaal D. C. Buurman van Vrede werd op 8 Juli legercom mandant in Indonesië in de plaats van de enige weken daarvoor overleden ge neraal S. H. Spoor. In Juli volgde Clarence Hunter dr. Allan Valentine op als hoofd van de E.C.A.-missie in ons land. Ook de Amerikaanse ambassadeur dr. Herman Baruch, keerde naar zijn land terug; in zijn plaats kwam mr. Selden Chapin. De bekende Franse ambassadeur, dr. Jean Rivière, vertrok eveneens en werd op gevolgd door de heer Jean Paul Gar- niers. VLIEGRAMPEN. Ook de vliegrampen zijn Nederland in 1950 werd niet bespaard gebleven: 23 Juni de „Roermond" bij Bari (33 slachtoffers), 12 Juli de „Franeker" by Bombay (45 slachtoffers), 20 November tel» Dakota van Aero-Holland by Oslo (34 slachtoffers). Op 17 Januari ver ongelukte een NedeiCands toestel in Denemarken; de voorzitter van de P. v. d. A., die met een regeringsopdracht onderweg was naar Noorwegen, was hierbij de enige overlevende. Op 26 April stortte een lesvliegtuig van de Ryksluchtvaartschool by Schiphol neer, hetgeen aan de vijf inzittenden het le ven kostte. Gelukkig kende de Nederlandse lucht macht ook gloriedagen en daartoe be hoorden zeker de 15de en de 28ste Augustus, toen majoor Flinterman met een Gloster-Meteor, resp. het Ne derlandse hoogterecord en snelheidsre cord verbeterde; het eerste kwam op 14.579 meter het laatste op 955 km per uur. DIVERSEN. Zo langzamerhand zijn we by dit overzicht genaderd tot 't „klein goed", wat natuurlijk niet wil zeggen, dat het geen nu nog volgt onbelangrijk zou zün geweest. Als dat het geval was kwam het in het geheel niet in aanmer king voor vermelding. Maar het zijn zo van die op zichzelf staande dingen, die toch wel vermeld dienen te,worden Op 25 Maart werd Rauter gefusil leerd, maar de verrader Anton van der Waals wacht nog steeds op de executie van het op 8 Juni tegenover hem in hoogste instantie bevestigde doodvon nis. En Joseph Schreieder, die reeds in Januari buiten vervolging gesteld werd, schreef inmiddels een boek over zün „activiteit" in Nederland. Een andere herinnering aan de jaren 19401945: in de loop van dit jaar verschenen reeds verschillende delen van het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie, welke op tal van dingen nieuw licht deden schijnen. De Nederlandse Spoorwegen gingen verder met hun electrificatie (Eindho ven-Maastricht-Heerlen) en verbeter den voorts de verbinding van afgelegen delen van ons land met „Holland" door het laten rijden van z.g. Diesel-Expies- ses. Kroonprinses Martha van Noorwegen liet op 2 April het in Nederland voor Noorse rekening gebouwde schip de .Oslofjord" te water, welk schip een pracht staaltje van het kunnen van Nederlandse scheepsbouwers in het najaar naar Noorwegen vertrok. Ten slotte willen we nog een merk waardig incident vermelden, dat ten slotte ook weer op bevredigende wqze werd opgelost. Het ontstond naar aan leiding van het N.V.V. op de Interna tionale Arbeidsconferentie te Genéve, welke gericht was tegen het beleid van t Nederlandse episcopaat. Aan de per soonlijke bemiddeling van de minister president, dr. W. Drees, was het te danken, dat dit incident tenslotte niet tot een blijvende kloof in de samen werking der Nederlandse vakorganisa ties leidde. Verstrooidheid. Zie je wel, al die meisjes hebben het koud. 3ehalve Indonesië waren de hoofdproblemen publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie en materiële oorlogsschade (Van onze parlementaire redacteur). PJET PARLEMENTAIRE JAAR 1949 is belangrijk geweest. Wy behoeven ten bewüze daarvan niet alleen de aandacht te vestigen op de gewichtige besprekingen In de beide Kaniers der Staten-Generaal - zowel in het open baar als in comité-generaal over de Indonesische kwestie en op de Ronde Tafel-conferentie, die ons land en de wereld van 23 Aug.—-2 Nov. in spanning gehouden heeft, maar noemen ook als gewichtige wetsontwerpen, die aan genomen of behandeld werden, dat, betreffende de verplichte deelneming aan bedryfspensloenfondsen, het ontwerp op de grenscorrecties, het wets ontwerp op de verplichte werkloosheidsverzekering, het ontwerp op de pu bliekrechteiyke bedryfsorganisatie en het wetsontwerp op de materiële oor logsschade. Wy herinneren voorts aan de ingrijpende internationale over eenkomsten en de hechtere samenwerking, die op verschillend gebied tussen Nederland en andere mogendheden tot stand gekomen is. In da regering kwam slechts een ge ringe wijziging. Het Instituut van de staatssecretarissen deed in 1949 in ons staatsrecht zyn intrede. Met ingang van 25 Januari werd mr. W. C. L. van Grinten, voorzitter van de KVP in Rotterdam, staatssecretaris van Eco nomische Zaken, speciaal belast met de organisatie van het bedrijfsleven. Op 1 Mei volgde- de benoeming van twee nieuwe staatssecretarissen, namelijk van de heer mr. W. H. Fockema An dreae, tijdeiyk reserve-majoor op het hoofdkwartier van de generale staf, als staatssecretaris van Oorlog en van de Schout by Nacht H. C. W Moorman tot staatssecretaris van Marine. Spanningen Op 11 Februari vroeg de minister van Overzeese Gebiedsdelen, mr. E. M. J. A. Sassen, ontslag. Er bleken span ningen in het kabinet gerezen te zün over het te voeren Idonesisch beleid In de Staten-Generaal kon men en kele keren by de bespreking van som mige wetsontwerpen duidelijk princi piële verschillen tussen de twee voor naamste regeringspartners, de KVP en de P. vd A„constateren. In het Voor lopig Verslag op de Staatsbegroting voor 1950 vroeg de P. vd A. met name of de geruchten, dat evenals in andere landen in Nederland de grootste poli tieke partij streeft naar een partijgroe pering zonder de Party van de Arbeid op waarheid berust. De voorzitter van de Tweede Kamer-fractie van de KVP prof mr. C. P. M. Romme, gaf hierop later in de Tweede Kamer een duide lijk, ontkennend antwoord. Er mogen dan al tussen de partijen onderling wel eens strubbelingen voor gekomen zyn, de minister-presiden heeft bij herhaling te kennen gegeven, dat in het kabinet steeds eensgezind en op de prettigste wqze wordt samenge werkt. Op 14 Februari werd de minister van Binnenlandse Zaken, mr. J. H. van Maarseveen, minister van Overzeese Gebiedsdelen ad-interim. Op 15 Juni aanvaardde hy definitief de portefeuille van dit departement. Op Binnenlandse Zaken werd hy op laatstgenoemde da tum vervangen door de minister zon der portefeuille, mr. J. R. H. van Schaik. die de functie ad-interim ver vulde tot 20 September, toen mr. F. G. C. J, M. Teulings lid van de Eerste Ka mer voor de KVP. tot minister van Bin nenlandse Zaken benoemd werd. De minister van Oorlog, mr. W. F. Schokking, die van het eerste optreden van het ministerie-Drees-Van Schaik op 7 Augustus 1948 af minister van Marine ad-interim geweest was. zag zich op 14 Mei 1949 definitief met de leiding van het departement van Marine belast. Naar het midden. De tendens van een verschuiving van links naar het midden in ons politieke leven heeft zich in 1949 voortgezet. Daarvan leggen de op 15 en 22 Juni gehouden gemeenteraadsverkiezingen getuigenis af. De KVP handhaafde zich vrijwel op zün oude sterkte. Ook in de Anti-Revolutionnaire Party deden zich geen ingrijpende veranderingen voor: de Christeüik-Historische Unie ging vooruit De Communistische Partij ver- 'oor aanzleniyk aan de Party van de \rbeid en deze op ziin beurt aan de Volksparty voor Vrijheid en Democra 'Ie, die met de grootste winst ging strijken. Op internationaal gebied kwam het oarlement tot gewichtige beslissingen Dan bedoelen we niet in de eerste olaats de aanvaarding door de Tweede Kamer en door de Eerste Kamer van een wetsontwerp om voorzieningen t< treffen in verband met de verwezenlij king van enige correcties in de Duits Nederlandse grens Wy hebben speciaa het oog op de officiële bekendmaking van de regering op 14 Maart, dat zij ac- coord gaat met het ontwerp van het Noord-Atlantisch Pact; op de reis van minister Stikker naar Amerika, van waar hij op 7 April terugkeerde, zeer tevreden over de besprekingen, die daar over het Noord-Atlantisch Pact. Indonesië en Duitsland gevoerd waren; op de ratificatie van het Noord-Atlan tisch Pact door de Tweede Kamer op 19 Juli en door de Eerste Kamer op 3 Augustus. Terzelfder tijd ongeveer, namelijk op 6 Juli, verenigde de Tweede Kamer zich met het Statuut van Europa: de Eerste Kamer volgde dit voorbeeld op 27 Juli. De Benelux. Zeer nauw is ook het contact ge weest met onze Zuiderburen. Van 10 tot 13 Maart kwamen de Benelux-mi nisters in Den Haag byeen. Zy besloten de Economische Unie tot I Juli 1950 uit te stellen; doch op 1 Juli 1949 zou een vóór-Unie in werking treden. Toen op 20 Juni het officiële rapport van de ministerconferentie verscheen, bleek, dat deze vóór-Unie nog uitgesteld moest worden; op 5 October kon echter het vóór-Unie-verdrag in Den Haag gepa rafeerd worden. Het werd op de mi nisters-conferentie te Luxemburg van 13 tot 15 October uitgebreid er. onderte kend. Op 17 Maart aanvaardde de Tweede Kamer een wetsontwerp betreffende de unificatie van de accijnzen met Belgie en Luxemburg. Op 23 Maart verzocht de Belgische regering evenwel de toe passing van de gelijkschakeling van accijnsrechten uit te stellen. Ten slotte noemen we op internatio naal gebied nog de vaststelling op 24 Juni van de wet tot goedkeuring van de op 23 Maart 1949 te Washington on dertekende Internationale Tarwe-over- eenkomst en van de wet tot goedkeu ring van het op 16 October 1948 te Pa --ijs ondertekende verdrag inzake intra Europese betalingen en compensaties Sluitende begroting Met deze laatste wet zijn we op fi- oanciëel terrein beland Wij wyzen er- •>p, dat de op 20 September ingediende oegroting voor het eerst na de oorlog weer sluitend was. Dat wil echter geenszins zeggen, dat wy er nu weer uitstekend voorstaan. Ons land is arm en kan alleen het hoofd boven water houden dank zij de Marshallhulp. Het zal nog meer moeten gaan produceren en wij zullen zo zuinig mogelijk moe ten leven. De op 22 September ingegane devaluatie bracht bovendien onver wachte moeilijkheden. In een nota aan de Tweede Kamer deelde de minister van Financiën op 1 Novmber mede, dat de subsidies voor essentiële levensmid delen verhoogd zouden worden, om prijsstijging voor devaluatie te voorko men Inmiddels heeft ieder ervaren, dat het leven er niet goedkoper op gewor den isl Diep zal de minster van Financiën in 's Rijks schatkist moeten tasten voor de vergoeding van de materiële oorlogs schade. In het afgelopen jaar is het desbetreffende wetsontwerp eindelijk in behandeling gekomen. Op 3 Novem ber hechtte de Tweede Kamer er zijn goedkeuring aan. Nog een tweede uitermate belangrijk wetsontwerp is na een Jarenlange voor bereiding in het openbaar behandeld, namelijk dat op de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie, dat op 12 October door de Tweede Kamer aangenomen werd. In behandeling zijn o.a. nog enige belastingontwerpen, een wijziging van de Bioscoopwet, het toezicht op de lees bibliotheken, verantwoordelijkheid voor journalistieke arbeid, autovervoer per sonen, het zuiver wetenschappelijk on derzoek. opheffing van de handelings onbekwaamheid van de gehuwde vrouw en het achtste leerjaar. De minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting, mr. dr. J. in 't Veld, kwam op 20 Januari met een „dertig- jaren" plan voor de oplossing van het woningprobleem. Over (len Jaar zal de woningnood overwonnen zijn, doch de huren kunnen niet op het tegenwoor dige peil gehandhaafd worden- Aan- vankeiyk was er sprake van een huur verhoging van 30 pot. Later werd dit 15 pet., In te voeren op 1 Januari 1950, doch er is uitstel aangekondigd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1949 | | pagina 15