Nederlands kolonie in het Braziliaanse land
Heeft een Bach-jaar zin?
Het nieuwe boek
Djokja wenst een eenheidsstaat
Twintig procent van ons volk
nog zonder waterleiding
Bij onze pioniers in Sao Paulo
Rijke oogsten, dank zij volharding,
energie en samenwerking
Deelgebieden worden stuk voor stuk opgerold
Gevaarlijke situatie voor
beide Unie-partners
Van waterton tot waterkraan
Noord-Holland heeft het grootste streeknet
van Nederland
Toestand hier te lande
allerminst achterlijk
Een Braziliaans huisje, zoals dat anderhalf jaar
geleden als enige woongelegenheid Op de fazenda werd
aangetroffen.
vmm
- -
BRiy
(Van onze speciale verslaggever)
JN HET BINNENLAND van Brazilië, in de staat Sao Paulo, op een plaats,
waar vroeger duizenden stuks vee van een grote Amerikaanse export
slachterij met wilde grassoorten werden vetgemest en waar thans Neder
landse boeren het land van een woestenij in een gecultiveerd landbouw
gebied hebben herschapen, hebben dezer dagen Jan Aaldering en Lijs je Wol-
sing, twee jonge mensen uit Doetinchem, elkaar voor het altaar het ja
woord gegeven. De felle tropenzon stond bulten aan de hemel, de bougain
ville voor het oude fazenda-huis bloeide met een weelde van lichtpaarse bloe-
sem en binnen stond het feestelijk ontbijt gereed. Nederlandse broodjes, door
de bakker van de. Nederlandse kolonie voor de bijzondere gelegenheid uit de
oven getoverd. Midden in het glooiende heuvelland, dat aan Zuid-Limburg
doet denken, stond een wit huis met een laag dak. Het huis van de jong
gehuwden uit Doetinchem. Het huis van de timmerman Jan Aaldering,
waarvoor hij zelf de meubels gemaakt heeft en waar hjj vrijwel alle spijkers,
die erin verwerkt zijn, zelf In de muren heeft geslagen.
JAN Aaldering id
IV2 jaar geleden
als jong pionier
jong
naar Sao Paulo
getrokken, zijn
meisje is hem
thans gevolgd.
Een paar weken
geleden kwam ze
op de hobbelende
jeep door de 7 km.
lange zandweg 't
erf opgereden met
haar koffertje
achterin. Weken
lang had zij geva
ren en daarna nog
uren gespoord voor
zfl bij Jan was.
Dan nog een lange
tocht met de jeep
over heuvels en
dalen langs wegen,
zo stoffig, dat
Wim Miltenburg
speciaal bedre
ven in het bestu
ren van jeeps over
wegen, die de
naam weg niet
verdienen iede
re reiziger de raad
geeft zfln „gas
masker" (in on
vervalst Amster
dams uitgespro
ken) niet te ver
geten. En dan in
de verte witte
huisjes neergestrooid tegen de heu
vels. Het land waar Jan zo vaak over
geschreven heeft: het nieuwe land
met zijn toekomst voor een jong ge
slacht. Roodbruin ligt het daar onder
de tropenzon, vol beloften voor hen,
die er hun krachten aan komen ge
ven.
Het eerste huwelijk, dat op de fa
zenda gesloten werd, was een gebeur
tenis in de nog jónge geschiedenis
van deze merkwaardige boerenkolonie,
die als een zuivere coöperatie met el
kaar en voor elkaar werkt en de gro
te moeilijkheden van het pionieren
overwint.
Coöperatie.
£)E 450 Nederlandse boeren, die zich
hier op initiatief en onder leiding
van ir. Geert Heymeyer zfln komen
vestigen, hebben tot verbazing van
hun Braziliaanse collega's, het land
een intensieve bodemcultuur gebracht.
Zij hebben de woestenij met bulldozers
met ploegen en eggen opengelegd en
zij hebben van deze voortreffelijke
klei- en zandbodem vruchtbare akkers
gemaakt.
"piJDENS de opbouw van het bedrijf
dat stallen, werkplaatsen, huizen
en zelfs een school telt in totaal
vijftig gebouwen reeds hebben veie
jonge boeren maandenlang de spa ver
wisseld tegen troffel en hamer en juist
dezer dagen, toen wij tijdens het be
zoek van Prins Bernhard aan Brazilië
kans zagen om even langs te komen,
was de vijftigste nok van een dak ge
reed gekomen. Men is nu aan een
school bezig, waar honderd kinderen
onderwijs kunnen krijgen. Enkele zus
ters, die dit onderwijs geven, maken
als waardevolle medepioniersters deel
uit van de groep en zelfs is onlangs
een pas afgestuurde doctor in de let
teren met zijn jonge vrouw naar de
fazenda Riberao getrokken, met het
doel in de toekomst het middelbaar
onderwijs te doceren en zich voorlo
pig verdienstelijk te maken met het
onderwijs van de landstaal van Bra
zilië, het Portugees.
Eén van de grote moeilijkheden,
waarmede iedere pionier te kampen
krijgt, is de taal. Vooral wanneer men
er individueel op uittrekt een vorm
van emigratie, die in Zuid-Amerika
vrijwel altijd mislukt is dit de grote
handicap. De wijze, waarop ir. Hey
meyer zijn groep heeft gevormd, is
erop gericht, om juist deze beginmoei-
irjkheden te overwinnen. De kolonie is
n.l. als coöperatie opgezet. Dit is ge
beurd in overleg met de Kathl Boe
ren- en Tuindersbond en hierbij zijn
de leden naast rechten ook plichten
opgelegd. Zo moeten zij tijdelijk wer
ken in dienst van hun coöperatie en
de kolonist moet beginnen zijn loon
ter beschikking te stellen voor de
centrale inkoop van vee en landbouw
machines.
Optimisme
WIJ HEBBEN in de korte uren, die
wfl op de fazenda hebben doorge
bracht, in de eerste plaats getracht t<
achterhalen, hoe deze vorm van straf
fe samenwerking op den duur bevall
Het antwoord op deze vraag moe
aldus lulden, dat zelfs bij deze pracb
rige manier van samenwerken <1'
■toeilijkheden, die aan iedere p'o-'
Het door de Nederlandse kolonie van zelf gebaicken
stenen gebouwde huis van Wim en Cor Nobel, die
pas getrouwd uit Noord-Holland naar Brazilië zijn
geëmigreerd.
arbeid verbonden zijn, de kolonisten
Er zijn vele kleine onvoorziene om
standigheden, maar praat men met de
mensen, die deze grote stap hebben
gedaan, dam hoort men steeds weer
optimistische meningen.
Of men nu spreekt met de 66-jarige
oude Wim Assinck, die, om zijn kin
deren meer kansen te geven, zijn boer
derijtje van 38 ha. in Brabant in de
steek heeft gelaten en met 9 kinderen
hierheen is gekomen, of met de jonge
veehouderszoon Nico Bergen uit Alk
maar, die zich als een perfect tim
merman heeft ontwikkeld en in de
kolonie zijn sporen op dit gebied
reeds volop verdiend heeft, steeds
weer hoort men optimistisch over de
toestand spreken. De mensen zien,
dat zij grote moeilijkheden te over
winnen hebben, maar zij weten ook,
dat hun arbeid niet tevergeefs is en
dat zij voor grote mogelijkheden staan.
Het Braziliaanse land is bijzonder
vruchtbaar. Twee oogsten in een jaar
is niets bijzonders en het klimaat is
hoewel flink warm, niet onaange
naam of ongezond.
Twee huizen.
\yiJ PUBLICEREN hierbij een foto
van het nieuw gebouwde fazenda-
huisje van Wim en Cor Nobel, jong
getrouwde boeren uit Noord-Holland,
die zich in deze streek gevestigd heb
ben. Het is een huis, dat met zelf ge
bakken stenen door jonge boeren in
elkaar is gemetseld. Wanneer men 't
vergeljjkt met het veel primitievere
Braziliaanse huis, dat anderhalf jaar
geleden nog voor woning moest die
nen, dan ziet men bjj alle overeen
komst in stijl toch aanstonds het ver
schil in afwerking. Hier hebben jonge
Hollandse handen aangepakt en iets
goeds verricht. Het zal, wanneer de
plannen van ir. Heymeyer slagen, ook
iets groots worden. Zfln projecten zijn
berekend op allerlei initiatieven. Hij
tracht zijn coöperatie op allerlei ma
nieren steun te verlenen, o.a. door 't
aantrekken van kleine industrieën, die
de landbouw kunnen aanvullen en Sen
verstandige gespreide belegging mo
gelijk maken.
Met zijn vele nevenbedr(jven als
fruit- en groenteteelt, pluimvee- en
varkenshouderij en zelfs een klein glas-
branderijtje ziet deze coöperatie er na
anderhalf jaar werken ondanks de vele
moeilijkheden uit als een gezond en
innerlijk vitaal bedrijf, waar een pret
tige geest heerst en waar w|) als eer
ste Nederlandse journalist die tot deze
„Granjas Holandesas Reunldas" (Ver
enigde Nederlandse Landbouwbedrij
ven) waren doorgedrongen, met bij
zondere hartelijkheid werden ontvan
gen.
Folklore in de Nederlandse
overleveringen.
In het onder bovenstaande titel by
Uitgeverij C. Hafkamp te Amsterdam
verschenen werk heeft K. ter Laan een
uitgebreide serie overleveringen "bijeen
gebracht en daarmede een stuk arbeid
in het belang van de volkskunde ver
richt.
De sprookjes, sagen en legenden zijn
onderverdeeld in acht hoofdstukken,
t.w. Overblijfselen uit het Heidendom,
Invloed van het Christendom, Des dui
vels macht, Historische overjeveringen,
Volksverhalen, Sprookjes Humor en
Spot.
De verhalen laten zich prettig lezen,
in de eerste plaats door degenen wier
hart warm klopt voor het volkseigene.
als hoedanig in de eerste plaats de
folklore valt aan te duiden. In dit ver
bond is het prettig te weten, dat het
aantal diergenen vooral de laatste
jaren belangrijk toeneemt. Zij vooral
zullen auteur en uitgever dankbaar
zijn voor de uitgave van dit, ook in
typografisch opzicht uitstekend ver
zorgde boek.
VERVOLGING VAN BOTJZANQUET
GEVRAAGD.
De Franse parlementaire commissie
van onderzoek in de zaak der gene
raals heeft de minister van Justitie
verzocht, de socialistische vakbonds
leider Bouzanquet te vervolgen we
gens valse getuigenis. Bouzanquet zou
tegenstrijdige verklaringen over Roger
Peyre hebben afgelegd.
JyJu overal in Nederland weer spoedig
de uitvoering van Bach's Mattheus
passie zal plaats vinden en meer dan
anders allerwege muziek van Bach zal
worden uitgevoerd, zulks in verband
met de Bach herdenking (17501950),
lijkt het ons wel belangrijk te trach
ten op bovenstaande vraag een ant
woord te geven.
De uitspraak van Prof. Wene ten op
zichte van deze vraag lijkt ons ge
wichtig genoeg om hier te citeren. De
professor heeft gezegd: „In het grote
rijk der cultuur is het land der mu
ziek het enige neutrale terrein waar
allen elkaar ontmoeten". Inderdaad de
abstractie van de muzikale kunst, niet
alleen van die van Bach, maar ook van
de andere grote meesters kan een ho
ger spiritueel contact schenken, waar
aan een ieder, van welke levensbe
schouwing ook, zijn geest kan ver
kwikken. Zo bezien heeft dus een
Bach-jaar wel degelijk zin. In 1750 is
met Joh. Seb. Bach een meester ge
storven, die alle stijlen tot in de 18e
eeuw in zich heeft opgenomen en deze
in een wonderlijke synthese in zijn
werken heeft verenigd. Dit is temeer
verwonderlijk, daar toch al zijn wer
ken, van welke verscheidenheid ook,
visueel de zelfde structuur bezitten.
Ook Bach was met zijn scheppend ge
nie zijn tijd ver vooruit, zodat de be
tekenis van zijn werken eerst lang
zaam tot algemene waardering kwam.
Die algemene waardering geldt thans
alleen nog maar zijn beide passie's, de
Mattheus en de Johannes. De overige
werken van Bach moeten nóg meer
geestelijk algemeen goed worden en
zelfs nil nog zijn er velen, die tegen
over deze kunstuitingen niet alleen
gereserveerd maar zelfs afkerig staan.
Bach was een messiaanse mens, die
zich geroepen gevoelde, op aarde een
hogere geestelijke ordening te bren
gen, waarvan hij het beeld heimelijk
in zich omdroeg. Zijn muziek is zuiver
absoluut en boven-persoonlijk. Het
feit, dat de romantisch- en sensueel-
voelenden misschien wel het grootst
in aantal zijn, is misschien oorzaak, dat
Bach nog niet volledig de erkenning
heeft gekregen, die hij verdient. Bach
nu was ook een omstreden figuur en
over de juiste interpretatie van zijn
werken is al zeer veel geschreven. Er
zyn veel kunstenaars geweest, die er
hun levenswerk van hebben gemaakt,
uitsluitend werken van deze meester
uit te voeren. Veel biographieën zijn
er over hem geschreven en veel mu
sicologen hebben in alle toonaarden
commentaar op zijn werken gegeven.
Maar wanneer men zich volledig alle
kennis van Bach in theoretisch op
zicht zou hebben eigen gemaakt, dan
kan men hiermede alléén nóg niet ko
men tot het wezenlijke genieten van
Bach's universele kunst. Men zou de
noodzaak gaan gevoelen, wat minder
over Bach te spreken, maar veel meer
naar Bach te luisteren. Wanneer men
bij het horen van deze muziek alle
wetenschappelijke overwegingen en
alle verstandelijke bespiegelingen uit
de geest bant, maar zich alleen met
het gehoor aan Bach's werk overgeeft,
eerst dan zal Bach zich volledige open
baren en wordt de geest verrijkt met
perspectieven, welke men voordien
niet voor mogelijk hield. De muziek,
dus ook die van Bach, is op de aller
eerste plaats uit het gehoor. Wij hopen
met deze woorden een stimulans ge
geven te hebben om niet alleen de
traditionele passie-uitvoeringen te
gaan bijwonen, maar ook eens te gaan
luisteren naar Bach's andere werken,
welke minder algemeen bekend zijn
In dit Bach-jaar zal men daarvoor,
zeker, ook door middel van de radio,
rijkelijk in de gelegenheid zijn. Ms.
Amerikaanse minister van
Defensie bij minister
Schokking
Naar wij vernemen heeft de Ameri
kaanse minister van Defensie, Louis A.
Johnson, Woensdag laat in de namid
dag een langdurig bezoek gebracht aan
de minister van Oorlog en van Marine,
mr. W. F. Schokking, in diens kabinet
in het ministerie van Oorlog.
(Van onze correspondent in Djakarta.)
§EDERT de souvereiniteitsoverdracht heeft zich in Indonesië in snel tempo
een nieuwe revolutie voltrokken, dat vvil zeggen: Zjj duurt op dit ogen
blik nog voort, maar de interne „omwenteling" is reeds voor het grootste
gedeelte voltooid. Men zou eigenlijk moeten spreken van een soort „contra-
'„ajiOAaj want wat zich afspeelt is de snelle en zekere terugkeer tot de si
tuatie van vóór de groei van een onafhankelijke staat op federalistische
grondslag, zoals die in de in D enHaag geconcipieerde voorlopige grondwet»
der Republiek Indonesia Serikat (R.I.S.) verankerd werd.
eenvoudige, historische reden, dat men
b.v. op Sumatra en elders er een af
keer van had zich onder de midden-
Javaanse hegemonie te buigen. De
scheidslijnen der deelstaten zijn over
het algemeen natuurlijke scheidslijnen
van ras en adat. De Pax Neerlandica
had dit alles in de koloniale tijd bij
een gehouden. Toen deze weg viel,
stortte ook de eenheid in elkaar.
Toen Djokja ten slotte zag, dat de
krachtige positie der deelstaten en hun
wil tot autonomie niet te stuiten was,
werd het ideaal van de eenheids-repu
bliek, uitgeroepen bij de vrijheids
proclamatie van 17 Augustus 1945, ter
zijde geschoven. En toen drs. Hatta in
Den Haag zijn handtekening voor de
souvereiniteits-overdracht plaatste,
deed hij dat niet voor de Republik
Indonesia (Djokja), die thans ook een
deelstaat geworden was, maar voor de
federatie van deelstaten, samengevoegd
onder de centrale regering te Dja
karta, de regering van de R.T S.
De lezer zal zich herinneren, dat de
Indonesische revolutie in Djokja ge
boren werd en dat de Republiek In
donesia (omvattende het grondgebied
van Midden-Java, met Djokja als
hoofdplaats) de wieg is geweest van
de grote Indonesische volksbeweging,
die tenslotte tot de onafhankelijkheid
heeft gevoerd. Hij zal zich uit de zo
verwarde recente historie van Indo
nesië ook nog het beeld van Malino
voor de geest kunnen roepen, waar dr.
Van Mook met vooraanstaande Indone
sische vrijheidsleiders uit verschillende
delen van Indonesië de grondslagen
voor een federatieve staat legde, een
onafhankelijk Indonesië, samengesteld
uit verschillende deelstaten, zoals, ten
slotte Sumatra Timur, Zuid Sumatra,
de Pasoendan, Oost-Java en nog en
kele andere. Oost-Indonesie was van
het begin af reeds een afzonderlijk
gebied, dat buiten de sfeer van Djokja
viel.
De deelstaten berustten op de volks-
vvil zoals die spontaan tot uiting kwam,
niet zozeer omdat het volk zich de
t, a'kundige situatie volledig bewust
'tenslotte is nog 80 pet. van deze
'eg analphabeet) maar om de
Schaduwbesturen
Vrijwel onmiddellijk na die over
dracht is de positie der deelstaten
eerst op Java, later op Z.-Sumatra,
wankel geworden. Overal doken de
republikeinse (Djokjase) propagandis
ten op. Er werden schaduwbesturen
gevormd, om de z.g. negara's te onder
mijnen. Een voornaam aandeel hierin
had de T.N.I., oorspronkelijk het leger
van de Republik Indonesia, nu van
de R.I.S. De R.I.S.-strijdkrachten
oefenden een zodanig overwicht in de
autonome-gebieden uit zonder dat
daar een eigen gewapende macht dier
negara's tegenover stond dat zij
stuk voor stuk werden opgerold. Al
spoedig werden zij ingelijfd bij de
deelstaat Republiek Indonesia, die er
naar streeft de enige deelstaat te wor
den, waarmede dan tenslotte de „een
heidsstaat" volgens de proclamatie van
17 Augustus 1945 verkregen zal zijn,
en in feite het gezag opnieuw van
Djakarta naar Djokja wordt ver
plaatst.
Men zet nu ook de merkwaardige
ontwikkeling, dat er een zekere tegen
strijdigheid ontstaat tussen de huidige
regeerders van de Republiek Indone
sia de steeds krachtiger wordende
éne deelstaat en de centrale rege
ring van de in elkander stortende fe
deratie, de regering van de Republik
Indonesia Serikat, onder presidium
van ir. Sukarno en met drs. Hatta als
premier.
Zou het kunnen gebeuren, dat straks
de regering van de RIS in Djakarta
min of meer in de lucht hangt en dat
de eigenlijke macht weer geheel en al
door Djokja wordt uitgeoefend? Ze
ker kan dat en de verschijnselen van
verwarring en stroeve administratie
van besluiteloosheid en destructie, die
men alom aantreft, schijnen reeds dui
delijk in de richting van een crisis te
wijzen. Zou het kunnen gebeuren, dat
de feitelijke machthebbers van Djok
ja zich er straks niets van aantrekken
wat de regering van een immers niet
meer bestaande federalistische staat
aan verplichtingen heeft aangegaan?
Het valt moeilijk te zeggen. Tenslot
te werden die verplichtingen mede
aangegaan namens de deelstaat Repu
bliek Indonesia en tenslotte zijn ir
(Van onze speciale verslaggever).
'pOEN WIJ onlangs vernamen, dat ruim 20% van het Nederlandse volk het
nog altijd van regenwater in stede van leidingwater moest hebben en
dat de Marshallhulp ook te dien aanzien ons tot steun en bijstand zou wezen*
toen doorvoer ons een schrik: zou ook ons land onder punt 4 van Truman's
program tot ontwikkeling van achterlijke gebieden vallen en is de toestand
in belangrijke delen van ons goede Nederland werkelijk zo voorwereldlijk
Want nietwaar? de meesten onzer draaien zonder er verder aan te
denken eenvoudig de kraan open en het frisse, koele vocht stroomt rijkelijk.
In het voormalige Parkhotel midden
in de deerlijk geschonden Scheveningse
Bosjes is het Rijksinstituut voor Drink
watervoorziening gevestigd en meer
dan 25 jaar is de Delftse buitengewone
hoogleraar prof. dr. W. F. J. M. Krul,
de directeur van dit Rijksinstituut, ad
viseur niet alleen van onze regeringen
vele lagere bestuursorganen, maar ook
van onze Overzeese Rijksdelen in de
West en van Turkije.
Met beslistheid ontkende prof. Krul,
dat ons land op het gebied van de wa
terleiding achterlijk zou wezen, al heeft
hij vele wensen, die onder de huidige
omstandigheden niet aanstonds te ver
wezenlijken zijn, maar systematisch
werkelijkheid gaan worden. Inderdaad
zijn er delen van ons land, waar de toe
standen op het gebied der watervoor
ziening zeer miserabel zijn. Maar zo
voegde hij er aanstonds aan toe in
Belgie heeft 40 pet der bevolking nog
geen waterleiding, in Frankrijk een
even groot percentage, in Amerika 28
pet.; dank zij enorme subsidies heeft
alleen Engeland een percentage van
ruim 90 pet. aangeslotenen bereikt.
Eis der industrialisatie.
De zo hevig begeerde en krachtig ge
propageerde industrialisatie van ons
land kan in Drente, Oost-Friesland en
Oostelijk Noord-Brabant kwalijk op
schieten zonder een behoorlijke water
voorziening. En het zijn juist deze ge
bieden, waar grote werkloosheid dreigt,
ja reeds aanwezig is.
Florence ontvangt UNESCO
De UNESCO de commissie van de
VN voor opvoeding en wetenschappen
zal van 22 Mei tot 17 Juni in het
Palazzo Pitti te Florence haar vijfde
algemene vergadering houden. Bij die
gelegenheid zal een commissie worden
ingesteld, die een verklaring over de
plichten van de staat inzake opvoeding,
wetenschap en cultuur moet voorberei-,
den, een aanvulling op de universele
verklaring van de rechten van de
mens. Tevens zal zij een universele ver
klaring over de plichten van de mens
moeten voorbereiden.
Besommingen IJmuiden
De besommingen van Donderdag wa
ren: trawlers IJM 25, f 17500; loggers
SCH 7, f 5450; SCH 50, f 2800; KW 85,
f 4030; kustvissers IJM 249, f 47; IJM
213, f 465. Prijzen per kilo: heilbot 2.35
—1.65; gr. tong 1.951.85; gr. mid. tong
1.901.85; kl. mid. tong 21.80; tong I
1.61—1.38; tong H 88—80; tarbot I 2—
I.60. Prijzen per vijftig kilo gr. schelvis
3231; mid. schelvis 4035; kl. schelvis
2510; mid. kabeljauw 2719; kl. ka
beljauw 26—9; wijting 16—7; gr. schol
4943; mid. schol 5250 kl. schol 48
19; bot 106; schar 204; verse haring
II.508; makreel 318; tarbot II 7372;
tarbot III 67; tarbot IV 32. Prijzen 'per
125 kilo gr. kabeljauw 15053, gr. kool-
vis 3631. De aanvoer bedroeg 2600
kisten, waarvan 410 met verse haring.
Sukarno en drs. Hatta nog altijd, be
halve president en premier van de
R. I. S., ook president en premier van
de R. I., zij het in die functies „tijde
lijk vervangen". Dit is namelijk, wat
de minister van Voorlichting der RIS
kort geleden heeft verklaard, toen
iets bleek van het bestaan van andere
opvattingen in Djokja, dat hierom
trent een tegengestelde „interpretatie"
heeft.
Weggevaagde deelstaten.
Van de deelstaten houdt alleen Oost-
Indonesie sterk stand, en zit de Nega
ra Timur nog tamelijk vast in het za
del. De rest is al weggevaagd of ten
dode opgeschreven.
In Sumatera Timur wordt de actie
der republikeinen echter steeds scher
per en spitsen de tegenstellingen zich
hoe langer hoe meer toe. Men behoeft
geen profeet te zijn om te voorspellen
dat de eenheidsstaat Republiek Indo
nesia in dit jaar vermoedelijk nog een
feit wordt. Dan is de RIS dus de RI
geworden, althans wat betreft Java.
Sumarta en Madura („Djsuma", zeggen
de unitaristen). Misschien blijft O. In-
dorftesie nog een enigszins autonoom be
staan leiden, evenals mogelijk een deel
van Borneo. Dit schept een merk
waardige en delicate situatie. In de
eerste plaats in de verhouding tot Ne
derland, dat in 't kader van de Unie
met een geheel nieuw soort partner te
maken krijgt, waarvan de consequen
ties moeilijk te overzien zijn. En in
de tweede plaats in Indonesië zelf Er
wordt namelijk niet verwacht, dat al
le bevolkingsgroepen zich bij deze toe
stand zo gemakkelijk zullen neerleg
gen. De vrees voor en de weerzin te
gen een Midden-Javaanse hegemonie
is even groot als eeuwen en eeuwen
geleden. Hierdoor zou vroeg of laat
weer een inwendige strijd kunnen ont
staan, die dit economisch zo uitge
putte land voorlopig wel allerminst
gebruiken kan.
Maar.volledige doorvoering van allt
plannen zou een investering van niet
minder dan f 300.000.000 vergen. Van de
Marshallhulp mag in deze sector weinig
verwacht worden.
Maar als een gunstig eijfer noemde
prof. Krul het aansluitingspercentage in
West-Nederland, dat 99.3 pet. bedraagt!
Een blik in de historie bewijst, dat
wij ons waarlijk voor onze prestaties op
het gebied der waterhuishouding geens
zins behoeven te schamen. Het was in
1853, nauwelijk een eeuw geleden, dat
ding tot stand kwam en in 1910 hadden
in Amsterdam de eerste duinwaterlei-
vrijwel alle grote plaatsen boven de
15.000 inwoners een plaatselijke water
leiding. In dat jaar werd er een Staats
commissie ingesteld onder leiding van
de bekende politicus dr. D. Bos, ten
einde te geraken tot een nauwe samen
werking tussen gemeenten en gecon-
cessioneerde particulieren, om met
steun van het Rijk ook het platteland
van goed drinkwater te voorzien. In
1913 kwam als vrucht van die staats
commissie het Rijksinstituut tot stand,
dat tot 1920 plannen uitwerkte, welke
tot de tweede wereldoorlog verwezen
lijkt werden.
Dank zij de verkregen nauwe samen
werking en het vormen van grotere
eenheden werd 75—80 pet der bevolking
aangesloten.
Nederland bovenaan!
nE STREEKW ATERLEIDIN G van
Noord-Holland is een der grootste
ter wereld. Zij bedient 100 gemeenten
met ruim 600.000 inwoners zonder sub
sidies en tegen matige tarieven.
In 1940 was het verzadigingspeil be
reikt en dus moeten er wel subsidies
aan te pas komen, om verafgelegen en
onrendabele gebieden te helpen. Onder
de ogen der Duitsers werd nog in 1942
gewerkt aan de verbetering der water
voorziening in Drente en Overijsel,
maar spoedig waren er geen materialen
meer. Ook onmiddellijk na de oorlog
deed dit euvel zich uiteraard gevoelen.
De conjunctuur was in elk opzicht on
gunstig, arbeidskracht schaars en de
investering abnormaal hoog.
Maar de overheid zag wel in, dat
waterbouwwerken vrij arbeidsintensief
zijn en een prachtig object vormen voor
de werkloosheidsbestrijding, terwijl zij
rechtstreeks bijdragen tot versterking
van de volkskracht en aan de industrie
werk verschaffen.
De herbouw van de geteisterde ge
bieden heeft waterleiding gebracht in
streken, waar men die anders nooit ge
kregen zou hebben. Denk aan Zeeuws-
Vlaanderen. Walcheren, Noord- en
Midden-Limburg, de Bommelerwaard,
Over Betuwe, Groesbeek bij Nijmegen
en Oostelijk Noord-Brabant, het land
van Mill en Cuyk.
Er werd een interdepartementale
commissie voor de drinkwatervoorzie
ning in door de oorlog verwoeste gebie
den door de toenmalige minister van
Sociale Zaken, dr. W. Drees, ingesteld,
waarvan prof. Krul ambtshalve voor
zitter was en die sinds 1946 een alge
meen rapport uitgebracht heeft. Het
tekort aan rendabiliteit van deze plan
nen bedroeg in totaal f 30.000.000 en het
Rijk verleende een jaarlijks subsidie
van f 800.000.
Nieuwe waterleiding.
De minister van Sociale Zaken, mr.
A. M. Joekes, onder wiens departement
deze aangeledenheden vallen, heeft nu
alle provinciale besturen een opgave
gevraagd, wat nog op dit gebied te doen
valt, teneinde door de interdepartemen
tale commissie, thans geheten: voor
Rijkssteun ten behoeve van de drink
watervoorziening, een plan te laten op
stellen voor ille nog niet voorziene ge
bieden. De beoordeling der urgentie
geschiedt uit verschillende oogpunten:
volksgezondheid, Industrialisatie, brand
veiligheid en vreemdelingenverkeer
(Veluwe, Giethoorn).
Hét is niet meer nodig, gelijk vroeger,
onder de boeren propaganda te maken
voor aansluiting op de waterleiding.
Integendeel het loopt storm bij de
gemeentebesturen, want ook op het
platteland, heeft men ingezien, welk
groot ziektegevaar er schuilt in onzui
ver, niet bacteriënvrij water.
Buizen van eigen bodem.
Prof. Krul wenste er de nadruk op te
leggen, dat ook onze Industrie zeer ge
baat is met een voortgang van de uit
voering der plannen tot ontsluiting der
afgelegen gebieden en aansluiting van
onrendabele streken. Want onze hoog
ovens in IJmuiden zorgen voor giet
ijzeren buizen, Goor voor het asbest-
cement, Utrecht en Arkel (Z.-Holland)
voor gewapend beton, terwijl voorlopig
althans alleen stalen buizen uit het
buitenland betrokken worden. Dienst
leidingen van lood worden in ons land
gefabriceerd evenals pompen en moto
ren, toestellen en sanitair en dan zal er
spoedig een nieuwe fabriek geopend
worden voor het vervaardigen van ko
peren aansluitleidingen.
De oude Romeinen hadden een
spreekwoord, volgens hetwelk over
kleur m smaak niet te twisten valt. Ook
ten aanzien van de smaak van water
is dit het geval. Maar wist u, dat
meestal het water daar het lekkerst is,
waar hetgeen smaak heeft? Dit is
geen raadsel, maar een wetenschappe
lijk gefundeerde waarheid!
