Een vuurgloed boven de gasfabriek
I&2SS8,°X33a I
Bloemenventer werd
van roofoverval
slachtoffer
Volksonderwijs geeft schoolblad uit
voor ouders van leerlingen
KLEDING
De nachtstoker liiki een wezen uit de onderwereld
lijkt
In de propere machinekamer wentelen de vlieg
wielen in het schijnsel van de lampen
Dader voortvluchtig,
doch bekend
AGENDA
Werf ,/t Hondsbosch"
gaat verdwijnen
ter eryoy, one ojj tfiie
State SxpieJd farwdfy,
$T^TE (KPRgSS
Gevonden voorwerpen
DE ALKMAARSE WASSERI)
ZATERDAG 34 MAART 1951
WERKERS IN DE NACHT
(jEWELDIG en zelfs een weinig beangstigend steken de diepzwarte gedaan
ten van de gebouwen der Alkmaarse gasfabriek tegen de avondhemel af.
Grillig tekenen zich de contouren van de transportbrug af. Het laatste ge
deelte grijpt omhoog naar de donkere lucht. Achter dit deel van de brug
slingert zich een constructie van ijzeren balken boven het grote terrein van
de gasfabriek. Overdag kruipt de kraan langs deze kronkelige weg. Nu is
het kleine hokje van de kraanmachinist verlaten. De nachtploeg arriveert.
Zeven mannen betreden het terrein, waar hun collega's van de middagdienst
rich reeds klaar maken voor vertrek. Het gaat alles vlot in zijn werk. Er
wordt een korte groet gewisseld, een enkel woord. Er vhlt ook niet veel te
praten. Ieder kent er zijn taak en weet wat er van hem verlangd wordt: acht
uren zwaar en gestadig werk, waarbij het warme zweet je tappelings langs
de leden stroomt. De nachtdienst is begonnen voor deze continu-arbeiders,
die zich over het schaars verlichte terrein naar de plaats begeven, waar hun
taak hun wacht. Het is precies tien uur in de avond. We volgden elk van
deze mannen op hun tocht en waren gedurende enige tijd getuigen van het
zware en moeilijke werk, dat ze in het holst van de nacht voor de gemeen
schap verrichten.
Gas: onzichtbaar product
van moeizame arbeid
£)E HOGE RAMEN van de machine
kamer stralen een helder licht uit.
Daarbinnen, tussen de zware machi
nes ontmoeten we de nachtmachinist,
de heer Molenaar. Hij staat bij een
viertal kastjes en bestudeert de curve,
die door een naald op een draaiende
rol wordt geschreven. Op deze manier
heeft hij de contróle over de hoeveel
heid gas, die regelmatig naar de ver
schillende houders stroomt. De heer
Molenaar zouden we „De kok van de
gasfabriek" willen noemen. Niet al
leen omdat zijn machinekamer helder
der is dan de properste keuken, maar
vooral omdat hij toezicht houdt ovei
de juiste samenstelling van het gas,
waarvan hier vannacht tienduizend
kubieke meter wordt geproduceerd.
Verder heeft hij de verantwoordelijk
heid over de machines en apparaten,
die het gas van zijn schadelijke be
standdelen zuiveren.
Die keurige machines, de betegelde
wanden en de kraakzindelijke vloeren:
dat alles zou men niet verwachten in
een gasfabriek, waar steenkool het
voornaamste materiaal is. Men ver
wacht hier bulderende, roetzwarte
motoren. Maar niets van dit alles. Ge
luidloos en soepel draaien de vlieg
wielen en bewegen de exentrieken in
regelmatige gang.
Glanzend wentelen de delen van
twee stoompompen in eendere regel
maat. Deze pompen zuigen het gas
uit de dikke leidingen, die als een waar
labyrinth onder de fabriek liggen, en
persen het door de installaties naar de
gashouders. Lnagzaam maar zeker,
via een heel lange weg bereikt het
gas de toestand waarin het bruikbaar
is als brandstof. Van een smerige
walm wordt het tot kleurloos en zui
ver gas. Daarvoor zorgt mede de ma
chinist.
Bezoek aan een inferne
gOVEN HET DAK van de „koolgas
fabriek" hangt een vurige gloed.
Daarbinnen zijn de kamers, waarin
de steenkool tot een hitte van duizend
graden Celsius worden opgezweept,
geopend. Er hangt een benauwende
lucht. We volgen de machinist langs
duistere galerijen, stalen trappen en
donkere gangen en belanden ten slotte
op de plaats, die wel het toppunt van
warmte is. Hier wordt uit de steen
kool het gas vrijgemaakt. Achter zwa
re gietijzeren deuren loeit een kolom
van twee ton witgloeiende kolen. Door
een verhittingsproces hebben de kolen
het gas losgelaten en hetgeen na deze
bewerking in de ovenkamers achter
blijft noemt men cokes. Zo'n kamer
is enkele meters hoog. De gehele ko
lom kolen is weldra „gedestilleerd".
Dat wil zeggen, dat ze geen koolgas
meer bevat.
Dan rijdt er een enorme machine
voor, die de deuren verwijdert. Van de
andere kant perst een niet minder gi
gantisch apparaat de gehele loeiende
massa vuur naar buiten. Met donde
rend geraas stort deze dan naar bene
den. Gloeiende stukken cokes vliegen
in het rond. Een vurige gloed danst
langs de wanden. En in die overwel
digende hitte, vóór de enorme vuur
massa staat de stoker. Met een lange
stang beukt hij in het gloeiende ge
weld. Uit een deksel, boven de kamers
loeit een grote vjam. 5n deze omgeving,
bij het onzekere licht van twee ton
gloeiend vuur schijnen de stokers we
zens uit de onderwereld. Het wit van
hun ogen licht fel op, huil gezichten
glimmen van het zweet. Aan hun voe
ten dondert en brult het vuur. „We
doen het maar een paai' maal in de
nacht," zegt één der stokers
Hard a/s graniet
JN DE „WATERGASFABRIEK", die
een belangrijk bestanddeel van het
gewone gebruiksgas levert, torenen
vier geweldige cylinders. Er klinkt op
geregelde tijden een luid geraas. Hef
bomen vliegen heen en weer, zonder
dat ze aangeraakt worden. Want deze
inrichting werkt vol-automatisch. De
man, die hier het toezicht houdt lijkt
overbodig, na het bezoek aan de men
sen bij de gasovens. Maar hij is het
niet en zijn taak is eveneens zwaar.
In één van de ketels, tegen welks
afmetingen de arbeider een dwerg
lijkt, wordt een massa cokes opge
jaagd tot een hitte van pl.m. 740 gra
den Celsius. Op geregelde tijden wordt
een hoeveelheid gasolie in de ketel
gespoten. Door de geweldige hitte
splitst de olie zich in milliarden on
zichtbaar kleine deeltjes, carbureert
het watergas en vormt zodoende een
belangrijk bestanddeel van het ge
bruiksgas. De Alkmaarse gasfabriek
beschikt over drie van deze installa
ties, waarvan er twee met de hand
worden bediend.
Zolang er „gas gemaakt wordt"
heeft de man in deze afdeling het niet
druk. Maar op bepaalde tijden moeten
de vuren worden „schoongemaakt".
Dan slaat de stoker ijzeren beitels ln
de gloeiende massa, onder in de ketel
en beukt met zijn zware werktuigen de
„slakken" los. De cokes, die versmol
ten is tot een koek is hard als gra
niet. De stoker schilfert deze laag let
terlijk af, tot achter de grijze en rode
slakken de wanden van de ketel zicht
baar worden.
Niets dan vuur
gEHALVE IN DE MACHINEKAMER
het laboratorium, de kantoorver-
trekken en enkele andere gebouv^en,
lijkt dit gehele bedrijf te bestaan uit
vuur, niets dan vuur! In het ketel
huis brult de aanjager, die een sterke
luchtstroom onder de vuren perst. In
het ketelhuis zorgt men er voor, dat
de machines in het heiligdom van de
machinist steeds voldoende stoom
krijgen. Tijdens de nacht is dit niet zo
moeilijk, maar tegen de ochtend, als
alle wielen in de machinekamer snel
ler beginnen te wentelen en overal in
het bedrijf stoom wordt afgenomen,
beult de stoker zichzelf om de ketel
V.Ai
onder de gewenste druk te houden.
Dan gilt het vuur en loopt het zweet
in brede stromen langs zijn gelaat.
Ook hij heeft een belangrijk aandeel
in de arbeid, die hier dag en nacht
wordt verricht.
Dank zij deze mensen stroomt het
gas onzichtbaar product van zwaar
werk door het ingewikkelde net van
buizen en apparaten. Gestadig draaien
de cjjfers van de enorme gasmeters in
de machinekamer. In het laboratorium
dansen dag en nacht twee gasvlamme
tjes. De machinist k(jkt er naar en
zegt: „Ziet er goed uit!" In een kastje
trekt een naald een vrijwel kaarsrech
te streep op een strook papier: het
mengsel ls de gehele nacht van de
juiste samenstelling geweest.
De vuurgloed boven de fabriek ver
bleekt bij het ochtendgloren. Het is
zes uur. Een klein groepje mannen
haast zich naar het badlokaal en laat
daar stromen helder water over het
bezwete lichaam lopen. In de afvoer-
goot vormt zich een roetzwart beek
jeHet vuil van een nacht van
zware arbeid. Bij de reusachtige ma
chines staan nu weer de mensen van
de dagploeg en nemen de werktuigen
van hun voorgangers in de hand. De
loopkraan begint zijn eerste reis over
de brug en laat de grijper in het ruim
van een Rijnaak zakken. Overal loeit
het lied van de arbeid.
Vermoeid passeren zeven mannen
het hokje van de portier
DE MOORDAANSLAG TE BEVERWIJK
Gisteravond omstreeks elf uur is op de Romerkerkweg te Beverwijk een laffe
moordaanslag gepleegd op de ruim 40-jarige bloemenventer P. van Amersfoort.
De man, die zich met zijn kinderen reeds ter ruste had begeven, werd in bed
aangevallen. De dader sloeg later op de vlucht, toen de kinderen uit het raam
sprongen en luidkeels om hulp begonnen te roepen. De heer Van Amersfoort
werd door degenen die op dit hulpgeroep afkwamen, hevig bloedend uit hoofd
wonden aangetroffen.
Even vóór elf uur werden de omwo
nenden voor het huis Romerkerkweg
20 opgeschrikt door schreeuwende kin
deren die „Moord!, Moord!" riepen.
Ijlings toegeschoten buren zagen het
elfjarige zoontje van de bewoner een
raam uitklimmen en op het baicon
gaan. Van dit baicon sprong het luid
schreeuwende kereltje in de handen
van de omstanders. Ook het iets oudere
zusje kwam op deze wijze naar bui
ten. De kinderen vertelden hevig ver
schrikt, dat hun vader was overvallen
door een man die het huis was bin
nengedrongen. De inbreker had" de
heer Van Amersfoort met een hard
voorwerp, vermoedelijk een breekijzw.
een paar keer op het hoofd geslagen
De aangevallene was met zijn belager
aan het worstelen geraakt, maar door
de klappen versuft, moest hij de man
loslaten.
Men ging direct de woning binnen,
waarop de dader de deur uitvluchtte.
Het slachtoffer liep beneden; hij was
gekleed in nachtgewaad en bloedde
uit vier hoofdwonden. De politie weid
onmiddellijk gealarmeerd
Dader op de vlucht'
De omstanders hebben terstond een
poging gedaan om de omstreeks der
tig-jarige dader te grijpen. De man
wist te ontkomen via een tuin gelegen
achter de Stumphiu'straat. Zijn ach
tervolgers gaven het echter niet op en
in de Stumphiusstraat kon men hein
opnieuw benaderen, maar met een
uitgetrokken schoen wist hij zijn ach
tervolgers van het lijf te slaan. Via
het Moensplein werd de jacht voort
gezet, doch in de Koolstraat raakte
men het spoor bijster. Dit zal hem
weinig baten want men heeft zijn iden
titeit kunnen vaststellen.
Slachtoffer naar het ziekenhuis
Aangezien na ruim een half uur nog
geen arts was komen opdagen, werd
Van Amersfoort per politie-auto naar
het Rode Kruis Ziekenhuis vervoerd.
De kinderen, die door het gebeurde
totaal overstuur waren, werden bij
buren ondergebracht. Politie-agenten
en rechercheurs hebben direct "n onder
zoek ingesteld naar de toedracht,
waarbij ter plaatse diverse foto's wer-
Noorderbank stelt 5 procent
dividend voor
Op de vergadering van commissaris
sen der N.V. Noorderbank te Alkmaar
is besloten aan de aandeelhouders voor
te stellen over 1950 een dividend uit
te keren van 5 pet. (v. j. 6 pet.)
De jaarlijkse algemene vergadering
van aandeelhouders wordt op 20 April
gehouden.
den genomen. Op aanwijzingen van de
omstanders vond de politie tegen een
schutting de fiets van de dader. Het
rijwiel werd in beslag genomen.
Het motief van de daad is vermoe
delijk roof geweest. De dader heeft
waarschijnlijk geweten, dat de venter
enig handelsgeld in huis had.
Toestand slachtoffer redelijk
Nader vernemen wij, dat de toestand
van het slachtoffer, welke zich gister
avond zeer ernstig liet aanzien, heden
morgen redelijk genoemd kan worden.
Hij heeft het ziekenhuis inmiddels
verlaten.
(Ontleend aim onze Advertentie-rubriek)
ZATERDAG
Rex Theater, 2,30 en 8 uur: Als mijn
vrouw dat wist, (Alle leeftijden); Har
monie Theater, 8 uur: Altijd naar wens,
(Alle leeftijden), Cinema Americain, 8
uur: Ultimatum (14 jaar), Victoria
Theater, 8 uur: Montana (14 jaar).
Aula van Murmellius-gymnasium 3 uur
Opening van tentoonstelling ,De jeugd
exposeert".
Harmonie: Paastournooi van Alkmaarse
schaakclub V.V.V.
Stedelijk Museum (Breedstraat): ten
toonstelling ,Het Circus komt".
„De Viersprong", Costerstraat 2, 10
12 en 25 uur: Tentoonstelling werk
van Gerrit Ligthart.
ZONDAG
Rex Theater, 2. 4.30, 7 en 9.30 uur: Als
mijn vrouw dat wist; Harmonie Thea
ter, 2, 4.30, 7 en 9.30 u.: Altijd naar wens;
Cinema Americain, 2, 4.30, 7 en 9.30 u.;
Ultimatum (14 jaar); Victoria Theater,
2, 4.30, 7 en 9.30 uur:Montana (14 jaar)
Gulden Vlies, 8 uur: Gezelschap Joh.
Kaart: Potasch en Perlemoer.
Tentoonstellingen: „De jeugd expo
seert" en werk van Gerirt Ligthart.
MAANDAG
Bioscopen als op le Paasdag.
Gulden Vlies, 8 uur: Potasch en
Perlemoer.
Bondsdag van CJVF en CJMV.
Sportpark, 2.30 uur: Sintelbaanraces.
Tentoonstelling: „De jeugd exposeert"
seert" en „Werk van Gerrit Ligthart".
Donderdag zullen de machinerieën
en verdere inventaris van de Alk
maarse scheepswerf ,,'t Hondsbosch"
openbaar worden verkocht. Dit zal ge
schieden ten overstaan van notaris mr.
C. J. de Lange. Naar wij bij geruchte
vernemen zal in de gebouwen van de
scheepswerf een papierwaren-fabriek
gevestigd worden. Deze gebouwen zijn
onlangs reeds van eigenaar verwisseld.
Pension Zonneschijn
Onder deze titel schreef de bekende
acteur Cor Hermus een toneelstuk, dat,
hoewel het de naam komedie draagt,
eerder een toneelspel genoemd mag
worden.
Het behandelt het leven van enig#
pensionbewoners, mensen, waarvan er
zo velen zijn in onze maatschappij en
waarvan de auteur de verschillende,
soms zeer sterk uiteenlopende karak
ters zeer goed tot zijn recht laat ko
men. De bekende Alkmaarse Toneel
groep ,,'t Voetlicht" heeft dit werk in
studie en tijdens een repetitie hebben
wij mogen constateren, dat er onder
leidipg van regisseur Jan Huygen met
groot élan en serieus gewerkt wordt.
De liefhebbers van goed toneel kunnen
op Dinsdag 24 April in het Gulden
Vlies de opvoering van Pension „Zon
neschijn" tegemoet zien.
Inspecteur Van der Worp
sprak over Frankrijk
Op de vergadering van de afd. Alk
maar van Volksonderwijs is besloten
een proef te nemen met de uitgave
van een schoolblad voor de ouders van
de leerlingen der lagere scholen. Ver
wacht wordt, dat in de kosten bijge
dragen zal worden door de N.O.V. en
de schoolfondsen. De heer J. van der
Worp, inspecteur van het L.O., sprak
op deze vergadering over het onder
wijs in Frankrijk.
De aftredende bestuursleden, de he
ren C. H. de Vroorne en A. B. Narold,
werden herkozen. In de vacature, ont
staan door het vertrek van de heer
De Jong, werd gekozen mevr. E. G.
Meydam—Verwey.
In zijn causerie wees de heer Van
der Worp er op, dat in Frankrijk van
een bepaald systeem in het onderwijs
geen sprake is. Het onderwijs in da!
land is eigenlijk een soort staatsbedrijf
1000/o zuiver wollen kamgaren
DAMES HEREN - KINDEREN
LANGESIRAAT HOUTT If
POTASCH EN PERLEMOER IN
HET GULDEN VLIES.
Op de beide Paasdagen brengt
het gezelschap Johan Kaart in het
Gulden Vlies een voorstelling van „Po
tasch en Perlemoer" met Johan Kaart
en Johan Boskamp in de hoofdrollen.
Over het tijdvak van 15 tot en met 21 Maart
werden aan het Bureau van Politie te Alkmaar
de volgende voorwerpen als gevonden aan
gegeven: een paspoort, want, dameshand
schoen, foudraal, handschoen, paar wanten, rap
port en schrift, benzinedop, rode want, sjaal,
portemonnaie, huissleutel, riem, groene dop
potlood, huissleutel, portemonnaie, glacé hand
schoen, kinderwantje, bril, portemonnaie, sjaal,
handschoen, zwarte portemonnaie, gele want,
ring' met sleutels, gymschoen, ballpoint, étui
met ballpoint, beige want, rijwielsleuteltje,
haarkam, bruine handschoen, zakmes en ball
point.
Gevonden en te bevragen op particuliere
adressen: geldsbedrag, armband, damesporte-
monnaie met inhoud; sjaal, mandje met in
houd, geldsbedrag, portemonnaie met inhoud,
regenjas, zakmes, kinderportemonnaie met pho
to's, dubbele armband, want, witte dameshand
schoen, kinderwant, bedel-armbandje, porte
monnaie, geldsbedrag, broche, glacé bruine hand
schoen, schakelarmband, springtouw, zeem,
vulpen, damesportemonnaie, broche, windjack,
wole sjaal en schakelarmband.
Inlichtingen aan het bureau van politie,
kamer 14, eerste etage, iedere werkdag van
17—18 uur, behalve op Zaterdag.
Stad- en streekgenoten in de
Tulpen-rallye
Aan de Tulpen Railye, welke op 23
April aanvangt, zullen ook enige stad-
en streekgenoten deelnemen. Dr. P
Groenhart uit Dirkshorn heeft de ver
erende uitnodiging ontvangen om met
Hans Kreisel, een jong coureur uill
Rotterdam, deel uit te maken van het
Renault-fabrieksteam. De Renault-fa-
brieken brengen drie oranje gespoten
wagens in de strijd en een dezer auto's
zal door de équipe Kreisel-Groenharl
gereden worden. Zij starten in Brus
sel. Uit Den Haag vertrekt het team J.
Kokkes, Alkmaar en J. Moejes. Heer-
Hugowaard. Zij rijden de Tulpen
Railye in een Austin A 40 Tenslotte is
onze stadgenoot, de heer klaver de
„third man" in de équipe Kampfens,
Middelharnis en Volkmaars, Amster
dam, die met een Kaiser Frazer uitko
men.
- Bij de dienst der Rechterlijke Macht is be
vorderd - gerekend per 1-1'49 - tot admini-
stratief-ambtenaar B le klasse P. M. Timmer
man, werkzaam ten parkett* Arr. Rechtbank
t. Alkmaar.
Alles wordt van Parijs uit geregeld en
voorgeschreven. Er is vrijheid van on
derwijs, doch geei- gelijkstelling. Wie
bijzonder onderwijs wil moet dit zelf
betalen. Frankrijk is het land van
examens en er wordt grote waarde
aan diploma's gehecht. Er is leerplicht
van 614 jaar. Het lager- en middel
baar onderwijs is kosteloos. Er wordt
veel gedaan aan testing en voorlich
ting en het onderwijs oriënteert zich
naar de beroepen. Op dit terrein is
Engeland het verst gevorderd. In
Frankrijk gaan de kleuters op twee
jarige leeftijd naar de kleuterschool.
Het moederlijke element ontbreekt wel
een beetje. De kleuters van 23 jaar
moeten leren tellen tot 20 en kleuren
onderscheiden, de 45-jarigen leren
lezen, schrijven en rekenen. Het on
derwijs op de lagere school staat op
een hoog plan en is aangepast aan de
practijk van het leven. Het middelbaar
onderwijs is naar het oordeel van spr.
sterk intellectualistisch. In de lagere
klassen worden de leerlingen bestu
deerd. De klassen zqn klein gehouden
en krijgen van niet meer dan drie
leraren les. Ook aan kunsi en kunst
geschiedenis wordt veel gedaan. Er is
een nauw contact met de ouders. In
de middenklassen zijn hoofd- en keuze
vakken, zodat de leerling zich naar
zijn aanleg kan ontwikkelen. In de
hoogste klassen worden de leerlingen
voorbereid op het eindexamen. De op
leiding voor onderwijzer is zwaarder
dan in Nederland. Ook zijn er ln
Frankrijk zeer goede ambachtsscho
len voor 1417-jarigen. De opvoeding
is in dit land het doel en het onder
wijs is het middel daartoe. Ook da
schoolsport draagt zijn steentje bij.
De spreker besloot zijn voordracht
met een beschouwing over de taak
van de inspecteur. In Frankrijk is de
inspecteur een soort controlerend
ambtenaar, in Nederland moet hij het
leerplan beoordelen en kan hij acti
verend en stimulerend optreden.
Na de rede ontspon zich tussen
spreker en toehoorders een geani
meerde gedachtenwisseling.
Vóór de vergadering herdacht de
voorzitter van de afd., de heer H. W.
Holsmuller, de op 14 Maart j.l. over
leden algemeen secretaris, de heer A.
van Wijngaarden, wiens heengaan ook
voor Volksonderwijs een groot verlies
betekent.
ZONDAGSDIENST HUISARTSEN.
Op eerste Paasdag hebben dienst
dokter Degenaar (tel. 2310) en dokter
Lourens (tel. 2892); op tweede Paasdag
dr. Maats (tel. 23875 en dokter Grans-
bergen (tel. 2294).
ZONDAGSDIENST APOTHEKEN.
Apotheek Hartong van Ark (tel.
3107) zal gedurende de beide Paasda
gen voor spoedgevallen zijn geopend.
WE-2ACH7 WASWATER
WESTER WEG
bij de v. d. Woudestraat
