Hoe het verzet in Noord-Holland groeide
VI MER
ifarine „4"
wonderen
tl
Er vielen veel
slachtoffers
■A
Een overzicht van de daden der illegaliteit in
het Noorden onzer provincie
Britse mariniers-uniform in de loop der eeuwen
ZATERDAG 24 MAART 19öi
enomen. Dat zie je nou
jr." De gepensionneerde
lasse) bij de belastingen
meewarig gezicht, toen
aar de in nood verkeren-
s. Deze begon aanstalten
>or goed kopje onder te
aten staan wat zij ge-
n je moet ook eens be-
aor moeite het is ge-
dat kostelijke voedsel
een te brengen, alg je de
oenten, die hier gegroeid
rekent. Bovendien, wat
e te bereiken als je je
t? Ik weet het niet, maar
er erg ongelukkig mee,
lukkig!" Twee tranen rol-
omlaag.
rown lichtte even haar
iers op, zodat een paar
zichtbaar werden. Toen
end: ,,'t Spijt me; ik zal
1". Meteen schoof ze haar
t en verliet met langza-
in een slaapwandelaarster
juffrouw Sophy in luid
it getroost was en het
:n, begaf juffrouw Silver
ren. Na even op de deur
Brown te hebben ge-
zo vlug binnen, dat de
■an het vertrek, ondanks
ilfbeheersing er van op-
er, om eens met u te pra-
frouw Silver op ietwat
n. „Zullen we er niet bij
CWordt vervolgd)
U xich onbehaaglijk
levige pijnen hebt, doel
tl tabletje Chelarlne „4"
n. Door de tamenwer»
t 4 beroemde geneec
if in dén tablet ver
eelt U xich een ander
eer in staat met plexier
t te doen.
IENSN GRIES. 10wW.Hwill0.7f
vond was
Vat ik me
r is, dat
ar niet in
garet aan
i jarig, ik
seds. Toen
ertrokken
sigaret op
tie kerel
stopte de
ker.
>rgen was
erken ge-
•roeg van
rein naar
oupé was
de kon ik
latsje kr(j-
van een
zeer dikke
oed en zo
ig viste ik
oker uit
de sigaret
:n stak de
toen
het nooit
ipte de si-
met een
De tabak
i en mijn
zwart. De
;haterde 't
n. En ik?
ik moest
\"4
HE DOORSNEE KP'er WAS begrijpelijk nogal individualistisch van aard.
Hfl hield niet van regelen, nog minder van regels en van leiders had hy be
paaldelijk een afschuw. Gold dit in het algemeen al, in deze provincie kwam het
in zeer sterke mate tot uiting. Men voelde er eenvoudig niets voor zich de wet
te laten stellen door mensen, die ten opzichte van het eigen vertrouwde pioeg-
verband voor derden doorgingen, zelfs niet al was die „derde" b.v. de Top van
de LKP. Zeker, men werkte steeds in de beste verstandhouding met een Top
figuur als Bertus (Leendert M. Valstart), de LKP-leider voor het Westen, en
men volgde zijn adviezen loyaal op, maar niet omdat hij de Westelijke LKP-
1 1 d r was, doch veel meer omdat hij werd beschouwd als een „geschikte
vent", als „een van ons". Had hij deze predicaten niet kunnen verwerven, men
zou maling aan hem hebben gehad en eigen gang zijn gegaan, zoals men in deze
provincie zo dikwijls eigen gang is gegaan, uitsluitend afgaande op eigen, zeer
persoonlijke inzichten. Een tweede omstandigheid, die de groei van een provin
ciaal verband steeds heeft belemmerd, was het ontbreken van een krachtige
centrale leiding.
vormen. Op dat ogenblik had Fritz
reeds enkele medewerkers aangetrok
ken, een drietal leden van een ge
deeltelijk opgerolde Haagse verzets
groep, met wie hij de eerste voorberei
dingen voor een overval op het distri
butiekantoor te Alkmaar al had ge
troffen. In diezelfde tijd kwam Fritz
eveneens in verbinding met een nog in
geen enkel verband werkende ploeg
uit Koog-Bloemwijk. Bestonden haar
werkzaamheden aanvankelijk uit ver-
zorgingswerk, pilotenhulp en spion-
nage, na de uitbreiding in November
'43 met enkele leden van de uiteen
geslagen ploeg Veenendaal, had men
zich toegelegd op kraakwerk.
Zo was op 9 November '43 het dis
tributiekantoor Oegstgeest door hun
toedoen „gevallen". De leiding was
toen overgegaan in handen van de
koopvaardij-stuurman „Kappie" (Al-
bertus A. G. Hommersonf), een der
uit Utrecht overgekomen KP'ers. Het
was met hem, dat Fritz in Januari '44
een bespreking zou hebben, waarbij
de intrede van deze ploeg in LKP-
verband zou worden overwogen. On
voorziene gebeurtenissen deden de
plannen echter schipbreuk lijden.
Kappie en het grootste deel van zijn
ploeg werden na een geslaagde over
val op het postkantoor te Purmerend
In het laatste van Januari '44 gearres
teerd. Slechts enkele leden ontspron
gen de dans, waaronder de broer van
Kappie, Ben, met wie Fritz kort daar
op de uitgestelde bespreking hield.
De missie was toen helaas een ander
geworden: Fritz te verzoeken enige
gewapende mensen af te staan om de
arrestanten uit de Weteringschans te
bevrijden. Fritz Zegde volledige mede
werking toe en reeds was men In over
leg getreden met een ljd van het ge
vangenispersoneel toen het bericht
werd ontvangen, dat Kappie en zijn
vrienden op 22 Februari '44 waren ge
fusilleerd.
zy behoorden tot de eerste slacht
offers van het gewapende verzet in
deze provincie. Als een bloedige waar
schuwing voor allen, die de weg van
dit harde, meedogenloze verzet op wil
den, was daar bij het begin deze fu
sillade. Doch die achterbleven verdub
belden hun krachten in plaats van zich
terug te trekken. Nadat Fritz en enige
zijner vrienden op 14 Februari '44 nog
hadden geassisteerd bij de overval op
het distributiekantoor te Houten en op
26 Februari d.a.v. by die op het po
litiebureau te Delft, waaruit de ploeg
van Bertus 38 pistolen kraakte en twee
gevangenen bevrijdde, werd begin
Maart de zelfstandige KP-Akmaar op
gericht en, volledig erkend door de
Top-LKP, in het landeiyk verband op
genomen.
De eerste belangrijke overval, uit
gevoerd door de voltallige KP-Alk-
maar, was die op het distributiekan
toor Venhuizen op 28 Maart '44. In
de ploeg waren medewerkers uit ver
schillende delen van het land opgeno
men; zelfs had zich een dridtal Lim
burgers by haar aangesloten, nadat zy
het Zuiden hadden moeten verlaten
i.v.m. een daar door hen gepleegde
overval op het gemeentehuis te Hae-
lem. Eén van hen was Pierre, die ai
spoedig de rechterhand werd van
Fritz. By de samenstelling van de
ploeg hadden noch religieuze noch po
litieke inzichten een rol gespeeld,
slechts was gelet op de persoonlijke
eigenschappen der toegetreden leden.
In de loop van de tyd vonden diverse
mutaties plaats, maar met een vaste
kern van ongeveer tien man kon
steeds rekening worden gehouden.
6je
getrippeld,
r Mies!",
riep zi.
irk voor
bezoekji
er dan
vaw mij.
QE HAAS (Fritz G. M. Conyn fuit
Alkmaar, een beminneiyke en on
dernemende figuur, In wiens handen
de leiding de langste tyd berustte, was
niet alleen te jong om voldoende in
vloed op de algemene gang van za
ken te kunnen uitoefenen, ook kreeg
hy daartoe te weinig gelegenheid door
de vrij late start van het KP-werk op
grotere schaal. Die start viel pas In
de maanden FebruariMaart '44 en
daarna had men de handen meteen zo
vol aan het kraakwerk c.a., dat er van
organiseren In den brede weinig te
recht kon komen. Toen de leiding la
ter in andere handen overging, bleef
hetzelfde gelden: te veel direct tegen
de bezetter gerichte acties dan dat er
sprake kon zyn van belangrijk orga
nisatorisch werk. Het gebrek aan een
centrale leidinggevende figuur heeft
zich ln enkele gevallen ook nog op ge
heel andere wyze gewroken. Stonden
de meeste KP-ers moreel sterk ge
noeg om by hun werk, ook zonder toe
zicht van een gezaghebbende leiding,
binnen de grenzen van het toelaatbare
te biyven, er waren er ook, die soms
op droeve wyze eigen zwakheid of ge
brek aan verantwoordelykheidsbesef
demonstreerden door daden, die hoe
wel verklaarbaar moeilijk vleten
goed te kenren. Het ontbreken van een
tegenwicht, gelegen ln een daadkrach
tig centraal bestuur, was voor deze
laatsten een weelde, waarvoor hun
benen te zwak bleken.
In Enkhuizen
De plaats waar de officiële KP-vlag
voor het eerst werd ontrold, was het
oude Zuiderzeestadje Enkhuizen. Hier
werd in Augustus '43 een knokploeg
opgericht o.l.v. Han, een in Enkhui
zen gestationneerde onderduiker, af
komstig uit de provincie Groningen,
die als LO'er reeds enkele keren de
Xandelyke LO-Beurs had bezocht. Sa
men met enkele andere LO-medewer-
kers werd een tweetal pogingen on
dernomen om een distributie kantoor
te kraken, waarbij succes echter uit
bleef. De eerste gelukte overval, die
op het gemeentehuis te Hoogkarspel
op 1 September '43 ter bevrijding van
een falsificatie-contactman, werd te
vens de laatste. De SD kwam de da
ders op het spoor en wist na op 12
October drie LO'ers gearresteerd te
hebben op 14 October vyf leden van
de ploeg te arresteren. Gevolg van
een en ander was ook de bekende ar
restatie te Hoorn op 19 October '43.
Han, die juist op de 14e afwezig
was, vertrok daarop naar de Zaan
streek, waar hy zy'n LO-werkzaam-
heden voortzette en later naar Pur
merend om daar weer een rol te gaar.
spelen in de knokploeg, die in Maart
'44 ter plaatse werd opgericht.
De K.P. Alkmaar
Werd dit eerste in Noord-Holland
van „boven-af" geleide initiatief ai
spoedig lam gelegd, belangrijker werd
het initiatief, dat in diezelfde tyd van
„onderen op" begon te groeien. Op
twee, drie verschillende plaatsen in de
provincie maakten zich in het najaar
van '43 groepjes jongeren uit 't toen
malige verzetsfront los om stellingen
te gaan betrekken van waaruit de
vijand het meest direct kon worden
bestookt. Wy doelen hier op de acti
viteit te Alkmaar, in de Zaanstreek
en in Waterland. Als degeen, die hier-
by het meest op de voorgrond is ge
treden moet worden vermeld de reeds
meergenoemde Fritz Conyn uit Alk
maar.
Reeds in '41, toen zeventien jaren
oud en nog leerling van een rooms
katholiek gymnasium, was hij begon
nen met het inzamelen van gelden ten
behoeve van nooddruftige gezinnen van
zeevarenden. Na zyn eindexamen in
'42, schiep hij zich de gelegenheid om
zijn stedelijke hulpactie uit te breiden
tot inzameling van gelden in wijdere
kring, waardoor hy mede de basis leg
de voor het werk van het Nationaal
Steun Fonds, dat hy voor de kop van
Noord-Holland beheerde tot aan het
begin van zijn KP-activiteit. Dank zij
de vele illegale verbindingen, waar
over hy in de loop van de tyd de be
schikking kreeg, kon er weinig op
verzetsterrein gebeuren, waarvan hij
geen weet kreeg.
Dank zij vele nieuwe LO-relaties
wist Fritz begin Januari '44 een ont
moeting met Bertus, de LKP-leider
voor het Westen, te bewerkstelligen,
hetgeen tot resultaat had, dat zou
worden getracht, zo spoedig mogelflk
eeo knokploeg in Noord-Holland te
De K.P. Purmerend
£)E OPKOMST van de Purmerender
ploeg viel ongeveer in dezelfde tijd
als die van de KP-Alkmaar. Geboren
uit de bonkaartennood en uit de wens
om de Duitsers krachtiger te bestry-
den, werd deze KP in overleg met ae
plaatselijke LO-afdeling in het begin
van Maart '44 opgericht op initiatief
van enkele jongelui, die, naar Duitse
maatstaven, geen van allen een
brandschoon verleden hadden, t.w. de
reeds eerder ter sprake gebrachte Han
van de uiteengeslagen KP-Enkhuizen,
de tuindersknecht Koen (Koenraad
Rozendaal t), een bescheiden en uiterst
consciëntieuze jongeman, en Ben, een
beroepssergeant uit het Nederlandse
leger. Koen, die als oudste van het
drietal tot leider van de ploeg werii
gekozen, en Ben waren afkomstig van
de verzetsgroep Visser (Brune), van
welke groep in de maand Januari '44
nadat enkele overvallen, o.m. op
het distributiekantoor Midden-Beem-
ster, met succes waren uitgevoerd
een aantal leden was gearresteerd.
Ook Brune zelf was gearresteerd, een
volkomen karakterloos iemand, die 't
dank zy zyn
had weten te brengen tot een zeer
invloedrijke positie in de illegaliteit.
Koen en Ben waren enige tijd bezig
geweest om hem vrij te krijgen, maar
toen hun de onmogelykheid daartoe
was gebleken, voegden zy zich te
Purmerend by enige illegale kennis
sen, met bovengenoemd gevolg.
Als punt één werd maar direct een
distributiekraak op de agenda ge
plaatst. Op 17 Maart overviel men met
goed gevolg distributiekantoor en po
litiebureau (mef? het oog op het daar
opgeborgen bevolkingsregister) te
Edam. Het kantoor werd na sluitings-
tyd bewaakt door een agent, die vol
gens opgave NSB'er zou zijn. Er wer
den daarom korte metten met hem
gemaakt, toen hy na de sommatie i
handen omhoog, even aarzelde. Drie
kogels werden zijn deelhelaas,
want de man bleek een goed Neder
lander te zyn. Hy werd in het zieken
huis te Purmerend opgenomen en
mocht zich verheugen in de oprechte
belangstelling der schuldbewuste KP-
ers, die hem later, na de uitbreiding
in September '44, gaarne als mede
werker accepteerden.
Ook deze ploeg wist al spoedig de
verbinding met Bertus en daarmede
met de KP-Alkmaar tot stand te
brengen, zodat Noord-Holland voor
taan de vertegenwoordigers van twee
ploegen naar de gehouden KP-leiders-
vergaderingen van het Westen kon
zenden. Deze vergaderingen, die
meestal in Amsterdam werden ge
houden, kwamen de samenwerking in
groter verband zeer ten goede. Dank
zy dit onderlinge contact viel het
Bertus b.v. niet moeilyk vlot aan het
verzoek van Bolhoed (Gerrit Jan v. d.
Veen feen bevriende RvV-relatie,
te voldoen om enige mannen beschik
baar te stellen voor een overval op
het Huis van Bewaring aan de Wete
ringschans ter bevrijding van een
groot aantal gevangenen, onder wie
De Ridder (Hendrik Dienske t), de
LO-leider van Noord-Holland. Zowel
leden van de KP-Alkmaar als van de
KP-Purmerend kregen een belangrijk
aandeel in deze riskante overval, die
helaas op een ellendige mislukking
uitliep.
Burgemeester verdwenen
|)IEZELFDE maand Mei '44 gaf nog
drie overvallen te zien, die slaag
den. Het distributiekantoor te Pur
merend door Koen en zijn mannen,
het DK te Heiloo door Frits en zyn
kornuiten, en nog een „stunt" te Ur-
sem, die nogal stof deed opwaaien
door de geruisloze verdwyning van de
burgemeester ter plaatse. Deze man
werd liet meer vertrouwd, nadat eni
ge Joden bij hem thuis waren gear
resteerd zonder dat hyzelf daarvan
verdere last ondervond. Dit wekte
grote bevreemding en men achtte het
maar het zekerst hem te dwingen
tydelijk van het toneel te verdwynen.
Komisch was, dat deze burgervader,
tegen wie men zelfs nog even veel
straffere maatregelen had overwogen,
door Radio Oranje kort daarop ten
voorbeeld werd gesteld voor zijn aan-
biyvende collega's
Op 31 Mei '44 vond te Blokker een
nachtelyk treffen plaats tussen vyf
van een autokraak terugkerende KP-
ers en drie landwachters, waarby
duchtig van de vuurwapenen werd
gebruik gemaakt.
Twee landwachters werden ge
dood, de derde wist gewond in de
aardedonkere nacht te ontkomen. He
laas werd ook één der KP'ers dodeiyk
gewond. De nacht daarop nam een
Silbertanneploeg gruwelijk wraak.
Voor de aanslag te Blokker en voor
een even eerder plaats gevonden heb
bende aanslag in de Zuidermeer, waai
van ook een landwachter het slacht
offer was geworden, moesten twee per
sonen met hun leven boeten: Dr. Sa
muel Wytema te Westwoud en de vee
houder Nierop te Berkhout. Hoewel
Dr. Wytema een verdienstelyk ille
gaal werker was, waren beiden vol
komen onschuldig aan de gepleegde
aanslagen, zy werd by nacht uit hun
bed gebeld en in de deuropening van
hun woning in koelen bloede neerge
schoten.
Zware klap
QP 22 MEI '44 kreeg de KP-Alkmaar
de eerste zware klap te incasseren,
toen twee zijner leden en een koerier
ster op een contactadres in Amster
dam in een val liepen. De koerier
ster keerde na de bevrijding uit het
Huis van bewaring terug, doch de
twee KP'ers werden op 10 Juni te
Bloemendaal gefusilleerd. Op 4 Juli
speelde Brune zyn vroegere medewer
ker Koen, die nota bene enkele maan
den eerder alles in het werk had ge
steld om zijn latere verrader uit ge
vangenschap te bevrijden, in handen
van de SD. Koen werd opgevolgd door
Han.
Op 23 Juni '44 vond de geruchtma
kende overval op het distributiekan
toor te Haarlem plaats, waaraan werd
deelgenomen door leden van de KP's
Alkmaar en Purmerend en een lid van
de KP-Johannes Post (Johannus W.
Wildschut f). Met medewerking van
één der distributie-ambtenaren lieten
Jan en Pierre zich in de kluis opslui
ten, nadat zy zich als controlerende
ambtenaren van het CDK toegang tot
het bureau hadden verschaft. Toen zy
zich na kantoortyd uit hun benarde
positie hadden bevryd, met de bedoe
ling de op 4lot gewaande deuren voor
de buiten geposteerde makkers te ont
sluiten, stootten zy op een bewakende
agent, die een praatje met de schoon
maakster stond te maken. De eerste
werd vlug overmeesterd, doch de
schoonmaakster, die, naar men dacht,
toch geen enkele kant uitkon, rende
luidkeels om hulp gillende de straat
op. De deuren bleken n.l., zulks in
stryd met het voorschrift, niet geslo
ten te zijn. De kans op succes was
daarmee verkeken en de enige red
ding was nog te vinden in een over
haaste vlucht. Het werd een sauve qui
peut, waarby vooral Jan en Pierre in
een uiterst netelige situatie kwamen
te verkeren, daar zy hun schoenen,
waarvan zy zich in de kluis hadden
ontdaan, in de ontstane verwarring
hadden achtergelaten en dus op sok
ken door Haarlem's drukke straten
renden. Pierre trof nog het geluk in
de hem passerende KP-auto te kun
nen stappen, doch Jan, die een andere
richting had genomen, werd door hin
der van het toestromende publiek ge
arresteerd door een al te flverige po
litieman. De anderen ontkwamen op
het nippertje, hoewel het voor de
chauffeur van de wagen, de KP'er
Chris (Nicolaas J. Jonk t) slechts uit
stel van executie betekende, daar hij
kort daarop toch nog werd gevat.
Het einde
Twee dagen na de ontvluchting in
Haarlem trof de KP-Alkmaar een
ramp, die het einde van deze ploeg zou
gaan betekenen. Terwijl Fritz en
Pierre zich voor een bespreking naar
Haarlem hadden begeven, werd een
sinds kort meewerkend lid van de KP
Ad (Ernst Kiyzingt) gedurende een
ritje op de motor von Fritz door de
stad by contrtle door de landwacht
gearresteerd. Hy werd genoopt te ver
tellen, dat de motor toebehoorde aan
Fritz. Deze kon gelukkig tydig wor
den gewaarschuwd. De hele ploeg werd
aanvankelijk veertien dagen met va-
cantie gezonden, maar er volgden een
aantal arrestaties zowel te Alkmaar
alg te Hoorn. Gelukkig waren ver
schillende KP'ers erop voorbereid,
doch niettemin behoorden twee leden
van de KP-Alkmaar tot de slacht
offers. Tezamen met Ad en de ge
arresteerden bij de overval op het Huis
van Bewaring aan de Weteringschans
te Amsterdam op 15 Juli '44, onder
wie Johannes Post en Hilbert van
Dyk, vonden zij op 16 Juli de dood in
de duinen van Bloemendaal. Ook van
de andere weggevoerden keerden en
kelen niet meer terug uit de concen
tratiekampen.
Met dat al was de positie van KP-
Alkmaar en Hoorn onhoudbaar ge
worden. Zy, die door de mazen van
het net waren geglipt, stoven naar
alle kanten uiteen. Fritz en Pierre,
zyn plaatsvervanger en naaste mede
werker, trokken naar Amsterdam,
waar zij onmiddellijk pogingen in het
werk stelden om tot oprichting van
een nieuwe ploeg te komen.
Met onder meer de resten van de
Amsterdamse ploeg, die op 15 Juli by
de overval op de Weteringschans door
verraad zo goed als geheel in de val
was gelopen, gelukte dit inderdaad en
reeds na enkele weken midden
Augustus konden de eerste overval
len van de KP-Amsterdam worden ge
meld.
Kort daarop gingen echter ook de
sombere voorgevoelens, die Fritz al
enige tyd met zich meedroeg, op af
schuwelijke wijze in vervulling. Op de
dag, dat Pierre met zijn mensen de
provincie in was voor het plegen van
overvallen te Schagen en Spanbroek,
liepen Fritz en enkele hem vergezel
lende illegale relaties in een restau
rant bij de Beriagebrug in de val. Er
zou daar een bespreking plaats vinden
tussen Fritz en iemand van het NSF
enerzyds, en iemand, die voorgaf te
kunnen intermediëren bij de SD voor
het loskopen van één van Fritz' zeer
belangrijke contacten, anderzijds. De
„intermediair" had de SD gewaar
schuwd, die prompt tot arrestatie
overging. Op 6 September werd Fritz
op 20-jarige leeftyd in het concen
tratiekamp Vught gefusilleerd
Provinciaal apparaat
gEGIN JUNI '44 was de invasie In
Normandië een feit geworden. De
spanning om wat komen ging steeg
met name in de Illegale wereld tot haar
hoogtepunt. De val der gehate bezet
ters werd nog slechts een kwestie van
kilometers geacht en het werd duide-
lyker dan ooit, dat er hard, heel hard
moest worden aangepakt, wilde men
niet onvoorbereid met de bevryding
kennis maken.
De provinciale KP-organisatle, nog
steeds bestaande uit slechts twee ploe
gen, liet met het oog op de te ver
wachten activiteit in de toekomst nog
al wat te wensen over. Aan uitbouw
van het KP-appavaat was nog in het
geheel geen aandacht besteed, deels
niet omdat zulks door de KP'ers on
nodig was geacht, anderzijds niet om
dat de leiding der twee ploegen de han
den voortdurend te vol bad met de ge
wone werkzaamheden.
Op grond van verschillende overwe
gingen werd de Westlandse KP'er Otto,
die enigermate met de toestand in
Noord-Holland op de hoogte was, door
de Top-LKP naar Amsterdam gezon
den teneinde de provinciale leiding in
handen te nemen met als bijzondere
opdracht de provincie voor de sabo
tage gereed te maken.
Toen kwam Dolle Dinsdag.
Een golf van geruchten bracht heel
het land in een opgewonden feest
stemming. Voor de KP scheen het zo
lang verbeide uur „U" aangebroken
en met laaiend enthousiasme stortte
men zich op de sabotage. Daar de
sterkte van de KP-Noord-Holland by
iange na niet was berekend voor de
nieuwe, zeer omvangrijke taak (tot 8
September telde de KP-Noord-Holland
slechts pl.m. 50 leden), werd in aller-
yi begonnen nieuwe ploegen te vor
men, waarby voornamelijk gebruik
De uniformen van het Britse Corps Mariniers uit 1611, 1763. 1780, 1800, 1860, 1874, 1900, 1914, 1936 e» 1950,
zoals deze op de a.s. vlootdagen te PortemouOk te steu suite» syn. Het mem}* Ut het midden ste* NeW
llillilEiillilli *M ée «*1 mm KM*
JJIT het standaardwerk „Het
grote Gebod", dat het verzet
van de LO en de LKP tegen de
Duitsers beschrijft, publiceren
wy hiernevens een groot deel van
het hoofdstuk over de KP-
Noord-Holland,. geschreven door
Toon Mulder.
werd gemaakt van krachten uit het
voormalige Nederlandse leger.
De geruchten bleken al spoedig on
waar te zyn, maar de KP had er een
belangrijke uitbreiding aan te danken.
Nog in de maand September kreeg
de KP-Purmerend (nadien KP-Water-
land genaamd) de beschikking over
meer dan honderd manschappen; de
KP-Haarlemmermeer (die de be
scherming van de op verschillende
plaatsen ondermynde ringdyk tot taak
had) over een zelfde aantal. Ook de
Zaanstreek en het Gooi lieten zich
niet onbetuigd.
Hoorn kreeg zyn oude, in Juli ge
deeltelijk naar Amsterdam uitgewe
ken ploeg, begin September weer te
rug, die toen onder leiding werd ge
steld van Duitse Kareltje, een reeds
in '42 ondergedoken Duitse militair,
die tot de tegenslagen in Alkmaar op
12 Juli '44 voortdurend deel had uit
gemaakt van de KP-Alkmaar. Al
deze KP'ers werden ln ploegen ver
spreid over diverse plaatsen en in een
koortsachtig tempo getraind door
oudere, by voorkeur militair geschool
de KP'ers.
Onder al deze bedryven door kwam
de order af, over te gaan tot vorming
van de Binnenlandse Strijdkrachten
(BS).
De K.P. in de B.S.
[)E REGERING te Londen wees als
dragers van het gewapende verzet
aan: de LKP, de OD en de RvV. Deze
drie volkomen gelijkberechtigde orga
nisaties gingen samen vormen het
Nederlandse ondergrondse leger of wel
de BS.
Een groot aandeel had de KP in
het verzorgen van de droppings, dank
zy een aantal afwerpterreinen in Wa
terland en in de omgeving van Hoorn
en Haarlemmermeer. Tevens dient ge
wag te worden gemaakt van het Com
mando Afwerpterreinen der BS, dat
veruit de meeste wapens in ontvangst
heeft genomen. Meer dan duizend ton
gevechtsmateriaal plus diverse agen
ten werden via de BS-terreinen aan de
Zomerdyk aangevoerd. Toen de be
vrijding op 5 Mei aanbrak, bezat de
BS in gewest 11 evenveel wapenmate
riaal als de aldaar vertoevende Duitse
legeronderdelen.
Belangrijk waren ook de door de
gehele provincie verrichte overvallen
op de bevolkingsregisters rond de
jaarwisseling '44—'45, waarvan onge
veer 50 secretarieën de dupe werden.
Om deze actie was door de LO ge
vraagd i.v!m. de zgn. Liese-Aktion, die
erop was gericht om het laatste en
grootste deel der Nederlandse manne-
ïyke bevolking naar Duitsland te de
porteren.
Niet onvermeld mag Myven het gro
te aantal liquidaties van provocateurs
en dergeiyke lieden, na September ge
pleegd. In het BS-district Hoorn wer
den in het voorjaar '45 serieuze plan
nen besproken tot het elimineren van
de gehele landwacht. Toen het by plan
nen bleef besloot de KP-Hoorn niet
langer te wachten. Zwaar bewapend
trok men er op zekere dag op uit in
een vrachtauto, gecamoufleerd met
stropakken, teneinde alle landwachters
neer te schieten, die hun pad mochten
kruisen. Na een tocht door heel West-
Friesland trof men te Zwaag drie fiet
sende1 landwachters, die zonder par
don met kogels werden doorzeefd. De»
avonds lag er (begrijpelijk) een tele
gram van de districtscommandant der
BS van de volgende Inhoud: „Alle ac
ties tegen landwacht staken in ver
band met droppingsvelden. Toestand
moet rustig blijven in West-Fries
land".
Zeer geruchtmakend was de llq»'-
datie van de NSB-burgemeester en de
NSB-boerenleider te Edam, die op een
allergeheimzinnigste wijze plotseling
uit de dorpsgemeenschap verdwenen,
ontvoerd door de KP-Waterland en
na een lekenrechtspraak gefusilleerd.
De gevolgen waren ernstig. Er lekte
iets van uit en toen een nichtje van
de boerenleider één der KP'ers herken
de, volgde ze deze tot het huis van
Klaas de Boer(f) by wie de KP
steeds gastvrijheid genoot waarna
zy de SD waarschuwde. Er volgde
eerst nog huiszoeking by een verkeer
de De Boer, maar even later werden
toch Bert en zijn gastheer Klaas de
Boer gearresteerd. De andere KP'ers
waren reeds vertrokken. Beiden wer
den op 13 Februari aan de Jan Gyzen-
kade te Haarlem gefusilleerd als re
presaille op een in die plaats gepleeg
de liquidatie.
Wat er ten slotte op het gebied der
sabotage in Noord-Holland is ge
beurd, is binnen het kader van dit
hoofdstuk voor geen honderdste deel
weer te geven. Zowel het verkeer te
land (door het opblazen van bruggen,
het leggen van bandenbommen, het
spannen van explosieve kabel etc.) als
dat te water (door het doen zinken
van schepen en het onbruikbaar ma
ken van sluizen) werd grotendeels lam
gélegd. Wat in dit opzicht in de Zaan
streek werd gepresteerd ie verbluf
fend, terwfll het Waterland daerby »e-
- •dbteugebleveo.
i
