Burgemeester H. Schelhaas ziet
perspectieven
UIT HET VAT EN
AAN DE LANGEDIJK KLOPT HET
VAN ONZE TUINBOUW
Veilingen zetten in één jaar veertien millioen om
DUIZEND MLiVlilv
l\ m\ MINUTEN
De bakermat van
onze zuurkool
KOLFSPORT IS
POPULAIR
Vreemdelingen komen kijken
ZATERDAG 17 JANUARI 195S
onafzienbare akkers: rode, gele en Deense witte, tot ..Stelt U dit niet eens voor moeilijk-
zelfs aan groene kool toe. Aan de Langedijk kloptheden? was onze voor de hand liggen-
het hart van de tuinbouw en de grote slagader vindt
men aan de veilingen, waar het laatste jaar maar
liefst voor een respectabele veertien millioen werd',
omgezet. Het .is al kool,
wat de klok slaat, wat
CENS BEZONG Dirk Witte ere zij z'n nage-
c dachtenis het land van Noord-Scharwou, dat
Pi ij in zijn vermaarde liedje roemde om z'n struise
jonkvrouwen en dat hij om z'n biggenteelt prees. En
hoewel de aanwezigheid van schone en struise maag
den in Noord-Scharwou
en daaromtrent niet valt
te ontkennen, was hij
toch in feite onjuist.
Want Noord-Scharwou,
of beter gezegd de Lan
gedijk, is niet het land, waar de biggen zo maar rond
lopen en de geuren van hooi en mest overheersen er
niet. Aan de Langedijk immers zweert men bij de
kool, die er in alle mogelijke variaties gedijt op de vruchtbaarheid
VIER DORPEN van rijke schakering
vormen in nauwe verbondenheid.de
streek, die men de Langedijk noemt. In
volgorde vanuit het Noorden zijn het
Oudkarspel, Noord-Seharwoude, Zuid-
Scharwoude en Broek op Langendijk.
Sinds 1 Aug. 1941 vormen zij ook ge
meentelijk één geheel, waarbij moge
worden opgemerkt, dat de plannen tot
deze samenvoeging reeds eerder, dus
vóór de bezetting, gereed lagen. Deze
combinatie was volkomen logisch en
de behoefte hieraan moet reeds lang
zijn gevoeld, ook in tijden, toen het
dorpschauvinisme nog te sterk leek om
aan deze plannen uitvoering te geven.
Thans, na een tiental jaren, hebben zij
hun vruchtdragendheid bewezen, want
onder een krachtig centraal bestuur
zijn er in maatschappelijk en cultureel
opzicht allerlei zakentot stand ge
bracht, die anders ongetwijfeld niet tot
verwezenlijking zouden zijn gekomen.
Een nijvere en welvarende streek,
deze dorpenrij met haar dichte bebou
wing. welke reikt van Sint Paneras tot
aan Warmenhuizen en met haar even
eens dichte bevolking, die plus minus
negenduizend zielen telt. Een beschei
den aantal weliswaar, niet te vergelij
ken met dat van de grote centra in ons mede wel de eerste geweest in den schakeringen, zowel godsdienstig als
land, doch als desondanks voor vrijwel lande. Reeds in 1887 legden enkele bon- politiek, in hoofdzaak rechts georiën-
ieder binnen onze grenzen en voor tal- vvers uit Zuid-Scharwoude onder aan- teerd, wat men zo moet verstaan, dat BURGEMEESTER SCHELHAAS, die het bewind voert over de Langedijker W0 hlerbij opnferken dat deze handel
lot s velen daar buiten de naam van r'e voering van J. Dirkmaat de grondslag ze van orthodoxen of gereformeerden B dorpen, is een eenvoudig en gemoedelijk man Zijn beleid getuigt van een en jn(mstrie goeddeels op de tuinbouw
de vraag.
„Toch niet", en er was even iets
van een fijn glimlachje op het burger -
vaderlijk gezicht, dat de deur opend-
voor een volgende vraag.
„Ambtsgeheim, misschien?"
„Nee, geenszins, zelfs niet een
mede duidelijk mogeeen geheim".
blijken uit het feit, dat Maar toch was het antwoord alles-
niet minder dan tachtig i zi"s waard hier te worden vermeld.
„Och", zei burgemeester Schelhaas,
ptocqtvt vclyl 07zz6 71cllï0ri z i i11t 1
T 7 7 7 a, stel een ding voorop en wel dat wa
ticIL6 zuuTrCOOLpTOductis 1LI6T Yiclclt stCLTYvpicicits viYidt. meen dat het best is voor mij zei'".
De Langedijk is het rijk der duizend eilanden en elk §nog niet altüd aan anderen moet wor-
eilandje, elke akker is van een veelbelovende iden opgelegd".
Dit was een wijs woord van een wiis
man en zou dit in de wereld wat meer
toenassing hebben gevonden, ongetwii-
feld zou er meer nais en vrêe heersen
dan op dit ogenblik.
Dit was dan de Langediik het rii'-
der duizend eilanden in tien minuter
n;et meer dan in vluchtige vogelvlucht
Een goed land. de Langediik. mei
vruchtbare bodem en met vriendeliik^
mensen, die hard wecken voor hun
staan. Met een riik cultureel levo^
ook waaruit bot besef blhkt. dat er oo1_,
andere din?en ziin dan kool alleen en
dat mer\ hr* Kart 00k moet open stellen
voor de noëzie.
Zo is de Langedijk een hartader van
Hollands-Noorderkwartier, waar men
vol vertrouwen over de wijde velden
naar de toekomst blikt, die niet zonder
zorgen zal zijn, maar die toch ook wel
perspectieven biedt voor hen, die de
bakens weten te verzetten als het getü
verlopen gaat.
T~\E KLOK, WAAR IN DE LANGEDIJK alles om draait. Het wel en wee van
de tuinders wordt in hoge mate bepaald door het punt, waarop de wijzer
tot stilstand komt.
ÏJE LANGEDIJK IS een echt waterland. In dit opzicht zou het 't Giethoorn
van Noord-Holland kunnen zijn. Hier boven ziet men een idyllisch plekje
te Zuid-Scharwoude, waar talloze bruggetjes de verbinding vormen met de
nog altijd te smalle Dorpsstraat.
dan r OMT het gesprek toch weer
even op de Industrie terug, want
burgemeester Schelhaas heeft nog een
paar interessante gegevens. Aan de
Langedijk n.l. vindt 43 pet. van do
bevolking een bestaan in de tuinbouw
als zodanig en 57 pet in handel en in
dustrie. Dit is een verhouding, die we
allerminst hadden verwacht, al mogen
T sngediik
een bekende klank heeft, voor het veilingsysteem en in 1896, dus huize ziin. Oudkarspel daarentegen ver- grote* vVó'ruhstrevendhëid, van een juist begrip voor bestaande verhoudingen z j in* gegrond vest!'d<<S P
dan is dit in hoofdzaak te danken negen jaar later, werd hieraan meer tegenwoordigt het vrijzinnige^ element van een practische kijk op de dingen, drie factoren, waarmee de Langedijk fkeer Schelhaas merkte blijkbaar
wij attendeerden hier reeds op aan gestalte gegeven door de oprichting en het gros der katholieken vindt men 7ic]l gelukkig prijzen mag. Hoewel de heer Schelhaas van huis uit een Drent dat dit ons even verraste. „Tja", zei
de kool. De Langedijk is de koolstreek van een vereniging met voorlopig een geografisch in de middenmoot. Waar- heeft hij reeds lang genoeg meer dan een kwart eeuw in deze con- kij, „uit de ondernemersbelasting haal-
van ouds en zij zal dit ook in de toe- honderdtal leden. Mannen als Jonge- mee slechts gezegd wil zijn, dat de (reiCn geleefd om met mensen en toestanden volkomen vertrouwd te zijn.
en Kostelijk, die Zondag te Broek een ander karakter
herinneren, waren heeft dan elders aan de Langediik en p,
ton
komst zijn, hoe zeer men hier en daar ling, Berkhouwer
ook te maken heeft met wisseling van velen zich zullen
cultures en van welke doorslaggevende hier de pioniers,
betekenis een in het verschiet liggende
verkaveling ook moge ziin. Maar deze
verkaveling., die thans reeds de geesten
ho-oert. is toof,3rflllï poert wpor
van nog slechts enkele woorden ge-
den wij een opbrengst van bijna twee
ton".
Eigen sfeer
dat deze gemeente zo op het oog af las- Reserve van vier
tig te besturen lijkt.
OP ONS VERZOEK was burgemees-
Fcu-I ia/üc \Airsrsr* ter Schelhaas dadelijk tot een onder
een WIJS WOOru koud bereid. Allerlei zaken, de Lange-
pjET IS HIER niet de plaats om de
veifingeilliTde doeken te dSSs BURGEMEESTER Schelhaas, met wie /Xnd^e tïdntouw
eV6n ZUn' he°tIkenS^pXnd0Puneieden «fe als nummer één op ons programma en
De veilingen millioeneAqmzet, waarbijzij voor elkaar ^t^chtan?™' hij °er glenszfns'?n P&gSpunt" waït heer "schelhaas,
maar weinig onderdoen. Dit is bereikt, staa^- -woentans is mj er geenszins in 4-eveng functie bekleedt van
TWEE MACHTIGE veilingscomplexen, doordat er al die jaren door mannen verstard en ligt ook het belang van de voorzi(-(er van ket marktbestuur der
1 J- TJV-A u.uui andere bevolkineseroeDen hem nauw u «muraiuui a"
L.G.C., draagt dit kan ook moeilijk
anders de tuinbouw een warm hart
toe.
„Inderdaad", aldus de burgemees
ter, „de tuinbouw is voor onze ge
meente van het grootste belang". In
dit verband noemt hij niet zonder ge
rechtvaardigde trots het omzetcijfer
van rond veertien millioen dat over
het afgelopen jaar werd bereikt.
„Maar de industrie mag niet wor
den onderschat", voegt hij hier aan
dat van de I.angediiker Groenten- aan het hoofd hebben gestaan van een andere bevolkingsgroepen hem
cpntrale te Broek en dat van de Noor- grote bestuurskracht, mannen, die zich aan "et hart.
dermarktbond te Noord-Seharwoude, niet hebben doodgestaard op de wijzer
met alle leven en vertier, vooral in de van de veilingklok, hoe belangrijk deze
hoogtijdagen van het seizoen, beheersen ook moge zijn, maar die tevens het oog
het economische leven van deze streek, steevast hebben gericht op de wijzer,
De wijzer van de grote veilingklok he- die de tijd aangeeft en die trots tegen-
sehikt er in financieel opzicht over het slag en onbegrip, dat vaak heerste, met
wel en wee van de honderden tuinders, deze tijd zijn meegegaan. Vooral hier-
wier dagtaak vaak lang en zwaar is en aan is het te danken, dat de Langediik
die meer dan anderen afhankelijk zijn is geworden tot de riante streek, zoals JN EEN TIJD, waarin allerlei takken
van de nukken en grillen van moeder die thans wordt gekend, een streek, van sport populair gaan worden'.
BURGEMEESTER SQHELHAAS
Volkomen geaclamatiseerd
„Nog verdere plannen?"
„Inderdaad, de gemeente beschikt
te Noord-Seharwoude over een tamelijk
groot industrieterrein van 7 hectare,
dat voor de helft is bebouwd en voor
de andere helft bouwrijp is gemaakt.
Hier staat ook het grote koelhuis van
de V.P.N. Hier schuilen nog allerlei
mogelijkheden, hoewel en d>t zijn
we met de burgemeester eens de
industrie moet wat haar karakter be
treft zoveel mogelijk aan de streek
eigen zijn, waarom uitbreiding van de
bestaande industrieën nog het meest
voor de hand liggend is.
Ook uit wat wij verder mogen ver
nemen, blijkt wel, dat men aan de
Langedijk niet stil zit, ook niet op
het gebied van het onderwijs, Er is
onder leiding van ir Keesman een nieu
we U.L.O.-school gebouwd en ook
kwam er een christelijke lagere tuin
bouwschool tot stand met een experi
menteerklasse. Hier wordt o.m. onder
richt gegeven in de practijk van het
veld. waarop arbeid nog steeds de beste Een streek, die in haar wijdheid door Langedijk. Door de jaren heen was het ben vermeid hierbij opmerkend, dat zig met de bouw van z.g. skeletwo- deze scholen in Nederland. De drie
kolven hier in trek en slechts de er voor bet 'eerS)- na de ooriog thans ningen, waarvan de gemeente er eeu standorganisaties hebben nu elk haar
Zaankanters en de Westfriezen staken ook een belangrijk kwantum zuurkool tiental laat bouwen. eigen tuinbouwschool en te Broek is
de naar Amerika 'is geëxporteerd. Ook „Dus er heerst bij U ook woning- een nieuwe christelijke lagere land-
bouwhuishoudschool in aanbouw. Het
natuur. Die in het voorjaar en in de waarin geen vierkante meter cultuur- tafeltennis, volleybal, handbal en wat £oe en dan vertelt de burgemeester c
zomer reeds opstaan voor dag en dauw grond onbenut is gebleven en die het dies meer zij, heeft de aloude kolf- van de conservenindustrie waarover honderdvijftig mensen emplooi vinden, timmeren en knutsele^ enJöok~in de
om zich te verspreiden over het wijde beeld van een bepaalde welvaart biedt, sport zich gehandhaafd, vooral aan de wd elders reeds het een en'ander heb- Deze firma houdt zich thans o.m. be- Engelse taal. Er zijn thans twaalf van
ren heen washet -
vrucht draagt en die men bij herfst- en talloze sloten en vaarten wordt door- kolven hier in trek en slechts de
winterdag nog naarstig bezig ziet in de sneden en die men deswege het Rijk
hooischuren om er voor te zorgen, dat der Duizend Eilanden noemt. Een min de Langedijkers hiermee naar
het product van de akker wordt gevrij- of meer grootse benaming, die toch wel kroon. Als men weet, dat men aan as beduidende kwanta "zilveruien vinden nood, burgemeester?
waard tegen bederf en ziin volle waar- typerend is. Langedijk niet minder dan vier kolf- v;a deze bedrijven hun weg en vooral De vraag is feitelijk overbodig, onderwijs vindt zijn voortzetting in
d« behoudt En deze waarde wordt, zo- Rjjfc aan natuurschoon is de kool- banen telt en vijf kolfverenigingen de fabrieken van Verhurg en Hart doch we hebben graag een paar cijfers, een rijk cultureel leven, waarvan de
ais gezegd, bepaald door de wiizer vrn streek niet, zij biedt maar weinig van waaronder er zijn met een lange staat hebben met hun export de Langedijk Nu, die krijgen we. Ondanks het vele vereniging en op het gebied van
de veilingklok. door het moment, waar- wat men hieronder pleegt te verstaan, van dienst, dan behoeft het geen be- een internationale naam bezorgd. feit, dat er de laatste twee jaar 60 a zang, muziek en toneel even zo vele
on door de koner wordt ingedrukt, maar zoals de dorpen daar in lintbe- toog, dat hier ontelbare vijftig slagen- .Hoeveel mensen werken er in deze 70 woningen zijn bij gebouwd, heeft getuigen zijn. Ook in dit opzicht staat
Vraag en aanbod snelen hi»r hnn snel, bouwing liggen a'aneengerijd, hebben en andere wedstrijden zijn gespeeld, industrie? Burgemeester Schelhaas men nog altijd een 250 aanvragen de naam van de Langedijk hoog".
7"dat de tuinder niet slechts afhanke- zij met de nog steeds veel te nauwe waarbij meermalen de haan van de schat het aantal tussen de drie en lopen. De gemeente is hier in het na-
Ik is van de natuur, doch dat en Dorpsstraat en de honderden brugge- Langedijkers victorie kraaide. Hoeveel vierhonderd. En dan is er nog de be- deel, omdat er een behoorlijk aantal QVER ENKELE ZAKEN die in de
V.za_ tiPF tnti WpstriA ierh mol oom P.inorio monnon «71171 Viior nipt cfowppct wior 4c rinf <-,>->v»iiiwoinrr tOêltOÏÏlSt lig°"6n hcfobSIl wij flO^
hipr komt bet op neer ook ziin be- tjes ten Westzij toch wel een eigene mannen zijn hier niet geweest, wier langrijke houtindustrie van (Te "firma krotwoningen is, dat voor opruiming
Steen in bodemate door de gap" van sfeer. Een sfeer, welke voor elk dorp naam in de kolfwereld een bekende Eecen te Oudkarspel, waar ook een in aanmerking komt.
zaken bij de export beïnvloed wordt. weer anders is, want Broek is om klank hadden en die tot de gevaarlijke
het zo maar eens te zeggen Oud- tegenstanders werden gerekend. Trou-
Het veilingwezen aan de Langedijk is karspel niet, noch naar het uiterlijk, wens, ze zijn er nog. We behoeven
reeds oud en naar Klaas Zeeman, de noch confessioneel. slechts de naam te noemen van Piet
bekende historicus ons zei, is men bier- De Broekers z^jn, zij het in diverse Molenaar, om zo te_zeggen 'n ouwe rot
in 't vak,
van een Cees Vlug, die twee
jaar geleden kampioen van Nederland
werd of van een G. Mettes, wie het vo
rig jaar deze eer te beurt viel, om dit
te bewijzen.
Het kolven is de sport van de ge
moedelijkheid en van de vriendschap
en de ontmoetingen kenmerken zich
steeds weer door een aparte sfeer, wel
ke zich zo wonderwel aanpast bij die
van de Langedijk. Dat deze tak van
sport met z'n poedels en twaalven al
leen maar geëigend zou zijn voor de
oudere generatie, is reeds vele malen
gelogenstraft, want tal van jongeren
bedrijven haar met ambitie en het is
geen uitzondering, dal de spanning tij
dens een wedstrijd haar abstractie ver
liest en als het ware tastbaar is.
Zo is de Langedijk een centrum van
de kolfsport, een Hollandse sport bij
uitnemendheid, welke hier tot een tra
ditie is geworden, die zich ongetwij
feld in de toekomst handhaven zal.
Voor de Langedijkers in het bijzonder
is deze sport „een kolfje naar hun
hand".
QINDS ENIGE JAREN is de Langedijk ook door de vreemde-
lingen ontdekt. Zij komen uit alle windstreken op Vrijdag
de dag van de Alkmaarse kaasmarkt Noord-Holland „doen".
Op z'n Amerikaans, u weet wel, hoe dat gaat. Een uurtje kaas
markt en een half uur Afsluitdijk. Liefst nog vlugger, want time
is money, ook op een vacantietrip. Zo komen de vreemdelingen
ook per touringcar naar de Langedijk om de veiling te zien. Na
de kaas, de kool en de klompen, daarmee blijft men in de trant.
Ze kijken zo hier, ze neuzen zo daar en ze vinden, dat die veiling
klok toch maar een mooi stuk speelgoed is. En dan met de schuit
het polderland in. Dat is een attractie op zich zelf. Zoiets als het
Noordhollandse Giethoorn, weet u? En dan die boerenklompen-
dans nog op de koop toe. Gewoon wonderfull als dit tenminste
het goeie woord is. Hoe het ook zij, men vindt het wel aardig aan
de Langedijk en omgekeerd is men hier ook wel met het bezoek
gecharmeerd, ook al schuilt er propagandistisch niet zoveel nut
in. Nóg is het vreemdelingenverkeer niet var. grote betekenis: in
1952 noteerde men 1085 bezoekers. Doch alle begin is moeilijk en.
mogelijk kan er na enkele jaren achter dit cijfer wel een nulletje
worden gezet.
HET UITBREIDINGSPLAN van Noord-Seharwoude verrees dit fraaie
moderne kerkgebouw, dat in geb'uik is bü de Ned. Herv. gemeente. Het
vormt met deze nieuwe woonwijk, die nog goeddeels in aanbouw ts, een
harmonisch geheel.
LIET WAS ongeveer in het
jaar 1878, dat door de
firma Grevelingen, Jansen
en Co te Nooid-Scharwou-
de een inmaakfabriek werd
opgericht, welke na enkele
jaren werd overgenomen
door de heer C. Brinkman,
inwoner dezer gemeenle.
Behalve de inmaak van
zuurkool werd de conserve
ring van groente ter hand
genomen.
In 1894 werd de nog niet
grote fabriek overgenomen
door de heer Peter Verburg,
onder wiens leiding het be
drijf zich ontplooide tot een
van de grootste inmaakla-
brieken in ons land, dat met
de meest moderne machines
werd ingericht en dat een
toonbeeld van hygiëne kon
worden genoemd. Deze fa
briek kreeg een steeds gro
ter afzetgebied, zowel in
binnen- als in buitenland.
Na een brand op 4 April
1895, waarbij alles in de as
werd gelegd, is een nieuwe
fabriek verrezen, die in la
tere jaren steeds meer is
uitgebreid. Toen de ener
gieke leider van dit bedrijf
in 1924 overleed, is de zaak
door de beide zoons voort
gezet onder de firmanaam
Noordhollanclss Conserven-
fabriek Peter Verburg, na
dien omgezet in een N.V.
Wij laten hier een chro
nologisch staatje volgen met
betrekking tot de Langedij
ker conservenindustrie.
Fa Peter Verburg, gegrond
vest vanaf 1878 te Noord-
Scharwoude; „De Neder
land" vanaf 1885 tot pl.m.
1918 te Noord-Seharwoude;
fa G. Kramer, vanaf 1888 te
Zuid-Scharwoude; fa Sten-
neberg, vanaf 1890 te Broek
op Langendijk; fa De Nijs
vanaf 1896 te Zuid-Schar
woude; fa Hart en Co, van
af 1902 te Oudkarspel; fa K.
v. d. Molen, vanaf 1904 tot
graag het oordeel van de burgemees
ter. Zo wei-pen de verkaveling en de
samenvoeging van gemeenten reeds
hun schaduwen vooruit.
Burgemeester Schelhaas ziet in de
ruilverkaveling inderdaad een belang.
Maar het zal nog wel enige tjjd duren
vóór de plannen werkelijkheid worden,
al wordt er binnenskamers geregeld
aan gewerkt. En op een verdere sa
menvoeging, waarbij ook de gemeenten
Sint Pancras en Koedijk betrokken
zouden worden, is hij niet bijzonder
gecharmeerd. Dit probleem lsan al
thans zo meent hij beter worden
bekeken als de verkaveling eenmaal
een feit zal zijn. In de gemeente zeif
loopt men er ook niet warm voor, me
de, omdat hierdoor officieel de naam
.„Langedijk" verdwijnen zou, waarin
toch wel een zekere goodwill schuilt.
Er zijn dingen, die op het ogenblik
nog meer de aandacht vragen, zoals
de plannen tot stichting van enkele
rustoorden voor bejaarden. Oudkars
pel heeft reeds zo'n tehuis, doch het
streven is om in de naaste toekomst elk
der vier dorpen hiermee te verrijken.
Een inrichting van ongeveer 30 bed
den zal dan voldoenoe zijn. Voorts
waren er voor de oorlog twee zwem
inrichtingen, die zijn verdwenen en
waar zeker iets voor in de plaats moet
komen. Sociale Zaken werkt in deze
echter nog r.iet al te zeer mee. En ten
slotte zal men, hoewel er reeds vier
speeltuinen voor de jeugd zijn, ooi:
aan de inrichting van sportvelden
zijn aandacht moeten besteden. En aan
T, een verdere wegverbreding en aan
1948, nu Koelhuis Prins tientallen dingen meer.
Bernhard; fa K. Wagenaar,
vanaf 1914 te Warmentiui- r,™
zen; Coöp. Zuurkoolfabriek MA™ DIT ALLES is burgemeester
„Nieuw Leven", vanaf Sept. SetieUiaas wel toevertrouwd. De
1952 Noord-Seharwoude. verstandhouding in het gemeentebe-
Van dit laatste nog zeer ^t,!lJr 's P"ma en de begroting sluit,
jonge bedrijf kunnen wij rf er sinds l941 een reserve Ke"
nog vermelden, dat het de ijl ^an v.'e,1 voor vele ge-
wind reeds behoorlijK in de mPenten om jaloers op te zijn.
zeilen heeft. Op 1 Dec. j i. Met een handdruk namen we af
had men reeds 182 wagons scheid van de burgemeester in wiens
van tienduizend lulo wiLe gemeente veel omgaat en waar men
kool ingemaakt en ook een niet van stilstand weten wil, omdat
zeer beduidend kwantum dit achteruitgang zou zijn. En dit
voor andere doeleinden ver- ligt niet in de aard van het Lange-
kocht. Het exploitatie-over- dijker volk.
schot beliep eind 1952 reeds
rond zestig mille (Zie verder volgende pagina).
