Vincent: mythe en kunstenaar
Het Paasfeest in de aether
HET PORTRET
Ik verzeker U
Een film over Vincent van Gogh
al kwamen er nog honderd
nieuwe merken
ik blijf bij de
beste sigaret
voor mijn
gezondheid-
AMSTERDAMS PODIUM
An'thony van Kampen
OP IEDERS LIP!
Vervolg vorige pagina
Onverklaarbare
populariteit
„De blijdschap ten
top gevoerd"
Theo van Gogh als
verzamelaar
Expositie van zijn
kunstbezit
Uitstekende
rolprent
door
Luister eens naa\
Puzzlerubriek
Iets te wild ruk
Dan moest hij weg - moest een
verhuizing naar een volkomen nieuwe
omgeving hem de rust schenken, die
hij tevergeefs zocht. Deze spanningen
zijn hem tenslotte toch de baas gewor
den. Zij hebben geleid tot krankzinnig
heid en zelfmoord. Pas toen het schot
was gevallen, dat hem anderhalve dag
later deed sterven, was er rust in zijn
wezen. Hij had alles gegeven wat hij
kon, nu ging hij heen als een arbeider
te midden van zijn werk
Het is moeilijk uit te maken, waar
om het werk uit de Franse tijd van
Van Gogh zo bekend, ja zo populair
is geworden, waarom bijvoorbeeld
duizendtallen reproducties van de Zon
nebloemen, de Brug bij Arles, een van
zijn Zuidfranse landschappen of van
de bloeiende vruchtbomen verspreid
zijn daarentegen zelden of nooit
zijn Nuenense werk of de belangrijk
ste stukken uit de laatste maanden van
zijn leven de belangstelling ondervin
den, die ze verdienen. Ook zijn zelf
portretten zijn bij de brede massa al
te weinig bekend.
Nu is inderdaad het Hollandse werk
niet het sterkste. Het is allemaal nog
zo sterk op de Haagse school en op de
vaak zo mistroostige atmosfeer van dit
land geïnspireerd. Het bewijst boven
dien nog. hoezeer Van Gogh hier om
zijn vorm heeft gezocht. Niettemin
heeft hij in zijn „Aardappeleters" een
hoogtepunt bereikt. De ruige, sombere
schilderwijze van dit doek zegt duide
lijker dan alle theorie, hoezeer hij zich
met zijn sujetten heeft vereenzelvigd.
In Parijs en Arles heeft hij een snel
le ontwikkeling doorgemaakt. Hij kreeg
er het eerste contact met het impres
sionisme, dat hij tot toen slechts van
naam kende. Het bewerkstelligde, wat
door zijn aanraking in Antwerpen met
de Japanse prentkunst als het ware al
was ingeleid: zijn ontdekking van de
eigen functie van de kleur. Korte tijd
heeft hij de schilderwijze van de im
pressionisten overgenomen, zonder er
ooit geheel vertrouwd mee te kunnen
geraken. De ontleding der kleuren in
fijne toetsen van verschillende tint,
waardoor een merkwaardige levendig
heid van atmosfeer werd verkregen,
het bijna lenteachtige van zijn doeken,
dat was toch niet zijn wezen. Boven
dien voelde hij zich in de grote stad
niet thuis. Hij was plattelander naar
zijn aard en boerenschilder uit roeping,
dat heeft hij nooit kunnen vergeten.
ZO kwam hij in Arles tot zijn
landschappen, en tot dat helle,
bijna tropische licht in zijn stuk
ken. Rood, geel, blauw en groen, die
vier kleuren en dan nog vrijwel on
gebroken gebruikt, zij vormen het ma
teriaal waarmee hij werkte. Het is,
alsof hij hier een tijd van onbekom
merd werken heeft gekend. Het mooist
vindt men dit uitgedrukt in het prach
tige schilderij van de boten op het
strand bij Saintes-Maries. „Het is de
blijdschap ten top gevoerd, dans van
lijnen en zang en kleuren, volledige
(Van onze redacteur beeldende kunsten)
THEO VAN GOGH heeft in zijn korte
leven uit zeer bescheiden middelen
een kleine col' -tie schilderijen, etsen,
houtsneden en tekeningen van tijdge
noten-kunstenaars bijeengebracht, die
kenmerkend is voor de smaak van de
beide broeders. Want Theo's opvattin
gen zijn door Vincent in belangrijke
mate ontwikkeld, zoals omgekeerd
Vincent in zijn correspondentie met
zijn broer en beste vriend zichzelf
vormde door voortdurend zichzelf re
kenschap te geven van hetgeen hjj
mooi vond en wilde ondernemen. Inder
daad bevat de nog bestaande collectie
van Theo van Gogh zeer veel dat de
bewondering van Vincent had zoals
nit zijn brieven blijkt zodat men
wel mag stellen, dat zij haar tezamen
hebben opgebouwd.
Dit kunstbezit nu wordt in de ko
mende maanden, in een expositie die
als het ware achter de „grote" tentoon
stelling aanreist, den volke getoond.
Het Stedelijk Museum heeft hiervan
de primeur. De verzameling is
hoe kan het ook anders wisselend
van waarde en bevat, behalve werken
van erkende grootheden als Gauguin,
Corot, Manet, de beide Pissarro's en
Toulouse-Lautrec, met wie Vincent
veel contact heeft gehad, ook voort
brengselen van mindere goden en zelfs
van totaal vergeten figuren.
Van zijn trouwe vriend Emile Ber
nard, wiens fraaie Portret van zijn
Grootmoeder we elders reproduceren,
zijn er b.v. enkele kleine doeken. Twee
kleine tekeningen van Daubigny be
wijzen, dat Vincents bewondering voor
hem evenmin misplaatst is als voor de
romantisch-coloristische schilderijtjes
van Monticelli. Theo is de Nederland
se tijdgenoten trouwens niet voorbij
gegaan. Breitner, Theophile de Bock,
Isaac Israels, A. H. Koning, Anton
Mauv, mevr. S. MesdagVan Houten,
al die bekende figuren hadden zijn be
langstelling. Het is overigens allerminst
een volledig beeld van de schilderkunst
dier dagen, dat we uit deze collectie
krijgen. Groten als Degas. Monet, Re
noir, Sisley, ontbreken. Geldgebrek zal
de oorzaak zijn geweest.
Niettemin is deze expositie een waar
dig supplement van de Haagse'— en
één, die het beeld dat we van de beid?
bioers hebben, stellig verdiept
VAN W.
verzoening van Oost en West. Het sug
gereert zorgeloze vrijheid, ruimte en
wind en het spel van de mens tegen de
elementen in. En dit "an de hand van
de man, die nog geen drie jaar tevoren
zijn zware, duistere Aardappeleters had
voltooid", aldus W. Jos de Gruyter in
een studie over Vincent, woorden
waarbij we ons volledig kunnen aan
sluiten.
Een heftige botsing met Gauguin
heeft de laatste periode van dit kunste
naarsleven ingeluid. Vincent, die nim
mer zichzelf ontzag, bleek geestelijk
gesloopt te zijn. Niettemin heeft hij in
de perioden van helderheid, die hem
werden gelaten, zijn mooiste stukken
geschilderd. Er zijn er bij, die een die
pe bezonkenheid verraden, die kenne
lijk in grote rust en met veel toewij
ding zijn gemaakt. Andere verraden
een enorme onrusten de heftige dyna
miek van lijn, vorm en kleur. Het is in
die tijd geweest, dat hij afstand heeft
gedaan van de oude opvatting, dat kunst
een harmonische herschepping van de
waargenomen werkelijkheid moest zijn.
Voortaan werd een schilderij voor hem
een symbool van wat hem innerlijk
bezig hield en martelde. Al zijn harts
tocht, vervoering en ontzetting werden
op het doek neergeschreven in een fel
bewogen penseelschrift. Waarbij het
opmerkelijke verschijnsel zich voordoet,
De Gruyter wijst daar zeer terecht
op in zijn reeds genoemde studie
dat de compositie van zijn werk steeds
volkomen overwogen en trefzeker blijft
en nooit op enigerlei wijze half of ver
troebeld is geworden.
Toch kan men in zijn werk zijn
stemming terugvinden, zeker in zijn
laatste doek, de Kraaien boven het Ko
renveld, met zijn dreigend-blauwe
lucht, dat in zijn loodzware atmosfeer
en zijn heftige beweging de uitdruk
king werd van de meest volslagen wan
hoop. Hier was de dood onontkoombaar
geworden.
Men noemt Vincent van Gogh om
dit onbelemmerd uitschilderen zijner
gemoedsaandoeningen de eerste der
expressionisten. Dat is juist mits
men maar wil verstaan, dat hij aller
minst de bedoeling heeft gehad, een
grondvesten. Vincent openbaarde geen
manifesten hij gaf zichzelf, zijn
hchaarn en geest in volslagen toewij
ding aan de kunst, uit liefde voor een
mensheid, die hem begreep noch
waardeerde, maar met wie hij zich
steeds ten diepste verbonden heeft ge
weten.
Zijn Maaier in Korenveld, nog een
van zijn laatste werken, moge als sym
bool van de dood verstaanbaar zijn
ditzelfde schilderij is voor hem toch
ook zeer wezenlijk die arbeider in dat
zonovergoten koren geweest. Bezeten
heid artistiek en psychologisch
realiteitszin en idealisme zijn hier
samengegaan in een leven, dat hijzelf
omstreeks 1880 in een bijna boven
menselijke scherpte van blik op nog
slechts zes tot tien jaar schatte.
D. P. VAN WIGCHEREN
(Advertentie, Ing. Med.)
ZONDAG 5 APRIL
(Eerste Paasdag)
HILVERSUM I, 402 m.: 7.00 NCRV,
9 30 KRO, 17.00 IKOR, 19.00 NCRV, 19.45
—24.00 KRO. 7.00 Paaszangdienst. 8.00
Nieuws en weerberichten. 8.15 Gram.-
muziek. 8.30 Morgenwijding. 9.15 Koor
zang. 9.30 Nieuws en Waterstanden. 9.45
Gewijde muziek. 9.55 Plechtige Hoogmis.
11.30 Gram.muziek. 11.40 Cembalo-gezel
schap en bariton. 12.15 Apologie. 12.35
Orgelconcert. 12.45 Zegen Urbi Et Orbi
en samenvatting, toespraak van Z. H. Paus
Pius XII. 13.00 Nieuws en Katholiek
nieuws. 13.10 Amusementsmuziek. 13.40
Boekbespreking. 13.55 Gram.muziek. 14.00
Voor de jeugd. 14.30 Kamerkoor. 15.00
„De Miskelk van de Maarschalk", hoor
spel. 15.40 Pianorecital.
Thuisfront Overal!
16.10 Katholiek
16.15 Gram.muziek.
nieuwe kunsthistorische Stroming te 16.20 „Paasjubel en Kerkzang", toespraak.
IYE herdenking van de
honderdste geboorte
dag van Vincent van
Gogh heeft ons land een
prachtige documentaire
opgeleverdeen kleuren
film, speciaal voor deze
gelegenheid vervaardigd
door Polygoon-Profilti.
Dr Jan Hulsker (hoofd
van de afdeling Kunst
zaken van de Gemeente
Den Haag en 'sinds enige
jaren filmredacteur van
„Het Vaderland") brengt
ons hiermee een niéuwe
film, die een streep aan
de balk mag Worden ge
noemd. Hulsker maakt
met zijn Vincent van
Gogh" zijn debuut als
regisseur en scenario
schrijver, maar het is
een goed debuut. Zó
goed, dat de producente
heeft besloten de docu
mentaire af te vaardi
gen naar het komende
filmfestival te Cannes,
waar zij de jonge Ne
derlandse filmkunst zal
vertegenwoordigen. Ten
onzent zal men de film
in één programma kun
nen zien met het Franse
meesterwerk „Verboden
spel".
Wat ons bij de verto
ning van „Vincent van
Gogh" in de eerste pleats
opvalt, dat is de hoogst-
beklemmende wijze,
waarop men de geeste
lijke eenzaamheid van
de kunstenaar diens
voornaamste levensdeel
heeft weten te accen
tueren. Men heeft dit
gedaan door het com
mentaar van deze film
samen te stellen uit pas
sages uit de brieven, die
OOOOOOOOOOCOOOOO
o<x>oooo<>o<x><><x><x>
Van Gogh aan zijn broer
Theodore heeft geschre
ven. Spreken de schil
derijen in vele gevallen
van een Van Gogh, die
zich in een onzegbare
zielsverrukking zou heb
ben bedronken Eian de
kleuren der natuur, in
contrast met de gespro
ken brieven valt er over
de zonnigste stukken uit
Van Goghs Franse pe
riode een onheilsschaduw
van naderende krankzin
nigheid.
Elders zijn het de ?r-
moede en het onbegrip,
die het beeld in ontroe
rende hartekreten verge
zellen en de filmische
expositie van bekende en
minder bekende schilde
rijen d'amatische diepte
verlenen. Niettemin over
heerst ook in dat ge
deelte van de film het
scheppingsenthousiasme.
We bespeuren het vooral
in Van Goghs Pprrjse
werk, in zijn weergave
van de stad en haar be
woners, van het kroeg
leven, geschilderd in bar
baars-botsende kleuren.
In een film als deze,
WFiarin wordt getracht
het grote publiek ont
vankelijk te maken voor
het werk van Van Gogh,
was het een eerste ver
eiste de als illustratie ge
kozen schilderijen in hun
oorspronkelijke kleuren
op het doek te brengen.
Na lang experimenteren
koos Polygoon-Profilti
df.arvoor het Gevacolor-
procédé, dat hier in elk
opzicht voldoet. Evenals
in de eerste Nederlandse
color-productie „Parti-
sanenlied" hebben de
kleuren in „Vincent van
Gogh" een dramatische
functie en dragen zij
dfiardoor in belangrijke
mate bij tot een aangrij
pende totaalindruk.
16.30 Vespers. 17.00 Jeugddienst. 18.00
Koorzang. 18.45 „De Kerk luistert naar Uw
vragen", causerie. 19.00 Samenzang. 19.30
„Gelooft U dat?", causerie. 19.45 Nieuws.
20.00 Gram.muziek. 20.05 De gewone man
zegt er 't zijne van. 20.30 „The Messiah",
oratorium. (In de pauze: Voordracht).
22.45 Avondgebed en Liturgische kalen
der. 23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gramo-
foonmuziek.
HILVERSUM II, 298 m.: 7.00 IKOR,
8.00 VARA, 10.00 VPRO, 10.30 IKOR.
12.00 AVRO, 17.00 VPRO, 17.30 VARA,
20.0024.00 AVRO. 7.00 Paasvroeg-
dienst. 8.00 Nieuws en weerberichten.
8.18 Torenmuziek. 8.30 Voordracht en mu
ziek. 8.50 Orgelconcert. 9.25 Voor de kleu
ters. 9.45 „Geestelijk leven", causerie. 10.00
Paasdienstje voor de kinderen. 10.30 Kerk
dienst. 12.00 Amusementsmuziek. 12.35
„Even afrekenen, heren!". 12.45 Beiaard-
concert. 13.00 Nieuws en weerberichten.
13.05 Mededelingen of gram.muziek. 13.10
Gevarieerd amateursprogramma. 14.00
Boekbespreking. 14.20 Klein koor. 14.50
Toneelbeschouwing. 15.05 Omroeporkest.
16.10 Nederl. muziek. 16.10 Sportrevue.
17.00 Gesprekken met luisteraars. 17.20
„Van het Kerkelijk Erf". 17.30 „Tante
Pos" op haar vrije dag. 18.10 Nieuws. 18.20
Radio Philh.-Orkest. 18.50 „School voor
vrouwen", blijspel. 20.00 Nieuws. 20.05
Gevarieerde muziek. 21.05 Mededelingen.
21.10 „Désirée", hoorspel. 22.00 Hammond-
Orkest. 22.25 Cabaret. 23.00 Nieuws. 23.15
Reportages of gram.muziek. 23.2524.00
Gramofoonmuziek.
MAANDAG 6 APRIL
(Tweede Paasdag)
HILVERSUM I, 402 m.: 8.00 KRO,
9.30—24.00 NCRV. 8.00 Nieuws. 8.15
Gram.muziek. 8.25 Hoogmis. 9.30 Nieuws
en Waterstanden. 9.45 Gewijde muziek.
10.00 Chr. Geref. Kerkdienst. IJ.30 Gra
mofoonmuziek. 11.45 Orgel en blokfluit.
12.15 Gram.muziek. 12.30 Land- en Tuin-
bouwmededelingen. 12.33 Strijksextet.
12.59 Klokgelui. 13.00 Nieuws. 13.15
Militaire Kapel. 14.00 Voor de jeugd.
15.00 Paaszang. 15.30 Voordracht en
en muziek. 16.00 Kamermuziek. 16.30
Gramofoonmuziek. 17.00 Kamerorkest.
17.45 Regeringsuitzending: Drs. F. C.
Kamma: „Kruis en Korwar in Nieuw Gui
nea". 18.00 Vocaal Dames-ensemble. 18.20
Sport. 18.35 Gevarieerde muziek. 19.00
Nieuws en weerberichten. 19.10 Blaas-
trio. 19.30 „Volk en Staat", causerie. 19.45
Gram.muziek. 20.00 Radmkrant. 20.20
Bondsdag van de Chr. Zang- en Orato
riumverenigingen in de Westerkerk te
Amsterdam. 21.20 Paasoverdenking. 21.50
Paas-Oratorium. 22.45 Avondoverdenking.
23.00 Nieuws en S.O.S.-berichten. 23.15
Gram.muziek. 23.3524.00 Gram.muziek.
HILVERSUM II, 298 m: 8.00 AVRO.
10.00 VPRO, 12.00—24.00 AVRO. 8.00
Nieuws. 8.15 Gram.muziek. 9.00 Morgen-
30.00 Fragm. „De Dag des Heeren", Paas
spel. 10.30 Kerkdienst. 11.55 Korte Paas-
groet. 12.00 Gevarieerde muziek. 12.30
Land- en Tuinbouwmededelingen. 12.33
In 't spionnetje. 12.38 Oosterse muziek.
13.00 Nieuws. 13.15 Mededelingen of gra
mofoonmuziek. 13.20 Dansmuziek. 14.00
„Wat gaat er om in de wereld", causerie.
14.20 Radio Philh.-Orkest. 15.05 Muziek-
causerie. 15.50 Voor de kleuters. 16.20
Voor de padvinders. 16.30 Gram.muziek.
17.00 Sportrevue. 17.30 Dansmuziek. 18.00
Nieuws. 18.15 Gram.muziek. 18.30 Accor
deonorkest. 19.00 Muzikale causerie. 19.15
Reportage of gram.muziek. .19.25 Cabaret.
19.45 Gram.muziek. 20.00 Nieuws. 20.05
Kamerorkest en soliste. 21.10 Mededelin
gen. 21.15 Volksmelodieën. 22.15 „Mijn
kinderen en ik hoorspel. 22.30 Muziek-
show. 23.00 Nieuws. 23.15 Muziekshow.
23.40—24.00 Gramofoonmuziek.
DINSDAG 7 APRIL
HILVERSUM I, 402 m.: 7.00—24.00
KRO. 7.00 Nieuws. 7.10 Gram.muziek.
7.15 Gram.muziek. 7.45 Morgengebed en
Liturgische kalender. 8.00 Nieuws en weer
berichten. 8.15 Franse chansons. 8.45 Vrou
wenkoor en orgel. 9.00 Voor de vrouw.
9.35 Waterstanden. 9.40 Lichtbaken, cau
serie. 10.00 Voor de kleuters. 10.15 Gram.
muziek. 11.00 Voor de vrouw. 11.30 Strijk
kwartet. 12.00 Angelus. 12.03 Gram.muziek.
(12.3012.33 Land- en Tuinbouwmedede
lingen.) 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws
en Katholiek nieuws. 13.20 Actualiteiten,
13.25 Amusementsmuziek. 14.00 „Der rote
Stiefel", opera (eerste bedrijf). 15.15
Pianospel. 15.30 „Ben je zestig". 16.00
Voor de zieken. 16.30 Ziekenlof. 17.00
Voor de jeugd. 17.15 Felicitaties voor de
jeugd. 17.45 Regeringsuitzending: Dr. Ds.
A. J. C. Krafft: „Papiamentu, een taal
in de Nederlandse Antillen". 18.00 Lichte
muziek. 18.20 Sportpraatje. 18.30 R.V.U.:
Prof. R. W. Broekman: „Levenswijsheid".
19.00 Nieuws. 19.10 Actualiteiten. 19.15
„Uit het Boek der Boeken". 19.30 Gram.
muziek. 20.25 De gewone man zegt er 't
zijne van. 20.30 Uitwisselingsprogramma
met de BBC. 21.00 ,,U, God, loven wij",
klankbeeld. 21.45 De Radiodokter. 22.00
Radio Philh.-Orkest. 22.30 Gram.muziek.
22.45 Avondgebed en Liturgische kalender.
23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gram.muziek.
HILVERSUM II, 298 m.: 7.00 AVRO,
7.50 VPRO, 8.00—24.00 AVRO. 7.00
Nieuws. 7.10 Gram.muziek. 7.15 Gymnas
tiek. 7.30 Gram.muziek. 7.50 Dagopening.
8.00 Nieuws. 8.15 Gram.muziek. 9.00 Mor
genwijding. 9.15 Liederen. 9.25 Voor de
huisvrouw. 9.30 Gram.muziek. 10.50 Voor
de kleuters. 11.00 R."$.U.: Enkele socio
logische beschouwingen over Drente en
zijn bewoners door Mevr. Dr. D. M. E.
A. J. StorkVan der Kuyl: De Drentse
boerin in haar verenigingsleven in regio
naal, nationaal en internationaal ver
wijding. 9.15 Liederen. 9.30 Orgelconcert, band". 11.30 Voor de zieken. 12.00 Lichte
LS WE ONS NIET VERGISSEN, hebben we
1 het al eens eerder gezegd: Nederland bezit
eigenlijk maar één werkelijk plein: het Leidse-
plein. Een plein, waar men zich bij tijd en wijle
in de wereld kan voelen. Een plein, dat sfeer,
klimaat en karakter bezit als geen enkel ander in
de elf provinciën.
Die morgen zaten we op een der terrassen van
dat plein: de wereld zat rondom ons en ebde
voorbij. De grote wereld. Ik bedoel de wereld
van de mensen, wier namen men regelmatig in
de krant ziet staan, hetgeen voor velen het
hoogst bereikbare ideaal is. Wij zaten daar ach
ter ons kleintje koffie en de zon scheen. We be
vonden ons in de toestand, die de Maleier pleegt
aan te duiden met „senang". Hetgeen niet wil
zeggen: gelukkig, maar zoiets als „wensloos".
Voor een half uur, of daaromtrent, waren we
die morgen senang.
Voor ons zat Hetty Blok en ik zag, dat ze
knipperde tegen het schelle licht, dat over het
plein filterde. Het viel me op, dat ze als het
ware een soort geestigheid uitstraalt. Men heeft
komische acteurs en actrices, die in het gewone
alledagsleven pestnegers voor hun omgeving zijn.
Niét aldus Hetty (Familie-Doorsnee) Blok. Dat
wordt nog eens een groot actrice. Neen, ze is
het al, waarschijnlijk. Verderop zat Maurits
Dekker, onze eerste toneelschrijver, de laatste
tijd dan op de voet gevolgd door Ed Hoornik.
Dekker zat er maar triest en somber bij. Pose?
Ik denk het niet. Waarschijnlijk zaten enkele
litteraire barensweeën hem dwars. Men moet
dat soort dingen aan den lijve gevoeld hebben,
om er over te kunnen meepraten. Noch de zon
van het plein, noch de (beste!) koffie vermoch
ten zijn stemming te wijzigen. Dan zat er nog de
jonge Ko van Dijk, waarvan ik geen geheim
maak, dat ik hem zeer vereer. Hij zag er fit
uit, hetgeen een wonder mag heten, als men
weet, dat hij van dag tot dag door dit vader
land trekt. Sommige mensen denken, dat toneel
spelers een gelukzalig leven hebben, dat zich
voltrekt van applaus tot applaus. U moet het niet
geloven. Het zijn continu-arbeiders. die men niet
benijden moet. U zult zeggen: laten ze het dan
niét doen. Maar dat is het 'm juist. Ze kunnen
niet anders. Ze kunnen het heel eenvoudig niet
laten. Er zat een danseres, die ik wel kende,
maar wie me de naam ontschoten is. Won
derlijk, zoals danseressen in het gewone plein
leven op een stoel kunnen zitten. Dat was geen
zitten meer; het was een sublieme, verhoogde
vorm van gezeten-zijn. Ze zat er met gesloten
ogen, ietwat droefgeestig en verloren in de zon.
Ze droomde. Waarv; 11? Dat weet men nooit.
Misschien van de mogelijkheid eenmaal een
Rosella Hightower te zijn of Tamarowa. Ze dronk
geen koffie; tonic-met-een-schijfje. Wat een
levenom 11 uur in de lentemorgen! Mijn
dochter géén Hightower! Er waren er nog veel
meer, van wie het een mens goed doet te kun
nen zeggen: hem ken ik ook! Bijvoorbeeld de
dichter Lucebert. Niet, dat ons werk kenmer
kende overeenkomst vertoont. Niet, dat onze
werkkamers aan elkaar grenzen. Maar hij is me
vaak gewezen, met gedempte fluisterstem:
„Kijkdat is nou Lucebert". Er liggen
werelden tussen Lucebert en ons en behalve
werelden nog oceanen. Het deed wonderlijk aan
te kunnen signaleren, dat hij koffie dronk.
Dezelfde koffie ais Hetty-Doorsnec-Blok, die
bepaald niet Atonaal is ingesteld. Overigens was
hij, Lucebert, ver weg in diep gepeins. Of hij
gelukkig was, kon ik niet vaststellen, maar ook
voor hém scheen ten slotte de zon, die morgen.
Er zaten een paar journalisten. Ze zagen er
vermoeid uit, met doorgroefde gezichten en
half-geloken ogen Nachtelijke arbeid was hun
•op het lijf geschreven. Ze dronken Vermouth.
Niet vanwege de vermouth, maar vanwege het
tonicum. Arme collega'sdie door niets meer
de indruk wekten plezier te hebben aan het „se
vcfir imprimer". Marie Hamel kwam aanlopen
vanaf het plein. Neenaanzeilen! Vitaliteit en
esprit omruisten haar, als onzichtbare gezellen.
Zij was de senangste van allen. De koffie in drie
kopjes van anderen spatte een decimeter om
hoog. De drie drinkers ervan keken verstoord.
Marie lachte, om zulk een bagatel. Ook Den
Doolaard kwam. Steunend op een stokje. Ieder
een keek er naar en ik geloof, dat dit stokje
hem een aardig kwantum extra goodwill op
leverde. Er zit iets pikants in, in Den Doolaard
met een stokje. Een man, die door de wereld
vliegt en nü met een stokje loopt. Overigens is
de opmerking niet onvriendelijk bedoeld. Wij
zouden niet graag in zijn schoenen gestaan heb
ben, toen hij in Rotterdam, een lezing houdend,
van het toneel stortte. Dat wenst men zijn vijand
niet eens toe, laat staan Den Doolaard, die wij
graag mogen.
Enfin, er waren er veel meer. Artisten, half-
artisten en artisten-vlooien. De laatsten zijn
dezulken,' die koffie drinken in de schaduw van
artisten. Er waren er. die op hun laatste, artis
tieke benen liepen en er waren ontluikende
talenten. Het aardigst vonden wij het meisje, dat
bezig was in haar schetsboek tekeningen te
maken van decoratieve verschijningen op het
terras. Niet, omdat ze er zo aardig uitzag, maar
omdat ze ons aan het uittekenen was.
Ge zult zeggen: „ho ho, een beetje meer be
scheidenheid zou U niet misstaan, waarde heer",
maar ten slotte zijn wij mens, en dus ontvanke
lijk voor alle ijdelheid der wereld. Ronduit ge
zegd: we vonden het èen verrukkelijke gedachte,
dat dat jonge, knappe artistje juist ons uitge
kozen had. Ik daag U allen uit te durven be
weren, dat ge zoiets niet als het beste deel des
dags beschouwd zou hebben. In elk geval
wij beschouwden zulks.
We deden alsof het ons alles niets aanging.
We keken peinzensmoede in verre verten. We
poogden iets van Weltschmerz in ons kijken te
leggen. Iets van het lijden des jungen Werthers
of zo. Nu ja, ge voelt het wel aan, nietwaar?
Snel danste het lange potlood over het blad.
Wij voelden, dat we er goed opkwamen, in heel
onze decoratieve verschijning. Er kwam een
kellner om even af te rekenen. Het was zijn tijd,
zei hij.
We gromden, omdat we uit onze juist zo goed
gelukte houding moesten komen. Daarna zakten
we weer terug; in onze Weltschmerz.
Ur E VOELDEN ons gelukkig. Zon, koffie en dat
ons uittekenende, aardige meisje. Een kwartier
later was het af. Ze legde het schetsboek
neer en ging even weg. Het was kinderachtig,
maar we wilden het zien. Onszelf zien. Het was
onmogelijk ons te beheersen. Dat hadden zelfs
Jan Sluyters (inmiddels gekomen) en Lucebert
niet gekund. We bogen ons over onze schets.
We deinsden terug. We waren niet aldus. Zélfs
niet gezien door een hyper-experimentele bril.
Het was een ander en wij kenden hem.
Wij keken verstolen achter onze stoel. Daar
zat de man met de decoratieve kop. Het was
Albert van Dalsum.
We gingen heen. De zon was verduisterd. De
koffie op dat terras had een bittere nasmaak
(wat we altijd al gedacht hebben). De mensen
waren vervelend en onbenullig daar, Hetty Blok
moet trouwens óók niet denken, dat ze er al is;
ze b?gint pas en ze moet oppassen.
En wat Van Dalsum aangaat.... we hebben
hem nóóit gemogen!
BRUCKNERS TWEEDE SYM-
PHONIE. Bruckner schreef deze
symphonie na een langdurige
ziekte. Hij verwerkte er enige
melodieën in, die hij enige tijd
te voren had gebruikt voor het
Benedictus en het Kyrie van zijn
mis in f-mineur. In feite klopt
het nummer van deze symphonie
niet: na de Eerste schreef Bruck
ner een symphonie, die hij als
schoolwerkabsoluut verwierp,
en een, die vergeten temidden van
zijn andere papieren rustte en na
zijn dood als „Nulde" op het re
pertoire verscheen. Met zijn of
ficiële Tweede heeft de vroegere
dorpsorganist zijn muzikale entree
in Wenen gemaakt. Het is een
werk met een eenvoudige struc
tuur geworden. (Zondag 15.05
over Hilversum II, 298 m.)
DESIREE, het eerste deel van
een serie-hoorspel in acht afleve
ringen naar de roman van Anne-
marie Selinko. Het is het verhaal
van de burgerdochter Bernardina
Eugenie Désirée Clary, die door
haar huwelijk met generaal Ber-
nadotte de moeder wordt van de
erfprins van Zweden. Zondag
21.10, zelfde Zender).
OSTER-ORATORWM van J. S.
Bach, een werk, dat min of meer
het karakter van een uitgebreide 1
cantate heeft. O.m. werken mee
de sopraan Erna Sooorenberg en 1
de bas David Hollestelle. (Maan- j|
dag 21.50 over Hilversum I,
402 m.)
HARMONIE, de eerste uitzen
ding in een reeks, gewijd aan de
vakkundige uitvoering van mn- l'
ziek voor harmonie-orkesten. Vit-
gezonden zullen worden concours
nummers en vrije werken; de uit
voering geschiedt door de Staf-
muziek pan' bet regiment infante
rie Willem Friso te Assen, onder
leiding van J. P. Laro. (Dinsdag
19.00 over Hilversum II, 298 m.) IJ
muziek. 12.30 Land- en Tuinbouwmedt-
delingen. 12.33 Voor ons platteland. 12.(1
Pianoduo. 13.00 Nieuws. 13.15 Mededeli-
gen of gram.muziek. 13.20 Metropole-Oi|
kest. 14.00 „Zeg eens, Amerika....". 115'
Klarinet en piano. 15.00 Gram.muziei
15.15 Voor de vrouw. 15.45 Gram.muzitkï
16.30 Voor de jeugd. 17.30 Amusement]
muziek. 17.50 Militaire causerie. 18.04
Nieuws. 18.15 Pianospel. 18.30 Granui
muziek. 18.55 ReporVge of gram.muzieïj
19.00 Harmonie-Orkest. 19.25 Paris voui|
parle. 19.30 Pianotrio. 20.00 Nieuws.
Au Salon des Variétés.'1 20.45 „De kleinil'
Prins", hoorspel, met muziek. 21.50 Dan;.;
muziek. 22.20 Mededelingen. 22.25 Repor-f.'
tage. 22.30 Lichte muziek. 22.45 Buiten-i
lands overzicht. 23.00 Nieuws. 23.15 Ne«|
York calling. 23.20—24.00 Gram.muziek.
Televisie. AVRO. 20.15—21.45: Actcl
aüteiten en weerpraatje. Hierna: „De Be
zoeker", toneelspel.
Puzzle 287. Tien woorden uit 40 letter
grepen (oplossing)
De tien bedoelde woorden van vier
lettergrepen, die uit de 40 gegeve»
lettergrepen konden worden gevormi
waren (in alphabetische volgorde):
1. Arrogantie, 2. Bovenkarspel, I-
Eindexamen, 4 Frederika, 5. Handels
belang, 6. Oppositie, 7. Problematic
8. Tafelservies, 9. Valladolid, 10. IJzel-
.djjke.
De animo der puzzelaars was wW
zeer groot, want velen zonden een ge
heel correcte oplossing in. Na loting
onder die inzenders is de wekelijkse
prijs van 5.ditmaal ten deel ge
vallen aan: Mevr. C. Kreijger, Ba®'
straat 34 te Hoorn. (Gefeliciteerd! Deze
prijs zal worden toegezonden.
0
En nu onze nieuwe opgave:
Puzzle 288. Een Lente-puzzle. (Ie April-
opgave)
Hieronder vindt u twee groep®
woorden, beide in alphabetische volg
orde. Door telkens een woord van »e
eerste groep te verbinden met e®
woord uit de tweede groep, ontstaa"
15 nieuwe woorden. Elk woord m>6
maar één keer gebruikt worden. I"
gevonden woorden moet men in e®
zodanige volgorde inzenden, dat de eer
ste letters van boven naar beneden ten
bijzonders te lezen geven.
Eerste groep: afval avond eig®
erf fruit kring leger °veI
paarden regen sport
toren voor ijdel.
Tweede groep; boog boom fl
haan haid last licht '00"
oogst plaats recht spoed -*
sport systeem veld.
Welke woorden zijn bedoeld, in wd-
ke volgorde plaatst gij ze en wat gev®
de eerste letters dan van boven naar
beneden te lezen?
Oplossingen (per briefkaart) tot e
met Woensdag 8 April aan de Red»
tie van dit blad. (Onder de inzenden
van een correcte oplossing wordt we
een prijs van 5— verloot.)
deuren dicht, zodat
rammelt. Een mag®
boven de gekartelde ran<
bant van de straat» Zc 2
lok haar van het voorhoo
speelse zonlicht In de sm
kleurd glas van de schuil
dige bui heeft gebracht.
toppen langs de mantel
kachel. Weifelend wit t
Stil: de kachel harder lai
©pen, of de suitedeuren d
Maar.de kolen zijn
denkt ze. Pasen, voorjaa;
kalender naast het dressoi
weer wil niet; het is nog
besluit ze luid.
„Moeder!" roept een dri
hoofd. „Mam, Jantje pli
blokken om."
„Maar wat doen jullie o
naar boven. „Ik heb nog
Vooruit, ga maar in het tu
Een onwillig gebrom is
blijken één te zijn gewo
Strafexpeditie noodzakelij.
V „Ik ga al mam, ik ga al,"
Sprongen naar boven wipl
hij langs haar heen.
|T Verbaast kijkt ze in h
kleine glimlach plooit ha;
hot ledikant een paar kous
greep trekt ze de verstek
Ecu paar grote tranen bigg
wangen, als hij pijnlijk zuch
handen ziin als het noodza
«en meelijwekkend gezich
„Alia, vooruit!", dreigt i
gend, anders schrijf ik he
„Pa is er toch niet." glui
de slaapkamer. „En schrijf
Beteuterd kijkt ze in de
longen.
„Wie leert jou die wij
heid?" vraagt ze scher
Haar lippen trillen iets.
f „Henk, moe. En het
toch zo".
Ze schudt het hoofd. -„(
«snaar wat buiten spelen
antwoordt ze mat. „Go
Wat is het toch allema
moeilijk zo alleen", zucht
Koordenloos.
Hongerig betasten haar i
kamerwand. Hoe kent ze
stige ogen. Het is alsof het
Dromerig tuurt ze over
smalle, zeurderig nette sti
ze hier zo gestaan, de dage:
den van haar man in het ve
alweer geleden dat hij is wi
nog een héél jaar van dr
Hoe komt ze er door?
En wat was ze graag rm
Bbvendien werden dan de_
die twee jaar. Als ze nu
hadden gehad: maar het wa
niet trekken. Al hadden ze
zo hoog was het salaris v
weer niet.
(f „Als ze nu één of hoog:
hadAls betrapt schol
„Gunst kind, vier kind(
't been
Pijnlijk scherp realiseert
vriendin, toen ze voor de
was. Haar vriendin, de prori
Era de Wild, die altijd ha
haar voor de mond kwam.
„O kind, neem me niet 1
daarop gezegd. „Ik ik 1
Rie. ik schaam me werkeliil
waren, bewees de hoogrode
getemperd door de rouge. T
steekt als ze langzaam de t:
Die Em is maar goed tei
'gunstig. Haar man heeft eei
denhindertjes heeft ze niet
op de HBS. Ze steekt haar
en onbezorgd leven dan ook
als ze eens een enkele kee
droom van een luxe sportw;
En zij? Vier kinderen, ei
zware taak van de opvoodin
ten van de buren over Henk
..Mevrouw Vertouwen, Uf
Wilt u het hem alstublieft f
tuintje."
f De eigenaar van het biina
ronde, secure mijnheer Slo1
staat verbijsterd met de ko:
hoog. alsof hij de jongen in
dag een atoombom tot ontp
:ijn keurig onderhouden tui:
,En daar werk ik ten slott<
ZATERDAG 4 APRIL 1953