ILLEGALE ORGANISATIES
KREGEN ZWARE SLAGEN
KVP verloor vele dapperen
voor Duits vuurpeloton
EN NOOIT SLIEP DE
Tientallen vielen in
laatste maanden
VERRADER
De slag bij Ursem eiste
zeven slachtoffers
Maar de strijd ging verder
Een droeve lijst
Fritz Conijn
Gerard Veldman
Gevoelige klappen
Hans Voskuil
Noodlottige nacht
TEN GELEIDE
Zwarte bladzijde uit het verzet
Boerderij ging in de
vlammen op
De Spartacus-groep!
in overvi
MAANDAG 4 MEI 1953
IN DE BLOEMENDAALSE DUINEN ligt een groot deel geschreven van
het Alkmaar se verzet. Het is het verhaal van jonge kerels, die de vuist balden
tegen de bezetter en het staat gebeiteld op de vierkante stenen, waaronder zij
hun eeuwige rust vonden. Hun namen zijn het, die de geschiedenis van, het
verzet in Alkmaar vormen. Namen, gehakt in steen en in het geheugen van
ons, die thans de geharkte paden van de erebegraafplaats betreden om nu, op
de vierde Mei, in de grote stilte van de dodenakker te vertoeven. Bij hen, voor
wie de bevrijding zo veel eerder kwam. Zij hebben de dood niet gevreesd en
zijn hem dapper tegemoet getreden. De .een na de ander. Want de strijd was
hard en het zijn slechts enkelen van die eerste KP'ers, die het bittere gevecht
hebben overleefd. Wie het als KP-man een paar maanden uithield zonder ge
grepen te worden of genoodzaakt te zijn naar. andere streken te verhuizen
kon zich gevoegelijk tot de oude garde rekenen. Dit voorbeeld moge voldoen
de zijn om de spanningen te tekenen, waarin deze jonge mannen streden en
stierven. Automatisch hebben wij op de grafstenen de naam gezocht van hem,
bij wie de geschiedenis van de Alkmaarse KP feitelijk begint: Fritz Conijn
Zijn graf is hier niet te vinden. Het is nergens. Zelfs zijn dood was de Duit
sers niet voldoende. Toen zij de dappere Alkmaarse jongen in de nacht van
5 op 6 September 1944 hadden gefusilleerd, verbrandden zij het lichaam en
verspreidden de as. Maar de geest, die Fritz Conijn had bezield vanaf het ogen
blik, dat hij als achttienjarige jongen geld inzamelde voor de gezinnen van de
zeelieden in geallieerde dienst, had zich ook van anderen meester gemaakt.
Ook zij vielen strijdendein de K.P., de L.O., de R.V.V., of de BS. Anderen
namen hun plaatsen in en zetten het werk voort. Over de bloedige geschiede
nis van het verzet in Alkmaar willen wij, nu de dag van de dodenherdenking
voor de achtste maal is aangebroken, op deze pagina het een en ander vertellen.
]")e centrale figuren van het KP-werk
u zijn Fritz Conijn en Pierre geweest.
In Januari 1944 kwam de Alkmaarse
knokploeg tot stand. Zij telde als leden
Fritz Conijn. Iïinus Frcnken, Ber
Keulen, Gerard Veldman, Hans Voskuil
Klaas Ritzema, Rens Prins, Ad Kleising
(alien gefusilleerd of gesneuveld),
Pierre de Bie en Karl Weinrich, die
van het begin tot het einde in de gele
deren meestreden en de oorlog over
leefden, Mevrouw Greidanus (KP-moe-
der), Ben Hommerson (vertrok einde
April '44 naar KP-Utrecht en keerde
later terug naar K.P. Hoorn) Els IJzer
draad (werd gearresteerd tezamen met
Frenken en Reulen, doch overleefde
de gevangenschap). Ina Greidanus, na
de arrestatie van Els eerste koerier
ster, daarvóór als tweede koerierster
werkzaam en Jan Schouten (van Mei'
3944 tot September in Alkmaar, daarna
bij KP-Amsterdam)Dit ploegje. dat
zulke zware verliezen leed, kraakte
distributiebureaux o. a. te Haarlem,
Heiloo, Venhuizen om de vele onder
duikers via de LO aan bonkaarten te
helpen, overviel bonkaartentranspor
ten, bestormde politiebureaux om aan
wapens te komen, o. a. te Amsterdam,
spionneerde in het kustgebied en liqui
deerde vijf S.D.-agenten. Ook buiten
de provincie hadden enkele leden van
de KP een werkzaam aandeel. Zij na
men ook deel aan de eerste overval op
het Huis van Bewaring aan de Wete
ringschans.
r r i t z C o n ij n, die bij nagenoeg
r alle overvallen en acties present
was, werd op 29 Augustus 1944 te Am
sterdam gearresteerd. Hij had steeds
een nauw contact onderhouden met
Henry Scharrel-, die hem en enkele
leden van zijn groep voorzag van
Franse SD-papieren. Scharrel-, agent
van het Deuxième Bureau te Parijs en
de Belgische inlichtingendienst werkte
sinds 1941 voor een informatiecentrum
in België en ging buitengewoon koel
bloedig te werk. Maar één keer hielpen
zijn papieren hem niet. Dat betekende
zijn onherroepelijk einde en dat van
zijn naaste medewerker Fritz Conijn.
Deze toch wenste tot elke prijs zijn
vriend uit de handen van de Gestapo
te redden. De belangrijke functie, die
Scharrer bekleedde en zijn kennis van
internationale contacten maaktne het
noodzakelijk hem ten koste van alles
te bevrijden. Fritz bracht een bespre
king tot stand met een tussenpersoon
van de SD in een café aan de Noorder
Amstellaan te Amsterdam. Toen hij
met deze persoon, de V-mann S. D.
Pons, zijn plannen uiteen wilde zetten,
kwam de SD het café binnenFritz
IConijn was in de handen van de Duit
sers. Pons had zijn Judasrol goed ge
speeld. Op Dolle Dinsdrg kwam voor
de 21-jrigc jongeman het einde. Met
Henry Scharrer, die hij had willen red
den, viel hij in Vught door een salvo
van het vuurpeloton. Verleden jaar
werd hij door de Koningin posthuum
onderscheiden met het Verzetskruis,
een erkenning van de moed waarmee
hij en de rndc-e KP-leden hun vader
landsliefde hadden uitgedragen.
Zo ook Gerard Veldman, de
2G-jarige Alkmaarder, die reeds in 1942
joden onder dak brrcht in de Wierin-
germeer en zich, nadat hij met de LO
in contact kwam, met. hart en ziel aan
het ondergrondse werk wijdde. In Ja
nuari 1944 werd hij lid van de KP en
nam deel aan bijna alle acties van deze
ploeg. Met zijn vrienden overviel hij
distributiekantoren te Haarlem, Heiloo
en Venhuizen, plunderde enige politie
bureaux en liquideerde verschillende
Gestapomensen. In September 1944
trad hij toe tot de Gewestelijke storm
troepen der BS. Hij sneuvelde in de
nacht van 10 op 11 October in een
vuurgevecht, waarover elders in dit
blad wordt geschreven.
Medio Juli had de KP-Alkmaar reeds
enkele gevoelige klappen moeten in
casseren. Deze arrestaties noopten
Pierre en Fritz n?ar Amsterdam uit te
wijken, waar zij na de tweede misluk
te overval op het Huis van Bewaring
een nieuwe knokploeg te Amsterdam
Fritz Conijn werd posthuum onder
scheiden met het Verzetskruis. Hij
vormde in Januari 1944 de KP-
Alkmaar en was een van de groten
uit het verzet.
oprichtten. Pierre overviel daarmede
op 19 Augustus het distributiekantoor
te Oudorp.
rte arrestaties, waarvan wij hierboven
melding maakten vonden plaats op
12 Juli. Op 25 Juni reeds was de door
Scharrer aanbevolen Ad Kleising
te Alkmaar door de landwachter Kui
per meegenomen toen hij geen papie
ren had van de motor, die hij bereed.
Hij werd met enige anderen door Vie-
bahn en Rühl naar Amsterdam ge
transporteerd, waar allen, met uitzon
dering van Kleising zelf, op 3 Juli wer
den vrijgelaten. Een week daarna deed
de SD op verschillende adressen een
inval, waarvan de K.P-ers Klaas Rit
zema en Rens Prins het slachtoffer
werden. Bij deze zelfde actie werden
gearresteerd de Alkmaarders Knip en
Bruin en mevrouw Bak en haar zus
ter. De beide dames werden tien dagen
later vrijgelaten, van de anderen keer
de alleen Knip na de oorlog zeer ver
zwakt uit gevangenschap terug. Ook
Herman Bak, een vooraanstaand
LO-er, die zeer nauw met andere
organisaties samenwerkte, keerde uit
de gevangenkampen terug. Hij over
leed enige jaren na de oorlog.
Rens Prins, een 26-jarige bak
ker uit Beverwijk, die werkzaam was
in Heerhugowaard arresteerde Cêes
Haeck bij diens LO-werk. Vier dagen
na zijn arrestatie werd hij als repres-
saille voor de slecht voorbereide en
mislukte overval op de Weteringschans
tezamen met zestien anderen onder
wie Klaas Ritzema, A d K 1 e i n
en Jaicob Balder uit Broek op
Langendijk gefusilleerd.
Klaas Ritzerra, een 24-jarige jonge
man uit Groningen, die daar zijn on
dergrondse werk was begonnen, maar
in 1943 de wijk had genomen naar
Gelderland, trad in begin Juni 1944
toe tot de KP-Alkmaar. In de maand,
waarin hij van deze wakkere groep
lid was verrichtte hij al verdienstelijk
werk. Hij werd ten huize van de heer
Bruin op 12 Juli gearresteerd en vier
dagen later met de anderen doodge
schoten.
Nicolas Bruin, procuratiehou
der te Alkmaar, bij wie Ritzemai werd
eangetroffen, werd na zijn arrestatie op
12 Juli naar de Weteringschans over
gebracht en vandrar naar Buchen-
walde getransporteerd. Hij overleed
daar in Februari 1945.
De hoofdonderwijzer H. A. van
't L a a r, die onderdak verleende aan
een LO-er werd bij de invallen op 12
Juni eveneens gegrepen en via de We
teringschans en Vught naar Neuen-
eamme overgebracht, waar hij op 7
Januari 1945 overleed. De twaalfde
Juli is met recht een zwarte bladzijde
geworden in de geschiedenis van de
KP en helaas was dit niet de enige. Op
10 Juni maakte een vuurpeloton een
eind aan de nog zo jonge levens van
de 22-jarige Jacobus Frenken
en A 1 b e r t u s Reulen, beiden uit
Roermond. Zij hadden in het Zuiden
reeds direct na de inval van de Duit
sers het verzet ter hand genomen. Na
zich aanvankelijk bezig gehouden te
hebben met vervalsingen van per
soonsbewijzen en hulp ean onderdui
kers, belastten zij zich met het in vei
ligheid brengen van ontvluchte Franse
krijgsgevangenen en naar beneden ge
haalde piloten. Medio 1943 vormden
zij onder leiding van Pierre, die later
in het Noordhollandse verzet zo'n gro
te rol zou spelen, de KP-Roermond. Te
zamen met hem vertrokken zij in Ja-'
nuari 1944 naar Alkmaar om zich daar
bij Fritz Conijn aan te sluiten. In Alk
maar en omgeving namen zij aan ver
schillende acties deel. Beiden werden
op 25 Mei bij een bezoek aan een LO-
adres te Amsterdam gearresteerd. Op
10 Juni vonden zij de dood.
Een zeer actief lid van de Alkmaarse
groep is ook de 26-jairige Hans Vos
kuil geweest. Hij werkte hoofdzake
lijk voor de inlichtingendienst en ver
richte als zodanig met de leden van de
KP vele spionnagediensten in het kust
gebied. Met de KP-ers Gerard Veld
man en Pierre liquideerde hij o.a. twee
Gestapo-agenten op de Nassaukade te
Amsterdam. Op een van zijn koeriers
diensten naar Zwitserland werd Vos
kuil in Juli 1944 te Brussel gearres
teerd. Op 5 September werd hij te
Vught gefusilleerd, vermoedelijk te
zamen met Fritz Conijn en Henry
Scharrer.
Qok Gerrit Blokker uit Heiloo
was enige tijd lid van de KP. Zijn
vader, die onderdak verleende aan
Duitse Kareltje, Karl Weinrich, een
actief KP-lid en later leider van de
KP-Hoorn, werd in de nacht van 1 op
2 September 1944 gearresteerd toen de
Gestapo Blokker jr. zocht. Hij keerde
niet meer uit gevangenschap terug.
De nacht van 1 op 2 September werd
ook Math ij s Zonderhuis uit
uit Heiloo noodlottig. Zijn naam is ten
nauwste verbonden aan het PK,LO en
NSF-werk. Al in begin 1942 wais Zon
derhuis in de illegaliteit en zijn ver
diensten als plaatselijk O.-leider en
contactman vóór de KP-Alkmaar kun
nen niet hoog genoeg worden gewaar
deerd. In Juli 1944 was de Sicherheits-
dienst op de hoogte met de anteceden
ten van deze koene Heiloose winkelier,
maar zij wachtte met een arrestatie tot
ook de adressen van de KP-leiders be
kend zouden zijn. Toen echter Fritz
Aan de vooravond van de bevrij
ding herdenken wij onze geval
lenen.
Wij hebben de eerbied voor
onze verzetsstrijders ditmaal
willen neerleggen in deze regels,
waarin de namen voorkomen
van allen, die in het Alkmaarse
verzet om het leven zijn geko
men. Hier en daar zijn ook men
sen genoemd, die weliswaar niet
rechtstreeks bij het plaatselijk
verzet waren betrokken, maar er
toch nauw mee hebben samenge
werkt. Wij hebben hierbij ge
streefd naar volledigheid en
daarbij zeer veel medewerking
ondervonden van oud-illegale
zijde. In sommige gevallen moes
ten wij volstaan met alleen de
vermelding van de naam van de
gevallen illegale werker. Waar
dat mogelijk was en voor zover wij
over de gegevens beschikten zijn
verschillende malen bijzonder
heden opgenomen omtrent de
aard van het illegale werk en de
datum van de arrestaties. Wij
hopen de volledigheid, die wij
zochten, te hebben gevonden en
daarmee ons doel te hebben be
reikt: Nog eens de namen te
doen herleven van hen, die in de
bezettingsjaren de vaderlandse
zaak met de inzet van hun leven
durfden te verdedigen. Met hen
eren wij tevens allen, die elders
in de provincie en daarbuiten het
hoogste .offer brachten.
Conijn op 19 Augustus '44 werd gegre
pen, besloot zij toe te slaan. Tien dagen
later werden drie commando's uitge
zonden in de richting Alkmaar. Eén
daarvan onder leiding van Schreiber
viel bij Zonderhuis binnen. Men zette
hem het pistool op de borst om hem
te dwingen namen te noemen van zijn
medewerkers. Toen hij weigerde iets
te zeggen, sloegen de woedende Duit
sers hem neer en maakten met enkele
schoten een eind aan zijn leven.
Een ander commanda begaf zich naar
Dirk Bakker, eveneens wonende
te Heiloo. Bakker werkte nauw samen
met de KP-Alkmaar, verwisselde de
nummerborden van de auto's, die ge
bruikt werden bij overvallen en ver
borg het gekraakte materiaal. Ook
Bakker weigerde iets los te laten. Hij
werd door de SD-agenten tegen de
muur gezet en met zes kogels neerge
schoten, Op 3 September overleed hij
in het St. Eiizabethziekenhuis.
Zo luidt in het kort de geschiedenis
van de KP-Alkmaar en van hen, die
nauw met dit kleine ploegje dapperen
samenwerkten. Het is het verhaal van
overvallen, arrestaties en executies in
een angstwekkende regelmaat. En toch
ging het verzetswerk, door. Ondanks de
séva'ren en de grote verliezen, die deze
Nederlanders leden. Voor hen nemen
wij vandaag twee minuten stilte in
acht. Wij zullen dat blijven doen op de
vierde Mei, opdat hun dappere gedrag
nimmer worde vergeten. Ook niet door
ons nageslacht ,dat deze bittere jaren
gelukkig niet heeft gekend.
VEEL van het verzetswerk, van de overvallen, de liquidaties, de spionnage In
de duinen en het overbrengen van piloten is voor de buitenwereld verbor-
gen gebleven, maar één gébeurtenis uit de verzetsstrijd is door baar verschrik
kelijke gevolgen tot iedere Noordhollandcr doorgedrongen en heeft hem met
ontzetting vervuld. De slag bij Ursem staat in onze geschiedenis geboekstaafd alg
een van de meest bloedige botsingen tussen de illegaliteit cn de bezetter en is
liet bittere voorbeeld van de terreur, die over de lage landen losbarstte toen e~
derland zijn vrijheid verloor. In de slag bij Ursem verloren zeven goede Vader
landers het leven. Een achtste werd een paar weken later gefusilleerd en eni
ge anderen vielen naderhand nog in handen van de Duitsers. De massa-moord
speelde zich af in de morgen van de 11de Oct. 1944 rond de boerderij van Dirk
de Boer aan de Zuidervaart te Zuid- en Noord Schermer. Hier was het, dat de
medio September gevormde Gewestelijke stormtroepen van de BS-Gewest XI
een opslagplaats hadden gevonden voor het opslaan van de gedropte wapens en
waar een tiental BS-ers een veilige schuilplaats had. Tot de verschrikkelijk©
Octobernacht kwam en de daarop volgende morgen.
Een uur lang had men in de Wog-
meer op één van de afwerpterreinen
gewacht op het vliegtuig, dat de con
tainers met wapens zou afwerpen. De
machine verscheen weliswaar op de af
gesproken tijd, maar wierp waar
schijnlijk tengevolge van het slechte
zicht geen wapens uit. Nadat zij nog
een uur had gewacht ontruimde de
receptieploeg het veld. Ook de verzets
mensen, die tot taak hadden de toe
gangswegen te bewaken, verlieten hun
posten. Op de terugweg stootten zij bij
Rustenburg op een twaalftal landwach-
ters. Er werd over en weer ge
schoten, doch niemand werd getroffen.
De bewakingsgroep ontkwam met ach
terlating van ongeveer vijftien fietsen.
Een uur later voltrok zich op dezelfde
plaats het verschrikkelijke drama. De
groep, die de gedropte wapens moest
afhalen vertrok n.l. om half vier onder
leiding van Gerard Veldman, onbewust
van het feit, dat het vliegtuig niets had
afgeworpen en van het onraad op de
toegangsweg. Chauffeur van de vracht
auto was P. Wagenaar. Gerard Veld
man, de commandant, bevond zich
eveneens in de cabine en achterin zaten
o.m. Jac. Wagenaar, Frans van der
Zeijden en Jan Walter.
Vuurgevecht
Op de brug bij Rustenburg zagen
Veldman en Wagenaar een stoplicht. Zij
minderden vaart en zetten de wagen
stil in de veronderstelling, dat het licht
werd gedragen door een fan de leden
van de bewakingsgroep. Toen zij de
landwachtersuniformen ontdekten brak
er een hels vuurgevecht los, waarbij
van beide kanten slachtoffers vielen.
Veldman werd getroffen door een schot
in het hoofd. Jac. Wagenaar werd aan
zijn rechterhand gewond en Frans van
der Zeyden viel met verschillende
schotwonden bewusteloos in een grep
pel lang de weg. Met achterlating van
Gerard en Frans moest de afhaalploeg
zich terugtrekken.
De landwacht, die intussen verster
king had gekregen van de Feldgendar-
merie had de naaste omgeving afge
zocht en in de greppel de bewusteloze
Van der Zeyden aangetroffen.
Het overschot van de groep was, na
de gewonde Wagenaar op de boerderij
van Koning, het hoofdkwartier van de
B.S. te hebben' afgezet, op de boerderij
van Dirk de Boer (bewoond door diens
zoon Pieter) druk bezig de daar opge
slagen wapenvoorraden over te bren
gen naar de boerderij Glijnis.
Nauwelijks was men daarmee klaar
toen om ongeveer elf uur de hofstede
MA Dolle Dinsdag werd ook in Alkmaar de BS opgericht, samengeseld uit KP,
RVV en OD. Hiervan zijn verschillende jonge mensen gevallen. Elders in
dit blad beschreven wij de bloedige slag bij Ursem, waarin een aantal BS-ers,
onder wie ook de Oud-KP-er Gerard Veldman, die na de ophefing van de KP-
Alkmaar in Alkmaar was achtergebleven, de dood vond. Zij waren helaas
niet de enige slachtoffers. Op 10 Maart 1945 maakte een salvo van een Duits
vuurpeloton te Zaandam een einde aan de levens van Johannes P. J. van
Roon, geb. 17-10-93, R. Rempt, geb. 1-2-1908, W. Zwart, geb. 13-2-1919, G.
N. Cevat( geb. 26-11-1920, en A. J. van de Kamer, geb. 27-4-1916. Van
Roon was de oprichter en commandant van groep 4710, die zich voornamelijk
belastte met overvallen op zwarthandelaars. Hij werd op 18 Februari 1945 gear
resteerd in verband met een enkele dagen daarvoor gepleegde overval op een
kruidenier, waarbij hij vermoedelijk door omwonende is herkend. Een ander
lid van de groep. Joh. F. Ris werd op 19 Febuari gegrepen en een maand la
ter doodgeschoten.
Op 17 December 1944 werden drie
Alkmaarse B-ers tezamen met enige
andere illegale werkers te Wormerveer
doodgeschoten. Onder hen bevond zich
Adrianus Van Doorn, geb. 30-3-1907,
Hij was in November 1943 zelfstandig
met het verzetswerk begonnen en. had
zich medio 1944 bij de Raad van Ver
zet aangesloten. Op 10 November werd
hij gearresteerd aoor de landwachter
Joh. Meyer uit Amsterdam, die onder
het mom van illegale werker contact
met hem had gekregen- Bij de arresta
tie op de Heilooërbrug werd Van
Doorn, die zich verzette, neergescho
ten. Na een verpleging van vijf weken
in het Marine Lazarett te Heiloo werd
hij achter de Adelaar-fabrieken te
Wormerveer gefusilleerd.
Met hem viel de Alkmaarder D. H.
Jupjjn, geb. 3-1.-1914. die sinds 1942
een door hem zelf vervaardigd nieuws
bulletin uitgaf en op zijn onderduik
adres in Castricum op 5 December '44
werd gearresteerd.
Een collega van Jupijn, Ben Speet,
geb. 14-9-1920 onderging hetzelfde lot.
Hij was redacteur van het illegale blad
„Recht Hoor Zee" en werd gegrepen
toen hij een bezoek bracht aan een
adres, waar juist een huiszoeking plaats
vond. Op zijn lichqam vond men be
zwarende papieren.
De groep Van Roon. die zoals wij
hierboven schreven haar leider en Jo-
han Ris verloor, moest een maand la
ter opnieuw een verlies lijden, toen
Frans ten Pas, geb. 13-9-1913 werd
gearresteerd op 4 Maart 1945.
Simon Spierenburg, lid van de Ge
westelijke Stormtroepen, sneuvelde op
8 Februari 1945 bij een overval op een
schoenenzaak te Alkmaar. De groep
stuitte daarbij op tegenstand. In het
donker vielen enige schoten waardoor
Spierenburg dodelijk werd getroffen.
Hii overleed nog dezelfde dag.
Bastiaan Herman, geb. 20-11-1893
was lid van de O. D. en trad in Sep
tember 1944 toe tot de BS. Hii nam in
samenwerking met andere PTT-am.bte-
naren maatregelen opdat een illegale
Johannes Petrus Jacobus van Roon
was de stichter van de groep „4710",
Ook hij liet zijn leven voor een
Duits vuurpeloton.
telefoonnet zoji blijven functionneren
als de Duitsers er toe zouden overgaan
het legale net te verlammen. Op 15
November 1944 werd hij in zijn woning
gearresteerd. Hij overleed op 14 Maart
in een Duits concentratiekamp.
Vlak voor het einde van de oorlog
verloor Frederik Haverkamp het leven
Hij was als arts door de O. D. verzocht
de voorbereiding van een gewestelijke
geneeskundige dienst op zich te nemen,
welke taak hii on voortreffelijke wijze
uitvoerde. Medio Februari 1945 maakte
dokter Haverkamp in gezelschap van
twee andere illegalen een tocht door
het gewest om verschillende zaken op
medisch gebied te regelen. In de om
geving van Wognum werden zij aange
houden en gearresteerd. Bij een ont
vluchtingspoging werden Haverkamp
en een zijner metgezellen zwaar ge
wond; de derde man (Hollema) vond
onmiddellijk de dood. Haverkamp werd
naar Amsterdam overgebracht en op
6 April 1945 te Limmen gefusilleerd.
Hier verloor ook de 21-jarige S. M.
Middelhof! het leven.
Door verraad viel hii in handen van
de Duitsers. Een dapper man was Jan
Hoberg, geb. 28-9-1925. Hij werd gear
resteerd toen een groep illegalen een
overval deed op het stadhuis en hij in
het huis van wijlen de heer Koelma,
secretaris van de gemeente bij wie de
sleutels waren gekraakt, de wacht hield
totdat de overval zou zijn gelukt. Een
voorbijganger, die hem in de gang
ontdekte en in de mening verkeerde
met een jassendief te doen te hebben,
belde de politie op, die Hoberg daarop
arresteerde.
Hij vertelde niets van ziin eigenlijke
doel daar in de gang van het huis om
de mensen in het stadhuis geen gevaar
te laten lopen. Op 14 April 1944 werd
hij gefusilleerd.
Een van de eerste slachtoffers van
het Alkmaarse verzet is Bram Daalder
geweest. Hij werd op 22 Maart 1942
gearresteerd in verband met een zend-
installatie. Daalder bracht twee .jaar
door in Hollandse gevangenissen cn
concentratiekampen en werd eind 1944
saar Duitsland gebracht, waar hij in
gevangenschap is overleden.
Wij noemen verder nog de BS-ers
Jan Baas, geb. 28-6-25 en Jan Smit,
geb. 29-6-1915. die op de zesde Mei
1945, toen de bevrijding reeds een feit
was. door een Duitse patrouille op het
Waagplein werden doodgeschoten.
Martin J. Wetstein overleed in een
concentratiekamp, evenals Eduard van
den Heuvel, bij wie tijdens een huis
zoeking exemplaren van het illegale
„Trouw" werdén gevonden.
Gerrit Zandbergen, geb. 24-1-1895. die
reeds terstond na de inval der Duit
sers met illegaal werk begon en inbra
ken pleegde in 't NSB-kringhuis en het
GAB te Alkmaar werd op 15 Juli 1942
gegrepen, waarschijnlijk door verraad
Hij kwam tenslotte in Dachau terecht
en beleefde daar de bevrijding. Helaas
voor zeer korte tijd. Tijdens zijn ver
voer van Duitsland naar Alkmaar is
hii op 13 Juli 1945 overleden.
S. Jonk overleed op 12 Januari 1945
te Neuengamme. Hij had huisvesting
verleend aan een ondergedoken broer
en een Nederlandse militair. Door ver
raad wei-den de twee broers gearres
teerd. De onderduiker kwam dank zij
vervalste papieren spoedig vrij.
Drie dagen later stierf te Oranienburg
A. van Bronkhorst, illegaal werker
sinds 1943 en contactman tussen het
In de slag bij Ursem verloor de BS
met Gerard Veldman een van de
ervaren mensen, die in de KP reeds
dubbel en dwars zijn sporen had
verdiend en van wie men bij de
illegale acties veel steun bad kunnen
verwachten.
door de Gestapo onder commando van
Willy Lages werd omsingeld. Joh. dé
Jong, Piet de Boer en zjjn legale huis
genoten werden gegrepen, maar Dirk
de Boer, die de vlucht trachtte te ne
men, zonder pardon neergeschoten. P.
Wagenaar, Jan Walter en Floor Niele
hadden zich in allerijl in de hooiberg
verstopt. Zij bemerkten daar hoe (1e
Duitsers tegen half twee 's middags met
de gewonde Frans van der Zeyden ar
riveerden, die in de mening verkeerde,
dat de boerderij zou zijn ontruimd. Al
len ontkenden iets met de illegaliteit
te hebben uit te slaan en na een tweede
verhoor mochten de huisgenoten van
De Boer vertrekken. Een paar minuten
later knalden er opnieuw 9ch«len
Piet de Boer en De Jong werden laf
hartig vermoord.
De boerderij werd. na geplunderd te
zijn in brand gestoken en daardoor
moest het drietal in de hooiberg zijn
schuilplaats verlaten (Machinepistolen
ratelden toen de jongens een goed
heenkomen trachtten te vinden. Floor
Niele zakte reeds voor de dorsdeuren
dood ineen. P. Wagenaar werd op de
vlucht neergeschoten en J. Walter ge-
wond en daarna met een nekschot afge
maakt. Met één arrestant, Frans van
der Zeyden, keerden de Gestapo naar
Amsterdam terug. Frans werd een
maand later in de Harddraverslaan
gefusilleerd
Ook Jacob Wagennaar, die tijdens
het gevecht op de brug was gewond,
heeft de vrijheid niet mogen beleven.
Hij dook onder bij zijn zwager A. Fraos
te Heiloo, waar hij bij een inval op 31
December werd ontdekt. Hij probeerde I
nog de vlucht te nemen doch werd aan- t
geschoten en viel in handen van zijn
vijanden. Na overgebracht te zijn naar I
het Marine Lazareth te Heiloo, werd
hij enkele weken later, op 4 Februari
1945, op de weg Naarden-Bussum ge
fusilleerd. Zijn zwager, die bij dezelfdtl
inval was gegrepen werd nog in dezelf-f
de nacht in het gebouw van de landl
wacht te Alkmaar met een nekschc|
vermoord.
Op 25 Juni 1941 werd in Alkmaar d»C
Spartacus-groep opgerold. De politiek
verrichtte in opdracht van de SD zeven I
arrestaties van mensen, die, zoals het
heette, de Trotzkistische richting van
het communisme vertegenwoordigden
en om de veertien dagen het illegale I
blad' Spartacus verspreidden. Fes van
deze Alkmaarders zijn in Neuengamme
overleden. Dirk Baas op 29 Januari
1942, Jac F. Hoekmeyer op 1 Februari,
Joh. Korver op 5 Februari, Th. Lieven-
dag op 21 Maart, H. W. Klasing op 13
Augustus, J. M. van Riel op 18 Novem- I
ber 1944. De zevende man G. Schoen j
stierf op 20-l-'45 in Oraniënburg.
NSF te Hoorn en Alkmaar. Od 6 Juli
1944 werd hij op het station Hoorn ge
vangen genomen.
In Bucbenwalde overleed op 13 De-
cember 1944 N. J. Bruinvis. Hii wasl
gearresteerd wegens het huisvesten van|
een Joods meisje en een Lo-er (Brüne-
Kreef). Alle drie werden meegenomen
en alleen Brünekreef ontsnapte nit de f
gevangenis aan de Weteringschans. Hij I
zat er enige dagen toen om 9 uurl
's morgens een wagen de binnenplaats!
van de gevangenis opreed en twee SD-I
officieren uitstapten, die een schriftelijk!
bevel hadden tot overname van Brünf-I
kreef. Met een pistool in de rug werd I
hij in de wagen geduwd, die daarop rus-1
tig vertrok. Nauwelijks buiten de ge-L
vangems gooiden de SD-officieren hu«l
petten in de wagen en ontpopten zicli!
als illegale werkers. Een van hen wasf
de nauw met de KP-Alkmaar samen-]
werkende Duitse jood ..Max".
Hoewel hij niet deel uitmaakte vanP
het Alkmaarse verzet heeft Abraham
Dubois in de illegale strijd grote ver-
diensten gehad. Hij was 2de luitenant
toen de oorlog uitbrak, slaagde erin
naar Engeland te komen en werd in i
1944 verschillende malen neergelaten
om strategische punten te verkennen.
Op de Veluwe werd hij tenslotte ge
grepen en op 8 Maart 1945 met 112 an
deren bij de Woeste Hoeve gefusilleerd.
JJet is daar aan de Z;
einders fancy fair)
standwerker, marktko
haast ondoenlijk om 1;
gen aan de balicngooit
wagens in miniatuur.
Het begint al met de
de standaardprijs bij
te laten draaien, voor
de dodensprong kunne
zandzakken meer op i
vingers kunnen een pr
De Padvinders jeugd t
limonade voor de Paf,
Verder bestaat op he
de mogelijkheid een ri
naar de maan, een tam-
schiedenis, en is er g
speerwerpen of het scl
windbuks een prijsje i
slepen. Wie het risico, c
niet wil lopen kan naa
pomp gaan. Daar is altij
beitje in de gleuf een
pomtp en het geschenk g
den. Dan is er nog een
een „treinreis naar Zv
mooie miniatuurspoorw
berglandschap.
Burgemeester Wytem
dagmiddag de Pafafa g-
woordigheid van het
plaatselijke commissie e
de groepen 't Oude Hoe
Kennemer woudlopers,
en de Briniogroep. Nat
erewacht van padvindo
gepaal was gelopen en
de mast was gehesen ze
ter, dat hij hoopte, dat
ze middag zo uitbundig
schijnen in de harten v
bezoekers. Hij sprak de
de organisatoren veel
hebben en 'n mooie opb
woorden begon de Pafa:
ren te draaien en we:
dubbeltjes door de enth
houdertjes geïncasseerd,
lemaal nodig om de ver
maken, die afdeling AU
Nederlandse padvinders
log heeft geleden, toen
De dodensprong is
attracties op de Padvind
materiaal in handen viel
nale jeugdstorm. Lang
men al weer wat beter i
komen te zitten, maar
niet en daarom zijn nU
ach!croon de Pafafa's g-
Zij zijn eigenlijk al een
geworden in Alkmaar.
Behalve dat zo'n fancy
in het laatje brengt is
goed stuk propaganda v-
derij omdat zij een voc
wat de jeugd met elkaar
brengen. Opzet van deze
klein mag dan uitgaan v
net is de jeugd, die de
voert en dat doet met al
die in haar zit.
Het restaurant, waar l
Ven is en dat zijn naam
alle eer aan doet met de j
sieringen van zeemeern;
