Ostende heeft casino van nu het grootste West-Europa EENS TROK EEN RIDDERSCHAP IN BRONKHORST TEN STRIJDE Wie OP DE GROTE WEG van Arnhem naar Zutphen niet doorjakkert, maar zich in het oude en welvarende Gelderse dorp Brummen de moeite ge troost rechts af te slaan en met de pont de Gelderse IJsel over te steken, komt spoedig in het merkwaar dige plaatsje Bronkhorst, behorende tot de gemeente Steenderen. Men kan dit kleine gemeenschapje ook bereiken van Doesburg uit over Hummelo door de schone Achterhoekse dreven, een tocht, die op zich zelf al de moeite waard is. Maar waarom naar Bronk horst? Wel, omdat het 't kleinste Gelderse stadje is. ALS DE LAMPJES GLOEIEN KOMT DE VELUWSE BOSBRANDWEER IN ACTIE De bouw en inrichting kostten ruim 35 millioen gulden T Maar de glorie van weleer is verdwenen VORSTELIJK TOEVLUCHTSOORD ESTORIAL ONTTROOND Door België Het kleinste stadje van Nederland Perfect systeem geeft de Rode Haan geen schijn van kans In Apeldoorn hangt een wonderkaart Deerlijke plaegen Jammerlijke afbraak ZATERDAG ÜS "ET 1953 (Van een onzer redacteuren) ELKENMALE ALS DE BURGERS van Ostende de zeeboulevard betreden, werpen zij een trotse blik op hun nieuwe „Kursaal". Let imposante, moderne witte paleis, dat thans het stadsbeeld beheerst en waarin een legertje arbeiders de laatste hand legt aan de stoffering. Op Zaterdag 20 Juni zal Boudewijn, Koning der Belgen, in tegenwoor digheid van de regering het nieuwe gemeentelijke casino openen. Op dat ogenblik zullen de Ostendenaren er zich officieel op kunnen be roemen, dat zij ten koste van 400 millioen Belgische francs, of wel ruim 35 millioen gulden eigenaars zijn geworden van het grootste casino van West-Europa. Tot nu toe eiste de Portugese stad Estorial hij Lissabon, het toevluchtsoord van ex-Koningen en koninginnen, deze eer op. Ostende heeft Estorial evenwel onttroond. OSTENDE zon der een „Kursaal" is ondenkbaar. Pre cies honderd jaar geleden werd het eerste casino ge opend en sinds dien heeft de stad reeds drie van dergelijke etablis sementen versle ten. De laatste Kursaal viel ten offer aan de ver- nielingsdrift van de Duitse bezetter. Ostende versaag de echter niet. Nauwelijks waren de hoogst noodza kelijke voorzienin gen in de voor de helft verwoeste stad getroffen, of in 1947 werd een prijsvraag uitge schreven voor de bouw van een groots bouwwerk, dat de badplaats in het bezit zou stellen van een unieke tempel van het toerisme. De Antwerpse bouw meester Loon Stijn zag zijn ontwerp bekroond. Drie ja ren had men no dig om Stijns plan uit te werken, doch in Februari 1950 was het moment gekomen, waarop de toenmalige Bel gische premier Gaston Eyskens de beter kleedzalen zouden kunnen noe- eerste steen kon leggen. Sindsdien heb- men. gekend betpnmolens vrijwel geen rust IS EEN DERGELIJK casino, dat ge Op een zuilengalerij van betonnen durende de wintermaanden gedeelte- heipalen verrees een gebouw met een lijk gesloten moet worden, exploitabel, oppervlakte van een hectare. Een Heeft het gemeentebestuur van Osten- bouwwerk in beton en glas, dat een de met de bouw van zijn vierde „Kur- Eén van de gevels van het casino te Ostende ere-hall, een concertzaal, een music- hall, een speelzaal, een restaurant, een leeszaal een tentoonstellingszaal, een bodega en een nachtclub bevat, om nog maar te zwijgen van de keukens, de dienstvertrekken en de kleedkamers in de catacomben van het casino. Betreedt men de „Kursaal" via de hoofdingang dan krijgt men onmiddel lijk een voorproefje van de royale in deling. De met wit marmer geplaveide hall meet 40 x 25 meter. Links en rechts bevinden zich twee zes-meter brede trappen, die leiden naar een met blauw tapijt bedekte trap van 20 meter breedte, die op haar beurt naar de ere- hall voert. In deze ere-hall van 60 x 26 meter klopt het hart van het casino. Van hieruit bereikt men de concert zaal, de speelzaal, de music-hall, de leeszaal en de tentoonstellingszaal. Telt de music-hall (40 x 30 m.), bestemd toor toneel- en cabaretvoorstellingen, 1250 zitplaatsen, zij is een alcoof ver geleken bij de concertzaal. Deze zaal meet 50 x 60 meter en biedt plaats aan 2500 personen. En dan te bedenken, dat de befaamde grote zaal in het Palais Chaillot te Parijs „slechts".... 2000 personen kan herbergen. In deze concertzaal zal het Londens Philhar- monisch Orkest concerteren. Het volle dige orkest zal worden opgesteld op het beweegbare podium, dat na het concert geruisloos een tiental meters verschuift en vervolgens met musici, instrumenten en al in een keldergewelf verzinkt. Het is slechts één van de technische snufjes, dat voordien voor schouwburgen in wereldsteden gere serveerd scheen, doch nu ook in Osten de is toegepast en een gedeelte van de 400 millioen bouwkosten heeft ge vorderd. In dit casino is letterlijk niets te vinden, dat niet op uiterlijk effect is berekend. Geen frankske is gespaard om de badgasten in deze toeristenfuik te vangen. Daarvan getuigen de enorme zalen, de trappen, de tapijten, de gor dijnen, de met blank eikenhout betim merde pilaren, het melkwitte marmer in de hall, de kunstwerken van beken de Belgische kunstenaars, de geraffi neerde indirecte verlichting, de luxu- euse in Zuidamerikaanse stijl gestof feerde (dure) nachtclub „La Champag ne", het stijlvolle restaurant en het terras op het dak van de westelijke vleugel, vanwaar men een verrukke lijk uitzicht heeft op het strand en de zee. Zelfs onder het casino, in de dool hof van gangen en vertrekken, waar de 25-jarige perschef Dries van Dam me, die toch kind aan huis is, meer malen „in concentratie moest gaan" om tijdens ons bezoek de juiste weg te vinden, treft men dezelfde luxe aan in de ruimten voor de installaties voor verwarming en air-conditioning en in de tientallen wit betegelde repetitie lokalen en kleedkamers, welke wij saai" sedert 1853 niet te hoog gegre- OP UITNODIGING van het Commissariaat-Generaal voor Toerisme in België heeft een twaalftal Nederlandse journa listen een vijfdaagse tocht door België gemaakt. Deze reis voer de zowel door Vlaanderen als door het Waalse gedeelte van ons Zuidelijk nabuurland en stelde de journalisten in de ge legenheid talrijke meer en min der bekende bezienswaardig heden te bezoeken. Een onzer redacteuren, die deze reis mee maakte, vertelt in zijn eerste bijdrage over de nieuwste aan winst van Ostende: de „Ki j- saai", het grootste casino vi h West-Europa, dat op Zaterdag 20 Juni door Koning Boude wijn zal worden geopend. pen? De Ostendenaren twijfelen er niet aan of hun casino zal zich kunnen bedruipen. Zij wijzen daarbij met een veelbetekenende blik op de.... speel zaal, het onderdeel van het gebouw, dat reeds op 1 Juli 1952 werd openge steld. Vrouwe Fortuna zal Ostende voor een financieel echec behoeden Reeds bijna een jaar draait de magische schijf in het nieuwe gebouw. Reeds bijna een jaar klinkt dagelijks het mo- notome, maar voor velen onweerstaan bare „Faites vos jeux". Tienduizenden hebben het witte balletje op zijn dans over de rode en zwarte cijfers gevolgd en gedroomd van de toverbal, die het fortuin zou schenken. En tienduizen den zullen in de toekomst dezelfde droom dromen. En al mogen deze wen sen dan bij wijze van uitzondering wel eens ten dele vervuld worden, de groot ste winst kan vrijwel iedere nacht vei lig achter het letterslot van de casino safe worden geborgen. De roulette is voor Ostende, evenals voor Knokke- Zoute, Spa, Chaudfontaine, Blanken- berge en Namen, de gouden kip. De gelegenheid tot een gokje aan de speel tafel heeft het vreemdelingenverkeer in deze plaatsen aanzienlijk bevorderd. Dat de toeristen behalve hun verblijf kosten in vele gevallen ook nog een offertje op het altaar van hun goklust brengen, och, ik vind het niet zo erg, dat ik mij na mijn bezoek aan de groot ste „Kursaal" van West-Europa schen ker van enige vierkante centimeters gewapend beton kan noemen. (Adv. Ing. Med.) (Van onze speciale verslaggever) Omdat wen u er de plaats wijst, waar eens het mach tige kast lel gestaan heeft, dat in onze vaderlandse geschiedenis bekendheid, zo niet beruchtheid heeft verworven. Want leerden we op de lagere school al niet van de twisten tussen de Heeckerens en de Bronkhorsten? En omdat men er de pastorale rust vindt, die er als een weldaad aan de jachtige mens van deze tijd geschonken wordt: omdat er een tevre den bevolking woont in schilderachtige boerderijen, die met de achterkanten naar de straat staan en om dat vóór de huizen intieme mozaiekjes zijn aange bracht van in de omgeving gevonden zwerfstenen. Het Hooge Huis, dat het kleinste Nederlandse stadje Bronkhorst beheerst. De muren van dit huis hebben eens deel uitgemaakt van de oude stadswal. In een koopbrief van 1633 wordt het Hooge Huis genoemd: „de huis- plaetse an der Veerpoorten alhier binnen deser Steede Bronckhorst gelegen". BRONKHORST is een oud plaatsje. Er staan enige boerenhoeven en gewone woonhuizen. Het zogenaamde „hooge huis", daterend uit 1633 beheerst het beeld van het stadje. Het is er lande lijk. Van een echt stadje heeft het niets: geen grote winkels, maar enkele kleine zaakjes, waarin van alles te koop is; geen trams en geen lawaai, maar rust, een onwezenlijke rust, waarin de cor rect geklede handelsreiziger, die in zijn grijze wagen de plaats bezoekt, een on gewenste indringer lijkt. Een vrouwtje in boerse kledij beweegt zich langzaam naar haar huis. Een arbeider duwt traag een kruiwagen voort Als we zoeken naar de plaats, waar eens het kasteel van de Bronkhorsten gestaan heeft en we langs het erf van een boerderij lopen, nodigt de bewoner ons uit om wat merkwaardigs te ko men zien. Hij neemt ons mee naar een boom, aan welks stam hij een visfuik te drogen had gehangen. Een merel (Van onze speciale verslaggever) O OP HET EERSTE GEZICHT doet het vreemd aan in het doorlopend bezette kantoor van de Apeldoornse brandweer een appa raat te zien, dat iets met het werk van De Bilt te maken heeft. Een in strument, dat de vochtigheidsgraad van de lucht en nog een paar andere zaken registreert. Bij nadere beschouwing is het allerminst vreemd. Integendeel. Het bedoelt op wetenschappelijke basis vast te gaan stellen, of het brandgevaarlijk weer is. De brandweerkazerne van Apeldoorn is nu al een paar jaar klein onderstation van het K.N.M.I. in De Bilt. Over een paar jaar hoopt men voldoende gegevens verza meld te hebben om verantwoorde conclusies te kunnen trekken. 35 K.M.2. Apeldoorn is zo ongeveer de grootste gemeente van Nederland qua oppervlakte. Dat levert voor wat de verbindingen betreft wat problemen op. Deze problemen heeft men hier onder de knie. Niet voor niets zijn de Apel- doorners trots op deze him brand weerorganisatie. Daarnaast heeft men zelfs kans ge zien Apeldoorn tot centrum van een bosbrandweerapparaat voor de gehele Veluwe te maken, dat men bezig is vanwege z'n perfectie, ook elders in het land, met name in het Oosten, te grondvesten. De Veluwe, waar niet minder dan een derde van het totale Nederlandse bosbezit te vinden is, is natuurlijk te groot om het omvangrijke apparaat alleen van Apeldoorn uit leiding te geven. Daarom is dit prachtige, maar o zo brandgevaarlijke gebied, verdeeld in vijf z.g. verzorgingsgebieden met Apeldoorn, Anrhem, Ede, Voorthuizen en Nunspeet als centra. In geval van brand dient daarvan melding gemaakt te worden bij de com mandant van het betreffende verzor gingsgebied. Nadat deze het benodigde materiaal heeft ingezet, brengt hij de centraalpost in Apeldoorn op de hoogte. Omdat dit radiografisch geschiedt, ho ren ook de commandanten van de niet- ONDERSCHEIDT deze Apeldoornse kazerne zich hierdoor reeds van alle andere brandweerkazernes in ons land, er is meer. Daar staan op dit kantoor een kortegolf- en een ultrakortegolf- zender en -ontvanger. En op een der wanden is een bijzonder mooie kaart van de gehele Veluwe geprojecteerd, waarop een zo menigvuldig getal rode, oranje, groene, paarse en witte lamp jes ontstoken kan worden, dat kinde ren erdoor in verrukking gebracht zou den worden. Men begrijpt, deze lampjes hebben een wezenlijke betekenis. Zo wezenlyk zelfs, dat er naast vele brand weer-organisatoren uit ons eigen land, ook deskundigen uit het buitenland naar zijn komen kijken. Tot zelfs deskundi gen uit Pakistan en Amerika. En zij allen prezen de eenvoud van het orga nisatie-schema, dat hier in deze illumi- neerbare kaart verankerd bleek te liggen. Waarvoor dit dan wel allemaal moet dienen? Wel, nooit gehoord van bos- en heidebranden? We spraken dus over de bosbrandweer. Die heeft vrien delijke huisvesting hier bij de Apel- betrokken verzorgingsgebieden onmid doornse gemeentelijke brandweer, die overigens ook uitstekend de hypermo derne zend- en ontvang-installatie kan gebruiken. Het verzorgingsgebied van deze gemeentelijke huisbrandweer heeft een oppervlakte van maar liefst 25 x dellijk wat er gaande is. Ze kunnen al vast hun maatregelen treffen, voor het geval de brand naar hun gebied zou overslaan. De centraalpost is op zijn qui vive om hun order te geven het buurgebied te hulp te snellen. De organisatie beperkt zich echter niet tot dit alleen. De enorme bosbrand van Kootwijk in 1929, en ook de andere grote bos- en heidebranden van voor heen, konden steeds zo'n enorme om vang aannemen en dus economisch ge zien zo'n grote schadepost zijn, omdat ze te laat gesignaleerd werden. Zo'n brand van bijvoorbeeld een achteloos weggeworpen cigaret, kon zich rustig ontwikkelen tot de bewoonde wereld er eindelijk kennis van nam door van verre zichtbare rookwolken. Voordat dan de brandweer gealarmeerd en ter plaatse was, verstreken er vele kost bare minuten. WAAROM ZIJN ER juist sinds die enorme brand van Kootwijk, die tal van gemeenten de handen ineen deed slaan, uitzichttorens gebouwd, ommige van meer dan dertig meter hoogte. Deze torens zijn in de brandgevaarlijke periodes de hele dag bezet. Boven in die torens is eerï vast kompas gemonteerd. Zodra een toren wachter ergens een rookwolkje ziet kringe len meldt hij het de centraalpost onder nauwkeurige opgaaf van de richting. De practijk is, dat zo'n rookwolkje meestal on geveer gelijktijdig waargenomen wordt door verscheidene ivachters. Met behulp van draden, die over de wandkaart in de centraalpost gespannen worden, kan in de minst mogelijke tijd de plaats vast gesteld worden, waar de brand woedt. Met één oogopslag ziet de Apeldoornse com mandant vervolgens op diezelfde kaart, waar en welk materiaal zich in de onmid dellijke nabijheid bevindt. De met een lampje van bepaalde kleur aangeduide rnatcriaalposteri of hulpcolonnes werden lichtgevend op de kaart ingeschakeld, en zodra dat gebeurd is vertonen zich op een wandbord naast de kaart de telefoon nummers van de betreffende posten. De commandant, die achter de telefoontoe stellen heeft plaats genomen, teriuijl zijn assistent het kaartsysteem in werking stelt, heeft maar op te kijken en te draaien, wat zich voor zijn ook vertoont. Het sys teem werkte zo geraffineerd eenvoudig en perfect, dat de Veluwe sindsdien geen grote bos- of heidebranden meer gehad heeft. De tijd tussen het begin van de brand en het begin van de blussing is zo kort geworden, dat de rode haan geen schijn van kans meer krijgt. Wie zijn werk dit nu allemaal is? Dus zowel de grondlegging van de or ganisatie als de perfectionnering daar van? „Och, dat is een samenspel van heeft er bezit van genomen en er een kunstig nestje in gebouwd, waarin vijf kleine blauwe eitjes wachten op het jonge leven Bronkhorst, het kleinste Nederlandse stadje omdat het eens stadsrechten heeft gehad is thans een vredig dorp je, een pittoresk dorpje, waar veertig gezinnen in stille onbewogenheid leven. In lang vervlogen tijden is het^er warm toegegaan. Het ruziemaken schijnt de bewoners van de lage landen vroeger in het bloed gezeten te hebben. In Hol land zaten de Hoeksen en de Kabel- jouwsen elkaar in het vaarwater; in Utrecht stonden de Lichtenbergers en de Lokhorsten tegenover elkaar en in Friesland de Schieringers en de Vetko- per,s. In Vlaanderen waren de Liliaerts en de Klauwaerts in een voortdurende strijd gewikkeld. En in Gelderland trok ken de heren, die het machtige kasteel Bronkhorst bewoonden, op tegen de Heeckerens. De Bronkhorsten hadden het recht oorlog te voeren, munt te slaan en tol te heffen, waaruit wel blijkt, dat zij een sterke positie innamen. DE TWISTEN TEGEN de Heereke- rens begonnen omstreeks 1350, toen Gijsbert, de vijfde van die naam, heer van Brankhorst was. Zij duurden tot 1361, doch in die tussentijd hebben de bewoners van deze streek geweten, dat beide partijen trachtten elkaar te vuur en te zwaard te verwoesten. Een ge schiedschrijver uit 1650 zegt hierom trent: „Op desen tijd klonken in Gelder land de vreeselijke naemen van Heke ren en Bronckhorst. Loopende den tijd van 16 jaeren en dorst de bouwman naulijx ploegen, of de Landheer na zijne goederen omzien. Gelderlands deerlijke plaegen openbaerden zich al- lenthalven in de verwoeste vlecken, hofsteeden en steeden. Waer men het hoofd uytstack vernam men niet dan burgermoorden, doodslaan, hangen, drenken en andere boosheeden meer. De velden en maeten bewiessen met distelen en ruijchte". In 1482 kreeg Bronkhorst stadsrecht. De oorkonde is nog in het Oud Archief van Bronkhorst aanwezig en nog altijd is het verloop van de stadsgracht te volgen. Al heeft het plaatsje thans een volledig landelijk karakter gekregen, toch is door historici na te gaan, hoe het stadje er weleer moet hebben uit gezien. Ook de gracht van de sinds lang verdwenen burcht is nog terug te vin den. In 1740 beschreef Wagenaar die burcht als volgt: ,Het slot is met een graft omringd; voorts is er een hoogs en breede aardenwal omgetrokken, op en agter welken de tuinen van het Hee renhuis liggen. In 't midden van 't gebouw staat een zwaare vierkante muur, die wel een Toren schijnt ge weest te zijn. Op de voorpoort staat een klein torentje, en boven den ingang zijn twee wapenschilden geplaatst. Door deze poort gegaan zijnde komt men over een vaste brug in 't kasteel, aan welks ingang twee beelden staan." N 1828 heeft de toenmalige eigenaar, de heer H. L. Ketjen, het grootste deel van het eeuwenoude slot „tot jammer van alle oudheidminnaaren, afgebroken, en de gragten met derzelver puin ge dempt". Tot 1904 is nog een klein ge restaureerd gedeelte blijven staan, doch toen ging ook dit ten onder. De twee stenen ballen voor het doktershuis in Steenderen zijn alles, wat er van het oude slot is overgebleven In 1827 dichtte Staring, die het kasteel nog vóór zijn val gekend heeft: Bij Muren, die 't geweld van zooveel storms moest dragen; Die zooveel euwen bleeft weerstaan. Uw eerkroon ligt vertrapt het vonnis werd geslagen En gij zult ondergaan! Waar eens de ridders met hun ruiters en lansknechten uittrokken om de vijand te bevechten; waar zij in edele strijd eikaars krachten in tournooien beproefden; waar de jonkvrouwen mede uittrokken ter valkenjacht, daar ligt nu in een dicht gebladerte verscholen in een aantrekkelijke, aan natuurschoon rijke omgeving het vredige plaatsje Bronkhorst, dat zich erop beroemen mag het kleinste stadje van Nederland te zijn. Een vergeten stadje met een bescheiden kapelletje, een antieke her berg en een oude pomp, een plaatsje, dat voor hen, die zich graag in Neder landse historie verdiepen, genoeg we tenswaardigs bevat, om in Brummen van de hoofdweg af te wijken en de Gelderse IJsel over te steken. ten straatje in Bronkhorst, dat duidelijk plaatsje verraadt. van het krachten", zegt bescheiden de heer J. twee die dat prachtige systeem der ge Westrik, de oud-burgemeester van Bar neveld en de huidige nog altijd zeer enthousiaste commandant van de Feluwse brandweer, van wie we echter weten, dat hij in 1929 mee de stoot gaf tot de oprichting ervan. En dan knip oogt hij schalks tegen zijn plaatsver vangend commandant, tevens comman dant van de Apeldoornse huisbrand weer de heer C. Tiemens, en diens as sistent, brandmeester K. Combrink, de illumineerde kaart uitdachten. En dan weten we het weer: daar zijn een paar luitjes aan het werk, die elkaar prach tig weten aan te vullen, en zo spelen derwijs in goede harmonie iets groots konden verrichten. Of dacht u dat het niet groots moet zijn, om Zwitserland, Frankrijk en Pa kistan een dergelijke systeem na te doen volgen?

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1953 | | pagina 9