Hubert Lampo, gevoelig, geestig
en strijdbaar romancier
W. L. M. E. v. LEEDWE.l
Desillusie in het land
van Shakespeare
Van cultus tot
industrie
HAPPY STATION PROGRAM JUBILEERT
Vlaamse proza boeiender dan
het Noordnederlandse
„Belofte aan Rachel"
Pluche en Plastic
in Den Haag
Een „achterlijk"
wonderkind
Keep in touch with the Dutch
Eddie Startz geeft reeds een kwarteeuw
voorlichting en ontspanning
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1953
nE TOENADERING tussen „Zuid" en „Noord" is
uiteraard van zeer bijzonder belang en niet
alleen voor economische zaken. De Benelux is dan
ook niet de enige instantie, die o.a. de Nederlands
sprekenden benoorden en bezuiden de Schelde
nader tot elkaar tracht te brengen: congressen
van litteraire aard, waar „Vlamingen" en „Hol
landers" langdurige besprekingen houden over de
mogelijkheden letterkundige waarden en belan
gen wederzijds beter te leren kennen en te be
vorderen worden thans jaarlijks gehouden (en
waren ook lang geleden al vruchtbaar werkzaam).
Men bespreekt er de onderlinge verhouding der
maandbladen, het uitwisselen van radiosprekers,
de bevordering van het onderwijs in de litteratuur
van elk der gebieden vice versa, taal- en spelling
kwesties, tentoonstellingen, poëzie-dagen en nog
veel meer. Want de gemeenschappelijke taal bindt
sterker dan de politieke grenzen scheiden en er
is geen reden meent men de Zuidnederland
se schrijvers in een afzonderlijk (en veelal te
klein) hoofdstuk van een geschiedenis der Neder
landse litteratuur te behandelen.
Het is de vraag of die opvatting juist is. Natuur
lijk: vóór de Hervorming is er geen scheiding en
de Middelnederlandse litteratuur ontstond over
wegend in Vlaanderen (Brabant en Limburg).
Daarna gaan beide Nederlanden uiteen en na een
korte hereniging heeft in 1830 wederom scheiding
plaats. De '„Vlaamse Beweging", de strijd van
„Van Nu en Straks", de Vlaamse litteratuur direct
na 1914-1918 dit alles heeft door sociaal-poli
tieke factoren toch een heel ander karakter dan de
gebeurtenissen in het Noorden. En al zijn er grote
verwantschappen tussen bepaalde figuren, de
„Zuidelijke" geest is toch wel een gans eigene. Ik
geloof dan ook dat veel meer recht gedaan wordt
aan haar grootheid en haar eigen waarde, door
haar in een litteratuurgeschiedenis een eigen, uit
voerig hoofdstuk te wijden. Niets belet ons dan
om het totaal dezer schrijvers dan de „Nederland
se" letterkunde te noemen mits we dan maar
niet aan de politieke staat „Nederland" denken!
DE Noordelijken en de Zuidelijken
kijken elkaar nog steeds wat kri
tisch aan. Zeer vaak voelen de Zui
delijken zich ietwat miskend en in
derdaad hebben de Noordelijken nog
al eens de neiging ietwat neerbui
gend vriendelijk wel te willen ver
klaren dat de Zuidelijken (nu) heus
óók meetellen. Welke nauwelijks be
wuste hooghartigheid wat lachwek
kend :s tegenover het land van Ha-
dewvck. Van der Noot, Gezelle, Van
de Woestyne, Vermeylen, Streuvels,
Teirlinck, Van Nijlen, Walschap,
Gijsem BrulezDe wat zwaar-
op-de-hand zijnde Noordelijken, pro
blematisch, rationalistisch, dogma
tisch en nogal eens sophisticated, zij
zijn al te gauw geneigd de roman
tischer, spontaner, en in schijn „na-
iever" en „ongecompliceerde" Zuide
lijken alsnog niet helemaal
volwassenen te behandelen. Dat is
niet vreemd: de „officiële" Noorde
lijken hebben nog steeds moeite hun
grootste, maar ook „zwierigste"
auteurs voor 100 procent te erken
nen: Multatuli, Van Deyssel, Coupe
rus, Van Moerkerken, Marsman. Zij
vergissen zich en zien de wijze een
voud van Streuvels voor „oppervlak
kigheid" aan, de heldere vroomheid
van Gezelle voor „kinderlijkheid",
het inzicht en de urbaniteit van Teir
linck voor „aardig spel". Terwijl de
Noordelijken nog steeds het leven
redenerend trachten te verklaren,
beelden de „wijzere" Zuidelijken
het klaar en warmbloedig uit; terwijl
de Noordelijken altijd weer realis
tisch detailleren, geven de Zuidelij
ken de „klassieke" grote lijnen en de
„barokke" zwier. Vergeten we dan
ook niet, dat hun cultuur 400 jaar
eerder begon!
DOOR
En we kunnen heden ten dage in
elk geval rustig constateren, dat het
Vlaamse proza bepaald boeiender,
interessanter en fascinerender is dan
het Noordnederlandse naast de
te opzettelijke Bordewijk, de semi-
wijsgerige Helman, de' ruig-opper-
ylakkige Den Doolaard, de moedwil
lige Hermans, de slappe Van het
Reve, zun Vlaamse auteurs als Teir-
hnck, Elschot, Walschap, Roelants,
Brulez, Gijsen, Daidne, Hugo Claus,
Jan Walravens en Hubert Lampo be
paald belangwekkender en groter.
Ons „glansnummer" Vestdijk loopt
gevaar aan zijn eigen alles kunnend
talent dat stellig een reeks meester
werken voortbracht, ten onder te
gaan; de dwepende Schierbeek, ons
„experimentele" proza-nummer, is
helaas nog wat troebel. En Pierre
RuTs.,en Adnaan van der Veen, die
ïïort- 5 •a0??, ?,tel' hebben een
"Zuidelijke" invloed onder-
gaan.
HOT de beste Zuidnederlandse pro-
i aisten behoort de thans 32-jariae
iherf T.nrrmn To Ar,+„.J
HUBERT LAMPO
op de wolken" (1948) naam die
de paratroopers zichzelf gaven
een volkomen verantwoorde liefdes
geschiedenis (de remmende vrees
voor de tederheid des harten schijnt
de Vlaming niet zo te verstarren 'als
de „Noordelijke", met zijn calvi
nistische complexen), met uitzichten
op het culturele kunstenaarsleven
aan de Leye. Een boek zonder de ge
bruikelijke „moderne" platheden, ge
schreven door een uitermate gevoelig
èn zeer ernstig jong auteur (Lampo
was toen hij dit schreef 26 of 27
jaar), die een diepe kuisheid aan ge
spannen aandacht paart, welke aan
dacht zich mede richt op het natuur
gebeuren èn op de levenloze dingen,
wat alles tezamen opgenomen wordt
in een innig doorleefd verband. Er
leeft in dit werk een edele kunst
zinnigheid en een beheerste cultuur,
in welk opzicht het doet denken aan
het vroegste werk van Van Moer
kerken.
Toen publiceerde Lampo in 1951
samen met Ben van Eysselstein een
bijzonder fijn gevonden en luchtig-
wïjsgerig, maar diep weemoedig uit
gewerkte fantasie: „Idomeneia en de
Kentaur". In deze verrukkelijk ge
schreven verbeelding der het vol
maakte zoekende liefde van een
jonge Kentaur (paardmens), sym
bool van de aan de aarde verbonden
geest die naar het belangeloze on
aardse smacht, voor een jonge vrouw
zich afspelend in een geestig en
levendig getekend Oud-Grieks milieu
leeft het diep-melancholische in
zicht, dat de hoogste vreugde niet
duren kan, maar desniettemin een
leven waard is: in het moment zelf
wordt de eeuwigheid beleefd en de
„tijd" van geen belang meer.
onderwijzer bij de Antwerpse ge^
meentescholen en is thans aan ver
schillende dag- en weekbladen ver
bonden en tevens redactie-secretaris
van een der beste maandbladen, het
„Nieuw Vlaams Tijdschrift" en Rijks
inspecteur van de Openbare Biblio
theken. In 1946 ontving hij de Let
terkundige Prijs der Provincie Ant
werpen voor zijn roman „Hélène
Defraye". In dit werk benadert hij
in een tastende, weloverwogen stijl
uiterst behoedzaam het intieme ge
voelsleven van een vrouw en tracht
omzichtig door te dringen in de re
laties en „Wahlverwantschaften" 'us-
sen de verschillende personen. Zijn
stijl bezit de strelende sensualiteit
als die waarmee Van Deyssel eens
zijn Mathilde in „Een Liefde" be
schreef; zijn instelling ten opzichte
van het lichamelijke leven heeft de
jongelings-zuiverheid van een Alain
Fournier. De aandacht waarmee hij
de zichzelf tot zelftucht dwingende
jonge vrouw beschrijft, is van een
even edele als teder aliure. Hetzelf
de kan gezegd worden ten aanzien
van zijn drie novellen die hij ver
enigde in de bundel „Triptiek van de
onvervulde liefde" (1947), waarvan
«Don Juan en de laatste Nimf" zijn
debuut was (1943) en „De geliefden
van Falun" (1946) wellicht het best.
Daarna volgde de boeiende en
rijkgeschakeerde roman: „De ruiter
Lampo, de humanist die elke mytho-
manie verfoeit, om de mens, 'altijd
weer om de afzonderlijke mens èn
nooit om de naam en vormloze staat.
Maar aangezien hij evenzeer de
noden der gemeenschap kent en de
sociale wantoestanden, aangezien hij
de corruptie en de schandelijke drift
naar rijkdom en genot verafschuwt,
aangezien ook hem de rechtvaardig
heid diep ter harte gaat, krijgt zijn
boek evenals „Idomeneia" een
ontroerend-melancholische ondertoon.
Want hoè vrijheid èn rechtvaardig
heid beide gelijktijdig in de men
senwereld te verwerkelijken?
Schreef Goethe in de jaren dat ge
vochten werd voor vrijheid èn ge
lijkheid, niet reeds dat wie deze
beide heerlijkheden tegelijk beloof
de öf een charlatan óf een fantast
was? Zonder zelftucht en soberheid
gaat 't zéker niet en Rousseau
voegde aan de beroemde leuze dan
ook de broederschap toe. Maar de
Jozefs hebben andere ideeën en
daarover mijmert, gelijk Van Moer
kerken in zijn roman „Habhabalgo",
melancholisch Benjamin Lampo
na
De a.s. Haagse kunstmaand, die on
der het motto „Pluche en Plastic" wordt
gehouden, zal Zaterdagavond 10 Octo
ber in het gemeentemuseum worden ge
opend.
Aan deze opening gaat in de middag
uren een opening vooraf van een ex
tra-schilderijen tentoonstelling in „Pul-
chri Studio", die eveneens in de om
lijsting van de kunstmaand wordt ge
houden. De kunstmaand zal einde Oc
tober, begin November met een feest
besloten worden.
Op een internationale vakjaar-
beurs van klokkenfabrikanten te
Frankfurt verscheen de Schwarz-
walder industrie nu eens niet
met de bekende koekoeksklok
ken, doch met uurwerken, welke
geinspireerd waren op figuren
uit Walt Disneys tekenfilms.
Dr Mia Kellmer Pringle, het hoofd
van het wetenschappelijke centrum te
Birmingham, heeft op een wetenschap
pelijke conferentie te Liverpool de
korte geschiedenis verteld van James
het „achterlijke" wonderkind.
Op 7-jarige leeftijd sprak de jongen,
die toen nog geen letter kon lezen, uit
sluitend in hoogdravende bewoordin
gen, en op school werd hij dan ook
steeds door de andere jongens uitge
lachen. Toen werd besloten hem naar
een school voor buitengewoon onder
wijs te Birmingham te zenden. Hier
zagen de ervaren onderwijzers echter
al spoedig in, dat het geen gewoon ge
val betrof. Wanneer James een glas
melk werd aangeboden zei hij bijvoor
beeld: „Dat is wel buitengewoon vrij
gevig van de autoriteiten, wanneer
men in aanmerking neemt, dat dit
geen gewone onderwijsinrichting is".
De oorzaak van de moeilijkheden van
de jongen bleek nervositeit te zijn.
Hoe zenuwachtiger hij was, des te lan
gere woorden placht hij te gebruiken.
Nadat men hem eerst aan zijn nieuwe
omgeving had laten wennen, leerde
James binnen vier maanden lezen en
schrijven. Hij bleek ook een verbazing
wekkende wetenschappelijke kennis te
bezitten. Nu, twee jaar later, leest de
„achterlijke" James encyclopedien, en
zijn onderwijzers verwachten dat hem
een schitterende wetenschappelijke
loopbaan te wachten staat.
(Van onze Londense correspondent)
J)E LONDENSE TREIN, die elke
dag weer naar Stratford-upon-Avon
raast, draagt de illustere naam
„William ShakespeareDe men
sen, die erin zitten, zijn bijna allen
onderweg naar de geboorteplauts
van Shakespeare en ze doen niet
anders dan over de werken
van Shakespeare praten. Sommi
gen hebben nog drama's van
Shakespeare op de knieën liggen
anderen zelfs lijvige boeken over
het land van Shakespeare: het
graafschap Warwickshire.
Ja, in die Londense trein „William
Shakespeare" kunnen bewonderaars
van de geniale zestiende-eeuwse dien
ter hun hart ophalen. Het is alles
Shakespeare wat de klok tussen de
wielen slaat en ook de conducteur
doet er, zij het plichtmatig, aan mee.
Hij immers moet de nietsweter.de rei
zigers vertellen, hoe laat de trein in
Straford-upon-Avon arriveert? Of er
misschien nog in andere Shakespeari-
aanse plaatsen als Leamington, War
wick of Bidford wordt gestopt?
Als de trein zijn last op het lande
lijke stationnetje van Stratford heeft
afgezet, wordt de Shakespeare-cultus
nog een graadje erger. In het kleine,
bijna antieke dorpje staan taxi's en
bussen gereed om het naamloze leger
van bedevaartgangers op te vangen en
het lijkt wel of het leven van „de
koning der dichters" bij stukjes en
beetjes te koop is.
„Waar moet u naar toe meneer?
Naar het geboortehuis van Shake
speare?.... Naar zijn sterfhuis mi#-
schien?Of heeft u meer.belang
stelling voor de ouderlijke woning van
zijn vrouw, of het huis van zijn ge
leerde schoonzoon?Wat zei u?...,
Shakespeare Hotel of Shakespear#
Gallery?Nee, juffrouw, u moet be
slist niet eerst nacr de zwanen gaan
kijkenEn het„Memorial Theatre"
gaat pas vanavond open
EN dan gaat iedereen op weg naar
de door hem uitgekozen Shake-
speariaanse schrijn. De dagjesmen
sen meestal te voet; de touristen:
Amerikanen. Denen, Fransen of Hol
landers, vrijwel altijd per auto.
Iedereen wil, als Shylock in „De
Koopman van Venetië" het volle
pond ontvangen. Alles, wat maar
even met het leven van Shakespeare
te maken heeft gehad, moet gezien
worden en overal moeten fotos van
worden gemaakt.
Nu. de bewoners van Stratford-
upon-Avon weten hier wel raad mee.
De meesten kunnen de goedgelovige
vreemdelingen wel een plekje wij
zen, waar Shakespeare (misschien)
wr.l eens onder een boom heeft lig
gen mijmeren, of (misschien) wel
eens een kroes water heeft leegge
dronken. Velen dissen hierbij zulke
schone verhalen op, dat men haast
gaat geloven, dat Shakespeare hun
de woorden persoonlijk in de mond
heeft gelegd.
Toch kan deze, overigens onge
vaarlijke fantasie geen sterveling
kwalijk woeden genomen. Want, wat
verzinselen en halve waarheden be
treft gaat het achtbare college van
Burgemeester en Wethouders zijn
gemeentenaren in alles voor. In het
geboortehuis van Shakespeare wordt
om maar eens iets te noemen
een wiegje getoond, waar de grote
dramaturg nooit in gelegen heeft en
een kraambed, waar hij nooit in ge
boren is.
Maar, in verdichtsel of waarheid,
zolang er nog jaarlijks tweehonderd
duizend vreemdelingen naar War
wickshire trekken om Shakespeare
(Van onze speciale verslaggever)
TDDY STARTZ
gaat jubileren,
de man van het
„Happy Station
Program" van Ne
derlands Wereld
omroep. Het is
binnenkort een
kwart eeuw gele
den. dat Eddy dat
program bij een
wereldpubliek in
troduceerde. Om
precies te zijn op
19 November. En
dat feit is waard
om herdacht te
worden. Geen ster
veling kan bevroe
den, hoeveel good
will dat vlotte ra
dioprogramma ons
land in de wereld
bezorgd heeft.
Vier a vijfdui
zend brieven - fan
mail - ontvangt de
heer Startz per
jaar uit alle wind-
EN in zijn nieuwste roman „Belofte
aan Rachel" (1952) toont deze
gevoelige, geestige auteur zijn niet-
aflatende strijdbaarheid. Het is een
historische fantasie, waarin hij de
Oud-Testamentische Jozef in het
Egypte van de idealistische, geweld
loosheid zoekende wijze Schnaton
1350 v. Chr.) onderkoning laat
worden met de macht, de methoden
en de inzichten van een (moderne)
dictator. De parallel met Hitler is streken. In een der
duidelijk, evenzeer als de vrijheid u~
t.o.v. de Bijbelse gegevens (Génesis
37-50), welke trouwens veel in het
duister laten. In een zeldzaam leven
dig, boeiend en afwisselend verhaal,
door Benjamin gedaan als hij oud
is. geworden Benjamin, die aan
zlin moeder Rachel beloofde Jozef
steeds te volgen om hem tegen
zichzelf te beschermen en waarin
Tjenuna, Potifar's vrouw een geheel
nieuwe en schone rol speelt, heeft
Lampo de kwestie van dwingend
gezag en menselijke vrijheid, van
machtsstaat en rechtsstaat, zeer
scherp gesteld. En hij ziet zelfs kans
nog recht te doen wedervaren aan
de dictatorsfiguur, voor wie nu een
maal het individu niets, doch de
staat alles is waartoe hij werkt
met S.S.'ers, concentratiekampen,
?zlj?-nen' corruptie, sluipmoord en
wat dies meer zij wanneer hij
hem (Jozef) tenslotte als een moedig
man de gifbeker vrijwillig en zonder
beven aan de mond laat brengen.
Het is een boek, dat tot nadenken
stemt; politieke en sociale leuzen èn
problemen worden zonder schroom
onder het oog gezien. En het werd
één niet aflatende, hartstochtelijke
en ontroerende verdediging van de
menselijke waardigheid. Het gaat
en eenmaal in de Spaanse en Portugese
taal - is wel globaal vastgelegd, maar
is voor een groot gedeelte improvisa
tie. Zo kan het gebeuren, dat Eddy
Startz plotseling zijn genoegelijk bab
beltje over het een of ander afbreekt
met de mededeling, dat er een nacht
uiltje op z'n bureau fladderde, en dat
hij het diertje even zou redden, door het
buiten te zetten. Hij opent dan het
raam met uitzicht op de donkere stu-
diotuin, vraagt z'n luisteraars, of ze het
gehoord hebben, en koppelt aan die
handeling gelijktijdig nog even de ge
voelvolle mededeling, dat 'ie tegoed
beseft wat de vrijheid waard is. Het is
niet sentimenteel, het Is niet flauw en
flets of kinderachtig, alleen maar le
vendig. Met dezelfde levendigheid
kan hij zijn eenzijdige gesprek met de
luisteraars inleiden met een vertelling
over de momentele weersgesteldheid in
Hilversum, of een actuele wereld
gebeurtenis als bijvoorbeeld de natuur
ramp in Griekenland, waarmee onze
Koninklijke familie haar deernis zo
begrijpend kan laten blijken. Rond zo'n
gebeurtenis ziet hij kans zijn luisteraars
op een paar dichtregels te vergasten,
waarnaar nu gespannen geluisterd
wordt, maar die onder andere om
standigheden de aandacht niet ge
vangen gehouden zouden hebben
Een gesprek met Eddy Startz over
wat wij als zijn levenswerk mogen
zien, laat zich niet in enkele woorden
weergeven. Het is de levensgeschie
denis van wat wij nu de Wereldomroep
npemen. De geschiedenis van de ex-
gebouwen van de
Wereldomroep in
Hilversum staan in een apart vertrek Een merkwaardig program, dat „Hap
at deze briefschrijvers nauwkeurig ge- py Station Program" van Eddy Startz. nprirr,pntplp p r T „pnHpr pn ,,pn Hp
registreerd. Een compleet kaartsysteem „Helloh, helloh, everybody....", zo Perimentele P-C J.-zender en van de
met een rangschikking naar het land begint deze meest cosmopolitische Ne- (particuliere) Phohi in een paar ba-
van herkomst. Uit Nieuw-Zeeland en derlander wekelijks zijn met een be- rakken op de hei achter Huizen. Die
Paraguay, uit het Verre Oosten en kende melodie ingeleide uitzending. romantische begintijd van het radio-
West-Indië; uit Amerika en Spanje, Dus met: „Good morning' of „Good
uitach, nee laten we geen opsom- evening, ladies and gentlemen". Nee, contact over lange afstand is definitief
ming geven. Dat is ondoenlijk. In alle „Helloh, helloheverybody". En afgesloten toen na de oorlog de We-
uithoeken - ja, vooral in de uithoeken daarmee voelt elke luisteraar onmid- reldomroep als regeringszaak te voor-
- van de wereld heeft Eddy Startz dellijk, dat hij erbij hoort. schijn trad. Veel is hierdoor veranderd
zijn luistervrienden zitten. Dikwijls LIET is een knap stuk werk vijf-en-
gebeurt het, dat er iemand het kantoor 11 twjnt;g jaar mej uitzondering na- Maar Eddie Startz „Happy Station Pro
van de Wereldomroep aan de 's-Grave- tuurlijk van de oorlogsjaren - een- gram" bleef. En daarmee diens eigen
landseweg in Hilversum komt binnen- zelfde radiorubriek te hebben kunnen poging wat verbroedering te brengen
stappen. Een rauwe zeebonk met een handhaven. We hebben Eddy Startz onder de volkeren, Nederland wat
gevoelig hart, die zwervend over de naar het geheim daarvan gevraagd, meer bekendheid te geven in de we-
wereldzeeën die gezellige Zondag- ,jk denk, dat het zit in de actualiteit", reld, en de geplaagde mensheid ook nog
uitzendingen-van-dicht-bij-huis was gaan zegt hij. Dat is maar een halve waar- wat gezellige ontspanning. Merkwaar-
genieten en nu wel eens eventjes „dat heid Ongetwijfeld zit er een kracht in. dig genoeg weten de meeste Neder-
gemoedelijke ventje" wil leren kennen, Maar dit is niet de enige kracht, die landers van dit alles maar bitter wei
die hem dat week aan week geleverd deze traditie stand deed houden of lie- nig. Het zijn korte-golfuitzendingen, die
heeft. Of een missie-pater, voor wie in ver nog. die deze traditie met de jaren hier te lande niet of nauweliiks opge-
de binnenlanden van Brazilië dat ver- steeds meer kleur gegeven heeft. Het vangen kunnen worden Vandaar ook
trouwde geluid een levensbehoefte is zijn de fantasie en de levensechtheid van de uitzending in andere dan de Neder.
geworden. Of zo maar een vreemdeling, de man, die deze traditie vestigde, aan landse taal. Vandaar de verzorging
die eenmaal bij toeval terecht kwam wie we het succes willen tnpsr-hrijven door Eddle Startz, die een half dozijn
in Eddy Startz uitgebreide radio- Zijn program van telkens negentig talen spreekt en een dozijn talen half
familiekring en er niet meer los minuten - des Zondags driemaal op en het grootste deel van de werelo [door eenwandeling'in "zijn "geboorte
van kon komen. verschillende golflengte in de Engelse door eigen aanschouwen leerde kennen I plaats!
Het Shakespeare-theater
onder de voet te lopen, vaart Strat
ford er wel bij.
IN Stratford-upon-Avon worden
goede zaken gedaan, omdat Shake
speare hier bijna vierhonderd jaar
geleden heeft rondgedwaald. Mrs.
Smith uit Henley Street verkoopt
fish and chips", omdat de grootste
aller dichters een paar huizen ver
der geboren is. Mr. Jones uit Wood
Street ansichtkaarten, omdat Shake
speare een paar straten verder ge
storven is.
Heel Stratford schijnt één grote
Shakespeare-industrie te zijn. "The
Old Bank", gevestigd in 181Ö, draagt
een veelkleurig portret van Shake
speare in haar gevel. In de "pubs"
kan men bierflesjes krijgen, waarop
een etiket met het hoofd van de
dramaturg is geplakt, terwijl men
zijn eigaret in koperen asbakken
kan uitdrukken, waarin op de
bodem liefst een borstbeeld van
de grote dichter is gegraveerd. Zelfs
de vindingrijke eigenaar van een
bloeiende broodjeswinkel heeft een
van wansmaak getuigende poging ge
daan om Shakespeare voor commer
ciële doeleinden uit te buiten. Op een
gele, in de etalage hangende vaan,
heeft hij de uitnodigende woorden
uit „Hamlet" geschreven: "Come
give us a taste of your quality"
(„Komaan, laat ons uw kwaliteit
eens proberen").
Natuurlijk hebben ook wij de tra
ditionele tocijt langs de Shakespea-
naanse monumenten gemaakt. We
hebben het geboortehuis van de on
sterfelijke dichter aanschouwd en het
meubilair, dat zijn ouders nooit heb
ben bezeten. We hebben de bank in
het gymnasium bewonderd, waarin
hij zijn "small Latin and less Greek"
zou hebben geleerd.
IN de koele Drievuldigheidskerk
hebben we nog even bij de graf
steen van Shakespeare gestaan en
een blik in het vergeelde doopre
gister geworpen. Door malse weiden
en langs fleurige tuintjes zijn we
tenslotte naar het lieflijk gelegen
gehuchtje Sottery gewandeld, naar
de ouderlijke woning van Anne Ha-
taway, Shakespeare's feeksachtige
vrouw.
Eerlijk gezegd hebben we het toen
wel geloofd. In de tuin van de Hata-
way s zijn we op een bankje gaan
zitten en ander de paraplu-achtige
kruin van een diepbruine kastanje
boom hebben we onze indrukken óp
schrift gesteld.
Neen, Shakespeare kan men in
Stratford beslist niet meer ontmoe
ten. Op de Avon, langs welke oevers
,de koning der dichters" zo vaak
heeft gedwaald, jagen spelevarende
hinderen de statige zwanen weg en
het verzakelijkte dorpje is vol met
plezierende mensen. Om meer van
de werken van Shakespeare te be-
priinen. behoeft niemand naar Strat-
ford-upon-Avon te komen. Door het
lezen van zijn oeuvre en het aanho
ren van zijn drama's kan Shake-
s icare beter worden aangevoeld dan