NOORD-HOLLAND WEER MESTVAALT VOOR GROENTEN
Dramatische strijd om loop van kanon
Prachtig herfstweer veroorzaakte catastrophe
Trieste balans uit de tuinbouwstreek
Verdere spreiding van cultures zeer gewenst
Millioenen bloemkolen rotten «STSiS
D
Niet terug naar de
crisisjaren
W02f OP (10 D0it nOCH NOGMAALS: met het stipu-
Tuinder laa t de kop
niet hangen
D
RAAR MAAR WAAR VERHAAL UIT SIMONSTOWN
Gesckil tussen leger en vloot werd tot
op hoogste niveau uit gevochten
Onverwacht einde en
humoristisch
slotsalvo
ZATERDAG 31 OCTOBER 1953
HET LIJKT of de nacht over de Noordhollandse
tuinbouivwereld vallen gaat. Uit de bladen treden ons
ontstellende cijfers tegemoet met betrekking tot het
doordraaien van de kostelijke producten, die op de
veilingen ivorden aangevoerd. In De Streek bij Enk
huizen rotten de bloemkolen bij honderdduizenden
op de belt en aan de Langedijker markten draaien
nu reeds weken achtereen enorme kwanta witte en
gele kool door, welke goeddeels weggaan als veevoer
en voor de rest aan de vernietiging worden prijs
gegeven naast de andijvie en andere producten, waar
de handel soms niet eens een bod op doet,
De EERSTE STOOT in deze vangt
uiteraard de tuinder zelf op, doch
het behoeft welhaast geen betoog,
dat deze aldra op andere bevolkings
groepen zijn weerslag vindt. De
neringdrijvende middenstand in de
tuinbouwcentra weet daar nu reeds
van mee te spreken en men moge
zich in de provinciesteden, waar de
huisvrouw nog altijd een drie dub
beltjes voor haar bloemkooltje neer
telt de ernst van de feiten nog
slechts vaag realiseren, de tijd ligt
niet ver meer dat het besef hoe
nauw men ook hier economisch
bezien met het wel en wee van
het agrarisch randgebied is verbon
den, zich op pijnlijke wijze zal open
baren. Want het is niet slechts zo,
dat in vele gevallen tot vijftig pro
cent van de producten doordraait,
niet minder belangrijk en tragisch is
het feit, dat de rest voor de mini
mumprijs van luttele centen, nauwe
lijks voldoende om er de bedrijfs
kosten van te betalen, van de hand
moet worden gedaan. Ontvangt men
acht centen voor een bloemkool, dan
Natuurlijk juichen wij deze dingen
ten zeerste toe, omdat elk initiatief,
dat wordt ontwikkeld om op eigen
Dit sombere beeld wekt herinneringen aan de jaren belangs"einngdverd^^^
vóór de oorlog, toen de tuinders ook vaak moesten echter de gedachte ons niet los, dat
deze zaak op een breder niveau dient
ploeteren zonder enig gewin en voor velen hunner te worden aangepakt, omdat tot elke
rijst de angstige vraag, hoe zij met hun gezin en met ee£aarinSSwërdgewerkt^met
hun bedrijf zullen moeten rond komen tot de volgen, renteloze voorschotten en dergelijke
lapmiddelen moet worden voorko-
de oogst. Zonder nu bepaald te kunnen spreken van men.
de zeven vette jaren, mag toch worden geconstateerd, Voor het Kennemer tuinbouwge-
dat het de tuinbouw na de oorlog over het algemeen ]j"®d' d,aé and9rs 's i,gesteld, doch
j 7 7 7 i- dat nochtans zun moeilijkheden kent,
behoorlijk goed is gegaan, doch in de huidige neer- ligt de zaak hgel anders. Hier maakt
gang zal al spoedig een kentering moeten komen, wil de sterk toenemende industrialisatie,
de gang van zaken niet catastrofaal ivorden genoemd. d£4 ^^'^"ee^L^ns^Tntie °Sl
moeten vechten voor eigen lijfsbe
houd. Dit echter is een hoofdstuk
apart en niet passend in het kader
van dit artikel, dat slechts beoogt
de buitenstaander een summier beeld
te geven van de trieste gang van
zaken in de Noordhollandse tuin
bouw.
HET TRIESTE BEELD, dat men de afgelopen weken op tal van plaatsen in
Noord-Holland ontmoette: de kool. voor menselijk voedsel bestemd, wordt
voor de koeien geworpen, die ook al te veel van het goede schijnen te krijgen.
EEN GEDEELTE VAN de enorme veilinghal te Zwaag, een witte raaf onder
de veilingen, omdat men hier, dank zij hét fruit, nog goede zaken maakt.
- -ui Laten we er dadelijk bij zeggen, van aardbeien met een goede varië-
zit men daarmede reeds aan het dat het hier gaat om een teer pro- teit en verder de kruidenteelt, waar
plafond en zelfs een outsider moet bleem, dat maar niet een twee drie mee de tuinbouwschool te Broek op
in staat zijn op z'n vingers na te valt op te lossen. Daarvoor komen Langendijk al enige tijd bezig is.
tellen, dat hiervan de molen met er te veel factoren in het geding. Ook in dit laatste ligt misschien de
kan draaien. Hier krijgt men niet slechts te ma- kans voor een nieuw product.
Over de oorzaken van dit trieste ken met traditie, doch ook met de
verschijnsel is zo reeds^ het een en leest, waarop een bepaald bedrijf
is geschoeid en met de al of niet ge
schiktheid van de grond, waarop
men tenslotte ook niet alles kan
telen. Om dan nog maar niet te
spreken van de kosten, welke iedere
omschakeling onvermijdelijk met
proces heeft zich hierdoor in een zo z'cd brengt.
snel tempo voltrokken, dat sprei- Gaat 'TieJ? f"?# iets verder, dan
verschijnt hierbij ook het vraagstuk
ding van de afzet over een langere van de verkaveling op de achter
termijn, althans voor de snel aan grond, dat allerlei scherpe kantjes
bederf onderhevige bloemkool niet beeft. Dit moet met veel geduld
mogelijk was en de markt volkomen
werd overvoerd. Bij" een beduidende
J "8 "I i zullen zijn.
IJ leren van dit naakte feit zijn we
er niet. Het roepen van „ach" en
riJFERMATERIAAL is vaak dor, maar ook welsprekend. Met „wee" heeft geen ander effect dan
v' dat men er nog dieper door in de
enkele cijfers mogen we daarom demonstreren, hoe geweldig put geraakt. Ook weten we maar al
het surplus is, dat aan de Noordhollandse veilingen geen bestem- ^efeen'-twee-Sie kan wenTen^dlt
ming kan vinden. Als voorbeeld noemen we, geheel willekeurig de bollenteelt aan bepaalde perken
„T i w-, gebonden is en dat men niet zo maar
overigens, de Noordermarktbond te Noord-Scharwoude. Een door kan beginnen met op het koolland
ons gemaakte telling wees uit, dat hier in de week van 19 tot het^afer^nief'tot® d^mpnd'komf
25 October i.l. o.m. doordraaide 318.000 kg. witte kool en 287.000 moet men trachten met beide benen
op de grond te blijven staan,
kg. succes witte, in totaal dus 605.000 kilogram. Zou men een goe- Men kan zich natuurlijk ook af-
derentrein formeren van wagens met een laadvermogen van tien geleide' economie'11 mo "clijik^is! 'dat
ander geschreven, zodat wij in dit
opzicht kort kunnen zijn.
In de eerste plaats heeft het bui
tengewoon zachte najaar de tuin
ders parten gespeeld: het groei-
export zou dit euvel niet onover
komelijk zijn, maar in het buiten
land deed zich hetzelfde verschijn
sel voor.
blijft echter, dat men bij verlopend
getij de baken dient te verzetten en
of dit overal in voldoende mate- ge
beurt, wagen wij te betwijfelen.
Wij willen hiermee niet beweren,
dat de bollenteelt, om maar eens een
voorbeeld te noemen, of de fruit-
Ook hier was gedurende de gehele cultuur niet mede door het specula-
Octobermaand de temperatuur van tieve element zouden worden be
dien aard, dat de groei van de pro- heerst, maar de catastrofe in De
ducten er in sterke mate door werd Streek zou van dubbele omvang zijn
bevorderd, waardoor er van die zo men er niet een bollenveiling
zijde zo goed als geen vraag was. had, waar het vorig jaar nog voor
Dit gold evenzeer de uien en de zo'n slordige acht millioen gulden
bieten als de kool. werd omgezet. En wanneer men te
Hier schuilt dus de directe oor- Zwaag aan de bekende veiling
zaak welke ongetwijfeld zal maken "Bangert en Omstreken" in tegen-
zaak welke ongetwijteia zal "taken, „telling met andere markten dit jaar
dat de totale omzet in Noord-Hol- reeds een record-omzet heeft ge
land aan het einde van het jaar wel boekt, dan is dat in hoofdzaak te
ettelijke millioenen guldens zal lig- e" ajln 5f.e soede prijzen van het
iruit en de tienduizenden kilo's, die
gen beneden die van het vorige sei- in de koelhuizen worden opgesla
gen. gen, vormen nog een aardig appeltje
DAARNAAST is er iets, dat dieper xoor de dorst-
onder de oppervlakte ligt. Van
huis uit toch is de tuinbouw een Inderdaad zal men nieuwe wegen
speculatief bedrijf, waarbij, zoals moeten vinden om eventuele ri-
reeds aangestipt, klimatologische in- sico's voor volgende jaren althans
vloeden en export veel beheersen- zo veel mogelijk te dekken en in
de factoren zijn. Zowel een misoogst 'dit opzicht zit men gelukkig niet
als een oogstsurplus slepen vaak fu- geheel stil. In de proefpolder „Geest-
neste gevolgen met zich. Waar het mer-Ambacht" worden al enige ja-
zo staat en waar in deze bedrijfs- ren mogelijkheden gezocht, die kun-
tak vooral de laatste jaren bedui- nen leiden tot een spreiding van de
dende kapitalen zijn geïnvesteerd en tuinbouwcultuur. Op dit bedrijf wor
de lasten zeer zijn verzwaard, staan den eveneens structuurproeven ge
er naar onze mening slechts twee nomen om na te gaan, welke teelt
wegen open om de tuinder voor bui- van een bepaald product het best
tengewone risico's te vrijwaren. kan worden toegepast. Voorts is door
r„ .de heer Jac. Slot, voorzitter van de
.in» zou een °Pl°s- Langedijker Groentencentrale, de
tin^- "-1" .?en verho- suggestie geuit om eveneens cul-
de erniL. |"lmmumPrijs, ondanks tuurproeven uit te oefenen op ande-
ïhn vèrhnna„SeZiJvaren' dle hieraan re gronden in het Ambacht, omdat
dit hier £ppn iU?ezWi"rien' ^L1' de structuur van de grond in het
ten en iiok niS t"] middel ach- noordelijk en in het zuidelijk deel
hocve^-ré l,ie?.!! ,l Vraa/ r«st' In "ogal uiteen loopt. Hij deed hierbij
dra gedrukt in L t °maet z?u Jwor" het idee aan de hand om iedere
en dit is belan^-nw tmnbouwvereniging in haar rayon op
altijd de wéé JLlï t t~ staat i10* ee" dne" of viertal als proefveld in-
BProiding van dé ™it een veLdere Berichte akkertjes te laten experi-
en dit geldt vnnmV 'aWa? or' mentere"- Een en ander zou moeten
dijker niet anéé 7- tLLangi: geschieden m overleg met de Tuin-
eézet kaart wordt bouwvoorlichtingsdienst. Als voor
beeld wordt o.a. genoemd de teelt
ton, dan zou er een sleep van zestig wagons nodig zijn om al
deze kool te vervoeren.
zijn er ook tal van andere produc
ten. waarvoor van de zijde van de
handel slechts minimale belangstel
ling bestaat. In de eerder genoem
de week draaide van de Noorder
marktbond bijvoorbeeld ook meer
dan tienduizend kilo andijvie door,
benevens een belangrijk kwantum
bieten en peen. Vrijwel de gelijke
figuur heeft men aan de Lange
dijker Groentencentrale en aan de
kleinere markten, zoals die te Aven-
horn en Medemblik.
Buitengewoon triest is wel de gang
van zaken aan de grote markt te
Bovenkarspel. Hoewel ons de recen
te cijfers ontbreken, kan men gevoe-
EEN DER MOOISTE fruitteeltbedrijven is dat van de heer W. Kaper te
Benningbroek, dat tevens als voorbeeld- en voorlichtingsbedrijf wordt
geëxploiteerd. Te midden van de weelde van fruit waant men zich in
Californië.
men in het ene land honger lijdt,
terwijl in het andere het voedsel
als waardeloos ligt te rotten, doch
ook hiermede komt men voor het
ogenblik geen stap vooruit.
Ups en downs zullen er onver»
mijdelijk blijven. Met de aardappe
len heeft men dit jaar behoorlijk
geboerd en met de uien, die dit
,IT BETREFT dan nog alleen voorjaar mede als gevolg van de
maar de kool, want daarnaast watersnoodramp tot een onge
kende prijshoogte steeg, is het tot
dusverre weer misère. Zet men alles
op één paard, dan komt men vaak
bedrogen uit.
WELKE KANT moet de tuinder nu
uit? Het is niet aan ons, hier
omlijnde richtlijnen aan te geven,
omdat wij de zaken slechts bezien
vanaf de buitenkant. Een enkele losse
suggestie werd door ons reeds el
ders geplaatst en in het raam van da
bestaande mogelijkheden valt er in
derdaad nog wél iets te doen. In
Obdam, nog voor kort het land van
aardappelen en kool bij uitstek,
bloeien nu in het voorjaar een vijf-
tig hectare bollen en nog niet zo
gelijk aannemen, dat het aantal aan lang geleden besloot men, zij het
de vernietiging prijsgegeven bloem- nog min of meer experimenteel,
kolen hier in de millioenen loopt, over te gaan tot de augurkenteelt.
Op de hoogtijdagen van de bloem- Wie weet, schuilt ook hierin weer
koolcampagne was het geen uitzon- perspectief
dering wanneer er per dag rond troe w onk; 7u kaT1 nn„
200.000 stuks naar de helt werden xl°? OOK1 L
verwezen. deugd doen, dat de Noordhol-
Deze cijfers behoeven geen enkel landse tuinder de kop nog niet
commentaar om vast te stellen, dat laat hangen. Hij, meer dan
de nijvere en overbevolkte tuin-
JKJE.OP het marktterrein te Broek op Langendijk, waar het over
schot van de laatste dagen ligt opgehoopt. Het betreft hier slechts een klein
aeel van de producten, die dagelijks doordraaien. Aanstonds zal er weer
plaats moeter worden gemaakt voor ander voedsel, dat geen koper kan
(Van onze correspondent in Zuid-Afrika)
j^jOCHT U bereid zijn een paar minuten op te offeren aan het lezen
van het hieronder volgende verhaal, aanvaard dan wat ik u
smeken moge de plechtige verzekering, dat het van het begin
tot het einde toe strikt historisch en absoluut conform de feiten is.
En geloof mij, dat ik het in alle ernst heb opgetekend tot vertroos
ting van die Nederlanders, die denken dat de peuterige ambtenarij,
de dure papierlawines en de officiële zottigheid alleen maar langs
de oostkust van de Noordzee gevonden worden.
Zesduizend mijl ten Zuiden van de Haagse departementen ligt
de Engelse vlootbasis Simonstown, een der weinige puur-Britse
plekken, die nog op het grondgebied van Zuid-Afrika zijn overge
bleven. De vloot heeft er een admiraal, schepen, havenwerken,
kapiteins ter zee en matrozen, en natuurlijk ook kanonnen!
In dit Engelse marine-oord nu kwam op 'n goede dag een nieuwe
kapitein ter zee. Hij inspecteerde de voorraden en vond op een
erfje de loop van een kanon, die niet op zijn papieren voorkwam.
Om volledig te zijn: het was een loop van een kanon van kaliber
9 punt 2, het ding woog 26 ton en het droeg het jaartal 1905. De
nieuwe kapitein tér zee overwoog, dat de vloot zich sinds 1903
geen kanonnen van 9 punt 2 had aangeschaft en de verschrikke
lijke conclusie lag voor de hand: het ding moest toebehoren aan
het landleger en het lag op grondgebied van de vloot! Wat een
ongeregelde janboel!
De nieuwe kapitein schreef direct
een tweede brief, vol slimme argu
menten. Maar Bluett had óók een
paar slimme argumenten en dat stak
hij niet onder stoelen of banken.
Zes maanden lang gingen de dienst
brieven heen en weer tussen vloot
en leger.
Tenslotte schreef Bluett, dat hij
bereid was zijn eigen kwartiermees
ter-generaal te sturen om de nieuwe
kapitein te helpen hij het kloppend
maken van zijn voorraadlijsten.
De kapitein ter zee werd kriebelig.
En meer dan dat. Hij schreef een be
leefde brief aan de commandant van
commandant Bluett (vergezeld van
negentien bijlagen) en vroeg hem,
opdracht te willen geven de loop
van een kanon van kaliber 9 punt 2
van het jaar 1905 enzovoort enzo-
DE NIEUWE KAPITEIN ter zee
was een man van de daad. Hij
schreef een dienstbrief aan comman
dant Bluett, de bevelvoerende offi
cier van de landstrijdkrachten van
de vlootvesting Simonstown, hem
vragende de kanonloop te willen
weghalen.
Commandant Bluett telde direct
zijn 9 punt 2-kanonnen en zag, dat
ze allemaal op hun plaats stonden.
Derhalve schreef hij: „Sorry, maar
dat ding is niet van mij."
voortMaar de commandant
van commandant Bluett schreef te
rug dat hij méévoelde met de kapi
tein ter zee, doch dat hij geen ge
volg kon geven aan het verzoek, ver
vat in missive nummer zus-en-zo
van de zoveelste van de zoveelste.
E NIEUWE KAPITEIN ter zee
die intussen snel verouderde
werd cholerisch en kon niet meer
slapen. Hij schreef („namens de ad
miraal") een krasse brief aan zijn
eerste wederstrever, commandant
Bluett, houdende mededeling dat
deze persoonlijk aansprakelijk ge
steld zou worden voor de betaling
van opslag- en bewaarkosten, als hij
de loop van een kanon van kaliber
9 punt 2 nu niet direct enz. enz.
Bluett antwoordde, dat het (vol
gens Militair Reglement, artikel 18,
paragraaf 4) diefstal zou zijn als hij
de kanonloop liet weghalen en dat
hij niet bereid was zich bloot te stel
len aan vervolging door de krijgs
raad.
En kon deze correspondentie nu
asjeblieft een einde nemen? Hij had
tóch al zo weinig typisten. Bij de
vloot scheen dat een beetje anders
te zijn
De kapitein sprong tegen het pla
fond en besloot dat Bluett de admi
raal beledigd had. De admiraal
bracht de zaak op hoger niveau en
schreef een vertrouwelijke brief aan
de chef van de Generale Staf.
DE CHEF van de Generale Staf leg
de de zaak in handen van de
adjudant-generaal. De adjudant-ge
neraal droeg de zaak over aan de
kwartiermeester-generaal. De kwar
tiermeester-generaal stuurde een
inspecteur naar het erfje van de
vloot. De inspecteur rook aan de loop
van het kanon, zette zich achter zijn
bureau en schreef een rapport voor
de kwartiermeester-generaal.
De kwartiermeester-generaal ging
met het rapport naar de juridische
afdeling van de landstrijdkrachten
en ontwierp vervolgens een machtig-
krasse brief aan de admiraal, hou-
dende mededeling van ontkenning
van de eigendom van de loop van
een kanon van kaliber 9 punt 2, zich
bevindende op een terrein van de
vloot. En dat was dat.
Maar de admiraal nam het niet.
Hij belde om zijn chauffeur, stapte
in zijn auto en reed naar de Britse
Hoge Commissaris. De Britse Hoge
iemand anders in zijn bestaan
afhankelijk van de machten der
natuur en van andere factoren,
die hij niet direct in de hand
heeft, leerde van generatie op
generatie aanvaarden zonder veel
gemor. Op zich zelf is dit schoon,
doch het moge niet leiden tot
een verwaarlosing van initiatie
ven, die op ander gebied in de
tuinbouw zo rijkelijk worden
ontplooid. Want voor een groot
deel van Noord-Holland is deze
zelfde tuinbouw de slagader,
waardoor het leven klopt, ook
voor hen, die mogelijk menen
dat zij van deze tak van bedrijf
verre staan.
Commissaris hoorde hem aan, belde
om zijn chauffeur, stapte in zijn auto
en reed naar de Eerste Minister, die
hem aanhoorde.
DE EERSTE MINISTER ontbood de
Minister van Defensie. De Minis
ter van Defensie ontbood de chef van
de Generale Staf. De Chef van de
Generale Staf ontbood zijn stafoffi
cier. En de stafofficier belde om zijn
chauffeur, stapte in zijn auto, reed
naar commandant Bluett en smeek
te hem, in de naam van alles wat
goed en lieflijk is, die beroerde loop
van dat nog veel beroerder kanon
op de een of andere manier van de
aardbodem te doen verdwijnen. Het
deed er niet toe hoe!
Bluett ontbood zijn sergeant-ma
joor. De sergeant-majoor ontbood een
sergeant-gewoon en twaalf soldaten.
sergeant-gewoon en die twaalf
soldaten, onder bevel van de ser
geant-majoor, hebben toen de loop
van het kanon van kaliber 9 punt 2
kort en bondig in zee gegooid.
En iedereen was gelukkig. Behal
ve de kapitein ter zee. Want die
nad intussen de marinedienst verlaten.
CN NOG is het verhaal niet uit. Ge-
ruime tijd later bleek een van
de lopen van de kanonnen van kali
ber 9 punt 2 van de vlootbasis Si
monstown gebarsten te zijn. Daar
m 4US ?en a"dere loop komen.
Met toestemming van de admiraal
en met de hulp van een varende
hijskraan en twintig stoere matrozen
onder bevel van een luitenant ter
zee van de bergingsdienst der ma
rine heeft men toen de in zee ge
gooide loop van het kanon van ka'i-
geki-abd Lwérr gevist, schoon-
geKrabd, m de olie gezet en op hei
kanon gemonteerd.
