Madame Mère durfde zonodig haar zoon
de keizer te weerstreven
Verzorg uw handen goed
Practische onderjurk
Na zijn nederlagen steunde zij Napoleon
met geheel haar bijeengegaarde vermogen
LETIZIA RAMOLINO: een vrouw die zichzelf bleef (2)
ZIJ WAS ALTIJD MET HET KIND
DAT HET MEEST MOEST LIJDEN
F HAAR gezelschap vindt
men vaak de stokdove
gravin Cossé-Brissac. Als
deze dame aan de Keizer
voorgesteld zal worden, zit
zij dagenlang in zak en as,
omdat zij bang is hem niet
goed te zullen verstaan.
Men verzekert haar, dat
's keizers eerste vraag bij
na altijd geldt de streek,
waar men vandaan komt.
Stelt hij dan nóg een vraag,
dan geldt die meest de leef
tijd van de aangesprokene.
Gerustgesteld ziet de dame
de ontmoeting tegemoet.
Napoleon wijkt echter eens
van zijn gewoonte af en
vraagt haar: „Is de graaf
JXe Cossé-Brissac, die op 2
Augustus stierf, een broer
van Uw man? Heeft U wat
van zijn landgoederen ge
ërfd?" Vriendelijk antwoordt
de gravin, denkend dat de
keizer vraagt waar zij van
daan komt: „Seine et Oise,
Sire de naam van een de
partement van Frankrijk.
Verbaasd stelt de keizer een
tweede vraag: „Hoeveel
kinderen heeft U, me
vrouw?" Denkend, dat de
vraag haar leeftijd betreft,
antwoordt zij: „Twee-en-
vijftig, Sire".
Ook het „Adelaarsjong
overleefde zij
Eens per week invetten
en met handschoenen
aan naar bed
Ook te gebruiken als overgooier
AP DE 18e BRUMAIRE 1799 verbergt Letizia onder haar gewoonlijk waardig voorkomen grote on
gerustheid. Zij weet dat op deze dag Napoleon een greep naar de macht wil doen, omdat Lu-
cien vandaag optreedt als voorzitter der Raad van Vijfhonderd. Het geluk is met hen: Napoleon
wordt Eerste Consul en laat zijn familie rijkelijk meedelen in zijn voorspoed. Nog een vreugde
wacht Letizia: het huwelijk van Caroline met Murat, de reus met de stentorstem en de krullénde
zwarte lokken. Zij verheugt zich over het geluk van haar dochter, in tegenstelling tot Napoleon,
die voor zijn zuster zeker een veel betere partij had gewenst. Dergelijke kwesties brengen nogal
eens onenigheid tussen moeder en zoon. Letizia gaat nu samenwonen met haar halfbroer Joseph
Fesch, nog steeds zoveel mogelijk sparende voor de toekomst. „Pourvu que cela dure", „Als dit
maar zo blijft" denkt zij steeds. Louis' huwelijk met de dochter van Joséphine, Hortense de Beau-
harnais, heeft de goedkeuring van Napoleon, echter niet van zijn moeder, die vreest dat de Beau-
harnais teveel in te brengen krijgen in de familie Bonaparte. Pauletta, weduwe van Leclerc, her
trouwt met vorst Camillo Borghese, een der voornaamste edelen van Italië. Ook Lucien hertrouwt,
maar ook dit huwelijk krijgt de afkeuring van Napoleon. Deze is nu consul voor het leven ge
worden. Hij beschouwt zich als de gelijke van de Europese vorsten.
VA LUCIEN wegens zijn
ongehoorzaamheid ver
bannen te hebben naar
Rome, ziet Napoleon ook
zijn moeder zich daarheen
begeven, omdat „zij nu
eenmaal altijd het meeste
houdt van het kind, dat
het meest moet lijden".
Daar krijgt zij bericht
van haar jongste zoon Je
rome. dat hij in Amerika
is getrouwd. Voor Letizia
is het al geen verrassing
meer dat haar zoons zon
der haar toestemming
trouwen, maar Napoleon
is er woedend over. Hij
stuurt zijn moeder, die de
partij van die ongehoor
zame Lucien heeft geko
zen, geen enkele brief. Zij
moet zelfs in de krant le
zen, dat Napoleon het
keizerrijk heeft uitgeroe
pen, wat haar erg bedroefd
stemt. Op 18 Mei 1804
wordt de regering in han
den van Napoleon als kei
zer gelegd en de keizer
lijke waardigheid erfelijk
verklaard voor de afstam
melingen van Napoleon,
Joseph en Louis. Geen
woord over Lucien en Je
rome. Letizia's moeder
hart lijdt zeer door de
spanningen tussen haar
kinderen, maar wat moet
ïij doen?
Zonder nog persoonlijk
bericht van Napoleon te
hebben ontvangen, reist
tij naar Parijs, waar zij
evenwel aankomt, als de
kroning reeds heeft plaats
gehad. Napoleon ontvangt
naar koel en eist, dat zij
met Lucien en Jerome zal
breken. Eerst dan zal zij
de plaats van Moeder des
Keizers aan zijn Hof kun
nen innemen.
ZO GELEIDELIJK aan
dringt Letizia door in
haar zoons denkwijze. Zij
leert inzien, dat hij ook
Madame Letizia op oudere leejtija
zijn familie in zijn plan
nen als vorst wil inscha
kelen en daarom gehoor
zaamheid eist. Het was
echter wel moeilijk de
vrede onder de kinderen
te bewaren, die nu met
„Majesteit" en „Sire" hèm
moesten aanspreken, met
wie zij als gelijken waren
opgegroeid. Letizia poogt
nu ook haar kinderen tot
onderwerping aan Napo
leons wil te overreden en
tracht Lucien tot echt
scheiding te doen beslui
ten. Napoleon schenkt
haar het Hotel de Brienne
te Parijs en de titel Ma
dame Mère. Zij heeft een
hogere rang dan de kei
zerin en krijgt een eigen
hofhouding, samengesteld
uit de adellijke families
van vóór en na de revo
lutie. In haar hart vindt
zij dit geld wegsmijten en
geeft de voorkeur aan en
kele Corsicaanse getrou
wen om zich heen. Zij
moet ook dit echter wel
aanvaarden Ondanks haar
eenvoud en haar 56 jaar
valt Letizia, eens het
mooiste meisje van Cor
sica, nog steeds op door
haar schoonheid. Bij het
kaartspel valt het op, dat
haar rechterwijsvinger
niet gebogen kan worden.
Dit is het gevolg van een
fout bij een operatie be
gaan.
DE VERHOUDINGEN in de familie
verbeteren iets, als Jerome uit
Amerika terugkomt en verklaart
zich naar Napoleon te zullen schik
ken. Hij wil óók wel graag koning
worden. Met Lucien valt nog niet te
praten over een verzoening. In 1805
wordt Letizia benoemd tot Alge
meen Beschermster der Instellingen
Van Weldadigheid van het Keizer
rijk. Zij besteedt de grote som, die
zij te besteden krijgt, met groot
overleg en zuinigheid.
Haar zuinigheid in haar particu
liere leven is niet erg naar de zin
van Napoleon, die wil, dat zij een
millioen per jaar uitgeeft. „Best",
zegt zij. „Als jij mij er twee geeft,
want ik wil er één op de bank
zetten voor slechte tijden".
Zij heeft te veel wisselingen der
fortuin meegemaakt om niet steeds
op haar hoede te zijn voor de toe
komst. Zij verheugt zich erover, dat
Napoleon Joseph koning van Napels
heeft' gemaakt, Louis koning van
Holland en Jerome Koning van
Westfalen, doch haar moederhart
De koning van Rome, de zoon van
Napoleon, die in 1832 op het slot
Schonbrunn te Wenen overleed.
klopt nog steeds vol onrust, als zij
de keizer weer op het slagveld weet.
Zij onderwerpt zich aan de wil van
Napoleon, maar laat hem af en toe
graag merken, dat zij toch zijn moe
der blijft,.
Zo pleegt zij te zeggen: „U weet,
Sire, in het openbare leven behan
del ik U met alle mogelijke eerbied,
omdat ik Uw onderdaan ben, maar
in het particuliere leven ben ik Uw
moeder en U bent mijn zoon en als
U dan ook zegt: „Ik wildan
antwoord ik: „Ik wil niét
Napoleon heeft intussen plannen
gemaakt om van Joséphine te gaan
scheiden. Hij verlangt naar een op
volger en zij heeft hem geen kinde
ren geschonken. Als keizer verlangt
hij een verbintenis met een dochter
uit een oud Europees vorstenge
slacht. Joséphine valt flauw, als hij
haar zijn besluit meedeelt. Haastig
snelt Napoleon weg om hulp te ha
len. Een dikke hoveling draagt dan,
puffend, de keizerin naar haar ka
mer. Erg is het met haar niet ge
steld, want zacht, opdat Napoleon
het niet zal horen, fluistert zij hem
toe: „U houdt mij véél te stijf vast!"
AP 15 DECEMBER vindt er in een
familiebijeenkomst de voorlezing
der echtscheiding plaats. Als dan
daarna ook Louis gescheiden van
Hortense gaat leven is Letizia maar
al te blij, dat twee Beauharnais hun
invloed op de Bonapartes hebben
verloren. De affaire Lucien werpt
nog steeds een schaduw op het fa
milieleven. Om zijn koppigheid
wordt hij verbannen uit de keizer
lijke familie. Napoleon heeft zijn
keuze inmiddels gemaakt en vraagt
om de hand van aartshertogin Marie
Louise van Oostenrijk. Op 1 April
1810 wordt te St. Cloud het huwe
lijk gesloten tussen Napoleon, zoon
van de Corsicaanse advocaat Buona
parte, en Marie Louise, afstamme
linge van Keizer Karei V. De brui
degom is 40 jaar, zijn bruid 19 jaar
oud. Letizia is niet erg op Marie
Louise gesteld en weigert haar een
bezoek te brengen. „Ik ben haar
schoonmoeder. Het is aan de keizerin
mij op te zoeken. Als zij het niet
doet: ik zal niet naar haar toegaan.
Zó denk ik erover".
Na een zware bevalling schenkt
Marie Louise op 20 Maart 1811 Na
poleon de zo vurig verlangde zoon,
die de titel Koning van Rome ont
vangt. Letizia geniet erg van dit
kleinkind. Zij vertoont zich zo wei
nig mogelijk op de recepties in het
paleis.
Op een keer biedt Napoleon haar
zijn hand voor een handkus. Letizia
duwt die weg„Ben ik niet Uw
keizer?", vraagt Napoleon. „Ben ik
niet Uw moeder en bent U niet vóór
,„Aan mijn moeder dank ik mijn
geluk en al wat ik aan goed heb
gedaan."
NAPOLEON.
alles mijn zoon?" is de wedervraag.
Dan schiet Napoleon in de lach en
kust haar de hand. Marie Louise
heeft verbaasd toegekeken en zegt:
„Ik kuste in Wenen de hand van de
keizer van OostenrijkLetizia
zegt, op haar gedecideerde manier:
„Daar was de keizer van Oostenrijk
jouw vader, terwijl hier de keizer
mijn zoon is. Dat is het verschil, zie
je?"
ALS NAPOLEON in 1812 de grote
veldtocht naar Rusland begint is
Letizia, als altijd, ongerust. Toch
weet zij te weinig van politiek om
ook maar te kunnen vermoeden, dat
de keizer het hoogtepunt van zijn
macht al gepasseerd is en dat het
einde ervan met rasse schreden na
dert.
Na de jammerlijke terugtocht van
het Grote Leger dringt de waarheid
tot Letizia door. Alles stort nu om
de keizer in. Hij vindt nu hulp en
steun bij zijn moeder, die nu een
maal altijd het meeste houdt van
het kind dat het meest lijdt.
Deze bewonderenswaardige vrouw
staat direct voor hem klaar met een
millioen uit haar spaargeld, wat nu
blijkt wel degelijk nuttig te kun
nen zijn. Ontroerd dankt Napoleon
haar. Ook de andere kinderen spoort
zij aan Napoleon, aan wie zij alles
danken, bij te staan. Brieven van
Louis en de halsstarrige Lucien aan
Napoleon zijn hiervan het resul
taat. Wéér begeeft Napoleon zich in
de strijd, maar wordt nu bij Leipzig
verslagen. De vijand trekt op naar
Parijs. Een regentschapsraad met
Marie Louise als voorzitster wordt
in der haast ingesteld. Zij vertrekt
met haar zoontje naar het kasteel
Blois. Op 4 April doet Napoleon af
stand van de troon t.b.v. de koning
van Rome, zijn zoon.
Als Marie Louise afscheid neemt
van Letizia zegt zij te hopen op
haar schoonmoeders blijvende ge
negenheid. Scherp antwoordt Letizia:
„Dat zal van jou afhangen en van
je gedrag in de toekomst."
Vanuit Rome doet Letizia alle
moeite om zich bij Napoleon, die
naar Elba verbannen is, te mogen
voegen. Eind Juli stapt zij daar aan
wal en neemt haar intrek in een
woning vlak bij die van haar zoon.
Het bevalt haar daar best. Het eiland
en de taal geven haar het gevoel op
Corsica te zijn. Zij biedt al haar
diamanten aan Napoleon aan om er
vrijelijk over te beschikken. Voor
het raam zit zij urenlang te hand
werken, gelukkig bij haar zo'on te
zijn, die zich nu eindelijk met Lu
cien heeft verzoend. Ook haar doch
ter Paoletta is bij hen. Tevergeefs
wacht Napoleon op vrouw en kind
Marie Louise heeft zich reeds met
een ander getroost
HET VALT Letizia op, dat Napoleon
er wat verstrooid uitziet. Op een
dag vertelt hij haar, dat hij van
plan is naar Frankrijk terug te ke
ren om zijn macht te herstellen, aan
gezien hij weet, dat de Bourbons de
liefde van het volk niet hebben, dat
nog steeds aan de Keizer denkt. Na
zijn landing in Frankrijk begint
Napoleons zegetocht naar Parijs.
Soldaten, door de koning gezonden
om hem gevangen te nemen, bar
sten in een luid gejuich uit: „Vive
l'Empereur", als zij de kleine ge
stalte van Napoleon' zien en hij hen
toespreekt, zoals hij alleen dat kan.
Honderd dagen duurt Napoleons
macht, dan maakt de slag bij Water
loo daaraan voorgoed een einde. In
de bibliotheek van het kasteel Mal-
maison, waar Joséphine in 1814 is
overleden, nemen Moeder en Zoon
afscheid voorgoed. Napoleon gaat nu
naar St. Helena. Letizia vestigt zich
hierna te Rome, waar de kinderen,
met wier macht het nu ook gedaan
is, maar al te graag bij haar aan
kloppen om steun. Moeder heeft im
mers altijd zo gespaard? "Het meeste
denkt Letizia wel aan Napoleon, van
en over wie dé berichten maar zeer
spaarzaam binnenkomen.
Op een dag komt er het verzoek
een dokter en een priester ten be
hoeve van Napoleon naar St. Helena
te zenden. Een zeer bekwame vroe
gere lijfarts des Keizers biedt aan
naar St. Helena te gaan. Men neemt
zijn aanbod niet aan, doch zendt
een zekere Antommarchi, die Na
poleons ziekteverschijnselen nooit de
noodzakelijke aandacht zal geven
Het lijkt vreemd, dat de toch zeer
bezorgde moeder niet alles deed in
het belang van de gezondheid van
haar zoon. De reden van deze won
derlijke handelwijze was, dat zij en
haar halfbroer Fesch sterk onder
invloed waren gekomen van een hel
derziende, die pertinent beweerde,
dat Napoleon niet op St. Helena was.
Dit is gebleken uit corresponden
tie. Hun vaste geloof in de bewerin
gen der helderziende werd nog ver
sterkt door het uitblijven van brie
ven van Napoleon, die wrevelig over
de strenge censuur ophield met
schrijven. Zij gaan zover, dat zij alle
van Napoleon ontvangen brieven als
vervalst beschouwen, daar de hel
derziende hen steeds (vervalste)
brieven geeft, die de keizer in zijn
veilige verblijfplaats aan hen zóu
hebben geschreven.
DAOLETTA ergert zich groen en
-'.geel aan het bijgeloof, overtuigd als
zij is, dat de keizer ziek is óp St.
Helena. Eerst een hevige scène met
Paoletta, die voor de gevolgen van
dit bedrog vreest, doen Letizia's ogen
voor de waarheid opengaan. Energiek
zendt zij direct brieven naar alle
windstreken om Napoleon, wegens
zware ziekte, van het funeste eiland
af te krijgen.
Het is echter al te laat: Op 16
Juli 1821 verneemt de diepbedroef
de moeder, dat haar zoon reeds op
5 Mei is gestorven. Bleek, de ogen
gesloten, laat zij het tot zich door-
De bibliotheek van het kasteel Malmaison waar „Madame Mère" voorgoed
afscheid nam van haar zoon Napoleon, omdat deze bij Waterloo was verslagen.
dringenDan zakt zij in el
kaar. Na de eerste schok ver
werkt te hebben kent zij nog maar
één streven: het lichaam van de
keizer zelf te mogen begraven. Zij
kent nog niet zijn laatste wil: „Ik
wens dat mijn as zal rusten aan de
oevers der Seine, temidden van het
Franse volk, dat ik zo heb liefge
had".
Op een ontroerende smeekbede
aan de Engelse regering ontvangt zij
geen antwoord. Zij voelt zich ineens
oud. Zij wordt bovendien gekweld
door eén oogkwaal, die tot blind
heid zal leiden. Stil zit zij in haar
fauteuil weggedoken, naast haar een
spinnewiel, wat zij soms even laat
draaien. In haar kamer is de 73
jarige oude dame omringd door sou
venirs uit het verleden, portretten
der kinderen en kleinkinderen, voor
werpen, die aan Napoleon hebben
behoord.
Grote slagen wachten haar: in een
paar jaar sterven Elisa, Napoleon
en Paoletta. In 1830 breekt Letizia
een dijbeen. Zij herstelt, maar blijft
invalide en aangewezen op het ge
bruik van een rolstoel. Zij laat zich
graag alles voorlezen, wat er maar
over Napoleon wordt geschreven. Haar
hoofd is nog steeds helder.
AP 21 JULI 1832 bezoekt haar
graaf Prokesch, de enige vriend,
die Napoleons zoon in Wenen heeft.
Na het onderhoud, waarbij zij zich
uitvoerig heeft laten inlichten over
haar kleinzoon en diens minder goe
de gezondheid, buigt Prokesch bij
het afscheid, diep onder de indruk
van haar waardige verschijning, voor
haar de knie.
Als zegenend legt zij haar oude
handen op zijn hoofd en zegt: „Moge,
nu ik zelf niet meer naar hem toe
kan gaan, de zegen van zijn groot
moeder, die weldra deze wereld zal
verlaten, op U nederdalen. Breng
hem wat ik op Uw hoofd zeg en
wat ik Uw hart toevertrouw". Op
diezelfde dag begint in het paleis
Schonbrunn te Wenen de dood
strijd van het Adelaarsjong, die op
de volgende dag heengaat. Ook hem,
die zoveel beloofde, moet Letizia
overleven
Op 27 Januari 1836 moet zij het
bed houden wegens een gevatte kou
en koorts. Alleen Jerome en Lucien
zijn bij haar. Op 2 Februari slaapt
zij voorgoed in. Zij is 87 jaar oud
géworden.
Onder klokgebeier verlaat de een
voudige lijkkoets enkele dagen later
het paleis Bonaparte te Rome. Op het
zwarte velours over de kist ziet men
de keizerlijke wapens: een adelaar,
die beschermend zijn vleugels uit
spreidt over de initialen L.R.B. en de
aanduiding: Mater Napoleonis (Moe
der van Napoleon). Men begraaft haar
bij een klooster in de buurt van Civita
Vecchia, van waaruit bij helder weer
Corsica te zien is.... Eerst in 1848, als
de zoon van Louis en Hortense in
Frankrijk aan de macht komt, de latere
Napoleon III, wordt zij op zijn bevel
overgebracht naar Ajaccio. Zo keerde
Letizia, na een veelbewogen en lang
leven terug naar de plaats waar zij
vele jaren eerder haar levenslot had
verbonden met dat van Carlo Buona
parte.
Zij was een vrouw, die on
danks de grote luxe, die na de
bitterste armoede haar deel werd,
zichzelf wist te blijven en die,
wegens haar fier, waarheidslie-
vend karakter en haar, zich
steeds offerende moederliefde,
een onuitwisbare indruk heeft
achtergelaten.
FIORANCA.
IN DE winterdie alweer met
rasse schreden naderteist de ver
zorging van de huid extra aan
dacht.
Regensneeuwhagel en vooral
de ruwe oostenwindmaken dat de
huid gauw schraal en gespannen
wordt. En zowel het gezicht als de
handen hebben in deze tijd extra
behoefte aan vet. Het doet er niet
toe in welke vorm u dat vet aan
brengt, het helpt ontegenzeggelijk.
Vooral de handen hebben het in de
winter zwaar te verduren. Zonder
nu direct winterhanden te hebben,
kunnen handen met een schrale of
schilferige huid ons al'voldoende
last bezorgen.
Een ieder kan werkelijk ver
zorgde handen hebben zonder dat
het al te veel tijd en moeite kost.
Dus, huisvrouw, zet nu niet direct
uw stekels op en zeg niethet helpt
bij mij niet, of: ik heb er niet vol
doende tijd voor. Probeer zoveel
mogelijk te voorkomen dat uw
handen ruw wordendat spaart u
de meeste tijd!
VOORKOMT het ruw worden van
uw handen door: Nooit met
natte of vochtige handen naar buiten
te lopen. Dit is een fout die nog heel
veel gemaakt wordt en heus mevrouw
het eerste schrale oostenwindje heeft
ook u onder zijn slachtoffers.
Voor het keukenwerk zijn er ver
schillende handbeschermers b.v. rub
berhandschoenen. Kunt u hiermee niet
werken? En de dokter dan, die doet
er toch ook verschillende karweitjes
mee? Heus een kwestie van wennen.
Persoonlijk vind ik de grove wit ka
toenen huishoudhandschoenen voor
droge vuile karweitjes erg prettig; en
dan is er nog de vloeibare plastic die
uw handen met deze vloeistof in
gesmeerd beschermt tegen indrin
ging van vuil. Maak bij de afwas een
matig gebruik van chemische afwas-
middelen, een overvloedig gebruik kan
funeste gevolgen hebben.
Natuurlijk kent ook u ze, de benij
denswaardige bezitsters van mooie, goed
verzorgde handen met een onberispe
lijke huid, maar alleen de mooie vorm
is een gave van moeder natuur; de
rest is het resultaat van een regel
matige en goede verzorging.
Hiervoor heeft men nodig: Een stuk
zachte zeep, een nagelborstel, een stuk
puimsteen om vuil en eelt te verwij
deren en een goede handlotion, deze
laatste kan uw drogist voor u samen
stellen. Dit alles dagelijks gebruiken,
de handlotion zet u in de keuken en
na het wassen even de handen insme
ren. 's Nachts smeert u de handen in
met een vette voedende huidcrême.
Slaap eens per week met katoenen
handschoenen aan, nadat u de huid
eens extra dik hebt ingevet, de nagel
riemen en de huid onder de vinger
toppen goed hebt gemasseerd met de
vette crème, dit verricht wonderen.
Begin er vandaag nog mee en na
twee weken ziet u zeker resultaten.
HENDRINE
/S 2? 3/. V9 s6
B.W. lOOc.M.
TUTMAAL vindt u hier een patroontje, dat zeker de belangstelling
u zal hebben van dames, die een baby verwachten. N.I. een patroon
voor een onderjurk met een brede overslag, die dus gemakkelijk wijder
te maken is en ook later bij het voeden van de kleine goede diensten
zal bewijzen.
Na het knippen stikt u eerst de figuurnaden in voor- en rugpanden.
In die van het rechtervoorpand maakt u op taillehoogte een splitje
van 3 cm. lengte, waardoor het Iinker-ceintuureinde gehaald wordt.
U sluit de achternaad en de zijnaden en zet de 40 cm. lange schouder
banden aan. Aan de voorkanten naait u bij het kruisje de ceintuur
einden aan, die ca. 125 cm. lang worden. De boven- en voorkanten
worden met schuine biesjes afgewerkt, waarbij u tegelijk een kantje
kunt meenaaien. Bij effen materiaal borduurt u op de punten een
klein motiefje. Inplaats van de ceintuureinden kunt u ook tegen de
taille van de voorpanden een band onderstikken en daarop druk
knoopjes bevestigen.
Nog een tip: u zoudt dit modelletje ook heel goed van wollen stof
kunnen maken met brede schouderbanden en ceintuur. Dan heeft u
een aardige overgooierl 1